Ερώτηση: Συχνά οι γριούλες ενοχλούνται από παρουσία νέων μέσα στην εκκλησία. Άλλοτε τους μαλώνουν με έντονο ύφος, άλλοτε τους κάνουν υποδείξεις ή ακόμα τους τραβούν απ' τα ρούχα. Δεν θα μπορούσε να γίνει κάτι ώστε να μην τους ενοχλούν;
Απάντηση: Αυτό το παράπονο απευθύνεται σε όλους αυτούς που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εμποδίζουν τους νέους να πάνε στην εκκλησία. Πρέπει να χαιρόμαστε όταν έρχονται οι νέοι και να μην τους ενοχλούμε με τις υποδείξεις. Η Εκκλησία σαν Εκκλησία και οι Ακολουθίες θα διαμορφώσουν τους νέους πιστούς. Αν, αντίθετα, οι νέοι έρχονται με διαθέσεις ταραχοποιών, τότε το πράγμα αλλάζει. Αλλά κατά γενικό κανόνα στις μέρες μας, οι νέοι μπαίνουν στην εκκλησία, γιατί κάτι τους τραβάει εδώ.
Ερώτηση: Τι έννοια έχει η φράση: "Ιδού μάχαιραι δύο ώδε". Μόνο μεταφορική;
Απάντηση: Να Τι απαντά σχετικά η εξηγητική που συντάχτηκε από τον Lopoukhine ρώσο συγγραφέα και θεολόγο τέλος, του 19 αιώνα. Όπως ξέρετε, αύτη δεν είναι η προσωπική γνώμη, του Lopoukhine αλλά η άποψη των Πατέρων της Εκκλησίας. Διαβάζω. "Οι μαθητές θεώρησαν τα λόγια του Κυρίου σχετικά με "την μάχαιραν" σαν μια αληθινή συμβουλή του Χριστού να προμηθευτούν μαχαίρια εν όψει μιας άμεσης απειλής. Είχαν κιόλας δυο μαχαίρια που τα πήραν ίσως μαζί τους γυρίζοντας στα Ιεροσόλυμα γιατί θα περνούσαν από επικίνδυνα μέρη. Ό Κύριος, βλέποντας ότι δεν καταλάβαιναν τον τέλειο χαρακτήρα των λόγων του, είπε με θλίψη "ικανόν εστί". Όπως βλέπουμε, δεν μπορεί να γίνει λόγος για μαχαίρια στην κυριολεξία γιατί "Πάντες γαρ οι λαβόντες μάχαιραν, εν μαχαίρα τελειούται". Πρόκειται, λοιπόν, για πνευματική μάχαιρα.
Ερώτηση: Γνώρισα την πίστη πριν από λίγο καιρό, αλλά αυτή η πίστη μου ακόμα τρεμοπαίζει, συχνά αμφιβάλλω. Αμφιβάλλω ακόμα και στην ιδέα ότι αυτοί που πέταξαν με τους σπούτνικ δεν είδαν τον θεό. Που βρίσκεται ο θεός, πώς μπορούμε να τον καταλάβουμε;
Απάντηση. Παρ' όλο που είναι αφελής, η ερώτηση είναι ειλικρινής. Τι θα μπορούσε να απαντήσει κανείς; Η σταθερή πίστη δεν έρχεται μόνο με τις γνώσεις, αλλά με μια σωστή ζωή. Να, Τι θα μπορούσα να σας συμβουλεύσω. Αρχίστε να ζείτε χριστιανικά και θα δείτε ότι η πίστη σας θα σταθεροποιηθεί. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε τις γνώσεις. Πρέπει να διαβάσετε περισσότερο. Μπορεί κανείς να βοηθηθεί στην πίστη του διαβάζοντας ακόμα και τη μη χριστιανική φιλολογία. Γιατί πολλές φορές η απουσία της πίστεως οφείλεται στο ότι δεν ξέρουμε και πολλά πράγματα. Όπως λένε μερικοί σοφοί: η ημιμάθεια μας απομακρύνει από τον Θεό, οι σωστές γνώσεις μας πλησιάζουν κοντά Του.
