Ερώτηση: Τι είναι ο θρησκευτικός φανατισμός;
Απάντηση: Είναι μια περιορισμένη θεώρηση των πραγμάτων, η τυφλή βεβαιότητα ότι έχουμε πάντα δίκαιο, η άρνηση να γνωρίσουμε μια άποψη διαφορετική από τη δική μας, η αδυναμία μας να ανεχθούμε τους άλλους. Αν δεν πολεμήσουμε τον θρησκευτικό φανατισμό, παίρνει τέτοιες διαστάσεις, ώστε καταλήγουμε πια στην οίηση, που είναι κάτι τρομακτικό. Στην βάση της οιήσεως υπάρχει ένας απροσμέτρητος εγωισμός και όπως ξέρουμε, ο "Θεός υπερήφανους αντιτάσσεται". Για να ελευθερωθεί κανείς από την οίηση πρέπει να χρησιμοποιήσει μέσα που δεν είναι στη διάθεση του καθενός. Πρέπει, λοιπόν, να πολεμάμε εγκαίρως τον θρησκευτικό φανατισμό. Η μάχη αυτή θα κερδηθεί μόνο όταν ο άνθρωπος, αντί να στηρίζεται αποκλειστικά στις δικές του δυνάμεις, ζητήσει ταπεινά την βοήθεια του Θεού. Αυτό θα τον προφυλάξει από την πλάνη.
Αλλά πρέπει να παρατηρήσω ότι πολλές φορές οι άπιστοι θεωρούν φανατικό οποιοδήποτε πιστό. Αυτό δείχνει απλούστατα ότι στην προκειμένη περίπτωση φανατικός είναι ο άπιστος, αφού δεν δέχεται κανένα επιχείρημα από μέρους των πιστών. Και πολλές φορές χαρακτηρίζονται σαν φανατικοί άνθρωποι που, απλούστατα έχουν πεποιθήσεις. Η πεποίθηση δεν είναι φανατισμός· είναι η βεβαιότητα που νοιώθει κανείς ότι αυτό που κάνει είναι σωστό. Χωρίς αυτή τη βεβαιότητα ο άνθρωπος μοιάζει με ανεμοδείκτη, που γυρίζει από κει που φυσάει κάθε φορά ο άνεμος. Έτσι έχομε δυο ακρότητες: το θρησκευτικό φανατισμό και την έλλειψη κάθε αρχής. Αυτή η τελευταία χαρακτηρίζεται μερικές φορές, εσφαλμένα βέβαια, σαν ευρύτητα πνεύματος η ανοχή.
Ερώτηση: Υπάρχει κάτι που δεν καταλαβαίνουμε πολύ καθαρά. Είπατε την άλλη φορά ότι οποιαδήποτε πίστη οδηγεί στη σωτηρία. Τότε γιατί λέμε ότι η ορθόδοξη πίστη είναι η πιο σωστή; Μήπως οι Πατέρες της Εκκλησίας έκαναν λάθος όταν έλεγαν ότι η ορθόδοξη πίστη είναι η σωστότερη;
Απάντηση: Διαισθάνεται κανείς στην ερώτηση κάποιο φανατισμό και ένα πνεύμα κάπως σχολαστικό. Όταν μίλησα για την λυτρωτική φύση κάθε πίστεως, δεν το έκανα θόλου με σκοπό να μειώσω έστω και στο ελάχιστο την ορθόδοξη πίστη. Ήθελα απλούστατα να προλάβω μια παράλογη αυταρέσκεια, που θα μας οδηγούσε στη βεβαιότητα ότι, εφόσον είμαστε ορθόδοξοι, βαδίζουμε στον πιο σίγουρο δρόμο ενώ οι άλλοι, που δεν είναι, βαδίζουν στην καταστροφή τους Γιατί μπορούμε θαυμάσια να ανήκουμε τυπικά στην Ορθοδοξία και να χαθούμε πολύ γρηγορότερα από κάποιον που ανήκει σε κάποια άλλη ομολογία. Η Ορθοδοξία είναι η χαρά να ζει κανείς μέσα στην αλήθεια και κάθε γνήσιος ορθόδοξος βλέπει τους άλλους πάντοτε με αγάπη. Αν η ένταξη μας στην Ορθοδοξία συνοδεύεται από οργή και περιφρόνηση για όσους ανήκουν σε άλλες ομολογίες, τότε πρέπει να αμφιβάλλουμε σοβαρά για την γνησιότητα της Ορθοδοξίας μας. Να χαίρεσαι βαθιά που είσαι ορθόδοξος, αλλά να μην θεωρείς τους άλλους χαμένους. Όλοι μας θα κριθούμε από τον Θεό, ας αφήσουμε σ' Αυτόν αύτη την κρίση. Όχι, οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν έκαναν λάθη, αλλά ούτε και έκαναν την Ορθοδοξία αποκλειστικό τους προνόμιο.
Ερώτηση. Τι είναι η κρίση της Εκκλησίας; Είναι η κρίση του Θεού, ή, η κρίση των ανθρώπων;
Απάντηση. Η κρίση της Εκκλησίας έχει σκοπό να διορθώσει και Όχι να καταδικάσει κάποιον για πάντα. Η Κρίση του Θεού είναι επί λέξει η Κρίση του Θεού, ενώ μέσα στην Εκκλησία κρίνουν οι άνθρωποι και σαν άνθρωποι μπορεί να κάνουν σφάλματα. Εξ άλλου πρέπει να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στην Εκκλησία, μέσα στην ροή της ιστορίας, και στην Εκκλησία σαν θειο καθίδρυμα. Η Εκκλησία σαν θειο καθίδρυμα δεν έχει αποστολή να κρίνει, αλλά να σώζει. Η ιστορική Εκκλησία έχει τις αμαρτίες της, όπως είναι η Ιερά Εξέτασης
Η Εκκλησία του Θεού δεν διώκει, σώζει. Κα! τους διωγμούς των αιρετικών και των σχισματικών πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε με πόνο, σαν αμαρτίες, και κάποτε να δώσουμε τέλος σε όλα αυτά. Ωστόσο, αυτές οι κατηγορίες δεν αφορούν σε καμιά περίπτωση την Εκκλησία σαν θειο καθίδρυμα. Η Εκκλησία που ίδρυσε ο Χριστός είναι πάντοτε αγία. Είναι ένας θησαυρός που αποτελείται από ότι πολυτιμότερο κατέθεσαν τα εκλεκτότερα τέκνα της. Αύτη είναι η Εκκλησία που "πύλαι Αδου ου κατισχύσουσιν αυτής". Ούτε η αμαρτωλότητα των ανθρώπων ούτε οι διωγμοί μπορούν να μολύνουν την αγιότητα της.
