Σε μια στοά κάτω από την επιφάνεια της Γης, εκεί που οι
ψεκασμοί δεν πιάνουν και οι ραδιοσυχνότητες δεν φτάνουν, συχνά-πυκνά
μαζεύεται μια παρέα. Χαιρετιούνται με έναν ειδικό τρόπο, μιλούν μια
άγνωστη γλώσσα που μόνο οι Νεφελίμ πιάνουν, κάθονται σε ένα στρογγυλό
τραπέζι και συζητούν χαμηλοφώνως. Όλοι τους μοιάζουν υγιείς. Ίσως γιατί
ξέρουν καλά πως έχει βρεθεί το φάρμακο κατά του καρκίνου, αλλά μόνο
αυτοί έχουν το προνόμιο της χρήσης (69%).
Στον τοίχο δίπλα από το τραπέζι, δίπλα στο φως των κεριών,
προβάλλονται σκηνές από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου σε
αργή κίνηση (59%). Ενδιάμεσα, παρεμβάλλονται σκηνές από το μεγάλο βήμα
για την ανθρωπότητα του Νιλ Αρμστρονγκ στη Σελήνη (27%), από μια
διαφορετική λήψη, όμως, απ’ αυτή που δείχνει πως όλα είναι ένα ψέμα, πως
η προσσελήνωση που έγινε πριν από 45 χρόνια, στην πραγματικότητα ήταν
γυρισμένη σε στούντιο και μάλιστα από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
Αν προσέξεις τις προβολές, μπορείς να δεις πολλά ενδιαφέροντα
πράγματα: τον Μπαράκ Ομπάμα να προσεύχεται στον Αλλάχ και λίγο μετά να
αλλάζει μορφή και να γίνεται ο ίδιος ο σατανάς (26%). Από τα ηχεία
ακούγεται η φωνή του Πολ Μακ Κάρντεϊ που όλοι οι συνδαιτυμόνες του
τραπεζιού γνωρίζουν (με κάποια θλίψη) πως έχει σκοτωθεί το 1966 σε
τροχαίο (19%) και ο τωρινός είναι ο σωσίας του. Στις μεγάλες τους
γιορτές, τα φωνητικά αναλαμβάνει ο Ελβις Πρίσλεϊ αυτοπροσώπως, που είναι
γνωστό σε όλους πως είναι ζωντανός.
Η σκηνή είναι πολύ καλή για να είναι αληθινή. Προφανώς ανήκει στη
σφαίρα της φαντασίας. Ενίοτε, όμως, αυτή η φαντασία μπλέκει με την
πραγματικότητα, την καθημερινότητα, τις δοξασίες, την κρίση και την
καχυποψία και δημιουργεί το ψηφιδωτό της νέας ελληνικής κοινωνίας.
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι η νέα πραγματικότητα. Οι αριθμοί δίπλα
στα σενάρια που προηγήθηκαν είναι στατιστικά στοιχεία ανθρώπων που τα
πιστεύουν με σθένος, αλιευμένα από μια περσινή έρευνα της Public Policy
Polling στις ΗΠΑ και μιας ελληνικής εκδοχή της, που πραγματοποιήθηκε από
ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας υπό την επίβλεψη του καθηγητή
Γιάννη Κωνσταντινίδη της Μονάδας Ερευνών του ΠΑ.ΜΑΚ., το Διεθνές
Πανεπιστήμιο της Ελλάδας και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Δεν χρειάζεται να το αναλύσουμε: Τα τελευταία χρόνια, οι θεωρίες
συνωμοσίας, η ανορθολογική σκέψη και οι προκαταλήψεις έχουν πάρει το
πάνω χέρι. Φαίνεται από την εφημερίδα που μιλάει για προφητείες του
γέροντος Παΐσιου και πουλάει χιλιάδες φύλλα – δεν μπορεί να είναι μόνο
για πλάκα, κάποιοι γύρω μας ζούνε αυτό το βάσανο που ονομάζουν
καθημερινότητα. Φαίνεται από τις όλο και πιο συχνές ερωτήσεις βουλευτών
στη Βουλή για τους ψεκασμούς. Φαίνεται από τα μπλογκ που μπορούν να
μιλήσουν για το παράλογο με τον πιο πειστικό τρόπο. Φαίνεται από τη
λογική τού «cui bono», την καχύποπτη και άρα πειστική θεωρία τού «ποιος
επωφελείται» από κάθε ιστορία. Μια θεωρία που οδηγεί αυτομάτως στο
συμπέρασμα πως όποιος ωφελείται το προκάλεσε. Και όποιος διαφωνεί είναι
ένα θύμα που «δεν ξέρει τι του γίνεται».
Οι περισσότεροι το εξηγούν ως μια ήττα της παιδείας. Όχι άδικα, η
έλλειψή της παίζει ρόλο. Ακόμη μεγαλύτερο ρόλο παίζει η στρεβλή αντίληψη
περί «εθνικής παιδείας» που εδώ και χρόνια έχει οδηγήσει σε μια
διδασκαλία της Ιστορίας μέσω μύθων, θρησκοληψίας και διηγήσεων, μέσω
παπαγαλίας και όχι κατανόησης. Η εξαλλοσύνη του ξεχειλωμένου Internet
επίσης παίζει ρόλο. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Όλη αυτή η καχυποψία, όλη αυτή η μετατόπιση του παραλόγου σε φυσικό,
όλη αυτή η έλλειψη εξήγησης των καταστάσεων διά της λογικής και των
θεσμών (της επιστήμης συμπεριλαμβανομένης) είναι αποτέλεσμα της κρίσης
του θεσμικού λόγου, της πολιτικής ύφεσης, της σιγουριάς πως ο πολίτης
είναι μόνος απέναντι σε ένα σύνολο συμφερόντων που τον εκμεταλλεύεται.
Και αν το κράτος τον εκμεταλλεύεται φορολογικά, γιατί να μην του κρύψει
και τα πιο σημαντικά;
Η ορθή σκέψη πρέπει να αποκαταστήσει το χαμένο της κύρος. Η πολιτική
το ίδιο. Η καχυποψία να νικηθεί όχι με απαξίωση και αλαζονικά γελάκια
για τους μωρούς που πιστεύουν σε ανοησίες, αλλά με στοιχεία σωστά
δομημένα. Όχι με αίσθηση υπεροχής, αλλά με πραγματική επίθεση παιδείας.
Θα γίνει ποτέ ή λίγα χρόνια μετά, θα μιλάμε για τον ‘Ελβις που ζει στο
φεγγάρι ανενόχλητος πλουτίζοντας από τον πόνο των Ελλήνων;
***
Δημήτρης Θεοδωρόπουλος