Όσο για την αμφιβολία, μην την φοβάστε. Οι αμφιβολίες υπάρχουν πάντοτε και πρέπει να τις πολεμάμε. Μέσα στον αγώνα σφυρηλατείται η πείρα κι Όσο θα μεγαλώνει η πείρα σας, τόσο λιγότερο θα είστε θύμα της αμφιβολίας. Αν και, όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας, το πνεύμα του κακού ενοχλεί ακόμα και τους αγίους, αλλά έτσι καταισχύνεται περισσότερο. Η αμφιβολία είναι σαν την πνοή του άνεμου. Εμφανίζεται και υστέρα εξαφανίζεται. Πρέπει να μάθουμε να προσευχόμαστε στο Θεό την ώρα που αμφιβάλλουμε γι' Αυτόν.
Όσο για τις αμφιβολίες, τύπου σπούτνικ, προέρχονται από την άγνοια της ουσίας του Θεού. Ό θεός δεν είναι ένα γεροντάκι που κάθεται πάνω στα σύννεφα. Ένας τέτοιος θεός θα ήταν είδωλο. Πέφτουμε στην ειδωλολατρία, όταν λατρεύουμε κάτι άλλο, αντί για τον θεό. Πρώτα - πρώτα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Θεός είναι αόρατος για τα σωματικά μας μάτια. Ακριβώς γι' αυτό δεν μπορεί βέβαια να γίνει ορατός μέσα από ένα σπούτνικ. Αλλά δεν πρέπει να νομίζουμε πώς ότι δεν βλέπουν τα μάτια μας δεν υπάρχει. Υπάρχουν αμέτρητα πράγματα που δεν βλέπουμε και συχνά βλέπουμε τα δευτερεύοντα και δεν βλέπουμε τα ουσιώδη. Καθένας μας έχει μέσα του πνεύμα, αισθήματα. Αυτά είναι τα πιο βασικά μέσα μας, αλλά δεν μπορούμε να τα αντιληφθούμε με τα μάτια μας. Είναι αδύνατον να περικλείσουμε το Θεό μέσα στο πλαίσιο των φυσικών νόμων. Είναι πάνω από όλους τους νόμους που μπορούμε να συλλάβουμε. Γι' αυτό εμείς που ζούμε σ ένα φυσικό κόσμο δεν πρέπει να προσπαθούμε να δούμε τον Θεό με φυσικό τρόπο. Γιατί, αντί για τον θεό, ο πονηρός θα μας παρουσιάσει κάτι άλλο. Και πιστεύουμε στο Θεό ακριβώς γιατί είναι αόρατος. Μόνο οι άθεοι προσπαθούν να παρουσιάσουν το Θεό σαν ένα υλικό πλάσμα. Επειδή δεν γνωρίζουν τίποτε άλλο, έκτος από την ύλη, ο Θεός γι' αυτούς είναι φτιαγμένος από ύλη. Και όταν αρνούνται το Θεό, δεν αρνούνται το Θεό μας, αλλά το δικό τους Θεό, αυτόν που δημιούργησαν κατ' εικόνα και ομοίωση τους. Για να εκφραστώ μ ένα μεταφορικό τρόπο, θα έλεγα ότι πολεμάνε ενάντια στην ίδια τη σκιά τους. Αν το σκεφτούμε καλά, είναι ένας κωμικός αγώνας. Αλλά εμείς οι πιστοί δεν πρέπει να τους ειρωνευόμαστε. Πρέπει απλούστατα να συμπάσχουμε μαζί τους για την αδυναμία τους να καταλάβουν και να παρακαλούμε το Θεό να τους φωτίσει.
Ο Θεός βρίσκεται παντού. Δεν υπάρχει μέρος όπου να μην είναι Παρών. Ένα φυσικό σώμα έχει ανάγκη από έναν ορισμένο χώρο. Το πνεύμα δεν τον χρειάζεται.