Ερώτηση: Πως πρέπει να εννοήσουμε το ρητό: "Όποιος δεν έχει την Εκκλησία μητέρα, δεν έχει τον Θεό Πατέρα" ;
Απάντηση: Μα ακριβώς όπως λέγεται. Όποιος δεν θεωρεί την Εκκλησία μέσα στην αγιότητα της σαν μητέρα, δεν θεωρεί ασφαλώς τον Θεό πατέρα. Ωστόσο, μπορεί κάποιος να είναι τυπικά τέκνο της Εκκλησίας, και όμως να βρίσκεται πολύ μακριά από το Θεό. Η Εκκλησία είναι ότι δίδαξε ο Χριστός, ότι κήρυξαν οι Απόστολοι, ότι πραγματοποίησαν αργότερα οι Πατέρες. Πρέπει όμως να κάνουμε μια μικρή παρατήρηση. Συχνά μας αρέσει να αναφερόμαστε στο γράμμα και να κάνουμε ένα σωρό παραπομπές. Μ' αυτό τον τρόπο μπορούμε να πούμε τόσα πολλά, ώστε να καταστρέψουμε το νόημα. Η κατά γράμμα συμφωνία δεν είναι συνώνυμη με την αλήθεια. Το γράμμα σκοτώνει, έλεγε ο Απόστολος, το πνεύμα ζωοποιεί. Εκείνο που έχει σημασία είναι το πνευματικό νόημα. Αν μείνουμε προσκολλημένοι στο γράμμα θα δούμε ότι συχνά οι Πατέρες της Εκκλησίας αντιφάσκουν μεταξύ τους. 'Αλλά αυτό γίνεται στις λέξεις και Όχι στο πνεύμα. Και αυτές οι αντιφάσεις δεν μαρτυρούν την ανεπάρκεια, αλλά τον ζωντανό χαρακτήρα του φαινομένου. Υπάρχει στην φιλοσοφία η έννοια της αντινομίας και μέσω των αντινομιών φτάνουμε στον καθορισμό της αλήθειας. Και έχουμε αυτό που ονομάζουμε αποφατική θεολογία. Η αποφατική θεολογία μας βεβαιώνει π.χ. ότι ο Θεός δεν είναι τίποτα. Οι άθεοι αρπάζονται αμέσως από το γράμμα και βεβαιώνουν ότι πραγματικά ο Θεός δεν είναι τίποτα και νομίζουν ότι λένε κάτι σοφό, ενώ στην πραγματικότητα αποδεικνύουν τη διανοητική τους ένδεια. "Ό Θεός δεν είναι τίποτα", σημαίνει ότι δεν είναι τίποτα απ' όσα συναντούμε στην καθημερινή μας ζωή, αλλά περιέχει μέσα Του κάτι πολύ ανώτερο. Ο Θεός είναι υπεράνω όλων, πάνω από όλες τις δικές μας έννοιες. Και πιστεύουμε σ' Αυτόν ακριβώς γιατί στην γήινη ζωή μας, δεν μπορούμε να δρούμε τίποτα που να συγκρίνεται με το Θεό. Όσο γι' αυτό που οι άθεοι ονομάζουν Θεό και το οποίο πολεμάνε, είναι ένα προϊόν της φιντασίας τους και Όχι Όποιος Θεός μας.
Ερώτηση. Τι είναι η οικουμενική κίνηση;
Απάντηση. Είναι η αναζήτηση μιας γλώσσας κοινής για όλους τους πιστούς. Συχνά, ενώ πιστεύουμε στον ίδιο Θεό, στον Ιησού Χριστό, μιλάμε διαφορετικές γλώσσες και δεν καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον. Αλλά αυτή η αναζήτηση μιας αμοιβαίας κατανοήσεως παρουσιάζεται γενικά με τη μορφή κάθε είδους συνεδρίων -ή διαλέξεων- και αυτό μπορεί να οδηγήσει μερικούς στην αδιαφορία ως προς την ομολογία τους. Ο οικουμενισμός είναι μια απαίτηση της εποχής και δεν μπορούμε να τον αγνοήσουμε, αλλά και δεν πρέπει να τον περιορίσουμε σε διαλέξεις. Ο οικουμενισμός πρέπει να γίνει ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Ο οικουμενισμός προϋποθέτει πολλές υποχρεώσεις. Πρέπει να γνωρίζει κανείς πάρα πολύ καλά την πίστη του και συγχρόνως να είναι ανεκτικός με τους άλλους, χωρίς ποτέ να ξεχνάει ότι όλοι είμαστε αδελφοί εν Χριστώ.
Ερώτηση. Τι χρειάζεται η πολλή γνώση, αφού οι σοφοί είναι συχνά αιρετικοί; Μήπως είναι καλύτερα να μένει κανείς απλοϊκός;
Απάντηση: Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει αιρετικός, είτε είναι σοφός είτε αγράμματος, είτε, επομένως, και απλοϊκός. Η αίρεση προκαλείται από την οίηση του πνεύματος (και άνθρωποι ελάχιστα έξυπνοι μπορούν να γίνουν θύματα αυτού του εγωισμού), από τη ζωή της αμαρτίας, όταν φανταζόμαστε ότι η πίστη φανερώνεται μόνο με λόγια. Πολλοί από τους αγίους της Εκκλησίας μας ήταν άνθρωποι σπανίας μορφώσεως, χωρίς αυτό να τους κάνει αιρετικούς. Είναι σωστό αυτό που λένε ότι δεν τίμα το αξίωμα τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος τίμα το αξίωμα που κατέχει. Δεν κάνει η μόρφωση τον άνθρωπο αιρετικό, γίνεται μόνος του.
Ερώτηση: Επιτρέπεται να πηγαίνουν οι ορθόδοξοι στις καθολικές ή στις προτεσταντικές εκκλησίες; Μπορεί να πάει κανείς στους βαπτιστές;
Απάντηση: Αν έπρεπε να απαντήσω μονολεκτικά, θα έλεγα, ναι. Αλλά, υπάρχει ένα "αλλά": Με ποιο σκοπό; Αν πηγαίνουμε για να μάθουμε περισσότερα και να καταλάβουμε καλλίτερα, τότε, ναι, μπορούμε να πηγαίνουμε. Αν όμως αυτό είναι ένα σημάδι ότι αδιαφορούμε για την ορθόδοξη Εκκλησία μας, (αν δηλ. σκεπτόμαστε: "δεν έχει καμιά σημασία σε ποια εκκλησία θα πάω") τότε, Όχι, δεν πρέπει να πηγαίνουμε. Γιατί αυτό σημαίνει ότι δεν είμαστε σταθεροί στη πίστη μας και ότι μας χρειάζεται πριν απ' όλα να καταλάβουμε την ίδια μας την Εκκλησία.
Ερώτηση: Τι είναι το σχίσμα; Γιατί άλλους τους ονομάζουμε αιρετικούς και άλλους σχισματικούς;
Απάντηση: Αίρεση σημαίνει λάθος δογματικό, ενώ σχίσμα είναι λάθος "κανονικό" και ιδιαίτερα στην περιοχή της λατρείας.
Ερώτηση: Τι είναι δόγμα; Γιατί μερικές φορές αντιμετωπίζουμε περιφρονητικά τα δόγματα νομίζοντας ότι μας υποδουλώνουν και ότι δεν αφήνουν ελεύθερο το πνεύμα μας;
Απάντηση: Αυτό συμβαίνει γιατί δεν ερμηνεύουμε σωστά τα δόγματα. Δόγμα είναι η αποκάλυψη της αλήθειας και γι' αυτό δεν υποδουλώνει το πνεύμα, αλλά το βοηθάει να βρει την αλήθεια. Πρέπει ωστόσο να θυμόμαστε πάντοτε ότι ο καθορισμός της αλήθειας δεν μπορεί να είναι μόνο ένας λεκτικός καθορισμός. όταν πιστεύουμε ότι μπορούμε να περικλείσουμε την αλήθεια σ' ένα λεκτικό σχήμα, τότε την κάνουμε ατροφική. Για να καταλάβουμε την αλήθεια πρέπει το πνεύμα μας να είναι υγιές, η ζωή μας σωστή και η καρδιά μας καθαρή. Τότε το δόγμα θα είναι για μάς πάρα πολύ ζωντανό και καθόλου κάτι νεκρό. Στεγνός δογματικός είναι ο άνθρωπος που καταλαβαίνει μόνο με το μυαλό του, που δεν έχει αναπτύξει μέσα του τις ιδιότητες της καρδιάς και που η δίκαιη ζωή του είναι μόνο πρόσοψη. Η αγάπη πρέπει να υπάρχει παντού, και ο νόμος της αγάπης είναι πλατύς.
