Ένα τεστ για σας, στα γρήγορα:
Αν θέλετε, μπορείτε να τσεκάρετε τις σωστές απαντήσεις στην εγκυκλοπαίδεια (πάντως σας τις δίνω σε παρένθεση).
1) Ποιος εφηύρε το ραδιόφωνο;
(Ο Μαρκόνι)
2) Ποιος εφηύρε το μηχάνημα ακτινών X; (Ο Ρέντγκεν)
3) Ποιος εφηύρε τον ενισχυτή κενού σωλήνα; (Ο Ντε Φόρεστ)
Μια και μπήκατε στο κλίμα, ψάξτε τώρα να βρείτε ποιος ανακάλυψε τη λυχνία φθορισμού, τα φώτα νέον, το ταχύμετρο, το σύστημα ανάφλεξης αυτοκινήτου και τα θεμελιώδη γύρω από το ραντάρ, το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και το φούρνο μικροκυμάτων.
Το πιθανότερο είναι να δείτε ελάχιστες αναφορές σε κάποιον τύπο που τον έλεγαν Νίκολα Τέσλα,έναν από τους διασημότερους επιστήμονες στον κόσμο στις αρχές του 20ού αιώνα. Στην πραγματικότητα πολύ λίγος κόσμος σήμερα έχει ακούσει κάτι γι’ αυτόν τον άνθρωπο. Ας είναι καλά ο Τόμας Έντισον και οι υφιστάμενοί του στην Τζένεραλ Ελέκτρικ, που φρόντισαν γι’ αυτό σε μεγάλο βαθμό.
Πολλοί θεωρούσαν τον Τέσλα (και ορισμένοι εξακολουθούν να τον θεωρούν) έναν εκκεντρικό που μιλούσε για θανατηφόρες ακτίνες, οι οποίες μπορούσαν να καταστρέψουν δέκα χιλιάδες αεροπλάνα σε 250 μίλια απόσταση. Υποστήριζε πως ήταν ικανός να χωρίσει τη Γη στα δύο. Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Τέσλα πίστευε πως τόσο η φωνή όσο και η εικόνα μπορούν να μεταδοθούν μέσω του αέρα, και ουσιαστικά είπε στον Έντισον να πάρει το ηλεκτρικό του σύστημα και να το βάλει εκεί που ξέρετε. Έτρεφε μια παράξενη απέχθεια για τα μαργαριτάρια και είχε απαγορεύσει στις υπαλλήλους του να τα φοράνε. Ακόμη πιο παράξενο ήταν το γεγονός ότι μετρούσε τον όγκο όλης της τροφής του πριν καθήσει να φάει.
Με άλλα λόγια, όποιος έτυχε να ακούσει για τον Τέσλα πρέπει να τον θεωρεί πρώτης τάξεως ψωνάρα.
Ομως έχει ο καιρός γυρίσματα.
Αν βάλουμε στην άκρη τις παραξενιές του, τις οποίες απόκτησε στο δεύτερο μισό της ζωής του, ο Τέσλα εφεύρε ένα προς ένα τα αντικείμενα που αναφέρονται στην αρχή της ιστορίας (χωρίς όμως να του αποδίδονται) κι επιπλέον πολλά, πολλά περισσότερα. Ρίξτε μια ματιά γύρω σας κι έχετε πολλές πιθανότητες να δείτε πως ο Τέσλα είναι υπεύθυνος για τα περισσότερα αντικείμενα, που κάνουν τη μοντέρνα ζωή τόσο απλή.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Νίκολα Τέσλα υπήρξε η μεγαλύτερη διάνοια από την εποχή του Ντα Βίντσι.
Ποια ήταν όμως αυτή η ιδιοφυία;
Ο μικρός Νίκι Τέσλα ήταν σερβικής καταγωγής και γεννήθηκε στο Σμίλιγιαν της Κροατίας (τότε ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία) πίσω στα 1856. Διέθετε εξαιρετική μνήμη κι έμαθε να μιλάει έξι γλώσσες .Ο Τέσλα σπούδασε τέσσερα χρόνια μαθηματικά, φυσική και μηχανική στο Αυστριακό Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς.
Όμως αυτό που τον έκανε μεγάλο ήταν η εκπληκτική κατανόηση του ηλεκτρισμού. Θυμηθείτε πως ήταν μια εποχή που ο ηλεκτρισμός βρισκόταν σε νηπιακό στάδιο.
