Μέχρι και το να ζει κανείς είναι μεγάλο θαύμα - Mερβιν Πίκ ,The Glassblower (1950)
Όλοι μας θα πεθάνουμε. κι αυτό μας κάνει πολύ τυχερούς. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα πεθάνουν ποτέ, διότι δεν πρόκειται ποτέ να γεννηθούν.
Ο αριθμός των ανθρώπων που θα μπορούσαν δυνητικά να βρίσκονται στη θέση μου. αλλά που στην πραγματικότητα δεν θα δουν ποτέ το φως της μέρας, είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των κόκκων της άμμου της Αραβίας. Προφανώς σ' αυτές τις αγέννητες ψυχές συγκαταλέγονται ποιητές μεγαλύτεροι από τον Κιτς και επιστήμονες σημαντικότεροι από τον Νεύτωνα. Λυτό το γνωρίζουμε διότι ο συνδυασμός πιθανών ανθρώπων, των οποίων την ύπαρξη επιτρέπει το DNA μας, υπερβαίνει μαζικά τον αριθμό των πραγματικών ανθρώπων. Εσείς κι εγώ βρισκόμαστε εδώ ωw κοινοί θνητοί στα δόντια τέτοιων' εκπληκτικών αριθμών.
Οι ηθικολόγοι και οι θεολόγοι θεωρούν ότι η στιγμή της σύλληψης είναι πολύ σημαντική, επειδή την βλέπουν σαν τη στιγμή που η ψυχή αρχίζει να υπάρχει. Εάν εσείς, όπως κι εγώ. δεν συγκινείστε από τέτοια λόγια, πάλι χρειάζεται να θεωρείτε μια δεδομένη στιγμή, εννέα μήνες πριν από τη γέννησή σας, ως το πιο κρίσιμο γεγονός της προσωπικής σας τύχης. Ήταν η στιγμή κατά την οποία η συνείδησή σας ξαφνικά έγινε τρισεκατομμύρια φορές πιο πιθανή απ' ό,τι ήταν ένα κλάσμα του δευτερολέπτου νωρίτερα Βεβαίως, ο εμβρυϊκός εαυτός σας που άρχισε να υπάρχει είχε ακόμη πολλά εμπόδια να ξεπεράσει. Τα περισσότερα κυήματα καταλήγουν σε πρόωρη αποβολή, πριν καν η μάνα τους συνειδητοποιήσει την ύπαρξή τους, και είμαστε όλοι τυχεροί που κάτι τέτοιο δεν συνέβη και σε εμάς. Επίσης, όπως φαίνεται από τους όμοιους διδύμους (που αποχωρίζονται μετά τη γονιμοποίηση), η προσωπική ταυτότητα είναι κάτι περισσότερο από τα γονίδιά μας. Ωστόσο, η στιγμή κατά την οποία ένα συγκεκριμένο σπερματοζωάριο διείσδυσε σε ένα συγκεκριμένο ωάριο υπήρξε, από τη δική σας ιδιωτική σκοπιά, μια στιγμή μεθυστικά μοναδική για τον εαυτό σας. Ήταν η στιγμή που η πιθανότητα να μην γίνετε άνθρωπος μειώθηκε από αστρονομικά μεγέθη σε μονοψήφιο αριθμό.
Η κλήρωση αρχίζει πριν από τη σύλληψή μας. Οι γονείς σας έπρεπε να συνευρεθούν', ενώ η σύλληψη του καθενός απ’ αυτούς ήταν το ίδιο απίθανη όσο και η δική σας. Και πάει λέγοντας για τους τέσσερις παππούδες και γιαγιάδες και τους οκτώ προπάππους και προγιαγιάδες σας, μέχρι εκεί που δεν' αντέχει κανείς να σκεφθεί. Ο Ντέσμοντ Μόρις (Desmond Morris) ανοίγει την' αυτοβιογραφία. του Animal Days (1979) με χαρακτηριστικά ζωηρό πνεύμα:
Ο Ναπολέων τα ξεκίνησε όλα. Αν δεν ήταν εκείνος, δεν θα βρισκόμουν εδώ τώρα γράφοντας αυτά να λόγια... διότι μια οβίδα του, που εκτοξεύτηκε κατά τον ιβηρικό πόλεμο, έκοψε το χέρι τον προ-προπάππου μου James Morris, αλλάζοντας ολόκληρη την πορεία της οικογενειακής μου ιστορίας.