Ερώτηση: Τι είναι η εξομολόγηση; Γιατί καθιερώθηκε η δημόσια εξομολόγηση; Γιατί υπάρχουν τόσο λίγοι ιερείς που εξομολογούν προσωπικά;
Απάντηση: Εξομολόγηση είναι η εξιστόρηση όσων συμβαίνουν μέσα στην ψυχή σας. Εξομολογείστε, όταν ομολογείτε τις αμαρτίες σας. Αυτό που ονομάζουν δημόσια εξομολόγηση είναι το αποτέλεσμα μιας τυπικής αντιλήψεως του πράγματος. Κατά βάθος δεν είναι καν εξομολόγηση. Η δημοσία εξομολόγηση υπήρχε στην πρωτοχριστιανική εποχή, όταν όλοι ομολογούσαν φανερά τις αμαρτίες τους. Αλλά όταν αυτό άρχισε να βάζει τους άλλους σε πειρασμό, τότε καθιερώθηκε η κατ' ιδίαν εξομολόγηση. Η σημερινή δημόσια εξομολόγηση, αν εξεταστεί αυστηρά και απόλυτα, δεν είναι καθόλου εξομολόγηση. Αντίθετα, μας βλάπτει σημαντικά. Οι άνθρωποι δεν επαγρυπνούν πια πάνω στην συνείδηση τους, δεν υπάρχει πνευματική πρόοδος και μερικοί αδιαφορούν ακόμα και για τη σωτηρία τους. Εκπληρώνουν απλώς ένα τύπο και ο φορμαλισμός αντιπροσωπεύει ένα φοβερό κίνδυνο. Πρέπει να αγωνιζόμαστε ενάντια στο φορμαλισμό, πρέπει να μάθουμε να καθαρίζουμε την ψυχή μας από τις αμαρτίες με μια ειλικρινή και Όσο γίνεται πιο λεπτολόγο εξομολόγηση.
Ερώτηση: Τι είναι ο πνευματικός; Μπορούμε να αλλάζουμε πνευματικό; Κάνουν καλά αυτοί που εξομολογούνται σήμερα στον ένα και αύριο στον άλλον ιερέα;
Απάντηση: Ό πνευματικός είναι αυτός που φροντίζει για τη σωτηρία σας. Γίνεται πατέρας σας σε ότι αφορά τη σωτηρία σας. Ένας καλός πνευματικός δεν βιάζει τη θέληση σας, αλλά σέβεται την ελευθερία σας. Η βία, χωρίς να ωφελεί καθόλου, είναι καταστρεπτική. Πρέπει να υπάρχει αγάπη ανάμεσα στον πνευματικό και στο πνευματικό του παιδί. όταν αλλάζουμε πνευματικό είναι σαν να αλλάζουμε πατέρα και αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει αληθινή σχέση. Πρέπει να προσπαθούμε να εξομολογούμαστε στον πνευματικό μας και να μην αλλάζουμε ιερέα, παρά μόνο σε περίπτωση ανάγκης. όπως δεν πρέπει να συμβουλευόμαστε πολλούς γιατρούς συγχρόνως (αλλιώς Όποιος Θεός να μας φυλάει από την κατάχρηση των φαρμάκων!), έτσι ακριβώς δεν πρέπει να έχουμε πολλούς πνευματικούς γιατί τότε μπορεί να μπερδευτούμε στον αγώνα για τη σωτηρία μας.
Ερώτηση: Ποια είναι η σημαντικότερη ακολουθία; Τι είναι ο ευχαριστηριακός κανόνας;
Απάντηση: Πρέπει να παρακολουθούμε με κατάνυξη όλες τις ακολουθίες. Η έλλειψη κατανύξεως οφείλεται στην αδιαφορία μας για την ακολουθία Ό ευχαριστηριακός κανόνας είναι η κεντρικότερη στιγμή, το κέντρο της θείας Λειτουργίας. Για να το προσεγγίσουμε με ευλάβεια πρέπει να είμαστε συγκεντρωμένοι σ' όλη τη διάρκεια της Λειτουργίας. Την ώρα του ευχαριστηριακού κανόνα ξετυλίγεται το σημαντικότερο γεγονός: Ό Θεός πάσχει για τον άνθρωπο και τον τρέφει με το Σώμα και το Αίμα Του. Τότε γίνεται η μετουσίωση των Τιμίων Δώρων το ψωμί γίνεται αληθινά Σώμα και το κρασί αληθινά Αίμα Χριστού.
Ό κανόνας αρχίζει όταν λέμε "οι κατηχούμενοι προέλθετε". Τότε πρέπει να διώξουμε κάθε άσχετο λογισμό, να συγκεντρωθούμε εντελώς ιδιαίτερα, να απομακρύνουμε κάθε μέριμνα και φροντίδα βιοτική και ολόκληρη η ύπαρξή μας να τείνει προς το Θεό μόνο. Οι συζητήσεις, οι μετακινήσεις, μέσα στην εκκλησία αυτή τη στιγμή είναι αληθινή ασέβεια. Την ώρα εκείνη συντελείται ένα μυστήριο τόσο μεγάλο, ώστε οι άγγελοι "επιθυμούν παρακύψαι". και εμείς καλούμαστε να συμμετέχουμε σ' αυτό το μυστήριο. Ό κανόνας τελειώνει με τη δοξολογία της Μητέρας του Θεού, που είναι συνδεδεμένη με το μυστήριο της Σαρκώσεως του Θεού. Πάρα πολλοί σήμερα έχουν τόσο πολύ παρεξηγήσει το νόημα της θείας Λειτουργίας, ώστε δίνουν την κεντρική θέση στις μικρές ιδιωτικές ακολουθίες που γίνονται στο τέλος υστέρα από παράκληση τους. Αυτό σημαίνει ότι για μας η Θεία Λειτουργία κατάντησε κάτι σαν την παραγγελία καινούριων ρούχων ή την αγορά ψωμιού. Πρέπει να το πολεμήσουμε αυτό μέσα μας και να συγκεντρώνουμε όλες τις σκέψεις και όλα τα αισθήματα μας στη Θεία Λειτουργία και τότε εκείνη θα γίνει οδηγός μας στη σωτηρία.
Και τώρα ας έρθουμε στις ερωτήσεις που προέρχονται από πρόσωπα ξένα προς την Εκκλησία μας.
Ερώτηση: Τι είναι αθεϊσμός;
Απάντηση: Για να απαντήσουμε αντικειμενικά, ας ανοίξουμε δυο φιλοσοφικά λεξικά. Το ένα έχει εκδοθεί το 1904 (ST.PETERSBOURG, με συντάκτη το E. RADLOV) και το άλλο το 1963 (έκδοση POLILITERATURA Μόσχα, με συντάκτη , τον M. ROZENTAL και , τον P. LOUDINE.)
Στο λεξικό του 1904, εποχή που δέσποζε η πίστη, διαβάζουμε
Ό αθεϊσμός είναι η άρνηση της Θεότητας. Είναι ένας όρος πολύ ασαφής, αλλά αποσαφηνίζεται περισσότερο όταν αντιτίθεται στην άρνηση ένα θετικό περιεχόμενο. Αν με τη λέξη Θεός εννοούμε την ιδέα που εκφράζει το χριστιανικό δόγμα, τότε τα περισσότερα φιλοσοφικά: συστήματα περιέχουν περισσότερα η λιγότερα αθεϊστικά στοιχεία. Επίσης κάθε πανθεϊσμός, που κατά κάποιο τρόπο ταυτίζει το Θεό με τον κόσμο, απορρίπτει γι' αυτό και μόνο τη θρησκευτική αντίληψη, περί Θεού και αρά είναι άθεος. Ό υλισμός συχνότερα παίρνει μια αθεϊστική απόχρωση, αλλά το ίδιο συμβαίνει και με τον ιδεαλισμό όταν παίρνει το σχήμα του υποκειμενικού ιδεαλισμού ή του μονισμού. Ωστόσο, όπως έχει δείξει η Ιστορία, ό υλισμός δεν οδηγεί υποχρεωτικά στον αθεϊσμό (πρδλ. και Επίκουρο, Τερτυλλιανό) αφού είναι σαφές ότι μια ερμηνεία του κόσμου, που βασίζεται στην μηχανική αιτιολογία των φαινομένων, μπορεί βέβαια να αποκλείει το Θεό σαν ενεργό αιτία, αλλά δεν είναι απαραίτητο να διάκειται αρνητικά στην ιδέα , του Θεού Δημιουργού. Κατά τον ίδιο τρόπο κα! ό σκεπτικισμός απορρίπτει μόνο την σύλληψη της ιδέας του Θεού και επομένως υιοθετεί μια αρνητική στάση: τόσο ενάντια στην βεβαιότητα της υπάρξεως του Θεού, όσο και ενάντια στην άρνηση Του. Μόνο ο μυστικισμός στηρίζεται ολοκληρωτικά στην ιδέα της Θεότητας και γι' αυτό συγχέεται ελάχιστα με αθεϊστικά στοιχεία. Ό αθεϊσμός σαν σύστημα είναι ένα ανύπαρκτο φαινόμενο γιατί δεν μπορεί κανείς να οικοδομήσει τίποτα πάνω στην καθαρή άρνηση. Στοχαστές, όπως ο Νίτσε π.χ., άδικα προσπάθησαν με επιμέλεια να μην αναφέρουν καθόλου την Θεότητα, γιατί, παρ' όλα αυτά, είναι απαραίτητο να αποδοθούν μερικές από τις ιδιότητες της στις έννοιες που αντικαθιστούν ή που πρέπει να αντικαταστήσουν την έννοια του Θεού.