Ελάτε, αν αναλογιστούμε την ίδια μας τη σκέψη. Μπορεί την ίδια στιγμή να βρίσκεται παντού, δεν μπορούμε να την περιορίσουμε. Κι ωστόσο η σκέψη δεν είναι ακόμα το πνεύμα του Θεού, που είναι το καθαρό Πνεύμα. Γι` αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο το ότι ο Θεός βρίσκεται παντού. Ό ρώσος ποιητής Derjavine το έχει αποδώσει θαυμάσια.
πνεύμα, που είσαι παντού και ένα,
που δεν έχεις ούτε τόπο ούτε προέλευση
και που κανείς δεν μπορεί να σε συλλάβει,
που με το είναι σου γεμίζεις τα πάντα,
αγκαλιάζεις τα πάντα, χτίζεις, συντηρείς,
πνεύμα, που σε ονομάζουμε Θεό.
Ερώτηση. Έχουμε όλοι ένα μόνο Θεό. Γιατί τότε υπάρχουν τόσες πίστεις; Ακόμα κι ανάμεσα στους χριστιανούς υπάρχουν διάφορες ομολογίες: ορθόδοξοι, καθολικοί, προτεστάντες κ.λ.π. Και σε τελευταία ανάλυση, ποια είναι η σωστότερη ομολογία;
Απάντηση: Ναι, έχουμε όλοι ένα μόνο Θεό, αλλά πιστεύουμε σ' αυτόν με διαφορετικό τρόπο. Κι αυτό γιατί είμαστε αμαρτωλοί και έχουμε χάσει τον προσανατολισμό μας. όταν κάποιος χάσει τον δρόμο του ψάχνει να τον βρει με διάφορους τρόπους. Αλλά υπάρχει μόνο ένας δρόμος που οδηγεί στο Θεό. Αν οι άνθρωποι αναζητούν το θεό, πάει καλά. Το άσχημο είναι όταν δεν τον αναζητούν. Κάθε αναζήτηση έχει το μερίδιο της στην αλήθεια. Και ευτυχισμένος είναι άνθρωπος που βρήκε τον πιο σίγουρο δρόμο, την πιο σωστή πίστη. Αυτό είναι μεγάλη ευτυχία.
Δεν πρέπει να κοιτάζουμε με συγκατάβαση όσους ανήκουν σε άλλες ομολογίες. Όποιος περηφανεύεται για την πίστη του, δεν είναι πιστός. Ό αληθινός πιστός βλέπει τους άλλους με σεβασμό και αγάπη.
Συχνά οι άθεοι κατηγορούν τους πιστούς λέγοντας ότι εφόσον υπάρχουν πολλές ομολογίες αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει Θεός. Αυτό όμως σημαίνει, απλούστατα, ότι καθένας καταλαβαίνει το Θεό με τον τρόπο του. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι όταν κανείς αναζητά, παίρνει πάντοτε διάφορους δρόμους και μόνο όταν νοιώσει ότι βρίσκεται κοντά σ' αυτό που αναζητά, τότε καταλήγει στο σωστό δρόμο. Αν διαισθανόμαστε το Θεό όπως πρέπει, τότε ομολογούμε την αληθινή πίστη. Έχουμε την ευτυχία να ομολογούμε την ορθόδοξη πίστη. Πρέπει να χαιρόμαστε γι' αυτό και να μένουμε σταθεροί στην ομολογία μας. Όποιος δεν μένει σταθερός στην ομολογία του, δεν είναι σταθερός στην πίστη του στο Θεό. Πρέπει να μένουμε σταθεροί στην ορθόδοξη πίστη μας, είναι η πιο σωστή για μας. Τους άλλους θα τους κρίνει ο Θεός, εμείς ας σκεπτόμαστε τη δική μας πίστη. Όταν δεν θα υπάρχει πια αμαρτία ούτε πλάνη μεταξύ μας, τότε θα έχουμε μια μόνο ομολογία. Αλλά όσο τα πράγματα είναι έτσι, θα υπάρχουν διάφορες ομολογίες.