Όταν ο Τέσλα έφτασε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1884, πήγε να εργαστεί για τον Τόμας Έντισον. Ο Έντισον αντιμετώπιζε ένα σωρό προβλήματα με το δικό του σύστημα ηλεκτρισμού DC (Direct Current, δηλαδή συνεχές ρεύμα). Έταξε στον Τέσλα χοντρά λεφτά σε μπόνους, αν ο τελευταίος κατόρθωνε να αφαιρέσει τους «ιούς» από το σύστημα. Χάρη στον Τέσλα ο Έντισον εξοικονόμησε πάνω από 100.000 δολάρια (εκατομμύρια δολάρια με τις σημερινές προδιαγραφές) αλλά ο Έντισον αρνήθηκε να τηρήσει τη συμφωνία από τη μεριά του. Ο Τέσλα παραιτήθηκε και οι άνθρωποι του Έντισον κατέβαλαν σημαντικές προσπάθειες να συνθλίψουν την ιδιοφυία του. Αυτή είναι μια από τις βασικές αιτίες για τις οποίες ο Τέσλα είναι σήμερα άγνωστος.
Ο Τέσλα επεξεργάστηκε ένα βελτιωμένο σύστημα ηλεκτρικών εκπομπών, που δεν είναι άλλο από το AC (AlternatingCurrent, εναλλασσόμενο ρεύμα) , το οποίο χρησιμοποιούμε στα σπίτια μας σήμερα. To AC προσέφερε σοβαρά πλεονεκτήματα σε σχέση με το σύστημα DC. Χρησιμοποιώντας τους βελτιωμένους μετασχηματιστές του Τέσλα (δεν τους εφεύρε εκείνος) η τάση του εναλλασσόμενου ρεύματος μπορούσε να αυξηθεί και να μεταδοθεί σε μακρινές αποστάσεις με λεπτά καλώδια. Δε θα μπορούσε να γίνει το ίδιο με το συνεχές ρεύμα, καθώς η μετάδοσή του θα απαιτούσε μια μεγάλη εγκατάσταση σε κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο και πολύ παχιά καλώδια.
Φυσικά, ένα σύστημα μετάδοσης θα ήταν ατελές χωρίς τα κατάλληλα εξαρτήματα. Έτσι ο Τέσλα εφεύρε τους κινητήρες, που χρησιμοποιούνται σχεδόν σε κάθε ηλεκτρική εφαρμογή στο σπίτι σας. Δεν ήταν εύκολο κατόρθωμα. Οι επιστήμονες στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν πεπεισμένοι ότι κανένας κινητήρας δε θα μπορούσε να φτιαχτεί για σύστημα εναλλασσόμενου ρεύματος, κάτι που καθιστούσε τη χρήση του AC χάσιμο χρόνου. Στο φινάλε, αν το ρεύμα αλλάζει κατεύθυνση εξήντα φορές το δευτερόλεπτο, ο κινητήρας θα χτυπιέται μπρος-πίσω και δε θα κάνει τίποτε. Ο Τέσλα έλυσε εύκολα το πρόβλημα και απέδειξε ότι όλοι έκαναν λάθος.
Τα νέα άρχισαν να διαδίδονται για το σύστημα εναλλασσόμενου ρεύματος και τελικά έφτασαν στα αφτιά του Τζορτζ Ουεστινγκχάους.
Ο Τέσλα υπέγραψε συμβόλαιο με τον Ουίστινγκχάους, σύμφωνα με το οποίο θα εισέπραττε 2,5 δολάρια για κάθε κιλοβάτ εναλλασσόμενου ρεύματος που θα πουλούσαν. Ξαφνικά ο Τέσλα βρέθηκε να έχει στα χέρια του όλα τα απαραίτητα μετρητά για να πραγματοποιήσει κάθε πείραμα που είχε ονειρευτεί.
Ξεκίνησε χρησιμοποιώντας λάμπες φθορισμού στο εργαστήριό του, περίπου σαράντα χρόνια προτού τις «εφεύρει» η βιομηχανία. Σε διεθνείς εκθέσεις και άλλες τέτοιες εκδηλώσεις, έπαιρνε γυάλινους σωλήνες και τους έδινε το σχήμα του ονοματος διάσημων επιστημόνων. Ήταν οι πρώτες επιγραφές νέον, που σήμερα βλέπουμε παντού ολόγυρά μας. Επίσης ο Τέσλα σχεδίασε την πρώτη υδροηλεκτρική εγκατάσταση στον κόσμο, που βρίσκεται στους καταρράκτες του Νιαγάρα. Επιπροσθέτους, πατεντάρησε το πρώτο ταχύμετρο αυτοκινήτου.
