Η δάφνη είναι ένας θάμνος αυτοφυής σ’ όλες τις χώρες της Μεσογείου φτάνει στα 15-20 μέτρα ύψος και ζει ως και 100 χρόνια. Βρέθηκαν ίχνη δάφνης σε απολιθωμένους βράχους ηλικίας 60 εκατομμυρίων ετών.
Η μυθολογία αναφέρει ότι η Δάφνη ήταν κόρη της γαίας και του ποταμού Πηνειού.
ΟΒΙΔΙΟΣ , Απόλλων και Δάφνη
Η Δάφνη, θυγατέρα του Πηνειού,
…………………η πρώτη του Απόλλωνα αγάπη –
δεν το ’φερε η τύχη στα τυφλά,
…………………μόνο του Έρωτα θυμός αγριεμένος.
Ήταν οι μέρες κείνες που ο θεός
…………………καμάρωνε σα νικητής του δράκου·
της Αφροδίτης σύντυχε το γιο,
…………………που τάνυζε χορδή πάνω στο τόξο,
και «τι μπερδεύεσαι με τ’ άρματα εσύ,
…………………παλιόπαιδο», του είπε, «τ’ αντρειωμένα;
Τέτοια μονάχα οι άντρες τα φορούν
…………………και στις δικές μου πρέπουνε τις πλάτες.
Έχω σημάδι αλάθευτο – εχτρούς
…………………λαβώνω και θεριά αγριεμένα·
νά τώρα δα τον Πύθωνα αυτόν,
…………………που σπειρωτός εμόλευε τον τόπο,
με σαϊτιές αμέτρητες εγώ
…………………τον έστρωσα στη γη τουμπανιασμένο.
Μόνη δουλειά σου εσένα το δαδί –
…………………ν’ ανάβεις τις καρδιές, κι αυτό σου φτάνει!
Μη θες απ’ τα δικά μου μερτικό,
…………………κι εκεί που δε σε σπέρνουν μη φυτρώνεις!»
Είπε της Αφροδίτης το παιδί
…………………«ρίξε σαϊτιές στους πάντες και στα πάντα,
κι εγώ σ’ εσένα, Απόλλωνα.
…………………Θεού κατώτερα τα ζωντανά της πλάσης,
κι η δόξα στο δικό σου μερτικό
…………………κατώτερη απ’ τη δικιά μου δόξα».
Τέτοια τα λόγια του Έρωτα. Μετά
…………………χτυπώντας τα φτερά του ανελήφθη
και με σβελτάδα στήθηκε ψηλά
…………………στου Παρνασσού τη δασωμένη ράχη.
Μες στη φαρέτρα βέλη δυο λογιώ,
…………………γι’ άλλη δουλειά φκιαγμένο το καθένα:
φέρνει τον έρωτα το ένα στις καρδιές,
…………………τον έρωτα τον αποδιώχνει τ’ άλλο.
Αυτό που φέρνει έρωτα χρυσό
…………………κι αστραφτερή στην άκρια του η μύτη,
το δεύτερο δεν είναι σουβλερό
…………………κι η αιχμή του στομωμένη με μολύβι.
Το στομωμένο το ’ριξε ο θεός
…………………στην Πηνειάδα κόρη, και το άλλο
τον Φοίβο βρήκε, κι η λαβωματιά
…………………πήγε βαθιά, ώς μέσα στο μεδούλι.
Εκείνος νιώθει έρωτα, αυτή
…………………για έρωτες μήτε ν’ ακούσει στέργει,
για τα βαθιά ρουμάνια έχει καημό,
…………………για τα θεριά που αγρεύει λάφυρά της,
και της παρθένας Άρτεμης πιστή,
…………………της Άρτεμης παθαίνεται να μοιάσει,
με την κορδέλα πιάνοντας ψηλά
…………………τ’ ανάκατα κι αχτένιστα μαλλιά της.
Άντρες τη Δάφνη γύρεψαν πολλοί,
…………………μα σε πολλούς εγύρισε την πλάτη·
μακριά απ’ των αντρών τη συντροφιά
…………………σε απάτητα λημέρια τριγυρνούσε,
Υμέναιος, αγάπες, παντρειά
…………………τί πά’ να πει δεν έβαζε στο νου της.
