Yesterday-Beatles, Οθέλος-Shakespeare, Λόρενς της Αραβίας. Σίγουρα τα έχεις ξανακούσει. Σου είναι γνώριμα. Αλλά ως εκεί. Την ουσία που κρύβουν την αγνοείς. «Ανήκουν στην εποχή του παππού μου. Δεν είναι της μόδας», σκέφτεσαι.
Δε σκοτίζεσαι και πολύ. Αράζεις, ανοίγεις το facebook, στα τέρματα ο Παντελίδης. Αυτοί είμαστε. Η νέα γενιά στην πλειοψηφία της. Ας παραδεχτούμε την αλήθεια. Στερούμαστε ουσιαστικής παιδείας. Προτιμάμε να μένουμε άγρυπνοι φρουροί στο facebook για να δούμε, τι φόρεσε η νυν του πρώην μας και πού πήγαν διακοπές. Να σκάσουμε απ’ τη ζήλια μας και ν’ ανεβάσουμε το επόμενο καψουροτράγουδο. Εθιστήκαμε στην ημιμάθεια και στη σαβουροπληροφόρηση.
Εξαπλώθηκαν ανάμεσα στη νέα γενιά σαν επιδημία, ενώ η εμβάθυνση και η ποιοτική ψυχαγωγία εκλείπουν όλο και περισσότερο. Στην εποχή που προστάζει ταχύτητα, η θέση της κλασσικής λογοτεχνίας ανύπαρκτη. Άσχετα αν έχει τη δύναμη να διαμορφώσει τη σκέψη με ένταση που ξεπερνά οποιοδήποτε σύγχρονο εγχειρίδιο που κυκλοφορεί εκεί έξω. Βρισκόμαστε στο σημείο, όπου όποιος δεν έχει ιδέα από λογοτεχνία –και είναι πάρα πολλοί-, τη θεωρεί χάσιμο χρόνου.
Ο Μάρκ Τουαίην είπε κάποτε πως κλασσικό λέμε το βιβλίο, που όλοι εκθειάζουν, αλλά κανείς δεν έχει διαβάσει. Αυτό συμβαίνει και με τη νέα γενιά. Το παρατηρούμε στην αποθέωση και το θαυμασμό που θα γνωρίσει κάποιος, από τους γύρω του, όταν πετάξει μια δήθεν ψαγμένη και ψαρωτική ατάκα, για να πέσει το γκομενάκι που κοζάρει εδώ και ώρα.
Τη συγκεκριμένη ατάκα του Φρόυντ ή του Τολστόι, πολύ πιθανόν, έτυχε να την αναρτήσει κάποιος φίλος στο facebook. Να την έχουμε διαβάσει μέσα από τα βιβλία τους, ούτε λόγος. Βλέπετε χρησιμοποιώντας κάποιος το σωστό εξυπνακισμό, αποπροσανατολίζει τους άλλους και κανείς δεν καταλαβαίνει πως δεν έχει ιδέα για το ποιος έγραψε τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα ή ότι θεωρεί το Έγκλημα και Τιμωρία του Ντοστογιέφσκι εβδομαδιαία σειρά του Mega.
Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν, πως ποστάρωντας quotes με λόγια του Λειβαδίτη, του Καζαντζάκη ή του Σεφέρη, δεν αναβαθμίζεται κανείς σε ποιοτικά ψαγμενό. Μαγκιά είναι να αφυπνίσουμε την περιέργειά μας για τη ζωή και το έργο τους. Να διακρίνουμε τα ιδανικά και τις αξίες στα λόγια τους. Να προβληματιστούμε. Αυτά λείπουν απ’ τη γενιά μας.
