Έχεις σκεφτεί ποτέ πού μπορεί να καταλήξει ένα homemade ερωτικό βίντεο που τράβηξες πάνω στο πάθος της στιγμής
Η σχέση της 26χρονης –ας πούμε– Κατερίνας με τον συνομήλικό της ας πούμε– Γιώργο είχε ξεκινήσει με αρκετό πάθος και ακόμα περισσότερα όνειρα, όμως η εξέλιξή της δεν ήταν η επιθυμητή – για τον Γιώργο, τουλάχιστον. Αφού πέρασαν από σαράντα κύματα και αναρίθμητα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, η Κατερίνα του ανακοίνωσε τα δυσάρεστα νέα του οριστικού χωρισμού. Εκείνος δεν ήθελε ούτε να το συζητήσει και επέμενε να την πιέζει, θεωρώντας ότι υπήρχε τρίτο πρόσωπο. Από τα SMS και τα μεταμεσονύχτια τηλεφωνήματα, πέρασε στις αναπάντεχες επισκέψεις στο σπίτι και στη δουλειά της.
Η Κατερίνα όμως παρέμενε ανένδοτη και του έκλεινε πεισματικά την πόρτα. Λίγες ημέρες αργότερα άρχισε να δέχεται δεκάδες αιτήματα φιλίας στο Facebook και χυδαία μηνύματα στα αγγλικά. Δεν δυσκολεύτηκε να ξεδιαλύνει την υπόθεση, αφού η απορία "πώς με βρήκες" προς έναν από τους επίδοξους νέους "φίλους" της απαντήθηκε με ένα link. Το σοκ που υπέστη όταν πάτησε το enter παραμένει ακόμη ισχυρό. Ένα βίντεο που είχε γυρίσει ο Γιώργος με την κάμερα του κινητού του, το οποίο τους έδειχνε να κάνουν έρωτα, ήταν αναρτημένο στο site συνοδευόμενο από το όνομά της και το link προς το προφίλ της στο Facebook. Η ταλαιπωρία μέχρι να αποσυρθεί το βίντεο και τα στοιχεία της από τη σελίδα, κράτησε αρκετές εβδομάδες, ενώ έχει ήδη κινηθεί νομικά εναντίον του Γιώργου, αλλά και του αμερικανικού site – χωρίς μεγάλες προσδοκίες δικαίωσης.
Online τιμωροί
Πικραμένοι, απατημένοι ή απλώς ανώριμοι πρώην σύντροφοι και σύζυγοι υπήρχαν και θα υπάρχουν. Προφανώς πολλοί από αυτούς παραμερίζουν τη λογική και αναζητούν τρόπους εκδίκησης, αδυνατώντας να προχωρήσουν παρακάτω στη ζωή τους. Στην ψηφιακή εποχή όμως και στον ευρύτατο, χωρίς όρια, πλανήτη του διαδικτύου η "εκδίκηση" μετασχηματίζεται εύκολα σε δημόσια διαπόμπευση. Εκεί όπου ο κάθε πικραμένος (μεταφορικά και κυριολεκτικά) μπορεί να σερβίρει σε παγκόσμια θέα το κρύο πιάτο της εκδίκησης στην πρώην του. Συνήθως, βγάζοντας στη φόρα αυστηρά ακατάλληλα προσωπικά δεδομένα.
Η υπόθεση της "Κατερίνας" κάθε άλλο παρά μεμονωμένη είναι. Εντάσσεται σε μια ατελείωτη αλυσίδα αντίστοιχων περιστατικών από ολόκληρο τον κόσμο, που περιγράφονται με τον όρο «revenge porn». Η πορνογραφία της εκδίκησης (αν και μάλλον αδόκιμος ο όρος στα ελληνικά) είναι μια τάση που γιγαντώνεται διαρκώς. Ήδη στην πολιτεία της Καλιφόρνια η δημοσίευση "άσεμνων φωτογραφιών και βίντεο" χωρίς ρητή συγκατάθεση των συμμετεχόντων θεωρείται κακούργημα και τιμωρείται με ένα χρόνο φυλάκισης, ενώ αντίστοιχα νομοσχέδια προωθούνται στη Νέα Υόρκη και στο Νιού Τζέρσεϊ. Το νομικό οπλοστάσιο, όμως, δεν φαντάζει αρκετό, αφού ο βασικός όρος της "συναίνεσης" περιπλέκει αρκετά τα δεδομένα. Μια έρευνα της πρωτοβουλίας Cyber Civil Rights απέδειξε ότι σχεδόν το 80% των φωτογραφιών και των βίντεο που δημοσιοποιείται για εκδικητικούς λόγους έχει τραβηχτεί από το ίδιο το θύμα (γνωστά και ως selfies).