Κάθε ομολογία αποδεικνύει ότι αναζητούμε μια διέξοδο, αναζητούμε τον Θεό, την πηγή της ζωής. Μόνο η απιστία δεν αναζητεί διέξοδο γιατί είναι από μόνη της. Κι Όποιος δεν αναζητεί διέξοδο, χάνεται. Ό άθεος δεν καταλαβαίνει ότι η αμαρτία είναι η μεγαλύτερη δυστυχία, και χάνεται μέσα σ` αυτή την αμαρτία. Η διέξοδος που αναζητεί δεν είναι η απελευθέρωση από την αμαρτία, αλλά η απελευθέρωση από τις δευτερεύουσες αιτίες της, π.χ. την φτώχεια. Αλλά με το να λυτρωθεί από την φτώχεια ο άνθρωπος δεν γίνεται ευτυχισμένος. Και βλέπουμε σήμερα ότι οι πιο ευκατάστατοι άνθρωποι γίνονται, συχνότερα από τους άλλους, τιποτένιοι, ανήθικοι, αλκοολικοί. Τι ευτυχία υπάρχει εκεί; Είναι ο χαμός τους. Μόνο ο θεός δίνει την ευτυχία.
Μια ομολογία είναι σωστή Όταν εμείς που την ομολογούμε ζούμε σωστά. Μπορεί να ομολογούμε αύτη ή εκείνη την πίστη και να μην καταλαβαίνουμε το Θεό όπως πρέπει.
Ας ζούμε, λοιπόν, όπως ταιριάζει στους χριστιανούς και τότε η πίστη που ομολογούμε θα είναι η πιο σωστή.
Ερώτηση. Γιατί πρέπει να ακολουθούμε τους κανόνες, να ερχόμαστε συχνά στην εκκλησία, να γνωρίζουμε την Εκκλησία, αφού μπορούμε απλώς να πιστεύουμε στο βάθος της καρδίας μας;
Απάντηση. Η πίστη που την κρατάμε μόνο μέσα μας είναι μια εγκεφαλική πίστη, όπως λέμε, χωρίς ζωντάνια ή, για να χρησιμοποιήσουμε ένα φιλοσοφικό όρο, μια πίστη αφηρημένη. Αλλά είναι γνωστό ότι ένας άνθρωπος που περιορίζεται στο να σκέπτεται το Θεό και δεν ζει σύμφωνα με το Θεό δεν εργάζεται για τη σωτηρία του. Για να είναι η πίστη ζωντανή πρέπει να πραγματοποιείται μέσα στη ζωή. Οι ακολουθίες, ο οίκος του Θεού, η Εκκλησία είναι η πραγμάτωση της πίστεως μέσα στη ζωή. Όποιος δεν σκέπτεται απλώς την πίστη του, αλλά ζει με την πίστη του, είναι φυσικό να ακολουθεί τους κανόνες, να πηγαίνει τακτικά στην εκκλησία, να γνωρίζει την Εκκλησία, δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Και τότε η πίστη γίνεται ζωή. Μόνο μια τέτοια πίστη είναι θετική και οδηγεί στην σωτηρία.
Έ ρ ω τ η σ η,: Μιλήστε μας γενικά για την Εκκλησία. Γιατί οι εκκλησίες είναι τόσο διαφορετικές μεταξύ τους τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική τους αρχιτεκτονική;
Κι άλλη μια ερώτηση:Πώς πρέπει να διαβάζουμε στο σπίτι το ψαλτήρι;
Απάντηση: Ό ναός δεν είναι η Εκκλησία, είναι οίκος προσευχής. Η Εκκλησία είναι η ουσία της πίστεως μας. Για να μιλήσω μεταφορικά, η Εκκλησία είναι ότι υψηλότερο κατακτά κανείς μέσα στο ναό. Γι' αυτό μέσα στο ναό μπορεί, στη χειρότερη περίπτωση, να συμβούν φοβερές αδικίες, στην Εκκλησία αυτό είναι αδύνατον. Η Εκκλησία είναι αγία.