Κι όλο ο γονιός της έλεγε «γαμπρό
…………………θα καρτερώ να φέρεις, θυγατέρα»,
κι όλο ο γονιός της έλεγε «ξεχνάς
…………………που μου χρωστάς εγγόνια, θυγατέρα».
Της φαίνονταν βαριά η παντρειά
…………………κι απόδιωχνε τη σκέψη της σα κρίμα
και της ντροπής μια ρόδινη χροιά
…………………απλώνονταν στην όμορφη θωριά της.
Σφίγγονταν στου πατέρα το λαιμό,
…………………τον χάιδευε με λόγια μελωμένα:
«Μια χάρη, πατερούλη, σου ζητώ,
…………………κόρη να μείνω πάντα και παρθένα·
το γύρεψε κι η Άρτεμη παλιά,
…………………και είδε τέτοια χάρη απ’ τον γονιό της».
Της έκανε κι εκείνος την καρδιά –
…………………μόνο που εσένα η ομορφιά σου, Δάφνη,
εμπόδιο θα σταθεί σ’ αυτό που θες·
…………………είσαι ωραία, δε θα πιάσει η ευχή σου.
Την είδε ο Φοίβος, και τη λαχταρά
…………………και θέλει για γυναίκα του τη Δάφνη –
ό,τι ποθεί το ελπίζει ο θεός,
…………………κι αν είναι ο ίδιος μάντης ξεγελιέται.
Πώς καίγονται οι καλαμιές μετά
…………………που οι θεριστές μαζώνουνε τα στάρια,
πώς καίγονται στους φράχτες τα ξερά
…………………από δαδί που άφηκε διαβάτης
ή στρατοκόπος που άναψε φωτιά
…………………και κίνησε χαράματα να φύγει,
παρόμοια και του Φοίβου η πυρκαγιά,
…………………ολάκερη η καρδιά του ένα καμίνι.
Από μακριά προσώρας την ποθεί
…………………κι η αγάπη του κρεμιέται στην ελπίδα.
Βλέπει τ’ αχτένιστά της τα μαλλιά –
…………………«αν χτενιζόταν κιόλας», συλλογιέται,
«τί όμορφη θα φάνταζε!» Θωρεί
…………………τα δυο μεγάλα φωτεινά της μάτια
που λάμπουν σαν τ’ αστέρια τ’ ουρανού·
…………………το στόμα της θωρεί, τα δυο της χείλη
που δε χορταίνει μόνο να κοιτά.
…………………Τα χέρια της, κι εκείνα τα παινεύει,
δάχτυλα σαν τα κρίνα και καρποί
…………………και μπράτσα γυμνωμένα ως απάνω,
και πιο πολύ παινεύει τα κρυφά.
…………………Όλα καλά, μόνο που εκείνη φεύγει
γρήγορη σαν τον άνεμο – θεού
…………………δεν την κρατούν τα χίλια παρακάλια:
«Νύμφη ωραία, κόρη ποταμού,
…………………δεν είμαι εχτρός για να σε κυνηγήσω!
Μακριά απ’ τον λύκο τρέχουνε τ’ αρνιά,
…………………τα ελάφια μακριά απ’ το λιοντάρι,
οι περιστέρες τρέμουν στο φτερό
…………………όταν πλακώσει άρπαγας γεράκι –
τρέχουνε να ξεφύγουν τον εχτρό·
…………………εγώ σ’ ακολουθώ από αγάπη.
Πόσο φοβάμαι, πόσο ανησυχώ
…………………μη πέσεις καταγής, βάτοι κι αγκάθια
αναίτια μη σου βλάψουν τα σφυρά,
…………………να μην πονέσεις κι είμαι εγώ η αιτία.
Δύσβατος είναι ο τόπος και τραχύς·
…………………χαλάρωσε, μη παίρνεις τόση φόρα,
για φρέναρε κομμάτι το φευγιό,
…………………κι εγώ ξοπίσω αγάλια ακολουθάω.
Στάσου και ρώτα ποιος σ’ αποζητά.
…………………Δεν είμαι εγώ χοντράνθρωπος βουνίσιος,
μήτε τσομπάνης άξεστος· εγώ
…………………δε σαλαγάω κοπάδια με γελάδες.
Αστόχαστο κορίτσι, βιαστικό,
…………………ποιος είναι αυτός που αρνιέσαι, δεν το ξέρεις·
αν ήξερες δε θα ’φευγες μακριά.