Ο όρος revenge porn χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Ιταλό ερευνητή Sergio Messina το 2000, όταν στα δημοφιλή τότε Usenet groups άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους γυμνές φωτογραφίες ερασιτεχνών και κυρίως "πρώην". Έκτοτε το φαινόμενο έλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις μέσω των social media, αλλά κυρίως με τη βοήθεια "εξειδικευμένων" sites, στα οποία όχι μόνο ανέβαζαν φωτογραφίες και βίντεο των πρώην, αλλά δημοσιοποιούσαν και τα στοιχεία τους – όνομα, email, συχνά τηλέφωνο, αλλά και link προς το προφίλ τους στο Facebook. Με αυτό τον τρόπο το άσεμνο υλικό δεν έμενε στα στενά όρια ενός περιθωριακού site, αλλά ήταν πανεύκολα, εντοπίσιμο αρκεί κάποιος να πληκτρολογούσε το όνομα του «θύματος» στο Google
Το private είναι το νέο cool
Ολόκληρα sites έχουν στηθεί στα θεμέλια του revenge porn, ενώ μια φάμπρικα εκβιασμών λειτουργεί υπό την απειλή και μόνο δημοσιοποίησης αυστηρά προσωπικών φωτογραφιών και βίντεο. Χιλιάδες γυναίκες (αλλά και κάποιοι άντρες) έχουν υποκύψει σε οικονομικούς εκβιασμούς, ή στην προοπτική μιας πιεστικής επανασύνδεσης.
Ιστοσελίδες με σαφέστατα δηλωτικά του περιεχομένου τους ονόματα, όπως realexgirlfriends.com και iknowthatgirl.com συγκεντρώνουν εκατομμύρια επισκέψεις και εκατοντάδες καταγγελίες. Ακόμη όμως κι όταν οι αρχές κατορθώνουν να κλείσουν εντελώς τέτοια sites, ξεπετάγονται αμέσως νέα. Το 2010 ο κομμωτής Χάντερ Μουρ λανσάρει το IsAnyoneUp.com. Στο site αυτό η διαπόμπευση ανυποψίαστων γυναικών έφτανε στο έσχατο σημείο με δημοσίευση του ονόματος, του τηλεφώνου και άλλων αυστηρά προσωπικών πληροφοριών. Ύστερα από δύο χρόνια μηνύσεων και ανακρίσεων από το FBI, αλλά και την απόπειρα ενός θύματος διαπόμπευσης να του επιτεθεί με μαχαίρι, o Μουρ κατεβάζει το site. Η Σαρλότ Λόους, μητέρα μιας 22χρονης η οποία είδε δεκάδες γυμνές της φωτογραφίες online συνεχίζει το δικαστικό αγώνα εναντίον του Μουρ, ισχυριζόμενη ότι τόσο η κόρη όσο και το 40% των γυναικών των οποίων φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο ΙsAnyoneUp.com είχαν πέσει θύματα hacking. (Περισσότερα στο site charlottelaws.typepad.com).