όπως βλέπουμε, η απάντηση είναι αρκετά λεπτομερειακή. Ας ανοίξουμε τώρα την έκδοση του 1963, εποχή που δέσποζε ο αθεϊσμός. Διαβάζουμε:
Ό αθεϊσμός είναι ένα σύστημα σκέψεως που απορρίπτει την πίστη στο υπερφυσικό (πνεύματα, θεούς, μετά θάνατον ζωή κλπ).
Αντικείμενο του αθεϊσμού είναι να εξηγήσει τις αρχές και τις αιτίες της εμφανίσεως και της υπάρξεως της θρησκείας, να κρίνει τα θρησκευτικά δόγματα, στηριζόμενος στην επιστημονική παρουσίαση του κόσμου, να ρίξει φως στον κοινωνικό ρόλο της θρησκείας και να καθορίσει τρόπους για το ξεπέρασμα των θρησκευτικών προκαταλήψεων. Η εμφάνιση και η ανάπτυξη του αθεϊσμού συνδέεται με την εξέλιξη, των επιστημονικών γνώσεων. Σε κάθε ιστορική εποχή ο αθεϊσμός αντανακλά το επίπεδο των γνώσεων της εποχής αυτής καθώς και τα ενδιαφέροντα των κοινωνικών τάξεων, των οποίων αποτελεί το ιδεολογικό όπλο. Η φιλοσοφική θεμελίωση του αθεϊσμού γίνεται με τον υλισμό. Το θετικό περιεχόμενο ή οι ατέλειες των διαφόρων μορφών του αθεϊσμού εξαρτώνται από τις συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες, από το επίπεδο αναπτύξεως της επιστήμης, καθώς και από τον φιλοσοφικό υλισμό. Η πάλη του αθεϊσμού ενάντια στη θρησκεία συνδέεται με την πάλη των τάξεων. Σαν σύστημα Όποιος υλισμός παρουσιάστηκε την εποχή της δουλείας. Σημαντικά στοιχεία αθεϊσμού βρίσκουμε στο Θαλή, στον Αναξιμένη, στον Ηράκλειτο, στο Δημόκριτο, στον Επίκουρο και στον Ξενοφάνη. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία αυτού του αθεϊσμού είναι η ερμηνεία όλων των φαινομένων με φυσικές αιτίες, ο απλοϊκός θεωρητικός χαρακτήρας του, καθώς και η αντιφατική αντιπαράθεση της αρνήσεως της θρησκευτικής πίστεως, από τη μια μεριά, και της αναγνωρίσεως των θεών από την άλλη. Στον Μεσαίωνα, που κυριαρχούσε η Εκκλησία και η θρησκεία, ο αθεϊσμός δεν γνώρισε αξιόλογη ανάπτυξη. Ύστερα, Όποιος αστικός αθεϊσμός, ο Σπινόζα, ο γαλλικός υλισμός, ό FEUERBACH και άλλοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανατροπή της θρησκευτικής κυριαρχίας. Οι άθεοι αστοί αποκάλυψαν τον αντιδραστικό χαρακτήρα της Εκκλησίας και αυτό έπαιξε μεγάλο ρόλο στην πάλη ενάντια στο φεουδαλισμό και συνέβαλε στην κατάρρευση: του. Ταυτόχρονα όμως ο αστικός αθεϊσμός ήταν ασυνεπής και περιορισμένος. Είχε τα χαρακτηριστικά της φιλοσοφίας του Αιώνος των Φώτων, αλλά απευθυνόταν σ' ένα περιορισμένο κύκλο και Όχι στο λαό. ΟΙ δημοκράτες ρώσοι επαναστάτες ήταν μαχητικοί και συνεπείς άθεοι. Αλλά ο αθεϊσμός έφτασε στο αποκορύφωμα του με τον μαρξισμό-λενινισμό. Τα συμφέροντα του προλεταριάτου, η θέση του και Όποιος ρόλος του στην κοινωνία συμπίπτουν με τις αντικειμενικές τάσεις αναπτύξεως της κοινωνίας και γι' αυτό ο μαρξιστικός αθεϊσμός είναι ελευθερωμένος από τον περιορισμό των τάξεων που χαρακτηρίζει τα αθεϊστικά μη μαρξιστικά πρότυπα. Η φιλοσοφική βάση του μαρξιστικού αθεϊσμού είναι ο ιστορικός και διαλεκτικός υλισμός. Ό μαρξιστικός αθεϊσμός έχει μαχητικό χαρακτήρα. Σε όλες τις στιγμές της ιστορίας ασκεί κριτική της θρησκείας από κάθε άποψη της και υποδεικνύει τα κατάλληλα μέσα για την ολοκληρωτική καταπολέμηση της. Ό μαρξιστικός αθεϊσμός έχει αποδείξει ότι η ολοκληρωτική νίκη πάνω στη θρησκεία δεν είναι δυνατή αν δεν καταστραφούν οι κοινωνικές ρίζες της, στο πλαίσιο μιας κομμουνιστικής εκπαιδεύσεως. Η πείρα στην URSS, όπου ο αθεϊσμός έγινε μαζικό φαινόμενο, βεβαιώνει έμπρακτα την ακρίβεια αυτών τον απόψεων. Στο πλαίσιο της κομμουνιστικής εκπαιδεύσεως δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία ενός νέου ανθρώπου, ελευθερωμένου από τα θρησκευτικά και αλλά κατάλοιπα του παρελθόντος και πάνοπλου χάρη στη διδασκαλία του επιστημονικού αθεϊσμού.
Δεν θα κάνω κατάχρηση της προσοχής σας αναλύοντας αυτές τις μακροσκελείς θεωρίες. Το βάρος όσων διάβασα ας βαραίνει την συνείδηση αυτών που τα έγραψαν. Αύτη είναι η θεωρητική τους παρουσίαση. Όσο για την αυθεντία μιας οποιασδήποτε διδασκαλίας, αύτη βεβαιώνεται από την πράξη της ζωής, όπως αναγνωρίζουν και οι ίδιοι οι μαρξιστές. Ας έρθουμε λοιπόν σ' αύτη την πράξη.
αφού Όποιος αθεϊσμός είναι άρνηση, θα πρέπει να χάσει όλη του την σπουδαιότητα με την εξαφάνιση της θρησκείας. Για την ώρα είναι παράσιτο, που ζει εις βάρος της θρησκείας. Είμαστε πρόθυμοι να αναγνωρίσουμε ότι ο αθεϊσμός είναι σχετικά χρήσιμος. όταν η θρησκεία διαφθείρεται, όταν προσπαθεί να επιβληθεί με απαράδεκτα μέσα, τότε ο αθεϊσμός φαίνεται σχετικά, προοδευτικός. Υπάρχουν μάρτυρες του αθεϊσμού και υποκλίνομαι μπροστά στη θυσία τους. Αλλά σήμερα είναι ολοφάνερο πόσο άχρηστος είναι ο αθεϊσμός, αλλά και πόσο επιζήμιος.
Η εξέλιξη της επιστήμης έκανε ένα τόσο μεγάλο πήδημα προς τα μπρος, ώστε ο αθεϊσμός έμεινε τουλάχιστον δυο αιώνες πίσω της, όπως βεβαιώνουν ορισμένοι σοφοί. Ας δούμε τι συμβαίνει στη ζωή μας. Για να γίνεις άθεος σήμερα δεν χρειάζεται πολλή προσπάθεια. Φτάνει να αφομοιώσεις μερικές φράσεις που έχεις μάθει απ' έξω και υστέρα να αφήσεις τον εαυτό σου να παρασυρθεί από το ρεύμα και να το, είσαι ένας άθεος! Αντίθετα, για να γίνεις πιστός πρέπει να μάθεις πολλά, να δοκιμάσεις πολλές δυσκολίες, να ανεβείς αντίθετα στο ρεύμα. Αυτό απαιτεί μια ηρωική ψυχή. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σήμερα γίνονται πιστοί άνθρωποι αληθινά προικισμένοι με ηρωισμό.
