Ο πόνος στη δεξιά κάτω κοιλιά αντιπροσωπεύει το 50% όλων των περιπτώσεων οξείας κοιλίας (πολύ δυνατός πόνος στην κοιλιά). Ο πόνος στη δεξιά κάτω κοιλιά αμέσως εγείρει την υποψία σκωληκοειδίτιδας. Η σκωληκοειδίτιδα είναι συχνότερη στους άνδρες και μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλους τρόπους με αποτέλεσμα να καθυστερεί συχνά η χειρουργική αντιμετώπισή της (σκωληκοειδεκτομή). Ωστόσο υπάρχουν πολλές άλλες διαγνώσεις που θα πρέπει να έχει υπόψιν ο ιατρός στον ασθενή που έρχεται με πόνο δεξιά στην κοιλιά. Η αξιολόγηση του κοιλιακού πόνου στα παιδιά μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ο κοιλιακός πόνος κατά την εγκυμοσύνη επίσης προκαλεί προβλήματα λόγω μεταβολών στη φυσιολογική ανατομία και την εκτόπιση των οργάνων από την εγκυμονούσα μήτρα.
Ο ιατρός Σ.Κ.Χειρίδης θα σας κάνει πρώτα κάποιες ερωτήσεις σχετικά με τον πόνο: που εντοπίζεται; μπορείτε να δείξετετο σημείο του πόνου με το ένα σας δάχτυλο ή είναι πιο διάχυτος και προς τα πού διαχέεται; Ο πόνος της σκωληκοειδίτιδας μπορεί να αρχίσει γύρω από τον ομφαλό και στη συνέχεια να κατέβει στον δεξί λαγόνιο βόθρο.Πότε άρχισε; Άρχισε ξαφνικά ή σταδιακά; Είναι συνεχής ή έρχεται και φεύγει; Μοιάζει με μαχαιριά, κάψιμο ή είναι πιο βύθιος; Υπάρχουν παράγοντες που τον βελτιώνουν ή τον χειροτερεύουν; Επεκτείνεται προς την πλάτη, προς τα γεννητικά όργανα (κωλικός νεφρού), ή προς τον ώμο (ερεθισμός διαφράγματος από ρήξη σπλάγχνου); Θυμηθείτε να ενημερώσετε τον ιατρό σας για συνοδά συμπτώματα όπως ανορεξία, ναυτία ή εμετούς. Επίσης να αναφέρετε τυχόν πυρετούς, αλλαγή στο σωματικό σας βάρος, τις εντερικές συνήθειες, το χρώμα και τη σύσταση των κοπράνων, τυχόν συμπτώματα από το ουροποιητικό και αν είστε γυναίκα τυχόν κολπικές εκκρίσεις. Δηλώστε αν είστε καπνιστής ή αν καταναλώνετε συχνά αλκοόλ. Περιγράψτε το ιστορικό υγείας σας. Θυμηθείτε να απαριθμήσετε όλα τα φάρμακα που παίρνετε. Τέλος, θυμηθείτε εάν υπάρχουν χρόνιες ασθένειες στην οικογένεια. Μετά τη λήψη ιστορικού ο ιατρός θα σας εξετάσει και θα αναζητήσει σημεία που θα τον οδηγήσουν στη διάγνωση.
Τα γαστρεντερικά αίτια του πόνου δεξιά στην κοιλιά περιλαμβάνουν την οξεία σκωληκοειδίτιδα, τη νόσο του Crohn, τη μεσεντέριο λεμφαδενίτιδα, την εκκολπωματίτιδα, το εκκόλπωμα Meckel, το διατρηθέν έλκος στομάχου, τη δεξιά βουβωνοκήλη ή μηροκήλη, ορισμένα νεοπλάσματα του παχέος εντέρου που οδηγούν σε ρήξη. Δεν είναι πάντα εύκολη η διάγνωση των παθήσεων αυτών. για παράδειγμα στην οξεία σκωληκοειδίτιδα ο πόνος μπορεί να μην είναι τυπικός εάν η σκωληκοειδής έχει οπισθοτυφλική θέση (δηλαδή όταν ειναι´κρυμμένη´ πίσω από το παχύ έντερο). Η σκωληκοειδής που φλεγμαίνει χρειάζεται επέιγουσα αντιμετώπιση (σκωληκοειδεκτομή) γιατί εάν σπάσει, μπορεί να έχουμε διασπορά μικροβίων σε όλη την κοιλιά (γενικευμένη περιτονίτιδα). Ο τελικός ειλεός (το τέλος του λεπτού εντέρου πριν από το παχύ έντερο ) αποτελεί συνήθη θέση εκδήλωσης της νόσου Crohn και συνεπώς μπορεί να μιμείται τη σκωληκοειδίτιδα. Η μεσεντέριος λεμφαδενίτιδα προσβάλλει πιο συχνά τα παιδιά. Προκαλείται από ιούς και ορισμένα βακτήρια. Μπορεί να ανευρεθεί καισε ενήλικες αλλά είναι πιο συχνή σε ασθενείς κάτω των 15. Συχνά συνοδεύεται από πυρετό, πρησμένους λεμφαδένες στον λαιμό και υψηλές τιμές λευκών στη γενική αίματος. Εάν πραγματοποιηθεί λαπαροσκόπηση διαπιστώνονται διογκωμένοι λεμφαδένες στο μεσεντέριο (λιπώδης ´κουρτίνα´ που στηρίζει και αιματώνει το έντερο) χωρίς άλλη παθολογία. Η εκκολπωματίτιδα προβάλλει πιο συχνά το αριστερό παχύ έντερο, αλλά αφενός μπορεί να ανευρεθεί και στο δεξί παχύ έντερο, αφετέρου μπορεί να αφορά σε μακρύ σιγμοειδές που εκτείνεται στη δεξιά κοιλια. Τα εκκολπώματα μπορεί να σπάσουν προκαλώντας περιτονίτιδα. Το εκκόλπωμα Meckel είναι συγγενής ανωμαλία που απαντάται σε 2% του πληθυσμού. Όταν το εκκόλπωμα φλεγμαίνει μπορεί να μιμηθεί τη σκωληκοειδίτιδα. Η διάτρηση πεπτικού έλκους προκαλεί συνήθως πόνο στην άνω κοιλια, αλλά η απελευθέρωση και συσσώρευση γαστρικών υγρών στη δεξιά κοιλιά μπορεί να προκαλέσει πόνο κάτω δεξιά. Η περισφιγμένη δεξιά βουβωνοκήλη ή μηροκήλη προκαλεί έντονο πόνο κάτω δεξιά. Στις περιπτώσεις αυτές ο πόνος συνοδεύεται από διόγκωση πάνω από το στόμιο της κήλης και μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα εντερικής απόφραξης όπως επίσχεση αερίων και κοπράνων, διόγκωση της κοιλιάς και εμετοί. Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να οδηγούνται κατευθείαν στο χειρουργείο για χειρουργική ανάταξη και πλαστική αποκατάσταση της κήλης. Ορισμένα νεοπλάσματα του παχέος εντέρου μπορεί να εκδηλωθούν με πόνο κάτω δεξιά λόγω ρήξης και περιτονίτιδας. Οι ασθενείς με ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα) έχουν συνήθως χρόνια ενοχλήματα.