…………………Εγώ είμαι εκείνος που η Κλάρος,
η Τένεδος, τα Πάταρα, οι Δελφοί
…………………με ξέρουνε θεό και άρχοντά τους.
Γονιός μου ο Δίας· όσα έχουν συμβεί,
…………………συμβαίνουνε και μέλλουν να συμβούνε
όλα τα φανερώνω – μουσική,
…………………τραγούδι, λύρα εγώ τα συνταιριάζω.
Σκοπεύω κι έχω σίγουρη σαϊτιά,
…………………μόνο που τώρα αλλουνού σαΐτα
πιο σίγουρη με πήρε στην καρδιά
…………………που έγνοια δεν τη βάραινε ώς τα τώρα.
Εφεύρημα δικό μου η γιατρική,
…………………όλος ο κόσμος για γιατρό με ξέρει,
και τα βοτάνια τα ξαρρωστικά,
…………………όπου της γης όλα στους ορισμούς μου.
Όμως, για της αγάπης τον καημό,
…………………αλίμονο, δε βρίσκεται βοτάνι,
κι εκείνος που γιατρεύει αλλουνούς,
…………………τον εαυτό του δεν μπορεί να γιάνει».
Ήθελε κι άλλα λόγια να της πει·
…………………εκείνη σκιάχτηκε και το ’βαλε στα πόδια,
άφηκε πίσω τον θεό, και του θεού
…………………ημιτελή παράτησε τα λόγια.
Πιο όμορφη απάνω στο φευγιό:
…………………ο άνεμος φαινόταν να τη γδύνει,
φυσώντας τη λεπτή της φορεσιά
…………………κατάσαρκα στου τρέξιμου τη δίνη,
κι οι αύρες από πίσω μαλακές
…………………ανέμιζαν της κεφαλής την κόμη –
όμορφη κόρη, έτρεχε γοργά
…………………και γίνονταν πιο όμορφη ακόμη.
Στέρεψε του θεού η υπομονή,
…………………«χάνω τα λόγια μου», είπε, «κι είναι κρίμα»,
κι όπως του έδινε το πάθος του ορμή
…………………εχύμηξε και άνοιξε το βήμα.
Πως το ζαγάρι το γαλατικό
…………………σβέλτο λαγό στο ίσιωμα ξανοίγει,
κι ενώ τρεχάτο τον ακολουθεί,
…………………εκείνος πολεμάει να ξεφύγει·
του πλάκωσε τα πισινά, θαρρείς,
…………………ίγο ακόμα και τον έχει φτάσει,
τανύζει τη μουσούδα του μπροστά,
…………………λίγο ακόμα και θα τον δαγκάσει.
Τρέχει ο λαγός – ξεφεύγει απ’ το σκυλί
…………………γιά πιάστηκε, δεν το γνωρίζει ακόμα,
τραβιέται απ’ τα σαγόνια του εχθρού
…………………και ξεμακραίνει απ’ τ’ ανοιχτό του στόμα.
Όμοια τρέχαν κόρη και θεός –
…………………με πόθο αυτός, εκείνη από τρόμο,
μόνο που ο Φοίβος τρέχει πιο καλά
…………………με τα φτερά τού Έρωτα στον ώμο.
Δε βρίσκει πια η κόρη ανασασμό,
…………………ξοπίσω αυτός κι αυτή ξεθεωμένη
τον νιώθει πως στη ράχη της σιμά
…………………και τα λυτά μαλλιά βαριανασαίνει.
Η δύναμή της σώθηκε, χλομή,
…………………κατάκοπη απ’ της φυγής το μόχθο
έβγαλε απ’ τα στήθια της φωνή
…………………στρεφόμενη στου Πηνειού τον όχτο:
«Πατέρα, βόηθα. Αν οι ποταμοί
…………………λογιάζονται μες στων θεών την τάξη,
απ’ τη μορφή που άρεσε πολύ
…………………απάλλαξέ με, καν’ την να χαλάσει!»
Το λόγο αυτό δεν πρόκανε να πει
…………………και λήθαργος τα μέλη της πλακώνει,
λεπτή δεντρίσια φλούδα τρυφερά
…………………τύλιξε το κορμάκι της σα ζώνη.
Γίνεται τώρα η κόμη φυλλωσιά,
…………………μπράτσα και χέρια γίνονται κλωνάρια,
κι ασάλευτα ριζώνουν μες στη γη
…………………τα δυο της γοργοκίνητα ποδάρια.
