Τα τελευταία χρόνια, πολλά είναι τα ζευγάρια που ζουν μαζί χωρίς να είναι παντρεμένα και δεν επιθυμούν να μπουν στη διαδικασία του γάμου -περισσότερο εξαιτίας οικονομικών λόγων αλλά ίσως και από πεποίθηση-, αντιμετωπίζοντας όμως κάποια προβλήματα μια και μέχρι πρότινος δεν αναγνωριζόταν ως νόμιμη η συμβίωση αυτή και δεν είχαν τα προνόμια ενός παντρεμένου ζευγαριού. Πριν από λίγα χρόνια, εισήχθη στον Αστικό Κώδικα το λεγόμενο Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, το οποίο ήρθε για αυτόν το λόγο, για να προσφέρει δηλαδή προνόμια και δικαιώματα στα ανύπαντρα ζευγάρια που συμβιώνουν και να αναγνωρίσει τη σχέση τους κι ας μη σκοπεύουν να τελέσουν γάμο, θρησκευτικό ή πολιτικό.
Τι είναι το Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης
Πρόκειται για μία συμβολαιογραφική πράξη, ένα συμβόλαιο θα λέγαμε και ουσιαστικά αποτελεί ένα είδος συμφωνίας ανάμεσα στα δύο μέλη του ζευγαριού, η οποία υπογράφεται μπροστά σε συμβολαιογράφο και κατοχυρώνει δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις των δύο συντρόφων, συμφωνημένα από κοινού και για όσο θα είναι μαζί. Έτσι, αναγνωρίζεται από το νόμο η σχέση αυτή αλλά ξεκαθαρίζονται και όλα τα πιθανά θέματα που θα δημιουργούνταν, όπως οικονομικά ή θέματα που αφορούν το παιδί αν προκύψει μέσα στη σχέση αυτή.
Το Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης είναι ένα έγγραφο, λοιπόν, που υπογράφουν οι δύο σύντροφοι ενώπιον συμβολαιογράφου και με τον τρόπο αυτό όχι μόνο επισημοποιούν τη σχέση τους απέναντι στους άλλους αλλά κατοχυρώνουν και τα δικαιώματα-υποχρεώσεις-ευθύνες που έχει ο ένας απέναντι στον άλλο εντός της σχέσης και συμβίωσής τους. Το έγγραφο αυτό αποκτά ισχύ από στην στιγμή που καταθέτουν αντίγραφό του στο ληξιαρχείο της κατοικίας του ζευγαριού και καταχωρείται.
Να σημειώσουμε ότι δεν επιτρέπεται να συνταχθεί Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης σε περίπτωση που ο ένας από τους δύο συντρόφους (ή και οι δύο) βρίσκεται σε γάμο ή έχει υπογράψει σύμφωνο με κάποιο άλλο πρόσωπο, όπως επίσης όταν πρόκειται για συγγενείς εξ’ αίματος και για κάποιους άλλους βαθμούς συγγένειας , και τέλος δεν επιτρέπεται ανάμεσα σε δύο άτομα εκ των οποίων ο ένας υιοθετήθηκε και ο άλλος τον υιοθέτησε.
Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης – Βασικά Πλεονεκτήματα
Τα βασικά πλεονεκτήματα που έχουν τα μέλη ενός ζευγαριού όταν συνάξουν Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης είναι τα παρακάτω:
- Πρώτα απ’ όλα, γνωρίζουν ότι αν κάτι δεν πάει καλά στη συμβίωση ανά πάσα στιγμή μπορούν να λύσουν τη «συμφωνία» και να ακυρώσουν το Σύμφωνο συμβίωσης με σχετικά εύκολο τρόπο και όχι με τις πολύπλοκες διαδικασίες ενός διαζυγίου ή τις δικαστικές διαμάχες που συχνά αντιμετωπίζουν πολλά ζευγάρια.
