Άνθρωποι σαν τον Κρισναμούρτι, τον Βούδα, τον Αντιασάντι, τον Έκχαρτ Τόλλε, τον Χριστό, τον Ραμάνα Μαχάρσι και άλλους, έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά είναι η αντίληψή τους για την ευτυχία. Ο Κρισναμούρτι είπε: "Το μυστικό της ευτυχίας μου είναι ότι δεν με ενδιαφέρει τι συμβαίνει". Ο Βούδας: "Μην ψάχνεις να βρεις την ευτυχία έξω από εσένα, όλα είναι μέσα σου". Ο Αντιασάντι: "Όλοι επιθυμούν να μην είναι δυστυχισμένοι, αλλά κανείς δεν επιθυμεί να μάθει να βλέπει αντικειμενικά την πραγματικότητα". Και οι υπόλοιποι είπαν κάτι παρόμοιο. Η πρώτη εντύπωση λοιπόν που δημιουργείται από τα λεγόμενα αυτών των ανθρώπων είναι ότι η ευτυχία προκύπτει από μια στάση ανεξαρτησίας και αντικειμενικότητας.
Γενικότερα, το όλο θέμα της ευτυχίας είναι αρκετά παρεξηγημένο. Οι περισσότεροι από εμάς φανταζόμαστε ότι όταν είναι κάποιος ευτυχισμένος στη ζωή του βιώνει διαρκώς και τα αντίστοιχα συναισθήματα: χαρά, ικανοποίηση, απόλαυση, κ.τ.λ. Κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο. Σ' αυτή την παρανόηση έχει μεγάλη ευθύνη ο σύγχρονος πολιτισμός μας που μπερδεύει την ευτυχία, ως μια κατάσταση χαράς και ενθουσιασμού, με τη διαρκή κατάσταση της συναισθηματικής σταθερότητας που προκύπτει από τη συνειδητή στάση απέναντι στα συναισθήματα και τις σκέψεις. Τόσα άρθρα και τόσα βιβλία γράφονται με τίτλους "πώς να γίνετε ευτυχισμένοι", "πώς να ζήσετε μια ευτυχισμένη ζωή" και συνοδεύονται από φωτογραφίες με ανθρώπους να γελάνε ή να χοροπηδάνε από τη χαρά τους. Οι πιο συνειδητοί άνθρωποι, μερικοί από τους οποίους αναφέρθηκαν προηγουμένως, όταν μιλούν για την ευτυχία εννοούν τη συνειδητή στάση που πρέπει να κρατάμε απέναντι στα συναισθήματα και τις σκέψεις. Δεν εννοούν ότι πρέπει να κυνηγάμε τα θετικά συναισθήματα. Γι' αυτό μας προτρέπουν να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα ως απλά φαινόμενα που έρχονται και φεύγουν, αντί να προσκολλόμαστε σ' αυτά.
Μ' αυτή την έννοια ο ευτυχισμένος άνθρωπος δεν είναι ο χαρούμενος ή ο ενθουσιώδης. Είναι ο συνειδητός που δεν χάνει τον εαυτό του μέσα στα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις καταστάσεις. Με άλλα λόγια, δεν ταυτίζεται μ' αυτά και δεν αντλεί από αυτά την αίσθηση της ταυτότητάς του. Όταν είναι χαρούμενος δεν "είναι" χαρούμενος, απλά έχει επίγνωση των συναισθημάτων που δημιουργούνται μέσα του και ξέρει ότι θα περάσουν. Αντίστοιχα, όταν νιώθει στενοχώρια, δεν "είναι" στενοχωρημένος, αλλά απλά παρατηρεί αυτό το φαινόμενο που συμβαίνει μέσα του. Τα εισαγωγικά στη λέξη "είναι" δηλώνουν ακριβώς ότι δεν ταυτίζεται με τα συναισθήματα και δεν διαμορφώνει την ταυτότητά του ανάλογα μ' αυτά. Γι' αυτό όταν αναφερόμαστε στην ευτυχία είναι καλά να έχουμε υπόψη μας αυτή την παρανόηση: άλλο τα συναισθήματα της χαράς και του ενθουσιασμού και άλλο η συνειδητή στάση που κρατάει κανείς απέναντι σ' αυτά τα φαινόμενα.
