Όταν η οικονομία της Αργεντινής κατέρρευσε, τον Δεκέμβριο του 2001, και αφού πέρασε το πρώτο «εμπόλεμο» διάστημα και καθιερώθηκε το σύστημα Corralito, κατά το οποίο όποιος είχε χρήματα στον τραπεζικό του λογαριασμό μπορούσε να βγάλει μόνο έως 250 πέσος τον μήνα, δύο φίλοι, ο ψυχολόγος Ρούμπεν Ραβέρα και ο οικολόγος Οράσιο Κόβας, εφάρμοσαν την ιδέα της ανταλλακτικής οικονομίας (“trueque”).
Για όσους δεν έχουν ακουστά, πρόκειται για μεγάλες αγορές όπου ο καθένας πήγαινε να ανταλλάξει ό,τι πίστευε ότι μπορεί να χρειάζεται κάποιος άλλος (φαγητά, ρούχα, ακόμα και υπηρεσίες νομικές ή εκπαιδευτικές). Αντάλλασσε όμως όχι με είδος αλλά με κουπόνια (τα creditos) και ανάλογα με τα creditos που έπαιρνε γι΄αυτό που πωλούσε μπορούσε στην συνέχεια να αγοράζει ό,τι χρειαζόταν.
Η ιδέα αυτή, η οποία επεκτάθηκε σε κάθε γειτονιά της Αργεντινής, μπορεί να μην «έσωσε» την χώρα, αλλά σίγουρα βοήθησε τους πολίτες για μεγάλο χρονικό διάστημα να επιβιώσουν χωρίς χρήματα –μέχρι, βέβαια, τη στιγμή που άρχισαν να κυκλοφορούν εκατομμύρια παραχαραγμένα creditos και το σύστημα κατέρρευσε.
Δέκα χρόνια μετά η Ελλάδα αντιμετωπίζει μία παρόμοια κατάσταση, για την οποία όλοι απευχόμασε τα χειρότερα, και η οποία, όπως αυτοί που μας οδήγησαν εδώ λένε, θα διαρκέσει τουλάχιστον άλλα δέκα χρόνια. Μοναδικός τρόπος να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα, σε κοινωνικό επίπεδο, δείχνουν να είναι κάποιες, νέες ή παλιές, πρακτικές αλληλεγγύης. Δεν είναι δύσκολο, αρκεί να σκεφτούμε πώς θα μπορούσαν, όλα αυτά που κάνουμε καθημερινά, να κάνουν καλύτερη την ζωή των άλλων (και αντίστροφα). Ή, με απλά λόγια, να σκεφτούμε πώς θα μπορούσαμε, μέσα από τον γολγοθά που διανύουμε, να γίνουμε λίγο καλύτεροι άνθρωποι:
1. Ένας -επιχειρηματίας- για όλους: Ξεκινώντας από τον κάθε έναν ξεχωριστά, σημαντικό είναι να κρίνει ο κάθε ένας πώς μπορεί να βοηθήσει άτομα που το έχουν ανάγκη. Π.χ. ένα εστιατόριο, ένας φούρνος, ένα ζαχαροπλαστείο που πετάει φαγητά στο τέλος της ημέρας θα μπορούσε να τα δίνει σε οργανισμούς αστέγων ή σε ορφανοτροφεία. Το ίδιο θα μπορούσαν να κάνουν και τα σούπερ μάρκετ. Ελληνικά καταστήματα με ρούχα και παπούτσια θα μπορούσαν αντιστοίχως να δίνουν τα παλιά τους μοντέλα που δεν πουλάνε πια κ.ο.κ.
Ακόμα, επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Jon Bon Jovi, ο οποίος άνοιξε πρόσφατα στο New Jersey εστιατόριο «πλήρωσε-ό,τι-μπορείς», ονόματι Soul Kitchen, και να καθιερώσουν ημέρες πολύ χαμηλών τιμών κατά τις οποίες θα δέχονται κοινωνικά ασθενείς ομάδες, π.χ. ανέργους ή πολύτεκνους.
2. Εσείς πετάτε φαγητό; Πόσες φορές έχετε βρεθεί έξω για φαγητό και στο τέλος του γεύματος έχουν περισσέψει σχεδόν… τα πάντα. Και πόσες φορές φεύγοντας από την ταβέρνα ή το εστιατόριο δεν έχετε λυπηθεί που τόσο φαγητό θα πάει στα σκουπίδια, ενώ στο παρκάκι λίγα μέτρα παρακάτω κοιμούνται άστεγοι; Την επόμενη φορά, σκεφτείτε το λίγο νωρίτερα, πάρτε μαζί αυτό το φαγητό και δώστε το σε κάποιον άστεγο που θα βρεθεί στον δρόμο σας (πλέον έχουν πολλαπλασιαστεί). Αν, πάλι, δεν βρείτε, κάποιον κρατήστε το εσείς για να το φάτε την επόμενη –δεν είναι ντροπή.