Η κεφαλή της έγινε κορφή,
…………………η λάμψη της επέρασε στο φύλλο.
Δεν παύει ο Φοίβος να την αγαπά,
…………………και ακουμπώντας του κορμού το ξύλο,
κάτω απ’ τη φρέσκια φλούδα του κορμού
…………………νιώθει καρδιά που χτύπαγε ακόμα.
Τους κλώνους τότε αγκάλιασε σφιχτά,
…………………σα να ’τανε τ’ αλλοτινό της σώμα
κι έκανε να της δώσει ένα φιλί·
…………………κι όπως το ξύλο αποτραβιόταν πίσω,
«σ’ αγάπησα», της είπε ο θεός,
…………………«κι αφού γυναίκα δε θα σ’ αγαπήσω,
το δέντρο που ’χεις γίνει θ’ αγαπώ,
…………………κι έτσι, σα δάφνη, πάντοτε δικιά μου,
θα στεφανώνεις πάντα εν τιμή
…………………κιθάρα και φαρέτρα και μαλλιά μου.
Όπου του Λάτιου οι άρχοντες, κι εσύ,
…………………κι όπου κραυγή της νίκης βακχεμένη
με δάφνινο στεφάνι ο νικητής
…………………στο Καπιτώλιο πάντα θ’ ανεβαίνει.
Σύμβολο και πιστός φρουρός εσύ
…………………θα σημαδεύεις του Αύγουστου το θρόνο,
του ηγεμόνα θα ’σαι θυρεός
…………………αγκαλιαστή με της δρυός τον κλώνο.
Σαν το μακρύ κι ακούρευτο μαλλί
…………………στου Απόλλωνα το αγέραστο κεφάλι,
όμοια της φυλλωσιάς σου η ομορφιά
…………………παντοτινή κι ολόφρεσκια θα θάλλει!»
Σειώντας αυτή στα λόγια του θεού
…………………κλαριά που ήταν νιόβγαλτα ακόμη
της φυλλωσιάς της νεύει την κορφή
…………………σα να ’στερξε του Απόλλωνα τη γνώμη.
Οβιδίου Μεταμορφώσεις, Βιβλίο 1, στ. 452-567,
(= Θ. Δ. Παπαγγελής, Σώματα που αλλάξαν τη θωριά τους, 2009)
Ήταν μια πανέμορφη νύμφη και ζούσε στα δάση γύρω από τον Πηνειό. Εκεί τη συνάντησε ο Θεός Απόλλωνας, ο γιος του Δία και της Λητούς, όταν πήγε να εξαγνιστεί. Είχε σκοτώσει το μυθικό τέρας, το φοβερό δράκοντα με τα 10 χέρια και τα τέσσερα μάτια, που απειλούσε τη ζωή του, αλλά και τη ζωή των ανθρώπων που κατοικούσαν στη περιοχή των Δελφών. Όταν έτρεξε ο θεός Απόλλωνας να την πάρει μαζί του θαμπωμένος από την ομορφιά της, την κατάπιε η μάνα της η γαία και την είχε μαζί της. Στη θέση της φύτρωσε μια δάφνη. Έκοψε κλαδιά και έκανε ένα στεφάνι που το φορούσε πάντα στο κεφάλι του ο θεός Απόλλωνας, ένδειξη αιώνιας θύμησης και ανεκπλήρωτης αγάπης προς τη νύμφη.
Επειδή ο θεός Απόλλωνας σκότωσε τον Πύθωνα στην περιοχή των Δελφών γινόταν προς τιμήν του αγώνες τα Πυθύα και στεφάνωναν τους ήρωες με φύλλα δάφνης. Στο Μαντείο των Δελφών που έγινε προς τιμή του Απόλλωνα η ιέρεια του η Πυθία εισέπνεε καπνούς από αρωματικά βότανα και μασούσε φύλλα δάφνης μέχρι να περιέλθει σε κατάσταση θεϊκής μέθης, να δώσει τους διφορούμενους χρησμούς. Τα δάφνινα στεφάνια υποδηλώνουν δόξα. Οι Καίσαρες της Ρώμης φορούσαν στεφάνια δάφνης, στο κεφάλι τους. Τα απανταχού ηρώα στις Εθνικές γιορτές στεφανώνομε με δάφνινα στεφάνια.