Η σχέση μας με τα γεγονότα και τους άλλους ανθρώπους είναι ένας τομέας που θέτει τακτικά σε δοκιμασία την ευτυχία μας. Αντικειμενικά όμως δεν πρόκειται για μία σχέση εξάρτησης. Κανένα γεγονός και κανένας άνθρωπος (από τη στιγμή που δεν τίθεται θέμα σωματικής βλάβης) δεν μπορεί να μας επηρεάσει σε ψυχικό επίπεδο. Η παρερμηνεία μας, που αφορά το είδος της σχέσης που δημιουργούμε με τους άλλους, είναι αυτή που βρίσκεται στον πυρήνα της δυστυχίας μας. Νομίζουμε ότι αν δεν πονάμε μαζί με τον άλλο, είμαστε κακοί ή ανεπαρκείς. Νομίζουμε ότι αν δεν ικανοποιούμε το Εγώ του άλλου και αν δεν παίζουμε τον ρόλο που εκείνος περιμένει από εμάς να παίξουμε, πάλι είμαστε κακοί, απόμακροι ή αδιάφοροι. Δεν είναι εύκολο να βγούμε από μια τέτοια σχέση όπου έχουμε μάθει να σχετιζόμαστε μέσα από τους ρόλους, την ικανοποίηση του Εγώ και τον καθησυχασμό του φόβου του άλλου.
Ως προς τη σχέση που αναπτύσσουμε με τα γεγονότα της ζωής, η μεγαλύτερη παρερμηνεία εντοπίζεται στην άρνησή μας να δούμε τη ρευστή φύση της πραγματικότητας, με αποτέλεσμα να αναπτύσσουμε προσκολλήσεις και επιθυμίες που δεν πρόκειται ποτέ να ικανοποιηθούν. Θα θέλαμε να μην γεράσουμε, να μην αρρωστήσουμε ή να μην χάσουμε ποτέ κάποια αγαπημένα μας πρόσωπα, ενώ θα ήταν πολύ πιο εύκολη η αποδοχή της πραγματικότητας αν δεν ταυτιζόμασταν με αυτά τα φανταστικά και εξωπραγματικά σενάρια του νου μας. Θα ήταν πολύ πιο εύκολα τα πράγματα, σε όλους τους τομείς, αν αποδεχόμασταν ότι δεν είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε και ότι η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από καταστάσεις ή υλικά αγαθά. Στον κόσμο των μορφών, οι μορφές είναι φυσιολογικό να παθαίνουν βλάβες, να γερνάνε και να πεθαίνουν. Κάθε φορά που ο νους αντιστέκεται σ' αυτή την πραγματικότητα και εμείς τον πιστεύουμε, είναι σαν να πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε στο φεγγάρι. Η διαστρέβλωση της πραγματικότητας είναι αυτού του μεγέθους, μόνο που δεν το αντιλαμβανόμαστε.
Αυτό που δίδαξαν λοιπόν οι πιο συνειδητοί άνθρωποι και αυτό που υπογράμμισαν στις διδασκαλίες τους, είναι ότι πίσω από τη δυστυχία μας βρίσκονται οι επιθυμίες, οι προσκολλήσεις, η αίσθηση της προσωπικής ανεπάρκειας και η ασυνείδητη στάση που κρατάμε απέναντι στις σκέψεις και τα συναισθήματα. Η ευτυχισμένη ζωή δεν προκύπτει από τα συναισθήματα και από κανένα φαινόμενο που συμβαίνει μέσα μας ή στον περίγυρό μας. Προκύπτει από τη συνειδητή στάση παρατήρησης και επίγνωσης που κρατάμε απέναντι σε όλα αυτά.
Γενικότερα, το όλο θέμα της ευτυχίας είναι αρκετά παρεξηγημένο. Οι περισσότεροι από εμάς φανταζόμαστε ότι όταν είναι κάποιος ευτυχισμένος στη ζωή του βιώνει διαρκώς και τα αντίστοιχα συναισθήματα: χαρά, ικανοποίηση, απόλαυση, κ.τ.λ. Κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο. Σ' αυτή την παρανόηση έχει μεγάλη ευθύνη ο σύγχρονος πολιτισμός μας που μπερδεύει την ευτυχία, ως μια κατάσταση χαράς και ενθουσιασμού, με τη διαρκή κατάσταση της συναισθηματικής σταθερότητας που προκύπτει από τη συνειδητή στάση απέναντι στα συναισθήματα και τις σκέψεις. Τόσα άρθρα και τόσα βιβλία γράφονται με τίτλους "πώς να γίνετε ευτυχισμένοι", "πώς να ζήσετε μια ευτυχισμένη ζωή" και συνοδεύονται από φωτογραφίες με ανθρώπους να γελάνε ή να χοροπηδάνε από τη χαρά τους. Οι πιο συνειδητοί άνθρωποι, μερικοί από τους οποίους αναφέρθηκαν προηγουμένως, όταν μιλούν για την ευτυχία εννοούν τη συνειδητή στάση που πρέπει να κρατάμε απέναντι στα συναισθήματα και τις σκέψεις. Δεν εννοούν ότι πρέπει να κυνηγάμε τα θετικά συναισθήματα. Γι' αυτό μας προτρέπουν να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα ως απλά φαινόμενα που έρχονται και φεύγουν, αντί να προσκολλόμαστε σ' αυτά.