- Το Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης έχει τη δυνατότητα να ρυθμίσει τις περιουσιακές σχέσεις των συντρόφων και κυρίως τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτώνται στη διάρκεια της συμβίωσης. Αν δεν έχει γίνει συγκεκριμένη συμφωνία για ό, τι αποκτήθηκε όσο ήταν ενεργό το σύμφωνο, όταν λυθεί τότε κάθε μέλος του ζευγαριού μπορεί να διεκδικήσει όσα αποκτήθηκαν στη διάρκειά του εφόσον ισχυρίζεται ότι συμμετείχε στην απόκτησή τους.
- Στην περίπτωση που στη διάρκεια του Συμφώνου (ή και μέσα σε 300 μέρες από τη λύση ή ακύρωσή του) προκύψει παιδί, τότε θα έχει ως επώνυμο αυτό που επιλέχθηκε από κοινού από τους γονείς του και είχε δηλωθεί στο συμβολαιογραφικό έγγραφο πριν τη γέννησή του.
- Αν στη διάρκεια της συμβίωσης του ζευγαριού που έχει υπογράψει Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης προκύψει θάνατος του ενός από τα δύο μέλη, ο εναπομείνας μπορεί να αποκτήσει κληρονομικά δικαιώματα.
- Με το Σύμφωνο συμβίωσης μπορεί να καθοριστεί από τα μέλη του ζευγαριού αν σε περίπτωση λύσης του θα αναλάβει κάποιο από τα δύο την υποχρέωση διατροφής για το άλλο, σε περίπτωση μόνο που το δεύτερο δεν μπορεί να την εξασφαλίσει από μόνο του. Το άτομο, όμως, που δε δύναται να ανταπεξέλθει σε διατροφή για τον άλλο δεν είναι υποχρεωμένο να τη δώσει διακινδυνεύοντας τη δική του επιβίωση. Ούτε βαρύνονται οι συγγενείς του υπόχρεου.
- Εκτός από τους δύο συντρόφους που έχουν υπογράψει τη συμφωνία, έχουν τη δυνατότητα να επικαλεστούν την ακυρότητά της και άλλα άτομα εφόσον θα αποδείξουν ότι υπάρχει έννομο συμφέρον είτε οικογενειακής είτε περιουσιακής φύσεως.
- Το Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης προτάθηκε πρόσφατα να επεκτείνεται και ανάμεσα σε ομόφυλα ζευγάρια δίνοντάς τους την ευκαιρία να αποκτήσουν δικαιώματα απέναντι στο νόμο και να επισημοποιήσουν τη συμβίωσή τους.
Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης – Βασικά Μειονεκτήματα
Πέρα από τα πλεονεκτήματά του, το Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης δε γίνεται να μην έχει και κάποια μειονεκτήματα τα βασικά εκ των οποίων θα δούμε στις ακόλουθες παραγράφους:
- Ο νόμος για το Σύμφωνο Ελεύθερης συμβίωσης δεν έχει ενσωματωθεί σωστά γι’ αυτό και δημιουργούνται διάφορα γραφειοκρατικά ζητήματα.
- Οι δύο σύντροφοι που έχουν υπογράψει Σύμφωνο συμβίωσης, δεν απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα απέναντι στο νόμο (ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά) που έχουν οι σύζυγοι οι οποίοι έχουν συνάψει γάμο και θεωρούνται οικογένεια.
- Με το Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, στην αρχική του εκδοχή, οι συμβληθέντες δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν κοινή φορολογική δήλωση, κάτι που έχει προταθεί να ρυθμιστεί άμεσα.
- Τα κληρονομικά δικαιώματα του επιζώντος όταν πεθάνει ο ένας από τους δύο συντρόφους, δεν είναι τα ίδια με αυτά που ισχύουν στην περίπτωση γάμου. Ο κληρονόμος στην περίπτωση του Συμφώνου δικαιούται να λάβει το 1/6 από την κληρονομιά στην περίπτωση που υπάρχουν και παιδιά και το 1/3 σε περίπτωση που δεν υπάρχουν παιδιά αλλά υπάρχουν άλλοι κληρονόμοι. Ολόκληρη την κληρονομιά μπορεί να τη λάβει αν δεν υπάρχει κανένας άλλος κληρονόμος συγγενής.