Αξιομνημόνευτη είναι η δικαστική διαμάχη 23 γυναικών στην πολιτεία του Tέξας εναντίον των πρώην τους, οι οποίοι είχαν ανεβάσει στο site Texxxan.com άσεμνες φωτογραφίες τους. Αν και τελικά διατάχθηκε το κλείσιμο του site, η πολύμηνη διαδικασία σκόνταφτε στην πεπατημένη υπερασπιστική γραμμή: "Ο πελάτης μου είχε στον υπολογιστή του φωτογραφίες, που του είχε στείλει οικειοθελώς η πρώην του, ένας χάκερ απέκτησε πρόσβαση στο PC, υπέκλεψε το υλικό και το δημοσιοποίησε".
Το ζητούμενο δεν είναι να δαιμονοποιήσουμε το Internet, και τις κάμερες των κινητών. Ούτε να κουνήσουμε το δάχτυλο διδακτικά σε μια γενιά που μεγαλώνει στον πλανήτη του Web. Απλώς είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε τα όρια της ιδιωτικότητας. Γιατί σε ένα τόσο δημοκρατικό και ελευθεριακό μέσο, όπως το Internet, οι φραγμοί δεν μπορούν να είναι (μόνο) νομικοί, αλλά κυρίως ηθικοί. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι πώς διαχειρίζεσαι την προσωπική σου ζωή και πόσο διατεθειμένη είσαι να ρισκάρεις τη δημόσια διαπόμπευση. Τα κινητά και οι ψηφιακές κάμερες βρίσκονται παντού και είναι έτοιμα να απαθανατίσουν κάθε στιγμή. Η "me generation", που εκπαιδεύεται να επιδεικνύει οτιδήποτε κάνει δεν έχει και ιδιαίτερες αναστολές να γυρίσει ένα πιο "προσωπικό" βίντεο ή να τραβήξει αποκαλυπτικές φωτογραφίες. Ο προβληματισμός δεν έχει ηθικοπλαστικές βάσεις, αλλά είναι καθαρά πρακτικός.
Χωρίς καμία πρόθεση να ανακατέψουμε ενοχές στο ίδιο καζάνι, υπενθυμίζουμε ότι τρεις στις πέντε άσεμνες φωτογραφίες που ανεβαίνουν online έχουν τραβηχτεί από το ίδιο το θύμα. Προφανώς δεν κάνουμε λόγο για συνενοχή. Να το πούμε υπερβολική εμπιστοσύνη, ρομαντική αφέλεια, άγνοια των συνεπειών; Ας το πούμε. Αλλά ας σκεφτούμε παράλληλα και πώς θα το αποτρέψουμε.
Τι μπορώ να κάνω;
Εφόσον εντοπίσεις σε οποιοδήποτε site ή κοινωνικό δίκτυο φωτογραφίες, βίντεο ή άλλο υλικό που θεωρείς ότι παραβιάζει την ιδιωτικότητά σου ή έχει ανέβει χωρίς τη συγκατάθεσή σου, πρέπει να απευθυνθείς άμεσα στις αρμόδιες αρχές. Αρμόδια είναι η Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (τηλ. 11012), ενώ μπορείς να απευθυνθείς και στην Ελληνική Aνοικτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο (www.safeline.gr) ή να αναζητήσεις χρήσιμες συμβουλές στο site της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (www.dpa.gr).
Αν δεν σκοπεύεις να ακολουθήσεις τη νομική οδό, μπορείς να απευθυνθείς στο site, χωρίς όμως να σου εγγυάται κανείς ότι θα αποδεχθούν το αίτημά σου. Το Facebook, για παράδειγμα, σου δίνει τη δυνατότητα να αφαιρέσεις το tag με το όνομά σου από μια φωτογραφία, αλλά όχι και την ίδια τη φωτογραφία. Υπάρχει η επιλογή της "αναφοράς" (report), αλλά δεν είναι βέβαιο ότι το αίτημα θα γίνει αποδεκτό.
Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος
Ο Αμερικανός φιλόσοφος Χένρι Ντέιβιντ Θορό πριν από 150 χρόνια έγραψε ότι "Η περιφρόνηση είναι η μόνη εκδίκηση των μεγάλων ψυχών" και δεν μπορώ να σκεφτώ πιο επίκαιρη απάντηση στη σύγχρονη μανία της online εκδίκησης. Πόσο μάλλον όταν η γυναικεία απάντηση στο σαρωτικό κύμα του revenge porn, έρχεται με ένα εξίσου γλοιώδες και αναξιοπρεπές concept. Στο site shesahomewrecker.com εκατοντάδες απατημένες σύντροφοι και σύζυγοι ανεβάζουν φωτογραφίες "αυτής της άλλης που σε πήρε από μένα". Οι φωτογραφίες (που προφανώς ανεβαίνουν χωρίς τη συγκατάθεση της homewrecker, σε ελεύθερη μετάφραση «αυτής που διέλυσε το σπίτι», συνοδεύονται από το όνομα και τον τόπο διαμονής της, αλλά και προσβλητικά σχόλια. Για την ιστορία απειροελάχιστα από αυτά αναφέρονται στους άντρες τους
Το private είναι το νέο cool
Ολόκληρα sites έχουν στηθεί στα θεμέλια του revenge porn, ενώ μια φάμπρικα εκβιασμών λειτουργεί υπό την απειλή και μόνο δημοσιοποίησης αυστηρά προσωπικών φωτογραφιών και βίντεο. Χιλιάδες γυναίκες (αλλά και κάποιοι άντρες) έχουν υποκύψει σε οικονομικούς εκβιασμούς, ή στην προοπτική μιας πιεστικής επανασύνδεσης.
Ιστοσελίδες με σαφέστατα δηλωτικά του περιεχομένου τους ονόματα, όπως realexgirlfriends.com και iknowthatgirl.com συγκεντρώνουν εκατομμύρια επισκέψεις και εκατοντάδες καταγγελίες. Ακόμη όμως κι όταν οι αρχές κατορθώνουν να κλείσουν εντελώς τέτοια sites, ξεπετάγονται αμέσως νέα. Το 2010 ο κομμωτής Χάντερ Μουρ λανσάρει το IsAnyoneUp.com. Στο site αυτό η διαπόμπευση ανυποψίαστων γυναικών έφτανε στο έσχατο σημείο με δημοσίευση του ονόματος, του τηλεφώνου και άλλων αυστηρά προσωπικών πληροφοριών. Ύστερα από δύο χρόνια μηνύσεων και ανακρίσεων από το FBI, αλλά και την απόπειρα ενός θύματος διαπόμπευσης να του επιτεθεί με μαχαίρι, o Μουρ κατεβάζει το site. Η Σαρλότ Λόους, μητέρα μιας 22χρονης η οποία είδε δεκάδες γυμνές της φωτογραφίες online συνεχίζει το δικαστικό αγώνα εναντίον του Μουρ, ισχυριζόμενη ότι τόσο η κόρη όσο και το 40% των γυναικών των οποίων φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο ΙsAnyoneUp.com είχαν πέσει θύματα hacking. (Περισσότερα στο site charlottelaws.typepad.com).
Αξιομνημόνευτη είναι η δικαστική διαμάχη 23 γυναικών στην πολιτεία του Tέξας εναντίον των πρώην τους, οι οποίοι είχαν ανεβάσει στο site Texxxan.com άσεμνες φωτογραφίες τους. Αν και τελικά διατάχθηκε το κλείσιμο του site, η πολύμηνη διαδικασία σκόνταφτε στην πεπατημένη υπερασπιστική γραμμή: "Ο πελάτης μου είχε στον υπολογιστή του φωτογραφίες, που του είχε στείλει οικειοθελώς η πρώην του, ένας χάκερ απέκτησε πρόσβαση στο PC, υπέκλεψε το υλικό και το δημοσιοποίησε".
