Ο νάρκισσος μπορεί να υποβάλλει σε δοκιμασία την υπομονή σου, αλλά, κυρίως, την αυτοεκτίμησή σου. Αν, για λόγους αισθηματικούς ή εργασιακούς, έχεις έναν δίπλα σου, ακολούθησε τις συμβουλές μας για να τον συγκρατήσεις.
Νάρκισσος: Προστατεύσου από αυτό το είδους ανθρώπου που εξαπλώνεται με γεωμετρική πρόοδο.
Οι αρχαίοι Έλληνες τον περιέγραψαν εξαιρετικά χιλιάδες χρόνια πριν, στις μυθολογικές διηγήσεις τους. Ο Νάρκισσος, ερωτευμένος με τον εαυτό του, δεν κατάφερε να σηκώσει τα μάτια του από το είδωλό του και καταδικάστηκε να το κοιτά για πάντα. Η ελληνική μυθολογία χτύπησε διάνα, αφού ο ναρκισσισμός είναι μια πραγματική φυλακή από την οποία, υποστηρίζουν οι ειδικοί, είναι σχεδόν αδύνατον να βγεις. Είναι μια καταδίκη κυρίως για τα άτομα που επικεντρώνονται μόνο στον εαυτό τους. Γιατί συχνά εκμεταλλεύονται, χειραγωγούν και καμιά φορά καταστρέφουν. Ακόμη κι αν είναι αδύνατο να τους αλλάξεις, μπορείς πάντα να μάθεις να αμύνεσαι στις επιθέσεις τους.
Νάρκισσοι: Πολύ Συχνά είναι…διαταραχή προσωπικότητας
Σύμφωνα με πρόσφατη ιταλική έρευνα που πραγματοποίησε ο Τονίνο Καντέλμι, ψυχίατρος στο νοσοκομείο Regina Margherita της Ρώμης και συγγραφέας του Narciso sono io (Είμαι νάρκισσος), τέσσερις στους δέκα Ευρωπαίους είναι νάρκισσοι. Μάλιστα, σε δύο από αυτές τις περιπτώσεις πρόκειται για «σοβαρό ναρκισσισμό», μια διαταραχή της προσωπικότητας.
Οι άνδρες επηρεάζονται όσο και οι γυναίκες. «Χρειάζεται ωστόσο να κάνουμε μια διάκριση», τονίζει η Σταυρούλα Ζαρκάδα, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και προσθέτει: «Η σιγουριά για τον εαυτό σου και η φιλοδοξία μπορούν να θεωρηθούν ένα είδος υγιούς ναρκισσισμού, γιατί σε βοηθούν να επιβεβαιωθείς, χωρίς να ποδοπατήσεις τους γύρω σου. Υπάρχει, όμως, και μια παθολογική μορφή, κατά την οποία θεωρούν τους άλλους προέκταση του εαυτού τους, και, άρα, ανήκουν στην υπηρεσία τους. Δεν είναι πάντα εύκολο να αποκαλύψεις αυτές τις περιπτώσεις: αυτοί οι νάρκισσοι ενεργούν με τρόπο ύπουλο, καλυμμένο συνήθως πίσω από ένα προσωπείο γενναιοδωρίας».
Πώς να Αναγνωρίσεις έναν Νάρκισσο
Η Αμερικάνικη Ένωση Ψυχιάτρων έχει ορίσει ορισμένα κριτήρια. Αυτά είναι τα πιο σημαντικά, που θα σε βοηθήσουν να τον εντοπίσεις.
- Έχει υπερβολική αυτοεκτίμηση. Αγαπά πολύ τον εαυτό του και είναι ματαιόδοξος. Συχνά είναι ένα επιτυχημένο άτομο, ιδιαίτερα ευθαρσές, που έχει ανάγκη να επιδεικνύει διαρκώς την υπεροχή του, η οποία εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων.
- Αναζητά πάντα το θαυμασμό. Οι νάρκισσοι είναι καταδικασμένοι να ευχαριστούν για να ευχαριστιούνται: είναι όμηροι της ανάγκης τους για επιβεβαίωση από τους άλλους.