3. Ανταλλάξτε ό,τι δεν χρειάζεστε: Η ανταλλαγή ρούχων είναι μία πρακτική που εφαρμόζεται καιρό τώρα σε διάφορα σημεία της χώρας (σε γειτονιές, σε πολυχώρους –βλ. Six Dogs, σε σχολεία), ενώ συχνά παίρνει διαστάσεις ψυχαγωγικού event. Μην την υποτιμάτε: Αφενός μπορείτε να ξεφορτωθείτε ό,τι δεν θέλετε πια, αφετέρου να βρείτε κάτι άλλο που θα φορούσατε ευχαρίστως και, εν συνεχεία, η τακτική μπορεί να επεκταθεί και σε άλλα είδη, όπως οικιακές συσκευές, μικροέπιπλα ή…
4. Βιβλία: Έχετε σίγουρα ακούσει για το book crossing, την ομάδα στην οποία γράφεσαι, καταχωρείς έπειτα το βιβλίο που θα ήθελες να χαρίσεις σε οποιονδήποτε και το αφήνεις σε κάποιον δημόσιο χώρο (ή το δίνεις σε κάποιον φιλανθρωπικό οργανισμό ή second hand βιβλιοπωλείο). Με τον ίδιο τρόπο μπορείτε να αποκτήσετε και εσείς κάποιο από τα αμέτρητα βιβλία που χαρίζονται καθημερινά (δείτε πώς στα Σχετικά Άρθρα). Οι λιγότερο μυημένοι στην τεχνολογία μπορούν απλά να επισκέπτονται από Τρίτη έως Παρασκευή, 17.00 με 21.00 και Σάββατο 11.00 με 16.00 το εμπορικό κέντρο Athens Heart και να ανταλλάσσουν βιβλία στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του ισογείου.
5. Κάντε δώρα με σκοπό: Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα και θα πρέπει να αγοράσετε δωράκια για τους αγαπημένους σας. Πριν σπεύσετε στα συμβατικά καταστήματα κάντε μια βόλτα στα e-shops των φιλανθρωπικών οργανισμών και ιδρυμάτων, όπως το Χαμόγελο του Παιδιού, τοMake a Wish και διάφορα άλλα που μπορείτε να δείτε εδώ). Τα χρήματά σας σίγουρα θα πιάσουν τόπο καλύτερα εκεί.
6. Carpooling: Πολλοί από εμάς διασχίζουμε καθημερινά, την ίδια λίγο-πολύ ώρα, με το αυτοκίνητο μικρές ή μεγάλες αποστάσεις για να βρεθούμε στην δουλειά. Τις ίδιες, ή παρόμοιες, διαδρομές στις ίδιες ώρες μπορεί να ακολουθούν και αμέτρητοι συμπολίτες μας. Γιατί να μην μειώσουμε τα έξοδά μας, την κίνηση στους δρόμους και την ατμοσφαιρική ρύπανση χρησιμοποιώντας -δύο, τρία ή τέσσερα άτομα- ένα αυτοκίνητο; Η ιδέα ακούει στο όνομα carpooling, μετρά σχεδόν πέντε χρόνια που πραγματοποιείται στην Ελλάδα και απαριθμεί πλέον χιλιάδες μέλη. Μάθετε περισσότερα εδώ και στα Σχετικά Άρθρα.
7. Γίνε εθελοντής: Είτε δίνοντας αίμα, είτε συμμετέχοντας σε δράσεις για την διαχείριση κρίσεων και κοινωνικών αναγκών, είτε συμμετέχοντας σε ομάδες όπως οι Atenistas. Επιπλέον, όλα τα φιλανθρωπικά ιδρύματα και οι οικολογικές οργανώσεις χρειάζονται επιπλέον χέρια –απευθυνθείτε εκεί που θεωρείτε ότι μπορείτε να προσφέρετε περισσότερα.
8. Σκεφτείτε τους μετανάστες: Αν εμείς αντιμετωπίζουμε σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, εκείνοι δεν έχουν κυριολεκτικά να φάνε. Αφήστε τις εθνικιστικές αντιλήψεις του τύπου «να γυρίσουν πίσω στην χώρα τους –επιβαρύνουν την εθνική οικονομία» και σκεφτείτε πιο μεγαλόκαρδα αφήνοντάς τους μια στο τόσο να σας καθαρίσουν το παρμπρίζ ή αγοράζοντας ένα πακέτο χαρτομάντηλα. Καλώς ή κακώς αυτοί οι άνθρωποι είναι εδώ. Ζουν δίπλα μας και αν δεν φάνε θα πεθάνουν.
της Έλενας Μπούλια