Το ναό μπορούμε να τον δούμε, να τον ψηλαφίσουμε, ενώ για την Εκκλησία λέμε: "Πιστεύω εις μίαν, αγίαν, καθολική και αποστολική Εκκλησία". Η Εκκλησία δημιουργήθηκε από τον ίδιο το Χριστό, οικοδομήθηκε από τους (αποστόλους και τους αγίους, από το πνεύμα της πίστεως τους. Γι` αυτό πιστεύουμε στην Εκκλησία, ενώ επισκεπτόμαστε το ναό. Μερικές φορές βλέπουμε εκεί άσχημα πράγματα. Αλλά το Άγιο Πνεύμα παίρνει ότι καλύτερο έχει ο κάθε άνθρωπος και το εντάσσει στο θησαυρό της Εκκλησίας. Κα! αυτό το καλύτερο δεν είναι τα υλικά αγαθά, αλλά τα πνευματικά η αγάπη, η ευσπλαχνία, η αγνότητα. Αυτές είναι οι ιδιότητες της Εκκλησίας.
Γιατί όλες οι εκκλησίες διαφέρουν αρχιτεκτονικά; Όλες οι εκκλησίες δεν διαφέρουν αρχιτεκτονικά. Χτίζονται σύμφωνα με ένα σαφώς καθορισμένο σχέδιο. Η σε σχήμα σταυρού ή σε σχήμα μακρόστενο που συμβολίζει το πλοίο της Εκκλησίας που πλέει στη θάλασσα της ζωής. Φυσικά, όμως, υπάρχουν διαφορές. Όπως ακριβώς κι εμείς, που είμαστε όλοι άνθρωποι, αλλά ο καθένας έχει τα δικά του χαρακτηριστικά.
Πώς πρέπει να διαβάζουμε στο σπίτι το ψαλτήρι; Είναι χρήσιμο να διαβάζουμε το ψαλτήρι. Το διαβάζουμε μπροστά σ' ένα νεκρό, σ' έναν άρρωστο ή για την πνευματική μας οικοδομή. Το ψαλτήρι χωρίζεται σε καθίσματα. Με οποιοδήποτε τρόπο κι αν το διαβάζουμε, το ψαλτήρι είναι πάντα χρήσιμο. Έτσι, οποιοδήποτε ψαλτήρι κι αν έχετε, είτε είναι χωρισμένο σε καθίσματα είτε όχι, διαβάζετε το. Σε οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, το πρωί ή το βράδυ. Διαβάζετε το προσεκτικά και συνοδεύετε το με προσευχή, θα χαρίσει πολλά στην ψυχή σας.
Ερώτηση: Δεν καταφέρνω να συλλάβω την αρχή της Τριαδικότητας του Θεού. Τι είναι η Τριάδα;
Απάντηση: Η Τριάδα είναι μυστήριο. Δεν μπορούμε να τη βάλουμε κάτω και να την εξηγήσουμε, γι' αυτό είναι αντικείμενο ψίστεως. Μπορούμε όμως να φωτίσουμε ορισμένα σημεία. Ας χρησιμοποιήσουμε γι' αυτό ορισμένες αναλογίες. Η ανθρώπινη ψυχή αποτελείται, όπως ξέρουμε, από τη διάνοια, το συναίσθημα και τη βούληση. Αλλά είναι μία και είναι αδύνατον να παρουσιάσουμε χωριστά τα μέρη που την αποτελούν. Όταν ενεργεί η διάνοια, ενεργούν ταυτόχρονα το συναίσθημα και η βούληση. Να κι άλλο παράδειγμα από τον υλικό κόσμο: Ο ήλιος είναι ένας, αλλά εκπέμπει ταυτόχρονα φως, θερμότητα και ενέργεια. Και όλα αυτά είναι ένα.