Σήμερα μπορεί να είναι κανείς άθεος μόνο από παρεξήγηση, δηλαδή είτε γιατί δεν έχει καμιά παράσταση του Θεού, είτε γιατί αύτη που έχει είναι σφαλερή. Υπάρχουν πάρα πολλοί τέτοιοι τίμιοι άθεοι, όπως λέγονται, που μπορούν πολύ εύκολα να γίνουν πιστοί, αν κάποιος τους διδάξει. Αλλά στην πλειονότητα τους οι άθεοι έδειξαν μόνο την αρνητική τους πλευρά. Έσπειραν ανάμεσα στους ανθρώπους την αμοιβαία έλλειψη εμπιστοσύνης. Ό αθεϊσμός μοιάζει με το μόριο του κάκου που οδηγεί στην αποσύνθεση. Η αποσύνθεση αύτη είναι ηθική, οικογενειακή, κοινωνική. Όχι μόνο δεν πιστεύει πια κανείς στο Θεό, αλλά ούτε και στο διπλανό του. Ό πατέρας δεν πιστεύει τα παιδιά του, τα παιδιά δεν πιστεύουν τον πατέρα τους, ο σύζυγος δεν εμπιστεύεται τη γυναίκα του, ούτε εκείνη τον άνδρα της. Υποσκάπτοντας την πίστη στο Θεό, ο αθεϊσμός έχει υποσκάψει όλα τα θεμέλια της κοινωνικής ζωής. Η καταστροφή ορισμένων εκκλησιών της πατρίδας μας με παγκόσμια αναγνωρισμένη αξία, η απουσία της ηθικής, ο εκφυλισμός της οικογενείας, η εγκληματικότητα, να, οι καρποί του αθεϊσμού.
Ό αθεϊσμός καλλιέργησε την εχθρότητα, την υποψία, την μικροπρέπεια, τον αριβισμό. "Ας πάρουμε συγκεκριμένα παραδείγματα. Ας αρχίσουμε από τα σχολεία. Ένα πιστό παιδί είναι εκτεθειμένο στον κατατρεγμό και στην ειρωνεία πολλοί είδαν δασκάλους να αρπάζουν από τα παιδιά τους βαπτιστικούς σταυρούς των (ευτυχώς σήμερα οι περιπτώσεις αυτές είναι σπανιότερες). έχει συμβεί συχνά εξαγριωμένοι μαθητές να κτυπούν βίαια τους πιστούς συμμαθητές τους και υπήρξαν περιπτώσεις που πιστοί γονείς έχασαν την κηδεμονία των παιδιών τους, παρ' όλο που αυτό είναι καθαρή παραβίαση του αστικού κώδικα, που προβλέπει ότι οι γονείς έχουν το δικαίωμα να μεγαλώνουν τα παιδιά τους με το πνεύμα της θρησκείας. στην εργασία υιοθετούν μια ύπουλη συμπεριφορά απέναντι στους πιστούς, που τους υποβιβάζουν στα καθήκοντα τους, ή δεν τους επιτρέπουν να εξελιχθούν. Μια τέτοια συμπεριφορά είναι συχνή και αναρίθμητοι πιστοί αναγκάστηκαν να την υποστούν. Η διεστραμμένη νοοτροπία των άθεων φανερώνεται ιδιαίτερα στις μεγάλες θρησκευτικές εορτές, π.χ. το Πάσχα. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά, ας θυμηθούμε μόνο Τι έγινε το περασμένο Πάσχα στην εκκλησία μας. θυμηθείτε αυτό το πλήθος, με η χωρίς στολή, που κατέφθασε εδώ με σκοπό να εμποδίσουν τους ανθρώπους που ερχόταν στην εκκλησία να μπουν μέσα. Και όταν τους ρώτησα γιατί δεν αφήνουν τον κόσμο να μπει μέσα, μου απάντησαν με πονηριά: "Αλλά, δεν εμποδίζουμε κανέναν!" και την ίδια στιγμή σταματούσαν τους ανθρώπους, έστριβαν τα χέρια όσων επέμεναν να περάσουν και τους πετούσαν μέσα σ' Ένα αυτοκίνητο. Και όταν παρακάλεσα έναν αστυφύλακα να σταματήσει αυτή την παραβίαση του νόμου, μου γύρισε την πλάτη λέγοντας ότι μόλις έφτασε και ότι δεν ήξερε τίποτα! Μερικοί μάλιστα αστυφύλακες με έβρισαν. Γιατί ξεσηκώνουν έτσι τους ανθρώπους τον έναν ενάντια στον άλλον; Κι όμως στην καθημερινή ζωή αυτοί οι άνθρωποι κάνουν ένα χρήσιμο έργο, υπερασπίζουν την πατρίδα μας, μας προστατεύουν από τους κακοποιούς και συχνά είναι πολύ ευγενικοί, θυμάμαι προσωπικά με πόσο συμπαθητικό τρόπο ένας αστυφύλακας μου ευχήθηκε καλές γιορτές. Γιατί λοιπόν ο αθεϊσμός προσπαθεί να σκληρύνει τους ανθρώπους, να τους κάνει εχθρικούς μεταξύ τους; Ό μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί ο αθεϊσμός στην εκτίμηση των ανθρώπων είναι να υψώσει τη φωνή ενάντια σ' αυτές τις ανωμαλίες, ενάντια σ' αυτές τις παραβιάσεις του νόμου που γίνονται εν ονόματι του. όλα αυτά δεν τα λέω με πνεύμα μεμψίμοιρης κριτικής. Τα λέω γιατί είναι ο πόνος μου και η θλίψη μου και γιατί, σαν ιερέας, οφείλω να υπερασπίζομαι τους πιστούς που καταδιώκονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Είμαι ο ποιμένας και πρέπει να προστατέψω τα πρόβατα από τους λύκους. Όσο οι άθεοι συμπεριφέρονται σαν λύκοι, εγώ πρέπει να τους αντιμετωπίζω.
Νομίζω όμως ότι αυτό δεν θα κρατήσει πολύ. Δόξα τω Θεώ οι πιστοί γίνονται ολοένα και περισσότεροι και γρήγορα η ατμόσφαιρα θα καθαρίσει. Οι πιστοί παρουσιάζονται παντού τόσο ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους Όσο κι ανάμεσα στους μορφωμένους, τόσο στους επιστημονικούς Όσο και στους εργατικούς οργανισμούς, τόσο ανάμεσα στα μέλη του κόμματος όσο και έξω απ' αυτό. Κατά τη διάρκεια της ιερατικής μου διακονίας, χρειάστηκε να βαπτίσω πάνω από πέντε χιλιάδες ενηλίκους. Αυτή είναι μια ένδειξη για την αύξηση του αριθμού των πιστών. Και οι άθεοι πρέπει να λάβουν υπ' όψη τους αυτό το γεγονός.
Και εξ άλλου σήμερα η πίστη είναι ο μόνος τρόπος σωτηρίας των ανθρώπων. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, σας διαβάζω ένα γράμμα που μου έστειλε ένα πνευματικό μου παιδί.