- Θεωρεί ότι του αξίζουν περισσότερα. Ο υπερβολικά εγωκεντρικός, με την πεποίθηση ότι είναι μοναδικός, ισχυρίζεται ότι διαθέτει προνομιακά χαρακτηριστικά. Η νοοτροπία του μπορεί να συνοψιστεί στη φράση: «Μου το χρωστάς αυτό».
- Χειραγωγεί τους ανθρώπους. Χρησιμοποιεί τους άλλους για να αποκτήσει αυτό που θέλει. Όταν δεν τον θαυμάζουν, συχνά λέει αυτό που θέλουν να ακούσουν οι άλλοι και δείχνει ψευδώς καλός και διαθέσιμος.
- Δε σκέφτεται τα αισθήματα των άλλων. Στους νάρκισσους λείπει ένα σημαντικό ταλέντο: η συναισθηματική κατανόηση, η ικανότητα, δηλαδή, να έρχονται σε επαφή με τον άλλο, να καταλαβαίνουν και να συμμερίζονται τα αισθήματά τους. Αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους ως καθρέφτες, απαραίτητους για να υποστηρίξουν τη «σκηνή» τους και για να ανακουφίζουν το άγχος που τους καταπνίγει.
- Είναι ζηλιάρης, αν και πιστεύει ότι είναι αξιοζήλευτος. Πεπεισμένος ότι είναι ο καλύτερος, ο παθολογικός νάρκισσος δε δέχεται να έρχεται δεύτερος. Πιστεύει πως τον ζηλεύουν, ενώ ζηλεύει οποιονδήποτε μπορεί να του στερήσει την πρωτιά.
- Είναι αλαζόνας. Καθώς δεν ανέχεται την απογοήτευση, γίνεται συχνά υπερόπτης και μπορεί να έχει ξεσπάσματα θυμού, κάποιες φορές πολύ έντονα.
Πώς να Προβλέψεις τις Κινήσεις του
Είναι σαφές ότι όποιος έχει τέτοια προσωπικότητα, παρά την επιθυμία να φαίνεται ανώτερος από οποιονδήποτε, στην πραγματικότητα βασανίζεται από τεράστια ανασφάλεια. «Το πρόβλημα είναι ότι επειδή θεωρεί τον εαυτό του παντοδύναμο, αναγνωρίζει δύσκολα ότι χρειάζεται βοήθεια και, άρα, ότι πρέπει να αλλάξει» εξηγεί η Σταυρούλα Ζαρκάδα. Έτσι, όποιος ζει κοντά του πρέπει να προσέχει πολύ και, κυρίως, να έχει μεγάλη εσωτερική δύναμη για να μην πέσει στην παγίδα του. Είναι καλύτερα να είσαι προετοιμασμένη, γιατί η πιθανότητα να πέσεις πάνω σε έναν νάρκισσο, στην προσωπική ή την επαγγελματική σου ζωή, είναι μεγάλη. «Το μεγαλύτερο λάθος είναι να προσπαθείς να ικανοποιήσεις τις απαιτήσεις του. Όσο πιο πολλά παίρνει τόσο περισσότερα θέλει, αφού δεν είναι ποτέ αρκετά γι’ αυτόν» επισημαίνει η ψυχοθεραπεύτρια. Μην περιμένεις ποτέ μια φυσιολογική σχέση με έναν νάρκισσο, γιατί έχει μια εντελώς διαστρεβλωμένη αίσθηση της πραγματικότητας. Άλλη παγίδα στην οποία μπορεί να πέσεις είναι να προσπαθήσεις να τον δικαιολογήσεις: «Δεν μπορεί να συμπεριφέρεται έτσι για πάντα». Ή να σκέφτεσαι ότι «κατά βάθος είναι καλός». Είναι λάθος, γιατί αυτές οι εκλογικεύσεις επιβάλλονται από τη δυσκολία να αποδεχθείς ότι για τον νάρκισσο δε μετράς καθόλου. Είναι μια πραγματικότητα που πονάει, αλλά το να το παραδεχθείς είναι το πρώτο βήμα για να αμυνθείς.