Η αρχή της Τριαδικότητας του Θεού πρέπει να γίνει κατανοητή από ολόκληρο το πνευματικό μας είναι. Όχι μόνο από τη διάνοια αλλά και από το συναίσθημα και τη βούληση. Τότε μπορούμε να την δούμε καθαρότερα,
Η Τριάδα είναι η χριστιανική αντίληψη περί Θεού. Στους Ισραηλίτες και τους μουσουλμάνους δεν υπάρχει. Εκείνοι κατανοούν τον Θεό σαν μονότητα και εμείς αναγνωρίζουμε ένα μόνο θεό, ο οποίος όμως αποκαλύφθηκε σαν Τριάδα. Είναι ο Θεός που ήρθε σε θετική σχέση με την ανθρωπότητα. Ό Θεός - Πατέρας, ο Δημιουργός, ο Θεός - Υιός, ο Σωτήρας που πάσχει για την σωτηρία του ανθρώπινου γένους, ο Θεός - Άγιο Πνεύμα που οδηγεί στο δρόμο της αλήθειας.
Η αντίληψη της μονότητας του Θεού είναι σωστή, αλλά αφηρημένη, διανοητική. Ενώ ο Θεός, νοούμενος σαν Τριάδα, είναι μια αντίληψη ζωής, δεμένη με ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη μας.
Ερώτηση: Οι άνθρωποι που με περιβάλλουν είναι άπιστοι. Συχνά προσπαθώ να τους εξηγήσω σε ποιόν πιστεύω και σε τι συνίσταται η πίστη μου. Αλλά από μέρους τους αντιμετωπίζω μόνο ειρωνεία. Κάνω καλά που προσπαθώ να εξηγήσω κάτι ή μήπως "πετώ τα μαργαριτάρια στους χοίρους" όπως είπε ό Κύριος ημών Ιησούς Χριστός;
Απάντηση: Αν οι εξηγήσεις σας προκαλούν ειρωνείες, τότε μην εξηγείτε τίποτα. Είναι καλύτερα να προσεύχεστε γι' αυτούς. Οι χριστιανικές αλήθειες δεν πρέπει να επιβάλλονται, αλλά να γίνονται ελεύθερα αποδεκτές. Αλλά Όταν σας κάνουν μια ερώτηση πρέπει να απανόάτε. Προσέξτε όμως για ποιο λόγο σας κάνουν την ερώτηση. Είναι σημαντικό να μην αφήσετε να περάσει άκαρπα η στιγμή που θα σας ακούσουν με προσοχή και με την επιθυμία να σας καταλάβουν.
Πρέπει ακόμα να αναρωτηθείτε μήπως οι εξηγήσεις σας δεν είναι πολύ πειστικές. Πρέπει να προετοιμάζεται κανείς για το χριστιανικό κήρυγμα. Δεν είναι τυχαίο αυτό που είπε ο Χριστός: "μη πολλοί διδάσκαλοι γίνεσθε". Εάν οι χριστιανικές αλήθειες είναι ζωντανές μέσα σας, τότε θα είσαστε πειστικοί. Να πετάτε τα μαργαριτάρια στους χοίρους σημαίνει να προφέρετε λόγια, χωρίς να τα επιβεβαιώνετε με τον τρόπο της ζωής σας. Αν τα λόγια μας, η αλήθεια που ζει μέσα μας, είναι μαργαριτάρια ή Όχι, αυτό εξαρτάται από μας και Όχι από αυτούς που μας ακούνε.