Ομως ο Έντισον είχε επενδύσει πολλά χρήματα στο σύστημα συνεχούς ρεύματος κι έτσι η Τζένεραλ Ελέκτρικ έβαλε τα δυνατά της να δυσφημεί τον Τέσλα σε κάθε ευκαιρία. Ο Έντισον προσπαθούσε συστηματικά να αποδείξει ότι ο ηλεκτρισμός του εναλλασσόμενου ρεύματος ήταν πολύ πιο επικίνδυνος από την ισχύ του δικού του συνεχούς.
Ο Τέσλα αντεδρασε εξαπολύοντας τη δική του εκστρατεία αγοράς. Στη Διεθνή Έκθεση του Σικάγο, το 1893 (με σύνολο 21 εκατομμύρια επισκέπτες), έκανε επίδειξη του πόσο ασφαλής είναι ο ηλεκτρισμός του εναλλασσόμενου ρεύματος τυλίγοντας στο σώμα του λαμπτήρες υψηλής συχνότητας. Το ανθρώπινο πηνίο εκτόξευε ηλεκτρικές εκκενώσεις προς το πλήθος χωρίς να παθαίνει τίποτε. Ωραίο κόλπο!
Όταν οι οφειλές προς τον Τέσλα άρχισαν να υπερβαίνουν το 1 εκατομμύριο δολάρια, ο Ουεστινγκχάους άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Ο Τέσλα συνειδητοποίησε πως αν το συμβόλαιό του εξακολουθούσε να ισχύει, ο Ουεστινγκχάους θα χρεοκοπούσε υπέρ του, κι εκείνος δεν είχε καμία όρεξη να τα βρει με τους πιστωτές. Το όνειρό του ήταν να φτιάξει φτηνό εναλλασσόμενο ρεύμα, προσιτό σε όλο τον κόσμο. Ο Τέσλα πήρε το συμβόλαιό του και το έσκισε! Αντί να γίνει ο πρώτος δισεκατομμυριούχος στον κόσμο, παραχώρησε όλα τα δικαιώματα των εφευρέσεων του έναντι 216.000 δολαρίων.
Το 1898 επέδειξε στον κόσμο το πρώτο τηλεχειριζόμενο μοντέλο σκάφους στο Μάντισον Σκουέρ Γκάρντεν. Πρόθεσή του ήταν να πουλήσει την εφεύρεση ως μη επανδρωμένη τηλεχειριζόμενη τορπίλη, αλλά το υπουργείο Πολέμου την απέρρι-ψε. Μπορείτε όμως να λέτε «ευχαριστώ» στον Τέσλα για όλα τα τηλεχειριζόμενα αεροπλάνα, αυτοκίνητα, σκάφη και τηλεοράσεις .
Το μεγαλύτερο όνειρο του Τέσλα ήταν να προμηθεύσει στον κόσμο δωρεάν ενέργεια. Το 1900, με τη χρηματοδότηση 150.000 δολαρίου του οικονομολόγου Τζ. Π. Μόργκαν, ο Τέσλα άρχισε να κατασκευάζει το λεγόμενο πύργο του «Συστήματος Ασύρματης Αναμετάδοσης» (Wireless Broadcasting System tower) στο Λονγκ Άιλαντ της Νέας Υόρκης. Ο πύργος αναμεταδόσεων υποτίθεται ότι θα συνέδεε όλες τις τηλεφωνικές και τηλεγραφικές υπηρεσίες του κόσμου, τις αναμεταδόσεις εικόνας, τα νέα των χρηματαγορών και τις μετεωρολογικές πληροφορίες σε όλο τον πλανήτη. Δυστυχώς, ο Μόργκαν περιέκοψε τα κονδύλια, όταν συνειδητοποίησε πως το εγχείρημα θα συνεπαγόταν δωρεάν ενέργεια για τον κόσμο.