Μ' αυτή την έννοια ο ευτυχισμένος άνθρωπος δεν είναι ο χαρούμενος ή ο ενθουσιώδης. Είναι ο συνειδητός που δεν χάνει τον εαυτό του μέσα στα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις καταστάσεις. Με άλλα λόγια, δεν ταυτίζεται μ' αυτά και δεν αντλεί από αυτά την αίσθηση της ταυτότητάς του. Όταν είναι χαρούμενος δεν "είναι" χαρούμενος, απλά έχει επίγνωση των συναισθημάτων που δημιουργούνται μέσα του και ξέρει ότι θα περάσουν. Αντίστοιχα, όταν νιώθει στενοχώρια, δεν "είναι" στενοχωρημένος, αλλά απλά παρατηρεί αυτό το φαινόμενο που συμβαίνει μέσα του. Τα εισαγωγικά στη λέξη "είναι" δηλώνουν ακριβώς ότι δεν ταυτίζεται με τα συναισθήματα και δεν διαμορφώνει την ταυτότητά του ανάλογα μ' αυτά. Γι' αυτό όταν αναφερόμαστε στην ευτυχία είναι καλά να έχουμε υπόψη μας αυτή την παρανόηση: άλλο τα συναισθήματα της χαράς και του ενθουσιασμού και άλλο η συνειδητή στάση που κρατάει κανείς απέναντι σ' αυτά τα φαινόμενα.
Η σχέση μας με τα γεγονότα και τους άλλους ανθρώπους είναι ένας τομέας που θέτει τακτικά σε δοκιμασία την ευτυχία μας. Αντικειμενικά όμως δεν πρόκειται για μία σχέση εξάρτησης. Κανένα γεγονός και κανένας άνθρωπος (από τη στιγμή που δεν τίθεται θέμα σωματικής βλάβης) δεν μπορεί να μας επηρεάσει σε ψυχικό επίπεδο. Η παρερμηνεία μας, που αφορά το είδος της σχέσης που δημιουργούμε με τους άλλους, είναι αυτή που βρίσκεται στον πυρήνα της δυστυχίας μας. Νομίζουμε ότι αν δεν πονάμε μαζί με τον άλλο, είμαστε κακοί ή ανεπαρκείς. Νομίζουμε ότι αν δεν ικανοποιούμε το Εγώ του άλλου και αν δεν παίζουμε τον ρόλο που εκείνος περιμένει από εμάς να παίξουμε, πάλι είμαστε κακοί, απόμακροι ή αδιάφοροι. Δεν είναι εύκολο να βγούμε από μια τέτοια σχέση όπου έχουμε μάθει να σχετιζόμαστε μέσα από τους ρόλους, την ικανοποίηση του Εγώ και τον καθησυχασμό του φόβου του άλλου.
Ως προς τη σχέση που αναπτύσσουμε με τα γεγονότα της ζωής, η μεγαλύτερη παρερμηνεία εντοπίζεται στην άρνησή μας να δούμε τη ρευστή φύση της πραγματικότητας, με αποτέλεσμα να αναπτύσσουμε προσκολλήσεις και επιθυμίες που δεν πρόκειται ποτέ να ικανοποιηθούν. Θα θέλαμε να μην γεράσουμε, να μην αρρωστήσουμε ή να μην χάσουμε ποτέ κάποια αγαπημένα μας πρόσωπα, ενώ θα ήταν πολύ πιο εύκολη η αποδοχή της πραγματικότητας αν δεν ταυτιζόμασταν με αυτά τα φανταστικά και εξωπραγματικά σενάρια του νου μας. Θα ήταν πολύ πιο εύκολα τα πράγματα, σε όλους τους τομείς, αν αποδεχόμασταν ότι δεν είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε και ότι η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από καταστάσεις ή υλικά αγαθά. Στον κόσμο των μορφών, οι μορφές είναι φυσιολογικό να παθαίνουν βλάβες, να γερνάνε και να πεθαίνουν. Κάθε φορά που ο νους αντιστέκεται σ' αυτή την πραγματικότητα και εμείς τον πιστεύουμε, είναι σαν να πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε στο φεγγάρι. Η διαστρέβλωση της πραγματικότητας είναι αυτού του μεγέθους, μόνο που δεν το αντιλαμβανόμαστε.
Αυτό που δίδαξαν λοιπόν οι πιο συνειδητοί άνθρωποι και αυτό που υπογράμμισαν στις διδασκαλίες τους, είναι ότι πίσω από τη δυστυχία μας βρίσκονται οι επιθυμίες, οι προσκολλήσεις, η αίσθηση της προσωπικής ανεπάρκειας και η ασυνείδητη στάση που κρατάμε απέναντι στις σκέψεις και τα συναισθήματα. Η ευτυχισμένη ζωή δεν προκύπτει από τα συναισθήματα και από κανένα φαινόμενο που συμβαίνει μέσα μας ή στον περίγυρό μας. Προκύπτει από τη συνειδητή στάση παρατήρησης και επίγνωσης που κρατάμε απέναντι σε όλα αυτά.