Το ζητούμενο δεν είναι να δαιμονοποιήσουμε το Internet, και τις κάμερες των κινητών. Ούτε να κουνήσουμε το δάχτυλο διδακτικά σε μια γενιά που μεγαλώνει στον πλανήτη του Web. Απλώς είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε τα όρια της ιδιωτικότητας. Γιατί σε ένα τόσο δημοκρατικό και ελευθεριακό μέσο, όπως το Internet, οι φραγμοί δεν μπορούν να είναι (μόνο) νομικοί, αλλά κυρίως ηθικοί. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι πώς διαχειρίζεσαι την προσωπική σου ζωή και πόσο διατεθειμένη είσαι να ρισκάρεις τη δημόσια διαπόμπευση. Τα κινητά και οι ψηφιακές κάμερες βρίσκονται παντού και είναι έτοιμα να απαθανατίσουν κάθε στιγμή. Η "me generation", που εκπαιδεύεται να επιδεικνύει οτιδήποτε κάνει δεν έχει και ιδιαίτερες αναστολές να γυρίσει ένα πιο "προσωπικό" βίντεο ή να τραβήξει αποκαλυπτικές φωτογραφίες. Ο προβληματισμός δεν έχει ηθικοπλαστικές βάσεις, αλλά είναι καθαρά πρακτικός.
Χωρίς καμία πρόθεση να ανακατέψουμε ενοχές στο ίδιο καζάνι, υπενθυμίζουμε ότι τρεις στις πέντε άσεμνες φωτογραφίες που ανεβαίνουν online έχουν τραβηχτεί από το ίδιο το θύμα. Προφανώς δεν κάνουμε λόγο για συνενοχή. Να το πούμε υπερβολική εμπιστοσύνη, ρομαντική αφέλεια, άγνοια των συνεπειών; Ας το πούμε. Αλλά ας σκεφτούμε παράλληλα και πώς θα το αποτρέψουμε.
Τι μπορώ να κάνω;
Εφόσον εντοπίσεις σε οποιοδήποτε site ή κοινωνικό δίκτυο φωτογραφίες, βίντεο ή άλλο υλικό που θεωρείς ότι παραβιάζει την ιδιωτικότητά σου ή έχει ανέβει χωρίς τη συγκατάθεσή σου, πρέπει να απευθυνθείς άμεσα στις αρμόδιες αρχές. Αρμόδια είναι η Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (τηλ. 11012), ενώ μπορείς να απευθυνθείς και στην Ελληνική Aνοικτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο (www.safeline.gr) ή να αναζητήσεις χρήσιμες συμβουλές στο site της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (www.dpa.gr).
Αν δεν σκοπεύεις να ακολουθήσεις τη νομική οδό, μπορείς να απευθυνθείς στο site, χωρίς όμως να σου εγγυάται κανείς ότι θα αποδεχθούν το αίτημά σου. Το Facebook, για παράδειγμα, σου δίνει τη δυνατότητα να αφαιρέσεις το tag με το όνομά σου από μια φωτογραφία, αλλά όχι και την ίδια τη φωτογραφία. Υπάρχει η επιλογή της "αναφοράς" (report), αλλά δεν είναι βέβαιο ότι το αίτημα θα γίνει αποδεκτό.
Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος
Ο Αμερικανός φιλόσοφος Χένρι Ντέιβιντ Θορό πριν από 150 χρόνια έγραψε ότι "Η περιφρόνηση είναι η μόνη εκδίκηση των μεγάλων ψυχών" και δεν μπορώ να σκεφτώ πιο επίκαιρη απάντηση στη σύγχρονη μανία της online εκδίκησης. Πόσο μάλλον όταν η γυναικεία απάντηση στο σαρωτικό κύμα του revenge porn, έρχεται με ένα εξίσου γλοιώδες και αναξιοπρεπές concept. Στο site shesahomewrecker.com εκατοντάδες απατημένες σύντροφοι και σύζυγοι ανεβάζουν φωτογραφίες "αυτής της άλλης που σε πήρε από μένα". Οι φωτογραφίες (που προφανώς ανεβαίνουν χωρίς τη συγκατάθεση της homewrecker, σε ελεύθερη μετάφραση «αυτής που διέλυσε το σπίτι», συνοδεύονται από το όνομα και τον τόπο διαμονής της, αλλά και προσβλητικά σχόλια. Για την ιστορία απειροελάχιστα από αυτά αναφέρονται στους άντρες τους