Ερώτηση. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη κάμψη της ηθικής. Η οικογένεια, σαν κατ` οίκον Εκκλησία σχεδόν δεν υπάρχει πια. Τα διαζύγια πληθαίνουν. Ποια είναι η στάση της Εκκλησίας απέναντι σε όλα αυτά;
Απάντηση. Η πιο αρνητική που μπορείτε να φαντασθείτε. Η Εκκλησία πάντοτε αντιτάχτηκε στην ανήθικη συμπεριφορά και ποτέ δεν έδειξε ανοχή για την οποιαδήποτε αμαρτία. Η οικογένεια στη χώρα μας καταρρέει γιατί υποτιμήθηκε η ηθική. Η οικογένεια απαιτεί μια ασκητική προσπάθεια, κάποιον ηρωισμό, και ο ανήθικος άνθρωπος δεν είναι ικανός για τέτοια πράγματα. Το διαζύγιο επιτρέπεται μόνο σε περίπτωση μοιχείας, δηλαδή σε περίπτωση που ένας από τους συζύγους συμπεριφέρεται ανήθικα, αλλά σήμερα χωρίζουν με την παραμικρότερη αφορμή και τα διαζύγια οφείλονται στον εγωισμό και στην αμαρτία του ανθρώπου. Συχνά οι άνθρωποι δεν σκέπτονται την οικογένεια τους, τα παιδιά τους, αλλά μόνο τις προσωπικές τους απολαύσεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί άνθρωποι έχουν δύσκολο χαρακτήρα, ότι συχνά ενώνονται άτομα εντελώς αντίθετα πνευματικά, αλλά αυτά πρέπει να τα σκέπτεται κανείς νωρίτερα και να μην βιάζεται να παντρευτεί. Όταν όμως ο γάμος έχει γίνει και επιπλέον όταν υπάρχουν και παιδιά, τότε πρέπει να φανερωθεί το πνευματικό επίπεδο του καθενός. Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος ώστε να ρυθμιστούν όσο γίνεται καλύτερα οι ανθρώπινες σχέσεις, να δημιουργηθεί αμοιβαία κατανόηση και πνευματικός δεσμός. Αυτό είναι πάντοτε δυνατόν, Όταν υπάρχει αμοιβαία καλή θέληση. Ό τελικός σκοπός κάθε χριστιανού είναι να κάνει την οικογένεια του μια κατ` οίκον Εκκλησία.
Ερώτηση. Πως πρέπει να εννοήσουμε την φράση: "Ό άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ` εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού";
Απάντηση: Η εικόνα είναι το πνευματικό θεμέλιο που υπάρχει μέσα μας και μας έχει δοθεί σαν δώρο. Η ομοίωση είναι αυτό που πρέπει εμείς να καλλιεργήσουμε στο βάθος της υπάρξεως μας, ώστε να τελειοποιήσουμε το καλό, την αγάπη που υπάρχει μέσα μας. Με άλλα λόγια: έχουμε δεχτεί από το Θεό ένα υλικό, το οποίον οφείλουμε να επεξεργαστούμε.
Ερώτηση: Ενοχλούμαι πολύ με το δίσκο που τρία πρόσωπα περιφέρουν επανειλημμένα ενώ γίνεται η λειτουργία και προσευχόμαστε. Περιφέρονται, κάνουν θόρυβο με τα νομίσματα και αποσπούν την προσοχή των πιστών από την προσευχή. Μια φορά πήγα σε μια καθολική εκκλησία και πρόσεξα ότι δεν πουλούσαν κεριά κ.λ.π. και ότι ό διάκος περνούσε μια μόνο φορά από ένα μόνο πρόσωπο. Νομίζω ότι έτσι διακόπτεται λιγότερο η περισυλλογή. Έχω δίκαιο; Δεν θα μπορούσαμε να αλλάξουμε τον τρόπο που γίνεται ο έρανος; Είμαι σίγουρη ότι κάθε πιστός θεωρεί καθήκον του να συμμετέχει στη συντήρηση της εκκλησίας.