Μάθε να τον Εξουδετερώνεις
Για να μη σε καταβάλλει, πρέπει να μάθεις να συγκρατείς δύο συναισθήματα: το θυμό και το φόβο. Το πρώτο προκαλείται από τη διαπίστωση ότι οι δικές σου ανάγκες καταπατούνται. «Είναι ένα υγιές συναίσθημα, αλλά για να είναι τελέσφορο πρέπει να μεταμορφωθεί σε επιβεβαίωση: “Υπάρχω”» συμβουλεύει η ειδικός. Σημαίνει ότι πρέπει να αποκτήσεις συναίσθηση του εαυτού σου, την ικανότητα να λες «όχι» και να παραμένεις ψύχραιμη, παρά τις επαναλαμβανόμενες επιθέσεις. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει, για παράδειγμα, ότι θα προγραμματίζεις έτσι την ημέρα σου, ώστε να μην αφήνεις χώρο για τις απαιτήσεις του νάρκισσου. Ίσως αυτή η στάση να τον θίξει και να προσπαθήσει να κάνει ακόμη πιο σκληρές τις επιθέσεις του. Μην υποχωρήσεις όμως, διατήρησε μια διαρκή συναισθηματική απόσταση. Έπειτα μένει να ελέγξεις το φόβο. «Για τα πιο ανασφαλή άτομα η επιθετικότητα των νάρκισσων μπορεί να είναι συντριπτική, τόσο ώστε να τους κάνει να χάσουν κάθε σιγουριά για τον εαυτό τους», σημειώνει η ειδικός. Είναι ένα διεστραμμένο παιχνίδι που του επιτρέπει να διατηρήσει την ισχύ του. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να αναλάβεις δράση:
Στη Σχέση σου
- Καλύτερα να μείνεις μακριά. «Συχνά ένας σύντροφος νάρκισσος είναι συναρπαστικός, αλλά στη σχέση αποκαλύπτεται η πραγματική του φύση: εγωιστής, χειραγωγός, αυταρχικός» λέει η ψυχοθεραπεύτρια. Πώς να γλιτώσεις; «Φύγε μακριά του όσο είστε στην αρχή» προτείνει η ειδικός. «Καλύτερα, ακόμη, να του δώσεις την εντύπωση ότι εκείνος σε αφήνει, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα προσπαθήσει να σε εκδικηθεί». Η καλύτερη δικαιολογία για να γλιτώσεις από αυτόν είναι να του δείξεις ότι δεν του αξίζεις. Δεν τα καταφέρνεις; Θυμήσου ότι με έναν τέτοιο σύντροφο είσαι καταδικασμένη να αποτελείς προέκταση της ματαιοδοξίας του: ο μοναδικός «πρωταγωνιστής» είναι εκείνος!
- Προασπίσου την προσωπικότητά σου. Εάν είσαι ήδη παντρεμένη και έχεις κάνει παιδιά με έναν νάρκισσο, είναι δύσκολο να διαλύσεις το γάμο σου. Για να περιορίσεις τις απώλειες, η στρατηγική είναι να απομακρυνθείς σε συναισθηματικό επίπεδο, που σημαίνει να μην περιμένεις τις φροντίδες που κάθε γυναίκα ζητά από το σύντροφό της. Μην προσπαθήσεις να τον αλλάξεις, μάθε να προασπίζεσαι την προσωπικότητά σου, ακόμη κι αν εκείνος προσπαθεί να τη συνθλίψει.
- Μη χάνεις την αυτοπεποίθησή σου. Δημιούργησε φιλίες και ενδιαφέροντα έξω από την οικογένεια, που θα σε βοηθήσουν να τη ξαναβρείς. Και αν ο σύντροφός σου δείχνει καλός, εκτίμησε τη χειρονομία του. Αλλά να θυμάσαι ότι μπορεί να είναι μια τακτική για να ξαναπάρει τον έλεγχο της κατάστασης.