Ήμουν ένας χαμένος άνθρωπος, που το μεθύσι οδηγούσε στην καταστροφή. Δεν έβλεπα πουθενά ούτε φως, ούτε χαρά, ούτε ανάπαυση. Η ψυχή μου αργοπέθαινε!. Τα μάτια μου δεν έβλεπαν ούτε τους ανθρώπους ούτε τον ουρανό. Ό θάνατος ήταν παρών, έστω κι' αν περπατούσα η μιλούσα. Αυτά τα έκανε ένα πτώμα η ένα βρώμικο ζώο, πάντως Όχι ένας άνθρωπος. Δεν υπήρχε καμιά διέξοδος, καμιά ελπίδα. Είχα φτάσει στο απόλυτο σκοτάδι. Όλοι οι δικοί μου με αποστρέφονταν γιατί τους είχα κάνει τόσο κακό που δεν μπορούσαν πια να με ανεχθούν. Μόνο ένα πλάσμα είχε κατορθώσει να τα ανεχθεί όλα, να αντέξει σε όλα και να μη με εγκαταλείψει. Ήταν η μητέρα μου. Αξίζει όλη την εκτίμηση, τη στοργή και την αγάπη. Ύστερα από όλων των ειδών τις συγκινήσεις, υστέρα από άθλιες πράξεις, αδιάκοπα μεθύσια, ανηθικότητα, μαρασμό, ένας εκθαμβωτικός ήλιος έλαμψε στη ζωή μου. Μου σύστησαν έναν ιερέα. Με βάπτισε όταν ήμουν 35 ετών. Σιγά-σιγά, μέρα με τη μέρα όλες οι ασχήμιες εξαφανίζονταν από μέσα μου. Η ψυχή μου είχε αναστηθεί. Το πρώτο χελιδόνι του χριστιανισμού ήταν για μένα η ανάσταση των νεκρών. Έγινα πιστός γιατί είχα ζήσει την εκ νεκρών ανάσταση εδώ κάτω, στη γη. όλα, έγιναν φωτεινά και ήρθε η χαρά, μια χαρά χωρίς σύννεφα, η χαρά για την ανάσταση της ψυχής. Και αισθάνομαι τις δυνάμεις μου να αυξάνονται αδιάκοπα. Τώρα έχω μια αληθινή οικογένεια, τη γυναίκα μου κα! την κόρη μου. Είμαι ζωγράφος και η τέχνη μου μέρα με τη μέρα γίνεται πιο ολοκληρωμένη και ενδιαφέρουσα.
Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Υπάρχουν άπειρα τέτοια. Οι άθεοι τρομοκρατούν τον κόσμο λέγοντας ότι οι πιστοί εργάζονται άσχημα, δεν πολεμούν τα ελαττώματα και τις αδυναμίες τους και ότι η ζωή που οικοδομούν πάνω στη γη δεν είναι και τόσο φωτεινή. Αλλά αυτά είναι απλούστατα μύθοι των άθεων. Αντίθετα, η πίστη μας παρακινεί να εργαζόμαστε τίμια, να μην συνθηκολογούμε με τα ελαττώματα μας και να κάνουμε το παν για να ζούμε αρμονικότερα μεταξύ μας. Πιστός είναι εκείνος που δεν κάνει κακό σε κανένα.
Ερώτηση: Πως μπορούμε να εξηγήσουμε το γεγονός ότι στη χώρα μας οι οικογένειες παρακμάζουν, οι γεννήσεις λιγοστεύουν, τα παιδιά μεγαλώνουν άσχημα. Συχνά τα παιδιά δεν γνωρίζουν ούτε τον πατέρα ούτε τη μητέρα τους πόσο σκληρή πρέπει να είναι η ζωή τους! Πως μπορεί κανείς να τα διορθώσει όλα αυτά;
Απάντηση Η κατάρρευση των οικογενειών μπορεί να ερμηνευτεί μόνο με την απουσία θρησκευτικής παιδείας. όταν δεν υπάρχει θρησκεία δεν υπάρχει και παράδοση. Ό καθένας ζει όπως μπορεί, σύμφωνα με τις εγωιστικές απαιτήσεις του. Προσπαθήστε με όλες σας τις δυνάμεις να δώσετε στα παιδιά θρησκευτική μόρφωση. Μη φοβηθείτε τις δυσκολίες που θα ορθωθούν μπροστά σας σ' αυτή την πορεία. Οι συμφορές που οφείλονται στην απουσία της θρησκείας δεν μπορούν να συγκριθούν με καμιά άλλη. Να έρχεστε στην Εκκλησία μαζί με τα παιδιά σας, να τα οδηγείτε στη Θεία Κοινωνία και τα παιδιά σας θα σας λυτρώσουν από τις αμαρτίες σας. Μόνο τότε θα αναγεννηθεί η οικογένεια.
Ερώτηση: Ξέρω ότι η έκτρωση είναι αμαρτία, αλλά φοβάμαι γιατί ο άνδρας μου είναι αλκοολικός και Τι παιδιά μπορεί να κάνει ένας τέτοιος πατέρας; Σ' αυτή την περίπτωση επιτρέπεται η έκτρωση;
Απάντηση: Η έκτρωση δεν επιτρέπεται σε καμιά περίπτωση, όπως και η δολοφονία. Η έκτρωση είναι δολοφονία. Έτσι πρέπει να την αντιμετωπίζετε. Αλλά καταλαβαίνω την κατάσταση σας, να είστε σύζυγος ενός αλκοολικού και συμπάσχω μαζί σας. Ό Θεός να σας βοηθήσει να σηκώσετε τον σταυρό σας. Γιατί είναι ένας πολύ βαρύς σταυρός.
Ερώτηση:Πατέρα μου, έχασα τα πάντα στη ζωή μου με το κρασί. Έχασα την οικογένεια μου, καταριέμαι τη ζωή μου, αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο παρά να πίνω. Φοβάμαι, αλλά πίνω. Συμβουλέψτε με, Τι πρέπει να κάνω;
Απάντηση:Στην κατάσταση αύτη κανείς δεν μπορεί να σας βοηθήσει, γιατί η αρρώστια σας είναι θανατηφόρα. Αλλά μην απελπίζεστε. Αν στραφείτε ειλικρινά στο Θεό, ο Θεός θα μπορέσει να κάνει το αδύνατο. Γιατί μόνο ο Θεός μπορεί να σας βοηθήσει. Απευθύνομαι σε όλους εσάς τους πιστούς που βρίσκεστε τώρα μέσα στην εκκλησία και σας παρακαλώ να προσεύχεστε κάθε μέρα για πλάσματα δυστυχισμένα σαν αυτόν, να τους περιβάλλετε με την στοργή σας, με την ζεστασιά σας και να θυμάστε ότι είναι μια υπέροχη πράξη να σώσετε έναν τέτοιον άνθρωπο.
Ερώτηση. στις μέρες μας οι σχέσεις ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες έγιναν πολύ ελεύθερες και συχνά ανέντιμες. Αισθάνομαι τώρα έντονη αποδοκιμασία γι' αύτη την κατάσταση. Αλλά είμαι ακόμα πολύ νέος. Τι θα γίνει αργότερα; Πως θα μπορέσω να μείνω καθαρός μέσα σ' ένα τόσο διεφθαρμένο κόσμο;
Απάντηση: Θα μπορέσετε, εάν πιστεύετε στο Θεό. Να θυμάστε ότι η πίστη είναι ένα θαύμα και στην περίπτωση σας μόνο αυτό το θαύμα μπορεί να σας βοηθήσει. Από μέρους μου σας εύχομαι να βρείτε μια σύζυγο που να σας μοιάζει και να έχει την ίδια με σας λαχτάρα για καθαρότητα.
Ερώτηση: Τι πρέπει να κάνουμε αν οι χαρακτήρες μας δεν συμφωνούν και φιλονικούμε διαρκώς; Πρέπει να εξακολουθήσουμε να ζούμε μαζί, αφού έχουμε γίνει ολότελα ξένοι μεταξύ μας;
Απάντηση: Θα ήθελα να σας κάνω μια ερώτηση. Πως σκεπτόσαστε πρώτα; Αν οι χαρακτήρες σας συμφωνούσαν άλλοτε, μπορούν να συμφωνήσουν και τώρα. Πρέπει απλούστατα να κάνετε μια προσπάθεια αμοιβαίας κατανοήσεως, αμοιβαίων υποχωρήσεων. Κάνετε ότι μπορείτε για να σώσετε την οικογένεια σας. Ό χριστιανισμός επιτρέπει το διαζύγιο μόνο και μόνο σε περίπτωση μοιχείας. Αν δεν είναι αύτη η περίπτωση σας, πρέπει να ξεπεράσετε τις διαφορές, να δείξετε κατανόηση και αγάπη. Πρέπει πάντα να θυμόσαστε ότι κ αϊ οι δυο είστε θαυμάσιοι, πλασμένοι και οι δυο κατ' εικόνα και ομοίωση του Θεού. Έτσι, ώστε πρέπει μαζί να οικοδομήσετε μια κατ' οίκον Εκκλησία, δηλαδή μια οικογένεια. Αυτό είναι το μεγάλο χριστιανικό κατόρθωμα. Σήμερα στη χώρα μας το διαζύγιο έγινε η πανούκλα που κατατρώγει τις οικογένειες. Να φοβόσαστε τα διαζύγια.
