Ἐκεῖνο ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶχα κάνει γιὰ τὴν κατάστασή σου αὐτή, θὰ ἦταν νά ῾χα ῾ρθεῖ καὶ νὰ παραβρισκόμουνα στὴν περίσταση ποὺ σὲ βρῆκε, ἔτσι καὶ ἐγὼ θὰ εἶχα παρηγορηθεῖ καὶ τὸ καθῆκον μου ἀπέναντι στὴ εὐγένειά σου θὰ εἶχα ξεπληρώσει. Ἐπειδὴ ὅμως τὸ σῶμα μου δὲν μπορεῖ πλέον νὰ μετακινηθεῖ μακριά, κατέφυγα στὴ γραπτὴ ἐπικοινωνία, γιὰ νὰ μὴ φανῶ ὅτι εἶμαι τελείως ἀδιάφορος πρὸς τὰ συμβάντα.
Ποιός δὲν ἐστέναξε διὰ τὸν ἄνδρα ἐκεῖνο; Καὶ ποιός ἔχει τόσο λίθινη καρδιά, ὥστε νὰ μὴ χύσει γιὰ αὐτὸν θερμὰ δάκρυα; Ἐμένα βάρυνε περισσότερο ἡ ψυχή μου καὶ πόνεσα καθὼς θυμήθηκα τὴν ἰδιαίτερη τιμὴ ποὺ δέχτηκα ἀπὸ αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν προστασία ποὺ ἔχει μὲ χίλιους δυὸ τρόπους προσφέρει στὴν Ἐκκλησία. Ἀλλ᾽ ὅμως σκέφθηκα ὅτι, ἀφοῦ εἶναι καὶ αὐτὸς ἄνθρωπος καὶ ξεπλήρωσε τὰ καθήκοντα ποὺ εἶχε σ᾽ αὐτὴ τὴ ζωὴ τὸν πῆρε πίσω πάλι τὴν κατάλληλη ὥρα, ὁ προνοητὴς Θεός, ποὺ κατευθύνει τὴ ζωή μας. Αὐτὰ εἶναι ποὺ παρακαλῶ τὴ φρόνησή σου νὰ θυμᾶται, ὥστε νὰ διατηρήσει τὴ γαλήνη της καί, κατὰ τὸ δυνατόν, νὰ βαστάσει μὲ ψυχραιμία τὴ συμφορά. Βεβαίως ὁ χρόνος εἶναι ἱκανὸς νὰ μαλάξει τὴν καρδιά σου καὶ νὰ ἐπιτρέψει τὴν ἐπικράτηση τῆς λογικῆς. Ἀλλ᾽ ἡ ὑπερβολικὴ ἀγάπη σου πρὸς τὸν ἄνδρα σου, καὶ ἡ πρὸς ὅλους καλωσύνη σου ἄλλωστε, μᾶς βάζει στὴν ὑποψία μήπως παραδοθεῖς στὴν ἀπελπισία, ἀφοῦ λόγω τῆς λεπτότητος τῶν συναισθημάτων σου δέχθηκες τόσο βαθιὰ πληγὴ τῆς λύπης.
Λοιπὸν ἡ διδασκαλία τῶν Γραφῶν εἶναι πάντοτε, καὶ πολὺ περισσότερο σ᾽ αὐτὲς τὶς περιστάσεις, χρήσιμη. Νὰ θυμᾶσαι λοιπὸν τὴν ἀπόφαση τοῦ Δημιουργοῦ μας, κατὰ τὴν ὁποίαν ὅλοι ὅσοι προήλθαμε ἀπὸ τὴ γῆ πάλι στὴν γῆ θὰ ἐπιστρέψουμε καὶ κανεὶς δὲν εἶναι τόσο μεγάλος ὥστε νὰ ξεπεράσει τὸ νόμο τῆς φθορᾶς.
Ἑπομένως ὁ θαυμάσιος ἐκεῖνος ἄνθρωπος ἦταν καλὸς καὶ μέγας, καὶ εἶχε τὴν ἀρετὴ τῆς ψυχῆς ἐφάμιλλο μὲ τὴν ἀνδρεία τοῦ σώματος, τὸ παραδέχομαι καὶ ἐγώ, καὶ μάλιστα ὑπερέβαλλε ὅλους καὶ στὰ δύο. Ἀλλὰ παρὰ ταῦτα ἦταν ἄνθρωπος καὶ φυσικὰ πέθανε, ὅπως ὁ Ἀδάμ, ὅπως ὁ Ἄβελ, ὅπως ὁ Νῶε, ὅπως ὁ Ἀβραάμ, ὅπως ὁ Μωυσῆς, ὅπως ὁποιοσδήποτε ἄλλος τὸν ὁποῖον εἶναι δυνατὸν νὰ μνημονεύσεις, ἀπὸ ὅλους ὅσους εἶχαν τὴν ἴδια χοϊκὴ φύση. Ἂς μὴ ἀγανακτοῦμε λοιπὸν ποὺ τὸν στερηθήκαμε, ἀλλ᾽ ἀντίθετα ἂς χρεωστοῦμε εὐγνωμοσύνη πρὸς Ἐκεῖνον ποὺ μᾶς εὐλόγησε τὴ συζυγία. Διότι τὸ νὰ στερηθεῖς τὸν ἄνδρα σου εἶναι κάτι ποὺ συμβαίνει καὶ στὶς ἄλλες γυναῖκες. Γιὰ τὸ πόσο ὅμως καλὰ πέρασες ἐσὺ μὲ τὸ σύζυγό σου στὴ ζωή, δὲν εἶναι κάτι ποὺ μπορεῖ κάποια ἄλλη γυναίκα τὸ ἴδιο νὰ ὑπερηφανευτεῖ.