Στη Δουλειά
- Μην αμφιβάλλεις για τον επαγγελματισμό σου. Ο νάρκισσος προϊστάμενος είναι μια πολύ διαδεδομένη «προσωπικότητα». «Προστατευμένος από την ηγετική θέση του, συχνά είναι ένας επιθετικός υποκριτής, που προσπαθεί να δείξει την ανωτερότητά του με πανούργο τρόπο, όχι εκρηκτικό, αλλά ικανό να προκαλέσει την υποταγή των άλλων» παρατηρεί η ειδικός. «Η τακτική του είναι θανάσιμη: προσπαθεί να σε κάνει να νιώθεις ότι πάντα κάνεις λάθος ή ότι είσαι ανεπαρκής. Δεν είναι ποτέ κατανοητό τι ακριβώς θέλει και με αυτή την εξαντλητική τακτική καταφέρνει να επιτίθεται στα πιο ευάλωτα άτομα». Πώς μπορείς να εξουδετερώσεις τις επιθέσεις του νάρκισσου αφεντικού; Χωρίς να θυμώσεις, δείξε ήρεμα ότι είσαι σίγουρη για τη δουλειά που έχεις κάνει. Και αν επιμένει ότι είσαι άχρηστη, επανάλαβε αυτή τη φράση: «Είμαι σίγουρη ότι λειτούργησα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο». Χωρίς να αμυνθείς, χωρίς να μειώσεις τον εαυτό σου και, κυρίως, χωρίς να χάσεις την εμπιστοσύνη στις ικανότητές σου.
- Κατανόησε τις αδυναμίες του. Για να συνυπάρξεις με έναν προϊστάμενο τέτοιου είδους, αν δεν έχεις τη δυνατότητα να αλλάξεις δουλειά, ο μόνος τρόπος είναι να καταλάβεις ότι δεν πρόκειται για ένα άτομο δυνατό, όπως θέλει να σε κάνει να πιστέψεις. Λειτουργεί έτσι ακριβώς, επειδή θέλει να καλύψει τη βαθιά ανασφάλειά του.
Στην Οικογένεια
- Υπεράσπισε τον εαυτό σου, χωρίς να περιμένεις αναγνώριση. «Εάν δεν έχεις τη δυνατότητα να κόψεις τους δεσμούς, η μόνη στρατηγική είναι η αυτοάμυνα» λέει η ειδικός. «Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να θέσεις σαφή όρια για να μπορέσεις να σέβεσαι τον ίδιο σου τον εαυτό και, ταυτόχρονα, να είσαι διαθέσιμη, μέσα σε λογικό πλαίσιο». Εάν, για παράδειγμα, η πεθερά σου προσπαθεί να παρέμβει διαρκώς στη ζωή σου, πρέπει να την εμποδίσεις, θέτοντας σαφείς κανόνες: «Δε χρειάζεται να τακτοποιήσεις τα συρτάρια μου, επίτηδες τα έχω έτσι». Το σημαντικό, μόλις αποφασίσεις να ακολουθήσεις αυτή τη στρατηγική, είναι να μην υποχωρήσεις ποτέ για να μην της δώσεις χώρο. Είναι πιθανό να διαμαρτυρηθεί και να θεωρήσει αυτή τη συμπεριφορά εγωιστική, όμως η πραγματική εγωίστρια είναι εκείνη. Μην εκπλήσσεσαι που ο αδελφός σου δε σου λέει ποτέ «ευχαριστώ»: για εκείνον σημαίνει ότι πρέπει να παραδεχθεί πως σε έχει ανάγκη, ενώ θέλει να το αποφύγει πάση θυσία και δε θέλει να εξαρτάται από κανέναν. Όταν κάνεις κάτι για ένα νάρκισσο συγγενή, μην περιμένεις ποτέ αναγνώριση.
- Αντάμειψε τον εαυτό σου. Εάν, πράγματι, χρειάζεσαι μια ανταμοιβή, βγες και αγόρασε κάτι για σένα – ένα βιβλίο, μία κρέμα. «Είναι μία τακτική που προτείνω πάντα στους ασθενείς μου, όταν καταπιέζονται από νάρκισσους, και την οποία εφαρμόζω κι εγώ η ίδια», προσθέτει η ψυχοθεραπεύτρια. «Ακολούθησε αυτό το σύστημα σαν να έκανε μια θεραπεία, αποφασίζοντας εκ των προτέρων την “ανταμοιβή” σου. Θα ενισχύσει την αυτοεκτίμησή σου, όταν κάποιος την υποβάλλει σε σκληρή δοκιμασία».
Συνεργάστηκε η Σταυρούλα Ζαρκάδα, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια
Πηγή: shape.gr