Ερώτηση: Τι πρέπει να κάνω αν ο σύζυγος μου με απατά, αλλά δεν θέλω να τον εγκαταλείψω για χατίρι των παιδιών; Πρέπει να υπομείνω αυτό το θλιβερό σταυρό;
Απάντηση: Αν δεν θέλετε να τον αφήσετε, μην το κάνετε, αλλά παλέψτε γι' αυτόν με κάθε τρόπο, ακόμα και προσπαθώντας να διατηρήσετε καλές σχέσεις μαζί του. Η πρόθεση σας να σηκώσετε αυτό το θλιβερό σταυρό για χάρη των παιδιών σας, είναι θαυμάσια. Είμαι κατάπληκτος από το πνεύμα μητρικής θυσίας που δείχνετε. Ό θεός να σας βοηθήσει!
Ερώτηση. Τι σημαίνει η έκφραση: η οικογένεια είναι η κατ' οίκον Εκκλησία; Και πως μπορεί κανείς να το κατορθώσει αυτό; Είναι πραγματοποιήσιμο στην εποχή μας;
Απάντηση:Η έκφραση αυτή μπορεί να φαίνεται αφελής γιατί συχνά ένας πιστός σύζυγος έχει μια ασεβή γυναίκα ή και αντίστροφα. Κατ' οίκον Εκκλησία σημαίνει να ζεις την πίστη σου μέσα στην οικογένεια. Και αυτό με τη σειρά του σημαίνει μια ζωή σύμφωνη με τις εντολές του Χριστού, αμοιβαία πίστη, αμοιβαία αγάπη και σωστή ανατροφή των παιδιών. Αλλά ακόμα κι αν είστε ο μόνος πιστός μέσα στην οικογένεια μπορείτε να το κατορθώσετε. Να θυμάστε ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο για τον πιστό. "Τα πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ" έλεγε ο Απόστολος.
Ερώτηση: Τι γνώμη έχει η Εκκλησία για την ελεύθερη συμβίωση; Θυμάστε ότι είχε επιτραπεί από τους καθολικούς τον 16ο αιώνα για τους σπουδαστές της θεολογίας και για άλλους. Σήμερα, με τέτοια μαζική κατάπτωση των ηθών, είναι σημαντικό να ξέρουμε.
Απάντηση. Η ελεύθερη συμβίωση δεν επιτρέπεται. αφού αποδοκιμάζεται κι ένα απλό βλέμμα επιθυμίας σε μια γυναίκα, πόσο μάλλον η συμβίωση. Ένας μόνο δρόμος υπάρχει. Ό γάμος. Αλλά όποιος είναι ολότελα δοσμένος στο Θεό, πρέπει να τα απαρνηθεί όλα. Η συμβίωση πρέπει να θεωρείται αμαρτία γιατί μόνο έτσι μπορεί κανείς να φτάσει στη μετάνοια. Η νομιμοποίηση της ελεύθερης συμβιώσεως σημαίνει νομιμοποίηση της πορνείας και ξέρουμε ότι πόρνοι και μοιχοί δεν θα κληρονομήσουν την Βασιλεία του Θεού. Η κατάπτωση των ηθών οφείλεται ακριβώς σε παρόμοια φαινόμενα και η αποκατάσταση των ηθών εξαρτάται από την αποκατάσταση της αγνότητας των ανθρώπων.
Ερώτηση. Τι είναι η βλασφημία κατά του Πνεύματος; στην Αγία Γραφή διαβάζουμε: "πασά αμαρτία και βλασφημία αφεθήσεται τοις ανθρώποις, η δε του Πνεύματος βλασφημία ουκ αφεθήσεται... ούτε εν τω νυν αιώνι ούτε εν τω μέλλοντι" (Ματθ. ι|3, 31 - 32).
Απάντηση: ΟΙ Πατέρες της Εκκλησίας μας διδάσκουν ότι βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος είναι η συνειδητή αντίθεση στην αλήθεια. Αλλά οι άνθρωποι στην πλειονότητα τους αντιτίθενται ασυνείδητα στην αλήθεια είτε γιατί δεν καταλαβαίνουν είτε γιατί σφάλλουν. Πρέπει να πονάμε γι' αυτούς τους ανθρώπους και να προσευχόμαστε γι' αυτούς, ζητώντας από το Θεό να τους βοηθήσει να καταλάβουν την αλήθεια και να τους δώσει τη δύναμη να ζήσουν σύμφωνα μ' αυτή την αλήθεια.
Ερώτηση: Γιατί οι πιστοί είναι τόσο πληκτικοί; Δεν σκέπτονται παρά το θάνατο. Δεν καταλαβαίνουν τίποτα από τις χαρές της γης. Σκεφτείτε για μια στιγμή ότι δεν υπάρχει τίποτα "εκεί", τότε γιατί στερούνται όλα τα "εδώ", πάνω στη γη; Κατά τη γνώμη μου η θρησκεία, και ιδιαίτερα η χριστιανική θρησκεία, είναι αυτοκτονία.
Απάντηση: Να λοιπόν, ένας κεραυνός εν αιθρία. Που το βρήκατε ότι οι πιστοί είναι πληκτικοί; Δεν χαιρόμαστε όταν αμαρτάνουμε, αλλά όταν δεν αμαρτάνουμε. Κι αν σκεπτόμαστε το θάνατο είναι για να μην αμαρτάνουμε. Μπορεί ποτέ η αμαρτία να προσφέρει μια αληθινή χαρά; Αμφιβάλλω. Η αμαρτία φέρνει την πλήξη και τον κορεσμό. Η χαρά της αμαρτίας είναι τεχνητή γιατί προέρχεται από τεχνητές πηγές. Αλλά νοιώθουμε γνήσια χαρά όταν είμαστε σίγουροι πως ότι κάνουμε είναι απαραίτητο και ότι πίσω απ' αυτά υπάρχει η ζωή και όχι Όποιος θάνατος. Συγχωρέστε με, αλλά εμείς οι πιστοί δεν μπορούμε ούτε για μια στιγμή να φανταστούμε ότι δεν υπάρχει τίποτα "εκεί". Και γι' αυτό νοιώθουμε πολύ εντονότερα τις γήινες χαρές απ' ότι οι άθεοι.
"Πάντα μοι έξεστιν, αλλ` ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τίνος" λέει ο Απόστολος. Όταν οι γήινες χαρές συνθλίβουν τον άνθρωπο και γίνονται το μοναδικό του απόκτημα, τότε αυτός γίνεται αφάνταστα δυστυχισμένος. Η πιο τρομερή πλήξη είναι ο κορεσμός από γήινες χαρές και μόνο. Κι εκεί βρίσκουν γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθούν τα φοβερότερα εγκλήματα. Οι γήινες χαρές πρέπει να είναι το ξεκίνημα για να φτάσουμε στις ουράνιες και τις αιώνιες. Ό άνθρωπος δημιουργήθηκε για τη χαρά και την αγαλλίαση. Για τον πιστό η Βασιλεία του Θεού αρχίζει από δω, από τη γη. Και ο φυσικός θάνατος δεν στέκεται εμπόδιο σ' αυτή τη χαρά. Για τον άθεο ο θάνατος σημαίνει το τέλος κάθε χαράς, ενώ για τους πιστούς ο θάνατος είναι η αρχή μιας ακόμα μεγαλύτερης χαράς. Σκεφτείτε τώρα σε ποια από τις δυο αυτές πνευματικές καταστάσεις νοιώθει κανείς εντονότερα τη χαρά της ζωής και θα καταλάβετε ότι ο χριστιανισμός είναι ακριβώς η θρησκεία της χαράς!
