Σε ψυχολογικό επίπεδο, θα λέγαμε ότι η ανάπτυξη του θηλυκού συνεπάγεται και την ικανότητά του να παρέχει βοήθεια, να εξασφαλίζει την τροφή. Άρα, δεν είναι τυχαίο που ο άνδρας πρέπει να είναι πιο μεγάλος σε ηλικία, διότι αυτός χρειάζεται περισσότερα χρόνια για να φθάσει στην ψυχολογική ωριμότητα της γυναίκας.
Το επίπεδο στο οποίο φτάνει το θηλυκό καθώς αναπτύσσεται είναι τέτοιο που του επιτρέπει να ανακαλύπτει όλο και περισσότερες έννοιες και αξίες, κι έτσι κάποια στιγμή ερμηνεύει τα πράγματα με πολύ διαφορετικό και πολύ βαθύτερο τρόπο απ’ ό,τι ο άνδρας.
Εάν θελήσουμε να κατανοήσουμε τις αιτίες αυτής της διαφοράς, πρέπει πρώτα απ’ όλα να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι το θηλυκό παραμένει για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στη μητρική αγκαλιά απ’ ό,τι το αρσενικό.
Κι αυτό διότι το αγόρι, καθώς νιώθει «διαφορετικό», απομακρύνεται πολύ νωρίτερα από τον κόρφο της μάνας.
Μ’ αυτόν τον τρόπο χάνει την ευκαιρία να αναπτύξει την ικανότητα επεξεργασίας της σχέσης και βαθιάς γνωριμίας μ’ αυτήν. Το κορίτσι, αντιθέτως, παραμένει πολύ περισσότερο μέσα στη μητρική αγκαλιά, κάτι που έχει πολύ σημαντική επίδραση και στην ψυχολογία του.
Διατηρώντας τη στενή επαφή με τη μάνα το θηλυκό εξοικειώνεται με τη σχέση, την ανακαλύπτει, τη γνωρίζει, μαθαίνει τις θετικές της πλευρές κι αρχίζει να κατανοεί τη γλώσσα και το νόημά της. Έτσι αποκτά δύναμη και εξουσία, ακριβώς διότι καταλαβαίνει ότι η σχέση δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως σύγκρουση αλλά ως δυνατότητα ανάπτυξης από κοινού με κάποιον άλλο μέσα από την ανταλλαγή απόψεων, αισθημάτων και συγκινήσεων.
Τι συμβαίνει όμως όταν ενηλικιωνόμαστε; Με ποιον τρόπο αυτή η αρχική διαφορά αρσενικού και θηλυκού κάνει αισθητή την ύπαρξή της;
Καθώς μεγαλώνουμε και αποσυνδεόμαστε σιγά σιγά από την οικογένεια, «ξαναβγαίνουμε» στη ζωή με τη δυνατότητα και την επιθυμία να φτιάξουμε νέους δεσμούς. Ενώ λοιπόν το θηλυκό θα εξακολουθεί να αποδίδει τεράστια σημασία και αξία στη σχέση, το αρσενικό θα προσπαθεί να «παίζει» και να μη δίνει την ίδια βαρύτητα. Δεν καταλαβαίνει πολλά από αυτή τη διάσταση και έχει την τάση να την αντιμετωπίζει επιφανειακά.
Έτσι, ο άνδρας βάζει στο περιθώριο την εμπειρία της σχέσης και δίνει προτεραιότητα σε άλλα πράγματα, ενώ η γυναίκα τη θεωρεί κυρίαρχη. Φυσικά, αυτή έχει συλλάβει το νόημα, έχει καταλάβει την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, αφού η σχέση είναι το κλειδί της ζωής, το στοιχείο που χαρίζει ζωντάνια, τροφή και δυνατότητα ανάπτυξης.
Το αρσενικό κάνει σοβαρό λάθος που προσηλώνει αλλού την προσοχή του και δαπανά τον χρόνο του σε εξωτερικά πράγματα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι «τρέπεται διαρκώς σε φυγή», δεν σταματάει ούτε λεπτό σαν ένας άλλος Οδυσσέας, ο οποίος δεμένος δέχθηκε να υποστεί τη θηλυκή σαγήνη που ενσάρκωναν οι σειρήνες.
Εντούτοις μπορεί να εξελιχθεί σε σωστό σύντροφο, εάν συναντήσει τη γυναικεία φιγούρα που θα μπορέσει να του διδάξει τι είναι η σχέση, να του δώσει τη δυνατότητα να δει και να κατανοήσει άλλα σχήματα, καινούργιες έννοιες.
Όταν τα πράγματα «αποκτούν σχήμα», ανοίγεται μία βασική δίοδος προς την ψυχολογική ανάπτυξη, τόσο για τη γυναίκα όσο και για τον άνδρα. Κι ακόμη, όπως είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω στο παρελθόν, αυτό λειτουργεί και θεραπευτικά:
Στη θεραπευτική αγωγή των νευρώσεων σημαντική θέση κατέχει η στιγμή που τα πράγματα αποκτούν σχήμα. Πρωταρχικός στόχος της ανάλυσης είναι να ενισχυθεί η ικανότητα απόδοσης σχήματος, χάρη στην οποία όλα αποκτούν νόημα και συνάφεια. (Carotenuto, 1990, 141)
[…]
Για το θηλυκό, επομένως, η σχέση έχει πολύ μεγαλύτερη αξία από οτιδήποτε άλλο, κι αυτό οφείλεται στην ικανότητά του να δημιουργεί, να δίνει σχήμα και μορφή στα πράγματα. Αισθάνεται λοιπόν την ανάγκη να προστατεύει τα σχήματα που πλάθει κι έτσι γεννιέται η σχέση.
Ενώ λοιπόν οι γυναίκες προσπαθούν να αλλάξουν τους κανόνες προκειμένου να διατηρήσουν τις σχέσεις, οι άνδρες, πιστοί στους κανόνες, περιγράφουν τις σχέσεις σαν κάτι που μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί. (Carol Gilligan, 1982, 51)
Κι ακόμη:
Η γυναικεία φαντασία, περιγράφει τη ζωή σαν πλέγμα κι όχι σαν διαδοχή σχέσεων […] Η ανάπτυξη της γυναίκας, επομένως, κρύβει μία διαφορετική ιστορία αισθηματικών δεσμών, μια ιστορία που δίνει έμφαση στη συνέχεια της διαμόρφωσης μέσω των αλλαγών και όχι στον χωρισμό και την αντικατάσταση. (Gilligan, 1982, 55-56).
Η αληθινή σχέση βασίζεται μόνο στα συναισθήματα που φέρνουν κοντά δυο ανθρώπους. Το συναίσθημα δεν πρέπει απαραιτήτως να μετασχηματιστεί σε έρωτα για να δημιουργηθεί μία σχέση, αφού όλες οι μορφές συναισθήματος είναι κινητήρια δύναμη γι’ αυτήν. Το συναίσθημα υπάρχει απ’ τη στιγμή που θέλουμε να ακούμε τα λόγια του άλλου, να είμαστε κοντά του, να μοιραζόμαστε μαζί του τις εμπειρίες της καθημερινότητας. Γι’ αυτό η σχέση γεννιέται από τα συναισθήματα.
Aldo Carotenuto, Η ψυχή της γυναίκας (εκδ. Ίταμος) – απόσπασμα
Leonardo Da Vinci, La Scapigliata