Ο Μόρις περιγράφει πως η υποχρεωτική αλλαγή καριέρας του προγόνου του είχε διάφορα σωρευτικά αποτελέσματα, με απόγειο το δικό του ενδιαφέρον για τη φυσική ιστορία. Αλλά στ* αλήθεια δεν χρειάζεται να ανησυχεί. Εδώ δεν υπάρχει “ίσως” Ασφαλώς και οφείλει την ίδια την ύπαρξή του στον Ναπολέοντα. Οπως ακριβώς και εγώ και εσείς. Ο Ναπολέων δεν χρειαζόταν να τσακίσει το χέρι του James Morris για να σφραγίσει τη μοίρα του νεαρού Ντέσμοντ, τη δική σας, αλλά και τη δική μου. Οχι μόνον ο Ναπολέων, αλλά και ο πιο ταπεινός αγρότης του Μεσαίωνα θα αρκούσε να φταρνιστεί για να επηρεάσει κάτι που άλλαξε κάτι άλλο, το οποίο, μετά από μια μακρόσυρτη αλυσιδωτή αντίδραση, είχε τη συνέπεια κάποιος από τους παρ' ολίγον προγόνους σας να μην γίνει πρόγονός σας. αλλά να γίνει πρόγονος κάποιου άλλου. Δεν αναφέρομαι στη “θεωρία του χάους", ή στην εξίσου της μόδας “θεωρία της πολυπλοκότητας", αλλά απλώς και μόνα στην κοινή στατιστική των σχέσεων αιτίου και αιτιατού. Η κλωστή των ιστορικών γεγονότων από τα οποία κρέμεται η ύπαρξή μας είναι απίστευτα λεπτή.
Αν συγκριθεί με την άγνωστη σε μας χρονική διάρκεια, ω Βασιλιά, η τωρινή ζωή των ανθρώπων στη γη μοιάζει με το πέταγμα ενός σπουργιτιού μέσα στην αίθουσα όπου κάθεστε το χειμώνα με τους λοχαγούς και με τους υπουργού σας. Μπαίνοντας από μια πόρτα και βγαίνοντας από μιαν άλλη προστατεύεται από τη χειμωνιάτικη θύελλα όσο βρίσκεται μέσα. Αλλά αυτό το σύντομο διάστημα ηρεμίας τελειώνει σε μια στιγμή και το σπουργίτι επιστρέφει στο χειμώνα απ όπου ήρθε, και χάνεται απ' τα μάτια σας. Η ζωή του ανθρώπου είναι παρόμοια* το τι έπεται ή το τι προηγήθηκε, δεν το γνωρίζουμε καθόλου.THE VENERABLE BEDE,A History of the English Church and People (731)
Ιδού άλλος ένας λόγος που είμαστε τυχεροί. Το σύμπαν έχει ηλικία μεγαλύτερη των εκατό εκατομμυρίων αιώνων. Μέσα σε αντίστοιχο χρόνο στο μέλλον, ο ήλιος θα διογκωθεί, σχηματίζοντας έναν κόκκινο γίγαντα που θα καταπιεί τη γη. Κάθε αιώνας των εκατοντάδων αυτών εκατομμυρίων υπήρξε στον καιρό του, ή θα υπάρξει όταν έρθει η ώρα του, ο “τωρινός αιώνας". Είναι ενδιαφέρον ότι ορισμένοι φυσικοί δεν ενστερνίζονται την ιδέα ενός "κινούμενου παρόντος”, και την θεωρούν υποκειμενικό φαινόμενο, για το οποίο δεν βρίσκεται οικείος χώρος στις εξισώσεις τους. Το επιχείρημά μου είναι όντως υποκειμενικό. Μου φαίνεται, αλλά νομίζω πως φαίνεται και σε εσάς, ότι το παρόν κινείται από το παρελθόν προς το μέλλον σα μια μικρή δέσμη φωτός που πορεύεται κατά μήκος μιας γιγάντιας κλίμακας χρόνου. Οτιδήποτε-βρίσκεται πίσω από τη δέσμη είναι στο σκοτάδι, το σκοτάδι του νεκρού παρελθόντος. Οτιδήποτε βρίσκεται μπροστά από τη δέσμη είναι στο σκοτάδι του άγνωστου μέλλοντος. Η πιθανότητα ο αιώνας μας να βρεθεί στο φως της δέσμης είναι η ίδια με την πιθανότητα που έχει μια δεκάρα, αν την πετάξουμε τυχαία, να προσγειωθεί πάνω σε ένα συγκεκριμένο μυρμήγκι, το οποίο μπουσουλάει κάπου κατά μήκος του δρόμου που συνδέει τη Νέα Υόρκη με το Σαν Φρανσίσκο. Με άλλα λόγια, είναι συντριπτικά πιθανό να είστε νεκρός.
Παρά την πιθανότητα αυτή, παρατηρείτε ότι πράγματι είστε ζωντανός. Εκείνοι που η φωτεινή δέσμη τους έχει ήδη ξεπεράσει. όπως και εκείνοι τους οποίους η φωτεινή δέσμη δεν έχει ακόμη φθάσει, δεν είναι σε θέση να διαβάσουν βιβλία. Είμαι εξίσου τυχερός που βρίσκομαι σε θέση να γράψω ένα, αν και μπορεί να μην βρίσκομαι εδώ όταν διαβάζετε αυτές τις γραμμές. Στην ουσία, μάλλον προτιμάω να έχω πεθάνει όταν εσείς θα τις διαβάζετε. Μην με παρεξηγήσετε. Αγαπώ τη ζωή και εύχομαι να συνεχίσω να ζω ακόμη για πολλά χρόνια, αλλά κάθε συγγραφέας θέλει το έργο του να αγγίζει όσο γίνεται περισσότερους αναγνώστες.
Ρίτσαρντ Ντόκινς - Υφαίνοντας το ουράνιο τόξο
