Ένιωσες ποτέ σου ότι βάζεις τον εαυτό σου σε δεύτερη μοίρα μέσα στη σχέση σου;
Ότι ανέχεσαι περισσότερα απ’όσα μπορείς επειδή νιώθεις ότι ο/η σύντροφος σου σε χρειάζεται και δεν μπορείς να τον αφήσεις;
Η επειδή θέλεις με κάθε τρόπο ν’αποφύγεις τη μοναξιά;
Οι ανθρώπινες σχέσεις χαρακτηρίζονται από εξαιρετική ποικιλομορφία: καμμία δεν είναι ίδια με την άλλη.
Γι’ αυτό το λόγο είναι δύσκολο να τις κατηγοριοποιήσουμε και να τις βάλουμε σε καλούπια.
Πέρα όμως από τη διαφορετικότητα , υπάρχει και ομοιότητα, κάποια κοινά χαρακτηριστικά και μοτίβα που προσδιορίζουν ορισμένες σχέσεις και τα οποία δημιουργούν μια συγκεκριμένη δυναμική.
Ο όρος συνεξάρτηση προήλθε αρχικά από τους Ανώνυμους Αλοκοολικούς για να υποδηλώσει τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονταν με τους αλκοολικούς συντρόφους τους οι μη αλκοολικοί σύντροφοι/σύζυγοι.
Από τότε όμως η έννοια επεκτάθηκε και στο γενικό πληθυσμό.
Στη συνεξαρτητική σχέση, το ένα μέλος βάζει διαρκώς σε δεύτερη μοίρα τον εαυτό του και τις ανάγκες του προκειμένου να ικανοποιήσει το άλλο μέλος το οποίο συχνά μπορεί να βρίσκεται σε μια δύσκολη κατάσταση ή να εμφανίζει κάποια παθολογία
( π.χ ανθρώπους εξαρτημένους σε ουσίες, ναρκισσιστές ή άλλους ανθρώπους με πολλαπλά προβλήματα).
Η συνεξάρτηση μπορεί να προκύψει σε κάθε είδους σχέση, ερωτική, φιλική και οικογενειακή.
Επίσης, κάθε σχέση ενέχει ένα βαθμό αμοιβαίας εξάρτησης,πράγμα φυσιολογικό όταν δεν διαταράσσει την αίσθηση προσωπικής ηρεμίας και την ψυχολογική ισορροπία μας.
Η συνεξαρτητική σχέση όμως δεν είναι μια σχέση υγιούς εξάρτησης, αλλά αντίθετα αποτελεί μια επώδυνη εμπειρία.
Στη συνεξαρτητική σχέση, το άτομο που παίρνει το ρόλο του «βοηθού» (και που είναι εκείνο που αναφέρεται ως συνεξαρτητικό) διακρίνεται από την εσωτερική ώθηση να «προσφέρει στους άλλους» και παίρνει συχνά το ρόλο του μάρτυρα.
Αυτά τα άτομα τείνουν να βάζουν τους άλλους πάνω από τις δικές τους ανάγκες δημιουργώντας έτσι μέσα τους την αίσθηση ότι είναι χρήσιμοι.
Αντίθετα οι άνθρωποι με ναρκισσιστικά στοιχεία τοποθετούν τις δικές τους ανάγκες πάνω απ’όλα ,είναι υπερόπτες, πιστεύουν πώς είναι ανώτεροι, πως οι άλλοι θα πρέπει να τους δίνουν διαρκώς προσοχή και πως δεν έχουν ποτέ λάθος, με αποτέλεσμα να σπρώχνουν πάντα το φταίξιμο στον άλλο.
Η φαινομενική διαφορετικότητα των δύο αυτών τύπων, λειτουργεί σα μαγνήτης που φέρνει τον ένα κοντά στον άλλο.
Στην ουσία όμως, και οι δύο χρειάζονται ο ένας τον άλλο, και εξαρτώνται ο ένας στον άλλο.
Ο «βοηθός» για να δώσει και να νιώσει χρήσιμος και ο ναρκισσιστής για να πάρει την πολυπόθητη προσοχή που επιβεβαιώνει την ανωτερότητα του.
Αναλυτικά, κάποια από τα χαρακτηριστικά των συνεξαρτητικών ατόμων είναι :
Μπερδεύουν την αγάπη/έρωτα με τη συμπόνια τείνοντας ν’αγαπούν ανθρώπους που μπορούν να διασώσουν και να συμπονέσουν.
Τείνουν να ξεπερνούν τους εαυτούς τους και τα όρια τους διαρκώς κάνοντας παραπάνω από αυτά που μπορούν.
Χρειάζονται έντονα την επιδοκιμασία και την αναγνώριση των άλλων.
Δυσκολεύονται να εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα και σκέψεις από φόβο ότι θα απογοητεύσουν τους άλλους.
Δεν τους αρέσει ο εαυτός τους/έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Είναι πολύ ευαίσθητοι στην κριτική των άλλων και τις σκέψεις τους.
Έχουν την ισχυρή ανάγκη να διατηρούν το έλεγχο γιατί έτσι νιώθουν ασφαλείς.
Βέβαια όλοι μας θέλουμε μια αίσθηση ελέγχου στη ζωή μας, όμως για τον συνεξαρτητικό, υπάρχει ένα επιπλέον όφελος:
Όταν ο ένας σύντροφος είναι αυτός που είναι εκτός ελέγχου, ο συνεξαρτητικός παίζει το ρόλο αυτού που έχει τον έλεγχο κι έτσι γίνεται αυτός που είναι άξιος σεβασμού.