Στην Χριστιανική θρησκεία , τα φύλλα φοίνικα και δάφνης υποδηλώνουν δόξα. Το δρόμο του Μεσσία είχαν στρωμένο με δάφνες και στα χέρια κρατούσαν κλαδιά δάφνης και ελιάς οι άνθρωποι όταν έμπαινε θριαμβευτής στα Ιεροσόλυμα, και τον καλωσόριζαν φωνάζοντας «Ωσαννά ο εν τοις Υψίστοις ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Στα εγκαίνια- θυρανοίξια των εκκλησιών στολίζομε το δάπεδο με δάφνες για να περάσει ο Μητροπολίτης εις ανάμνηση της εισόδου του θεανθρώπου Ιησού στην Ιερουσαλήμ. Τη λειτουργία της πρώτης Ανάστασης ραίνει ο Πάπας τις εικόνες και το εκκλησίασμα με φύλλα δάφνης. Αυτά τα φύλλα βράζουν στο νερό και αναπιάνουν το πρώτο προζύμι και είναι ευλογημένο.
Επισκέφτηκα στο χωριό Τζιτζιφέ Αποκορώνου τον κύριο Βαγγέλη Μποτζολάκη γιο οικογένειας καραμπασάδων μου μίλησε ο ίδιος για το καραμπάσι, μου έδωσε να διαβάσω ένα κατατοπιστικό βιβλίο του Συλλόγου των εν Αττική και απανταχού Τζιτζιφιανών. Από αυτό το βιβλίο σας μεταφέρω αρκετά στοιχία για το καραμπάσι. Καραμπάσι είναι Τούρκικη λέξη, σύνθετη από τη λέξη καρά που σημαίνει μαύρο και μπάσι που σημαίνει κεφαλή. Μεταφορικά είναι ο μαύρος καρπός της δάφνης.
Τη λεπτή, παραδοσιακή τέχνη της απόσταξης του καραμπασιού γνώριζαν μόνο οι καραμπασάδες του χωριού Τζιτζιφέ. Τα μυστικά και την τεχνική μάθαιναν από τους πατεράδες τους. Τα παλιά χρόνια στον Τζιτζιφέ υπήρχαν περίπου δέκα οικογένειες καραμπασάδων. Ήταν συστηματικοί επαγγελματίες και έβγαζαν άδεια, σύμφωνα με το νόμο 971 «Περί φορολογίας οινοπνεύματος όπως γίνεται και με τα ρακοκάζανα. Το καραμπάσι προέρχεται από την απόσταξη των φύλλων της δάφνης όπως ακριβώς η ρακή: καζάνι με νερό, δαφνόφυλλα, καπάκι, λουλάς, δεξαμενή νερού, λαΐνι και μετά φωτιά κάτω από το καζάνι, παράγονται υδρατμοί, ψύχονται και το καραμπάσι περνά από το λαμπίκο (διάτρητοι δίσκοι) και χύνεται στο λαΐνι. Το καραμπάσι έχει χρώμα υποκίτρινο με λεπτή υφή. Είναι αιθέριο έλαιο.
Υπήρχε και το κουκουδόλαδο που έβγαινε από τους καρπούς της δάφνης ύστερα από βρασμό. Τοποθετούσαν σ’ ένα καζάνι τους ώριμους καρπούς (τα κουκούτσια) έριχναν νερό, τους έβραζαν τρεις τέσσερεις ώρες και το κουκουδόλαδο έπλεε στην επιφάνεια. Το μάζευαν μ’ ένα ειδικό μπρίκι. Το κουκουδόλαδο ήταν μαύρο και είχε έντονο άρωμα. Η καλύτερη εποχή για τη συλλογή των φύλλων και των κουκουτσιών είναι από το τέλος Ιουλίου ως τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου.
Χημικές αναλύσεις που έγιναν απέδειξαν ότι το καραμπάσι περιέχει 15 χρήσιμες ουσίες. Αναφέρω μόνο τέσσερεις: την ευγενόλη, που είναι αναισθητική, αντισηπτική και παυσίπονη στον πονόδοντο, το Α-πινενιο, μια ουσία που καταπολεμά τους ρευματισμούς, ανακουφίζει τους πόνους, την κινεόλη, που χρησιμοποιείται σε παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, και το καρυοφυλλένιο που έχει αντιμικροβιακή δράση. Δεν υπονοούμε ότι το καραμπάσι ήταν φάρμακο, ωστόσο δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι σε εποχές επιστημονικής φτώχιας και οικονομικής δυσπραγίας, το καραμπάσι ήταν χρησιμότατο. Από το βιβλίο αντιγράφω μια συνταγή πρακτική της κυρίας Ευαγγελίας Φραγκάκη για παρασκευή ενός είδους δαφνόλαδου, πολύ εύκολης.