Διότι πράγματι ὁ Κτίστης μας δημιούργησε τὸν ἄνδρα σου σὰν μοναδικὸ καὶ ὑποδειγματικὸ τύπο ἀνδρός, ὥστε ὅλοι νὰ τὸν προσέχουν καὶ νὰ μιλοῦν γι᾽ αὐτόν. Ὅσα φτιάχνουν μὲ ἰδανικὸ τρόπο οἱ ζωγράφοι καὶ οἱ γλύπτες δὲν εἶναι τίποτα μπροστά του. Οἱ δὲ ἱστορικοί, ὅταν διηγοῦνται τὰ ἀνδραγαθήματά του στοὺς πολέμους, προχωροῦν στὸν χῶρο τῶν ἀπίστευτων μύθων. Γι᾽ αὐτὸ πολλοὶ δὲν μποροῦσαν νὰ πιστέψουν τὴν θλιβερὴ ἐκείνη εἴδηση ποὺ κυκλοφόρησε οὔτε νὰ καταδεχθοῦν κἂν νὰ ἀκούσουν, ὅτι πέθανε ὁ Ἀρινθαῖος. Ἀλλ᾽ ὁ σύζυγός σου ἔπαθε ὅτι πρόκειται κάποτε νὰ πάθουν ὅλα τὰ φθαρτὰ καὶ πρόσκαιρα δημιουργήματα.
Ἀπεδήμησε μὲ λαμπρὸ θάνατο, χωρὶς νὰ ἔχει καμφθεῖ ἀπὸ τὸ γῆρας χωρὶς νὰ ἔχει στερηθεῖ τίποτα ἀπὸ τὴ δόξα του. Μεγάλος ὑπῆρξε σ᾽ αὐτὴ τὴ ζωή, μεγάλος θὰ ἀναδειχτεῖ καὶ στὴ μέλλουσα. Τίποτε ἀπὸ τὴν λαμπρότητα αὐτῆς τῆς ζωῆς δὲν ἔχει χάσει, γιατὶ πρόκειται νὰ ἀπολαύσει τὴν μέλλουσα καὶ γιατὶ λίγο πρὶν φύγει ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωὴ εἴχε καθαρίσει κάθε κηλῖδα τῆς ψυχῆς του μὲ τὸ «λουτρὸ τῆς παλιγγενεσίας».
Τὸ γεγονὸς δέ, ὅτι σὺ ἔγινες πρόξενος καὶ συνεργὸς σ᾽ αὐτό, φέρει μεγάλη παρηγοριά. Μετάφερε τώρα τὴν ψυχή σου ἀπὸ τὰ παρόντα στὴ φροντίδα τῶν μελλόντων, ὥστε νὰ καταξιωθεῖς μὲ ἔργα ἀγαθὰ νὰ κερδίσεις τὸν ἴδιο τόπο ἀναπαύσεως ποὺ κέρδισε καὶ ὁ σύζυγός σου. Λυπήσου τὴ γριὰ μάνα σου καὶ ἀκόμα τὴ νέα κορούλα σου, στὶς ὁποῖες ἔχεις μείνει ἡ μοναδικὴ παρηγοριά. Γίνε ὑπόδειγμα ἀνδρείας στὶς ἄλλες γυναῖκες καὶ ρύθμισε τὴν λύπη σου ἔτσι ὥστε οὔτε νὰ τὴν βγάλεις ἀπὸ τὴν καρδιά σου οὔτε νὰ τὴν ἀφήσεις νὰ σὲ καταπιεῖ.
Καὶ τέλος ρίξε τὰ βλέμματά σου πρὸς τὸ μεγάλο μισθὸ τῆς ὑπομονῆς, τὸν ὁποῖο ἔχει ὑποσχεθεῖ ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς σὲ ἀνταπόδοση τῶν ὅσων κάναμε σ᾽ αὐτὴ τὴ ζωή.
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΥΖΥΓΟΝ ΤΟΥ ΑΡΙΝΘΑΙΟΥ
γιὰ νὰ τὴν παρηγορήσει γιὰ τὸ θάνατό του
Τοῦ Ἁγίου ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ τοῦ Μεγάλου, Ἐπιστολὴ 269