Έχουν έντονο άγχος εγκατάλειψης και γι’αυτό κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν μία σχέση ακόμα κι αν ξέρουν ότι η σχέση αυτή δεν τους κάνει καλό.
Δεν θέτουν επαρκή όρια με αποτέλεσμα να υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στους εαυτούς τους και τους συντρόφους τους.
Αισθάνονται ενοχές όταν διεκδικούν κάτι για τον εαυτό τους.
Βγάζουν προς τα έξω την εικόνα του ικανού ενώ μέσα τους αισθάνονται αβοήθητοι ή συναισθηματικά μουδιασμένο.
Δυσκολεύονται να δεχτούν βοήθεια από τους άλλους και να βάλουν τον εαυτό τους στη θέση εκείνου που δέχεται την «προσοχή».
Πώς να φέρεις ισορροπία στη ζωή και τις σχέσεις σου
Μια σχέση συνεξάρτησης δημιουργεί δύσκολα συναισθήματα όπως ντροπή,άγχος, φόβο, ενοχές, κατάθλιψη, θυμό και είναι πιθανό πως θα το βρίσκεις δύσκολο να την τελειώσεις, λόγω των όσων προαναφέρθηκαν κι αν φαίνεται αρχικά.
Το πιο σημαντικό βήμα για ν’απελευθερωθείς από σχέσεις συνεξάρτησης είναι να δημιουργήσεις μία νέα, υγιή σχέση με τον εαυτό σου.
Πώς θα γίνει αυτό;
1. Εάν μέσα σου κρύβονται αμφιβολίες για τον εαυτό σου, την αξία σου και την ικανότητα σου ν’αγαπηθείς, καμμία άλλη σχέση, ακόμα και μία στην οποία είσαι εκείνος/η που προσφέρει αδιάκοπα, δε θα είναι δυνατό να σε ολοκληρώσει.
Γι’αυτό, κοίταξε βαθιά μέσα σου και δές τι είναι αυτό που κερδίζεις από τη σχέση αυτή.
Κάθε πράξη μας, ακόμα κι αν εν τέλει έχει αρνητικές συνέπειες, ξεκινά με θετική πρόθεση :
θέλουμε να ικανοποιήσουμε μία ανάγκη, να εκπληρώσουμε κάτι μέσα μας ή ν’αποφύγουμε κάτι που μας πληγώνει, κι έτσι πράττουμε ανάλογα.
Ποιά βαθύτερη ανάγκη σου εκπληρώνεις έχοντας διαλέξει αυτή τη σχέση;
Κι αν η πρόθεση σου ήταν να ικανοποιήσεις αυτή την ανάγκη τελικά την ικανοποιείς;
Εάν τελικά, οι ανάγκες σου δεν ικανοποιούνται ή η ικανοποίηση τους έχει μεγάλο κόστος για σένα, τι σε ωθεί να παραμένεις μέσα σε αυτή τη σχέση;
2. Οι υγιείς σχέσεις βασίζονται στην εξισορρόπηση της ανεξαρτησίας του καθένας μας αλλά στο πώς συνυπάρχουμε αρμονικά με τον άλλο.
Η ιδανική σχέση δε μας κάνει να νιώθουμε ούτε μόνοι, ούτε ολοκληρωτικά απορροφημένοι από τον άλλο, τόσο που δεν αναγνωρίζουμε τα προσωπικά μας όρια.
Εάν έχεις συνηθίσει να βάζεις τόσο πολύ τις ανάγκες σου κάτω από τις ανάγκες του συντρόφου σου, αναλογίσου
Πώς μπορείς να επανακαθορίσεις τα προσωπικά σου όρια;
Ποιός/ποιά είσαι χωρίς τον άλλο;
Ποιές είναι οι ξεκάθαρα δικές σου αξίες, ανάγκες, στόχοι που δεν εξαρτώνται από τον σύντροφό σου;
3. Όλοι αναζητάμε σε κάποιο βαθμό την αποδοχή και την αναγώριση, είναι μια βαθιά ανθρώπινη ανάγκη μας.
Όμως, εάν νομίζεις ότι την αναζητάς σε υπερβολικό βαθμό, ίσως να χρειάζεσαι βοήθεια για να ξεπεράσεις την αμφιβολία και να πιστέψεις στην ικανότητα σου να είσαι άξιος σεβασμού, αποδοχής κι αγάπης.
Ξεκίνησε ζητώντας βοήθεια από την ίδια την εσωτερική σου σοφία, ας πούμε,ένα κομμάτι σου που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «Σοφό Εαυτό».
Ο Σοφός Εαυτός σου έχει όλες τις απαντήσεις κι έχει καταφέρει να εξισορροπήσει όλες τις αμφιβολίες και τους φόβους σου.
Μπορείς να φανταστείς τη νοερή αναπαράσταση του εάν θές, για παράδειγμα πώς είναι, τι έκφραση έχει στο πρόσωπο του, τι ρούχα φοράει, πώς είναι ο τόνος της φωνής του.
Ο Σοφός Εαυτός σε ξέρει καλύτερα απ’όλους, ξέρει τι ποθείς και τι χρειάζεσαι αλλά και τι σε σταματά.
Είναι ευγενής, συμπονετικός και γεμάτος αγάπη απέναντι σου.
Φαντάσου πως στέκεσαι απέναντι του, του μιλάς και του ζητάς να σε συμβουλεύσει.
Τι σου λέει;
Τι πρέπει ν’αλλάξεις στη ζωή σου για να εξισορροπήσεις τα συναισθήματα και τις σχέσεις σου;
Πώς μπορείς να τιμήσεις τις ανάγκες σου και να ξεπεράσεις τους φόβους σου;