Παίρνω από τη δάφνη ώριμα μαύρα κουκούτσια, τα συνθλίβω και τα τοποθετώ σ’ ένα βάζο λάδι, το κλείνω καλά και το αφήνω στον ήλιο σαράντα ημέρες.
Τελειώνοντας αναφέρω ένα απόσπασμα από το βιβλίο του δασκάλου κ Δαφέρμου Αντώνη «Παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται» ο Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος, που έζησε τον 1ο αιώνα μ.Χ, κατέγραψε 600 βότανα. Για το δαφνόλαδο γράφει:
…δύναμιν δεν έχει θερμαντικήν, μαλακτικήν, αναστομωτικήν, κόπων λυτικήν, αρμόζει και τοις περί τα νεύρα πάθεσι πάσι και φρίκαις και ωταλγίαις και κατάρροις και κεφαλαλγίας.
ΠΗΓΗ:ΕΥΓΕΝΙΑ ΖΑΜΠΕΤΑΚΗ
ΠΗΓΗ:ΕΥΓΕΝΙΑ ΖΑΜΠΕΤΑΚΗ
Υ.Γ Η λέξη Bachelor (πτυχίο πρώτης βαθμίδας) που έχουν οι Άγγλοι προέρχεται από τις λέξεις Bacca-laureus που σημαίνει καρπός δάφνης γιατί και αυτοί είχαν το φυτό ως σύμβολο σοφίας. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΒΟΤΑΝΟ....
Στην αρχαιότητα ήταν επίσης γνωστές οι θεραπευτικές της ιδιότητες. Η δάφνη ήταν από την αρχαιότητα γνωστή για τις αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις και καταπραϋντικές ιδιότητες των φύλλων και των καρπών της.
Ο Ιπποκράτης τη χορηγούσε ως αναλγητικό μετά τον τοκετό, σε διάφορα γυναικολογικά προβλήματα και για πλύσεις της κεφαλής. Με δαφνέλαιο θεράπευε τη στειρότητα.
Ο Διοσκουρίδης συνιστούσε το αφέψημα της σε παθήσεις της κύστης και της μήτρας, τους λιωμένους καρπούς της στο άσθμα και στη φυματίωση και το χυμό τους σε περιπτώσεις βαρηκοΐας και κόπωσης. Στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη ήταν επίσης φυτό αφιερωμένο και στο θεό Ασκληπιό (το θεό της Ιατρικής). Από τα παλιά κλαδιά έφτιαχναν στεφάνια για να δοξάσουν τους ήρωες και αργότερα πίστευαν ότι προστάτευε τον κόσμο από τον διάβολο. Όταν ξηραινόταν κάποιο δέντρο Δάφνης, πίστευαν ότι θα έρθει κάποιο κακό! Το χρησιμοποιούσαν επίσης για να τονώσουν τα μαλλιά αλλά και να σκουραίνουν το χρώμα τους (και των βλεφαρίδων) βράζοντας μαζί φύλλα δάφνης και καρυδιάς.
Χρήσεις:
Σε πολλά χωριά χρησιμοποιούν το χυλό των φύλλων μαζί με ρεβυθάλευρο για το ζύμωμα του εφτάζυμου ψωμιού. Χρησιμοποιείται σαν αρωματικό στο βερμούτ, σε παγωτά, γλυκά, στην αρτοποιία, σε σούπες, ζυμαρικά και κονσέρβες κρέατος.
Οι Βεδουίνοι αρωματίζουν τον καφέ τους με τα φύλλα δάφνης. Χρησιμοποιούνται τα φύλλα της δάφνης και οι καρποί (χωρίς τα κουκούτσια τα οποία θεωρούνται τοξικά).
Το αιθέριο έλαιο που περιέχουν οι καρποί βρίσκει πολλές εφαρμογές στη θεραπευτική. Από λαϊκούς θεραπευτές χρησιμοποιείται η σκόνη των δαφνόφυλλων τοπικά για το σταμάτημα της αιμορραγίας από τη μύτη.