Μέχρι στιγμής διαβάζουμε τα best sellers, που κοιμίζουν το μυαλό και μας μαθαίνουν το σαδομαζοχιστικό σεξ και τα ξόρκια στο Hogwarts. Όσον αφορά τη μουσική μας παιδεία έχει και αυτή τα χάλια της. Τη χαρακτηρίζει ο οτινανισμός. Η τάση να γουστάρουμε τη Miley Cyrus, τον Justin Bieber, την Πάολα και τον Σταν ταυτόχρονα. Οι Rolling Stones, οι Beatles, οι Queen, ο Santana έγραψαν ιστορία και επηρέασαν εκατομμύρια ανθρώπους μέσα από τα τραγούδια τους.
Χαρακτήρισαν ολόκληρες γενιές με τη μουσική τους. Οι νέοι τότε γνώριζαν την ιστορία πίσω από το μύθο και την αλήθεια των στίχων. Οι καλλιτέχνες ανάλογου βεληνεκούς, όταν μεσουρανούσαν, μέσα από τη μουσική τους παρακινούσαν νέους να πάρουν θέση σε σοβαρά ζητήματα, όπως ο πόλεμος και η φτώχεια. Τραγούδια όπως το Imagine του John Lennon, μπορεί να κυκλοφόρησε το 1971, αλλά οι στίχοι του αντιπροσωπεύουν επ’ άξια το σήμερα. Και μένουμε στο σήμερα, όπου πλήθος νέων, σαν πρόβατα κατακλύζουν στάδια και κλαίνε για την Katy Perry και τη Lady Gaga. Απλά γιατί είναι στη μόδα.
Σκεφτείτε τα παιδιά μας. Πόσο περήφανοι θα νιώθουμε όταν τους λέμε πως μεγαλώσαμε με τέτοια τιτανομέγιστα ακούσματα; Στην ιδέα ότι αυτοί οι άνθρωποι θα χαρακτηρίσουν τη γενιά μας, πρέπει να κάνουμε κάτι. Οι νέοι τραγουδιστές οφείλουν να είναι πρωτοπόροι, να έχουν ανήσυχα πνεύματα και να μην επαναπαύονται. Μόνο έτσι μπορεί να γράψει κάποιος ιστορία όπως ο Καζαντζίδης και ο Μητροπάνος.
Δυστυχώς το ίδιο σκηνικό παρατηρείται και στις ταινίες. Μας ελκύουν οι μελό αμερικανιές. Εκεί οι έρωτες έχουν πάντα ένα αηδιαστικά ευτυχισμένο τέλος. Χαζομάρες. Μόλις σηκωθείς απ’ τον καναπέ, η ζωή σου σε περιμένει εκεί ακριβώς όπου την άφησες. Γιατί αυτό που μόλις είδες δεν αγγίζει στο ελάχιστο την πραγματικότητα.
Κακοφτιαγμένα θρίλερ, εξωπραγματικές περιπέτειες και ταινίες φαντασίας, με την φαντασία να απουσιάζει. Είναι στο σύνολό της η μόδα των ταινιών μας. Ταινίες που δίνουν τροφή στο μυαλό, ιστορικές, κοινωνικές ή με έξυπνο χιούμορ, τις απωθούμε. Το πιο αισιόδοξο βέβαια σ’ αυτή την κατρακύλα, είναι ότι οι νέοι σήμερα διψούν για ταξίδια. Έχουν μια πρωτόγνωρη περιέργεια να ανακαλύψουν τον κόσμο ταξιδεύοντας. Να καταργήσουν τα σύνορα και να εξερευνήσουν καινούρια πράγματα. Να συναντήσουν διαφορετικούς ανθρώπους.
Αυτό από μόνο του μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη να εμπλουτίσουμε την παιδεία μας. Να την πάμε ένα βήμα πιο πέρα. Με τους ορίζοντές μας ανοιχτούς. Έξω από καλούπια. Για τη δική μας εξέλιξη και ευχαρίστηση. «Η ωριμότητα της λογοτεχνίας καθρεφτίζει την ωριμότητα της κοινωνίας, εντός της οποίας παράγεται». Τόμας Σ. Έλιοτ.
Ας προσθέσουμε την ωριμότητα όλου του πολιτισμού. Και αυτό είναι στο χέρι μας.
@Μαρία Αγγελακοπούλου