Κάποιες πηγές υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατέστρεψε τον πύργο στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου για το φόβο μήπως τον αξιοποιήσουν για την πλοήγησή τους τα κατασκοπευτικά σκάφη των Γερμανών. Στην πραγματικότητα ο Τέσλα αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες όταν ο Μόργκαν ψαλίδισε τα κονδύλια. Ο πύργος πουλήθηκε για παλιοσίδερα, προκειμένου να εξοφληθούν οι πιστωτές.
Ο κόσμος πίστευε πως ο Τέσλα είχε χάσει τα λογικά του. Στο κάτω-κάτω εκείνη την εποχή η μετάδοση φωνής, εικόνας και ηλεκτρισμού ήταν πρωτάκουστα πράγματα.
Όμως εκείνο που αγνοούσε ο κόσμος ήταν πως ο Τέσλα είχε ήδη κάνει επίδειξη των βασικών αρχών του ραδιοφώνου, σχεδόν δέκα ολόκληρα χρόνια πριν από την υποτιθέμενη εφεύρεση του Μαρκόνι. Πράγματι, το 1943 (χρονιά θανάτου του Τέσλα) το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε πως η ευρεσιτεχνία του Μαρκόνι ήταν άκυρη, επειδή ο Τέσλα τα είχε περιγράφει όλα αυτά προηγουμένως. Ακόμη και μετά από αυτό όμως, οι περισσότερες πηγές δεν αποδίδουν στον Τέσλα την εφεύρεση του ραδιοφώνου. (Σημείωση: Το ράδιο του Μαρκόνι δε μετέδιδε φωνές αλλά ένα απλό σήμα — κάτι που ο Τέσλα είχε δείξει πολλά χρόνια νωρίτερα).
Προς το τέλος της ζωής του, ο Τύπος άρχισε να γράφει για τον Τέσλα διάφορες υπερβολές.
Ο ίδιος ανέφερε ότι είχε λάβει ραδιοσήματα από τον Αρη και την Αφροδίτη. Σήμερα γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα τα σήματα προέρχονταν από μακρινά άστρα, όμως την εποχή εκείνη οι γνώσεις για το σύμπαν ήταν περιορισμένες. Οι φυλλαδες βρήκαν ευκαιρία να κάνουν «πάρτι» με τους «εξωπραγματικούς» ισχυρισμούς του.
Στο εργαστήριό του στο Μανχάταν, ο Τέσλα μετέτρεψε τη Γη σε ηλεκτρικό διαπασών. Πέτυχε να κάνει ένα ατμοκίνητο εκκρεμές να πάλλεται με την ίδια συχνότητα που είχε το έδαφος κάτω από τα πόδια του (όπως η Έλα Φιτζέραλντ σπάει το ποτήρι με τη στεντόρεια φωνή της).
Αποτέλεσμα; Ένας σεισμός ταρακούνησε τα γύρω τετράγωνα. Τα κτίρια πήγαν πέρα-δώθε, έσπασαν παράθυρα και έπεσαν σοβάδες από τους τοίχους.
Ο Τέσλα υποστήριξε ότι θεωρητικά με την ίδια τεχνική θα μπορούσε να γκεμίσει το Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ ή να κόψει τη Γη στα δύο. Είχε καθορίσει με ακρίβεια την ιδιοσυχνότητα της Γης περίπου εξήντα χρόνια πριν η επιστήμη επιβεβαιώσει τους υπολογισμούς του.
Μη φανταστείτε ότι δεν προσπάθησε να ανοίξει τον πλανήτη σαν καρπούζι (στο περίπου, τέλος πάντων).
Από το εργαστήριό του στο Κολοράντο Σπρινγκς, το 1899, έστειλε ενεργειακά κύματα από τη μια άκρη της Γης στην άλλη και τα έκανε να αναπηδήσουν πίσω στην πηγή.( Η ίδια βασική αρχή αποτελεί το θεμέλιο για τους σημερινούς σεισμογράφους ακρίβειας). Όταν τα κύματα επέστρεψαν, πρόσθεσε περισσότερο ηλεκτρισμό.
Το αποτέλεσμα; Το μεγαλύτερο «χειροποίητο» αστροπελέκι που καταγράφηκε ποτέ — με ύψος πάνω από 40 μέτρα — ρεκόρ που παραμένει ακατάρριπτο! Η βροντή ακούστηκε 22 μίλια μακρύτερα. Το λιβάδι γύρω από το εργαστήριό του απέκτησε μια περίεργη γαλαζωπή λάμψη. Δυστυχώς, με αυτό που έκανε, τίναξε στον αέρα τον εξοπλισμό του τοπικού ενεργειακού σταθμού και δεν κατόρθωσε να επαναλάβει ποτέ το πείραμά του.