Τα φύλλα και οι καρποί είναι τονωτικά για τις λειτουργίες της πέψης . Όλα τα μέρη της δάφνης είναι διεγερτικά και η λαϊκή ιατρική δε χρησιμοποιεί τα φύλλα ως εφιδρωτικά και αντικαταρροϊκά. Τα φύλλα πρέπει να ξεραίνονται στη σκιά.
Χρήση της δάφνης σε εναλλακτικές θεραπείες:
Η δάφνη έχει πολλές χρήσεις στη λαϊκή παράδοση. Χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι καρποί της, χωρίς τα κουκούτσια που θεωρούνται τοξικά και παλαιότερα χρησίμευαν ως εκτρωτικά. Εκχύλισμα δάφνης βοηθά στην καλή λειτουργία του στομάχου. Το δαφνέλαιο, που εξάγεται με μηχανική συμπίεση των καρπών, θεωρείται ως αντιρρευματικό, για θλάσεις μυών και εναντίον της αρθρίτιδας. Το χρησιμοποιούσαν επίσης για να τονώσουν τα μαλλιά αλλά και να σκουραίνουν το χρώμα τους (και των βλεφαρίδων) βράζοντας μαζί φύλλα δάφνης και καρυδιάς. Σήμερα χρησιμοποιείται σε αρώματα, κεριά και σαπούνια.
Το αιθέριο έλαιο, που παράγεται από την απόσταξη των φύλλων, είναι αντισηπτικό, πολύτιμο για το συνάχι και τη βρογχίτιδα. Σε πολλά χωριά χρησιμοποιούν το χυλό των φύλλων μαζί με ρεβυθάλευρο για το ζύμωμα του εφτάζυμου ψωμιού. Οι Βεδουίνοι αρωματίζουν τον καφέ τους με τα φύλλα δάφνης. Οι Βυζαντινοί αρωμάτιζαν το κρασί τους και τη χρησιμοποιούσαν σαν κατευναστικό. Η σκόνη των δαφνόφυλλων χρησιμοποιείται τοπικά για το σταμάτημα της αιμορραγίας από τη μύτη.
Χαλαρωτική και ευεργετική
Το αφέψημα της δάφνης, που μπορείτε να φτιάξετε βράζοντας σε ένα φλιτζάνι νερό 2-3 φυλλαράκια για δέκα λεπτά, χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της αϋπνίας και της έντασης. Το ίδιο αφέψημα θεωρείται χρήσιμο και σε περιπτώσεις δυσπεψίας και ανορεξίας, ενώ συγχρόνως τα φύλλα της δάφνης πιστεύεται ότι διαθέτουν στυπτικές, αντιδιαρροϊκές και διουρητικές ιδιότητες. Για τον πονόλαιμο αλλά και τις στοματικές μολύνσεις μπορούμε επίσης να κάνουμε γαργάρες με το παραπάνω αφέψημα, ενώ τα επιθέματα με κομπρέσες με νερό όπου έχουμε βράσει δέκα φύλλα δάφνης ενδέχεται να καταπραΰνουν και τα αποστήματα.
Παράλληλα το αιθέριο έλαιο της δάφνης θεωρείται ότι καταπολεμά την αεροφαγία αλλά και τους πόνους που οφείλονται σε ρευματισμούς και αρθριτικά.
Δάφνη για υπέροχα μαλλιά
Laurus-nobilis
Αν τα μαλλιά σας πέφτουν ή είναι θαμπά, ξεβγάλτε τα μετά το λούσιμο με νερό στο οποίο έχετε βράσει φύλλα δάφνης. Για να σκουρύνετε το χρώμα τους σε περίπτωση που έχουν αρχίσει να ασπρίζουν, βράστε 150 γρ. φρέσκα δαφνόφυλλα, αφήστε το μείγμα να κρυώσει και λουστείτε για 15 μέρες.
Οι γυναίκες στην Κρήτη παρασκεύαζαν ένα καλλυντικό σκεύασμα, από δαφνέλαιο, δαφνοκούκουτσα και αγουρόλαδο, το οποίο χρησιμοποιείται για εντριβή των ριζών των τριχών του κεφαλιού για να αποκτήσουν γερά μαλλιά.