Τα γυναικολογικά αίτια του πόνου στην κάτω κοιλιά πρέπει πάντοτε να λαμβάνονται υπόψιν και επί εντόνου υποψίας να ζητείται η γνώμη γυναικολόγου. Η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου- σαλπιγγίτιδα - πυελικό απόστημα παρουσιάζεται συνήθως με αυξημένες κολπικές εκκρίσεις. Ασθενείς στις οποίες αυξάνεται η πιθανότητα φλεγονώδους νόσου της πυέλου είναι εκείνες με ιστορικό πολλών σεξουαλικών συντρόφων, προηγούμενη πυελική φλεγμονώδη νόσο και ιστορικό τοποθέτησης σπιράλ εντός της μήτρας. Η εξωμήτριος κύηση στη δεξιά σάλπιγγα προκαλεί συχνότερα πόνο και λιγότερο αιμορραγία από τον κόλπο. Οι γυναίκες αυτές θα πρέπει να οδηγούνται κατευθείαν στο χειρουργείο για λαπαροσκοπική διερεύνηση, διότι η αιμορραγία στην εξωμήτριο κύηση πρέπει να ελέγχθεί άμεσα. Η συστροφή εξαρτήματος συνήθως προκαλείται όταν μία ωοθήκη μεγαλώσει πολύ εξαιτίας κάποιας κύστεως. Η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη. Θα υπάρχει ευαισθησία στην περιοχή των έσω γεννητικών οργάνων. Η παθολογία της ωοθήκης μπορεί να φανεί στον υπέρηχο. Η αποβολή σε μια εγκυμονούσα μπορεί να συνοδεύεται από κοιλιακό πόνο και στην περίπτωση αυτή, η ασθενής πρέπει να ελεγχθεί με τεστ εγκυμοσύνης και υπέρηχο. Η έκτοπος κύηση θα πρέπει να αποκλεισθεί και στην περίπτωση αυτή. Πολλές γυναίκες παρουσιάζουν έντονο πόνο στη μέση του κύκλου εμμήνου ρύσεως (Mittelschmerz). Άλλα γυναικολογικά αίτια πόνου στη δεξιά κοιλιά-πύελο είναι η εκφύλιση ινομυωμάτων της μήτρας,πολλαπλές συμφύσεις από προηγούμενες επεμβάσεις και ορισμένοι όγκοι της πυέλου. Ασθενείς με ενδομητρίωση έχουν συνήθως χρόνια ενοχλήματα.
Οι ουρολογικές παθήσεις που προκαλούν πόνο στη δεξιά κάτω κοιλιά συνήθως συνοδεύονται από παροδικό και αιφνίδιο πόνο. Μία ενσφηνωμένη πέτρα μπορεί να προκαλέσει μικροσκοπική αιματουρία. 70% των λίθων αυτών είναι ορατοί στην απλή ακτινογραφία κοιλίας. Ο υπέρηχος παραμένει πολύτιμο διαγνωστικό εργαλείο. Οι ουρολοιμώξεις προκαλούν συχνοουρία, δυσουρία, αιματουρία, έπειξη για ούρηση και δύσοσμα ούρα. Η συστροφή όρχεως και η επιδιδυμίτιδα ή ηορχίτιδα μπορεί να προκαλέσουν πόνο στην κατώτερη κοιλιά. Ο όρχις θα έχει εντονότατη ευαισθησία στις περιπτώσεις αυτές.
Άλλα αίτια πόνου στην κάτω δεξιά κοιλία είναι διάφορα μικρόβια που προκαλούν φλεγμονή του ειλεού. Η λοίμωξη με έρπητα ζωστήρα μπορεί να προκαλέσει πόνο που συνοδεύεται από χαρακτηριστικό εξάνθημα. Το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής μπορεί να παρουσιαστεί με άτυπα συμπτώματα. Ο ιατρός θα ψάξει για σφύζουσα μάζα στην κοιλιά κατά την ψηλάφηση.
Το ιστορικό επέμβασης στη βουβωνική χώρα μπορεί να συνδέεται με χρόνιο πόνο και πρέπει πάντοτε να λαμβάνεται υπόψιν.
Σάββας Κ. Χειρίδης MD, MSc, FACS
ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ - ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΟΣ
