Εκεί που βρίσκεστε, τι βλέπετε γύρω σας; Σίγουρα κάποια αντικείμενα. Και αν είστε σε ανοιχτό χώρο μπορεί να βλέπετε και λόφους, ή θάλασσα, ή κάποιον δρόμο. Όλα αυτά ας τα ονομάσουμε μορφές. Μορφές ενέργειας. Και οι άνθρωποι ανήκουν σ' αυτές τις μορφές. Και τα ζώα και τα φυτά και ο ήλιος. Τα πάντα.
Ξέρετε όμως πού δεν πάει ο νους σας; Στον χώρο που επιτρέπει σε όλες αυτές τις μορφές να υπάρξουν. Χωρίς τον χώρο όλα θα κατέρρεαν. Αν δεν υπήρχε αυτή η απόσταση μεταξύ των μορφών δεν θα υπήρχαν όρια και τίποτα δεν θα ήταν ευδιάκριτο. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα μας. Οι σκέψεις είναι οι μορφές και ο χώρος είμαστε εμείς, μέσα στον οποίο συμβαίνουν πολλά και ενδιαφέροντα φαινόμενα. Τι βλέπετε λοιπόν γύρω σας; Πολύ χώρο και κάποιες μορφές. Μέσα σας όμως;
Στρέφοντας την προσοχή μας στη φλυαρία του νου μπορούμε να παρατηρήσουμε τις σκέψεις. Το πρώτο πράγμα που μας κάνει εντύπωση είναι η πρόσκαιρη φύση τους. Έρχονται και φεύγουν. Δημιουργούνται, αναπτύσσονται, προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή μας, να αντλήσουν λίγο απ' την ταυτότητά μας (κάτι που καταφέρνουν για κάποιο διάστημα) και μόλις τις παρατηρήσουμε χάνονται. Ή χάνονται αφού μάς έχουν παρασύρει και ανάλογα με το περιεχόμενό τους εμείς αντιλαμβανόμαστε μόνο την αντίδραση του σώματος (μέσω των συναισθημάτων και της σωματοποίησής τους). Αν προλάβουμε να τις παρατηρήσουμε χάνονται επειδή τους αφαιρέσαμε την τροφοδοτική τους πηγή, που είναι η προσοχή μας. Αν δεν τις προσέξουμε, σημαίνει ότι βρισκόμαστε μέσα τους. Δηλαδή, σημαίνει ότι απέκτησαν μορφή επειδή κατάφεραν να μας δελεάσουν με το περιεχόμενό τους. Οι σκέψεις είναι πειρασμοί για την προσοχή μας και το Εγώ είναι ο μηχανισμός ταύτισής μας μαζί τους, απ' τον οποίο αντλούν την ενέργειά τους.
Όπως οι σκέψεις, έτσι και όλες οι άλλες μορφές είναι προσωρινές. Διαρκούν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και χάνονται. Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση: το βάθος, απ' το οποίο γεννιούνται όλες οι μορφές. Για να γίνει καλύτερα κατανοητό φανταστείτε έναν ωκεανό. Στην επιφάνεια του ωκεανού υπάρχουν κύματα. Δημιουργούνται ασταμάτητα, σε όλη την επιφάνειά του, άλλα είναι μικρά και άλλα μεγάλα. Έστω τώρα ότι τα κύματα έχουν την ικανότητα του αυτοπροσδιορισμού. Το κάθε κύμα δημιουργεί μια εικόνα για τον εαυτό του και διαμορφώνει έτσι την ταυτότητά του. Συγκρίνεται με τα άλλα κύματα και ανάλογα αισθάνεται μειονεκτικά ή πλεονεκτικά, αναπτύσσει απόψεις και αντιλήψεις, παρελθόν (έστω για την πολύ σύντομη ζωή του) και άλλα στοιχεία που διαμορφώνουν την εντύπωσή του για το "τι είναι".
Τα κύματα παρατηρούν ότι γύρω τους υπάρχουν άλλα κύματα που χάνονται, που γίνονται δηλαδή ένα με τον ωκεανό και χάνουν τη μορφή τους. Αυτή την παρατήρηση την προβάλλουν και στον εαυτό τους και αρχίζουν να τρομοκρατούνται στην ιδέα (στη σκέψη) ότι κάποια στιγμή θα χάσουν και αυτά τη μορφή τους. Τα κύματα, όπως φαντάζεστε, δεν μπορούν να απομονωθούν. Κανείς δεν μπορεί να απομονώσει ένα κύμα και να το πάρει σπίτι του. Ούτε καν να το απομακρύνει για λίγο από τον ωκεανό. Αυτό που δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν τα κύματα είναι ότι είναι ο ίδιος ο ωκεανός και ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει διαχωρισμός, ούτε μεταξύ των κυμάτων, αλλά ούτε και μεταξύ των κυμάτων και του ωκεανού. Ο ωκεανός εκφράζεται μέσα από τα κύματα. Είναι μία μορφή έκφρασής του, με άπειρη ποικιλομορφία, αφού κανένα κύμα δεν είναι πανομοιότυπο με κάποιο άλλο. Το καθένα φαίνεται σαν να έχει τη δική του ταυτότητα και αυτή ακριβώς η ψευδαίσθηση είναι η πηγή του φόβου της εξαφάνισής τους. Το πρόβλημα είναι ότι τα κύματα δεν γνωρίζουν, ή δεν θυμούνται, ότι είναι ο ωκεανός. Προσκολλώνται λοιπόν στη μορφή τους, δημιουργούν μια εικόνα για τον εαυτό τους και νιώθουν ότι είναι ξεχωριστά από τον ωκεανό.
Ας φέρουμε αυτή την παρομοίωση στα ανθρώπινα μέτρα. Οι άνθρωποι είναι τα κύματα που δεν γνωρίζουν, ή δεν θυμούνται, ή δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν, ότι η πραγματική τους φύση δεν είναι η μορφή τους. Και αυτό που ονομάζουν "η ζωή μου" είναι στην πραγματικότητα ο ωκεανός, που για ένα χρονικό διάστημα εκφράζεται με τις μορφές τους. Ο ωκεανός είναι η ζωή, η άχρονη, η άπειρη, η ανερμήνευτη, που κανένας νους δεν πρόκειται ποτέ να συλλάβει την ουσία της.
Η δυσκολία στη διαδικασία της αποταύτισης από την ψευδαίσθηση του εαυτού εκφράζεται με τον φόβο της απώλειας της ταυτότητας. Κάποιος που επιδιώκει να απαλλαγεί από την ταυτότητά του έρχεται αντιμέτωπος με την ερώτηση "τι είμαι αν δεν είμαι αυτό που νόμιζα τόσα χρόνια ότι είμαι;". Η παρατήρηση αυτού του φαινομένου δίνει αμέσως και τη λύση: πρόκειται απλά για μια σκέψη και τίποτα παραπάνω. Είναι σαν ένα κύμα στον ωκεανό. Είναι η κεκτημένη ορμή του νου από το παρελθόν που θέλει να κρίνει τα πάντα και να αποφεύγει καταστάσεις που ερμηνεύει ως απειλητικές. Είναι άλλη μία ψευδαίσθηση. Είναι σαν να προσπαθεί το κύμα να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι μια ξεχωριστή οντότητα, αλλά είναι ο ίδιος ο ωκεανός που απλά εκφράζεται με αυτή τη μορφή σ' αυτό το σημείο του για κάποια ελάχιστα δευτερόλεπτα. Όσο είναι προσκολλημένο στη μορφή του, το κύμα αδυνατεί να αντιληφθεί ότι είναι ο ίδιος ο ωκεανός. Η προσκόλληση είναι αυτή που κρύβεται πίσω από τον φόβο της απώλειας της μορφής (αυτό που εμείς ονομάζουμε θάνατο). Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει θάνατος γιατί, όπως λέει και ο Έκχαρτ Τόλλε, "δεν μπορείς να χάσεις κάτι που είσαι, αλλά μόνο κάτι που έχεις. Ο θάνατος μάς απαλλάσσει από όλα αυτά που δεν είμαστε".
Οι σκέψεις μπορούν επίσης να παρομοιαστούν με τα κύματα. Όπως τα κύματα, έτσι κι αυτές, δημιουργούνται, αναπτύσσονται και χάνονται. Αν είμαστε ασυνείδητοι και πιστέψουμε ότι οι σκέψεις είμαστε εμείς και ότι διαμορφώνουν την ταυτότητά μας, θα αρχίσουμε να ζούμε με την ψευδαίσθηση του διαχωρισμού από τη ζωή. Θα αναπτύξουμε την πεποίθηση ότι είμαστε κάτι ξεχωριστό, τόσο από τους άλλους ανθρώπους, όσο και από την ίδια τη ζωή (όπου "ζωή" βάλτε "συνειδητότητα", "σύμπαν", "όλο", "πραγματικότητα", ή οτιδήποτε άλλο. Έτσι κι αλλιώς οι λέξεις λειτουργούν μόνο ως ταμπέλες που δείχνουν προς μια κατεύθυνση). Το περιεχόμενο των σκέψεων μπορεί να προέρχεται σε μεγάλο βαθμό και από τα αποθηκευμένα συναισθήματα. Δηλαδή από την ενέργεια που είναι εγκλωβισμένη στο σώμα, εξαιτίας κάποιων παρελθοντικών εμπειριών. Αυτή η ενέργεια χρησιμοποιεί τον νου και αποκτά τη μορφή των σκέψεων ανάλογα με τον προγραμματισμό του. Δημιουργείται έτσι ένα φαύλος κύκλος ανατροφοδότησης των αποθηκευμένων συναισθημάτων μέσω των σκέψεων, από τον οποίο επιβεβαιώνει κανείς την ψευδή ταυτότητά του.
Αυτό που είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε είναι ότι ο κόσμος των μορφών δεν είναι αυτός που μας προσδίδει την πραγματική μας ταυτότητα. Οποιαδήποτε ταύτιση με οποιαδήποτε μορφή δεν μπορεί παρά να μας δημιουργήσει δυστυχία και πόνο, αφού όλες οι μορφές εμφανίζονται για να χαθούν. Η απάντηση στο ερώτημα "τι είμαι αν δεν είμαι αυτό που νόμιζα τόσα χρόνια ότι είμαι" είναι αυτό που μένει αν αφαιρεθούν όλες οι υποθέσεις, οι σκέψεις, οι υποψίες, οι αναμνήσεις και οι αμφιβολίες από το ερώτημα: Είμαι.
Νίκος Μπάτρας