Στο ξεκίνημα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου η κυβέρνηση αναζητούσε απεγνωσμένα έναν τρόπο ανίχνευσης των γερμανικών υποβρυχίων. Η κυβέρνηση ανέθεσε στον Τόμας Έντισον την ευθύνη των σχετικών ερευνών. Ο Τέσλα πρότεινε τη χρήση ενεργειακών κυμάτων —αυτού που ξέρουμε σήμερα ως ραντάρ— για τον εντοπισμό αυτών των σκαφών. Ο Έντισον απέρριψε την ιδέα του Τέσλα ως γελοία κι ο κόσμος χρειάστηκε να περιμένει άλλα είκοσι πέντε χρόνια ώσπου να την ανακαλύψει.
Η ανταμοιβή του γι’ αυτή τη γεμάτη δημιουργικότητα ζωή; Το... Μετάλλιο Εντισον! Κάτι που θα αποτελούσε τιμή για οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο εκτός από τον Τέσλα.
Μετά από τις φραστικές προσβολές που είχε εισπράξει από τον Έντισον, αυτό ήταν πραγματικό χαστούκι.
Η ιστορία δεν τελειώνει εδώ.
Η (προφανώς πετυχημένη) απόπειρα της βιομηχανίας να σβήσει το όνομά του από την επιστημονική φιλολογία τον οδήγησε σε εξορία για περίπου είκοσι χρόνια. Η έλλειψη κεφαλαίων τον ανάγκασε να καταχωνιάσει τις αδοκίμαστες θεωρίες του σε αμέτρητα σημειωματάρια.
Ο άνθρωπος που εφεύρε τον μοντέρνο κόσμο πέθανε σχεδόν αδέκαρος σε ηλικία 87 χρόνων, στις 7 Ιανουάριου 1943. Στην κηδεία του παραβρέθηκαν περισσότεροι από δύο χιλιάδες άνθρωποι.
Στη διάρκεια του βίου του ο Τέσλα κατοχύρωσε πάνω από εκατό διαφορετικές ευρεσιτεχνίες. Πιθανώς θα είχε ξεπεράσει το ρεκόρ του Έντισον, αν δεν ήταν μονίμως άφραγκος. Τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής του έκανε πολύ λίγες αιτήσεις κατοχύρωσης.
Σε αντίθεση με τον Έντισον και πολλούς άλλους εφευρέτες του καιρού του, ο Τέσλα ήταν ένας πρωτοποριακός στοχαστής, με ιδέες χωρίς προηγούμενο στην επιστήμη. Δυστυχώς, ο κόσμος δεν ανταμείβει οικονομικά ανθρώπους με την πρωτοτυπία του Τέσλα. Ανταμείβει μόνο εκείνους που παίρνουν αυτές τις συλλήψεις και τις μετατρέπουν σε εκλεπτυσμένα, χρήσιμα προϊόντα.
Σήμερα οι ειδικοί εξακολουθούν να ξεσκονίζουν τις σημειώσεις του. Μόλις τώρα οι κορυφαίοι μας επιστήμονες αποδεικνύουν πολλές από τις εκκεντρικές του θεωρίες. Για παράδειγμα, η αλεπίδωτη δισκοτουρμπίνα που σχεδίασε, όταν συνδυάζεται με μοντέρνα υλικά, αποδεικνύεται ένας από τους αποτελεσματικότερους κινητήρες που σχεδιάστηκαν ποτέ. Τα κατοχυρωμένα του πειράματα με κρυογονικά υγρά και ηλεκτρισμό αποτέλεσαν τη βάση των σύγχρονων υπεραγωγών. Μίλησε για πειράματα που υπέθεταν την ύπαρξη σωματιδίων με κλάσματα του φορτίου του ηλεκτρονίου — κάτι που οι επιστήμονες ανακάλυψαν τελικά το 1977. Μιλάμε για τακουάρκς!
Ουάου!
Ίσως από δω και μπρος η Ιστορία να αναγνωρίζει τις πραγματικές ιδιοφυΐες αμέσως μόλις παρουσιάζονται.
Απόσπασμα από το βιβλίο "Το ψυγείο του Αϊνστάιν"