Θα ήθελα να σταματήσω εδώ σήμερα. Σαν συμπέρασμα θα σας διηγηθώ δυο Ιστορίες.
Μια ηλικιωμένη γυναίκα περνάει μπροστά από μια εκκλησία και κάνει το σταυρό της. Ένας άθεος που βρίσκεται εκεί, για να κοροϊδέψει την αγράμματη γριούλα, λέει δυνατά: "Παράσχου, Κύριε". Αλλά η ηλικιωμένη γυναίκα, χωρίς να ταραχτεί καθόλου, άπαντα "Παράσχου, Κύριν, αρκετή εξυπνάδα σ' αυτό το νέο, ώστε να μην κοροϊδεύει την προσευχή μιας μάνας!..."
Δεύτερη ιστορία. Ένας ηλικιωμένος ιερέας ανεβαίνει σ' ένα λεωφορείο. Ένας επιβάτης του λέει με φανερή έλλειψη σεβασμού: "Πες μας, λοιπόν, πάτερ, δεν φοβάσαι να κυκλοφορείς με λεωφορείο; Σύμφωνα με τις ιδέες σας το οδηγεί ένας δαίμονας". Και ο ιερέας χωρίς να πολυσκεφτεί απαντάει: "Δεν φοβάμαι. Γιατί είναι καλύτερα να σελώνεις τον δαίμονα και να τον καβαλάς, παρά να τον αφήνεις να σε σελώνει και να σε καβαλάει".
Αλλά αυτά είναι αστεία. Δεν έχουμε ούτε την παραμικρή πρόθεση να κοροϊδέψουμε τους άπιστους και τους άθεους. Η απιστία είναι μια φοβερή αρρώστια και πρέπει να ευχόμαστε να βοηθάει ο Θεός τον κόσμο να απαλλάσσεται απ' αυτήν.
Εξ άλλου η απιστία μπορεί να υπάρχει και ανάμεσα σ' αυτούς που ονομάζουμε πιστούς και γι' αυτό ακριβώς ο Απόστολος λέει "ο δοκών εστάναι βλεπέτω μη πέση.
Ας κρατηθούμε, λοιπόν, σταθεροί στην πίστη μας, ώστε αυτή, σαν κερί, να φωτίζει όλους μέσα στο ρωσικό μας σπιτικό. Ένας που σήμερα είναι άπιστος μπορεί αύριο να γίνει ο καλύτερος πιστός.
Η πίστη είναι η πρόοδος των δυνάμεων του κάλου που ενεργείται μέσα μας. Με τη βοήθεια αυτών των δυνάμεων αποκαλύπτεται η πίστη, δηλαδή ότι καλύτερο και θαυμασιότερο υπάρχει στη ζωή. Και με την πίστη η ζωή παίρνει νόημα, κατεύθυνση, γίνεται ατρόμητη και χαρούμενη. Γίνεται μια ζωή χωρίς τέλος. Τώρα μόλις μου έδωσαν μια γραπτή ερώτηση στην όποια πρέπει να απαντήσω αμέσως.
Ερώτηση: Τι κάνετε εκεί; Αυτές οι συζητήσεις είναι προπαγάνδα και αναταραχή και απαγορεύεται από το νόμο. Αυτό μπορεί να σας στοιχίσει ακριβά.
Απάντηση: Τι μπορώ να απαντήσω; "Να μου στοιχίσει ακριβά...". Και λοιπόν; Μήπως πρέπει να εγκαταλείψω από φόβο την ιερή αποστολή μου; Τότε γιατί έγινα ιερέας; Και για ποιόν γράφτηκε: "ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων"; Για ποιόν είπε ό Χριστός "πορευθέντες μαθητεύσατε"; Το κήρυγμα σώζει και εσείς θέλετε να φοβηθώ; Για ποιόν έχει λεχθεί: επίστηθι ευκαίρως ακαίρως, έλεγξον, επιτίμησαν, παρακάλεσαν εν πάση μακροθυμία και διδαχή" (Β' Τιμ. δ, 2). Ας θυμηθούμε ακόμη τις πράξεις των Αποστόλων. όταν τους απαγόρευσαν να κηρύττουν το λόγο του Θεού, Τι απάντησαν; "Πειθαρχείν δει θεώ μάλλον η ανθρώποις". Ό Θεός με έστειλε να κηρύττω και πρέπει εγώ να σωπάσω, επειδή αυτό δεν αρέσει σε μερικούς;
Η προπαγάνδα και η ταραχή είναι έργο των άθεων. Δικό μας έργο είναι το κήρυγμα. Και το κήρυγμα μπορεί να πάρει οποιαδήποτε μορφή, ακόμα και την μορφή ερωταπαντήσεων. Δεν χρειάζεται να με απειλούν. Είμαι έτοιμος για όλα. Με την ευκαιρία αυτή θέλω να σας τονίσω ότι το κήρυγμα γίνεται πιο αποτελεσματικό, όταν συνοδεύεται από πόνο. Είμαι έτοιμος να υποφέρω. Οι άθεοι θα ήθελαν ίσως να διαβάζουμε στην εκκλησία άρθρα από το BLOKNOT AGITATORA I PROPAGANDISTA . ( Σημειωματάριο του προπαγανδιστού: λαϊκού επιπέδου αθεϊστικό έντυπο.
Αυτό δεν θα το κάνω ποτέ. Σήμερα το κήρυγμα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ και αν το σύστημα των ερωταπαντήσεων προσελκύει τον κόσμο, οφείλω να το ακολουθήσω. Είμαι πολύ ευχαριστημένος που έρχονται να παρακολουθήσουν αυτές τις συζητήσεις. Εργάζομαι στο έργο του Θεού και προσπαθώ να σώζω τους ανθρώπους. Δεν έχω κανένα άλλο σκοπό. Η αθεΐα έχει διαφθείρει τον κόσμο. στην χώρα μας εμφανίστηκαν ο αλκοολισμός και η ανηθικότητα. Η οικογένεια καταρρέει. Παρουσιάστηκαν πολλοί προδότες, που προδίδουν ο Ένας τον άλλον και που προδίδουν την πατρίδα τους. Ό αθεϊσμός δεν μπορεί να τα σταματήσει όλα αυτά· μόνο η πίστη μπορεί. Η πείρα μ' έχει βεβαιώσει ότι όταν κάποιος γίνεται πιστός σταματάει τα μεθύσια και τις ασωτίες, γίνεται τίμιος· γίνεται, τέλος πάντων, πατριώτης. Κι αφού είναι έτσι, πρέπει να συνεχίσω το κήρυγμα. Αν μου απαγορεύσουν να το κάνω από τον άμβωνα, θα το κάνω άλλου. Αν με κλείσουν στη φυλακή, θα κηρύττω μέσα στη φυλακή γιατί αυτό είναι το κύριο έργο μου. Ό θάνατος απειλεί όλους μας. Να σκέπτομαι μόνο την καλοπέραση μου είναι έγκλημα στην προκειμένη περίπτωση.
Κηρύττω για να σώσω τους ανθρώπους από το θάνατο. Δεν έχω κανένα άλλο σκοπό. Το λέω αυτό δυνατά και καθαρά για να το ξέρουν όλοι. Κι αν υπάρχουν αυτή τη στιγμή μέσα στην εκκλησία άνθρωποι που θέλουν να με τρομοκρατήσουν κάνοντας μου τέτοιες ερωτήσεις, ας ακούσουν την απάντηση μου. Δεν πηγαίνω να μιλήσω στις λέσχες των άθεων, ούτε μιλάω μέσα στο δρόμο. Μιλάω μέσα στην εκκλησία. Οι άθεοι μπορούν να μιλάνε παντού, στον τύπο, στον κινηματογράφο, σε όλων των ειδών τις λέσχες και εμείς δεν μπορούμε να εκφραστούμε ούτε μέσα στην εκκλησία; Πως συμβιβάζεται αυτό με την ελευθερία της συνειδήσεως.
Ό Θεός να σας προστατεύει όλους!