Απάντηση: Οι παρατηρήσεις αυτές είναι βάσιμες. Πραγματικά, πολλές φορές κριτικάρουμε τους καθολικούς για τις διαφορές που μας χωρίζουν απ' αυτούς κι όμως θα μπορούσαμε να διδαχτούμε αρκετά πράγματα. Η επανειλημμένη περιφορά του δίσκου κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας μας έγινε συνήθεια και δεν βλέπουμε σ` αυτό καμιά αμαρτία, και ωστόσο, κάθε τι που διαταράζει τη Θεία Λειτουργία, είναι αμαρτία. Αν ο Χριστός έκανε την εμφάνιση του στην εκκλησία μας, είναι βέβαιο ότι θα έδιωχνε πολλούς από μας. Τι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την κατάσταση; Πριν απ' όλα να έχουμε ξύπνια τη συνείδηση μας, ώστε ότι κάνουμε μέσα στην εκκλησία να μην το κάνουμε για τα χρήματα, αλλά με πίστη. Τότε δεν θα κάνουμε τίποτα που να διαταράζει την ακολουθία. Χωρίς καμιά αμφιβολία οι πιστοί δεν θα ανεχθούν να δουν την εκκλησία τους σε αθλία κατάσταση, και όταν χρειαστεί θα προσφέρουν την βοήθεια τους. Όλοι όσοι έχουμε μέσα μας ζωντανή συνείδηση οφείλουμε να σκεφθούμε πώς θα βελτιώσουμε τις συνήθειες μας.
Ερώτηση. Ό Θεός γνώριζε και γνωρίζει το καλό ή το κακό τέλος κάθε ανθρώπου. Μπορούμε ακόμα να πούμε ότι το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον είναι ανθρώπινες έννοιες. Για το Θεό δεν υπάρχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον. Άρα για Κείνων εκφράσεις όπως: "αυτός ο άνθρωπος θα μπορούσε να γίνει καλός,, αλλά έγινε κακός, δεν έχουν νόημα. Για το Θεό, που είναι αιώνιος, αυτός ο άνθρωπος είναι ήδη κακός. Γιατί, λοιπόν, να τον τιμωρήσει; Και τι νόημα έχει η διαβεβαίωση ότι του δόθηκε κάθε ευκαιρία να γίνει καλός; Ό Θεός ξέρει ότι έτσι κι αλλιώς αυτός ο άνθρωπος δεν θα σωθεί;
Απάντηση: Ναι, ο Θεός ξέρει Τι θα συμβεί σε κάθε άνθρωπο. Αλλά πρέπει επίσης, να το ξέρει και ο άνθρωπος. Γι' αυτό του δόθηκε το πνεύμα, η ψυχή. Κάθε τι που συμβαίνει στον άνθρωπο, οι τιμωρίες ή οι χαρές είναι μαθήματα σταλμένα απ` το Θεό. Πριν ακόμα δημιουργήσει τον άνθρωπο ο Θεός ήξερε τι θα συνέβαινε στην ανθρωπότητα. Αλλά ο Χριστός λέει κάπου στα Ευαγγέλια ότι η φωνή που ακούστηκε από τον ουρανό δεν προοριζόταν για Κείνων αλλά για το λαό. Κάθε τι που γίνεται σ' αυτό τον κόσμο, γίνεται για τον άνθρωπο. Ζούμε την ανθρώπινη ιστορία. Όταν θα ζήσουμε τη Θεϊκή Ιστορία, αν μπορώ να εκφραστώ έτσι, όλα θα είναι διαφορετικά.
Ερώτηση: Τι είναι οι Ώρες και πότε τις διαβάζουμε;
Απάντηση: Οι "Ώρες" είναι μια ακολουθία που αποτελείται από ψαλμούς. Τις διαβάζουμε πριν αρχίσει η Λειτουργία. Τότε που, σύμφωνα με τους Κανόνες, πρέπει να γίνεται η προετοιμασία της Θείας Λειτουργίας, η Προσκομιδή. Η ανάγνωση των "Ωρών" πρέπει να μας θυμίζει με την προσευχή τις ώρες της ζωής μας και πώς ώρα με την ώρα πλησιάζουμε στην βασιλεία του Θεού. Γιατί η θεία Λειτουργία είναι, κατά κάποιο τρόπο η Ευλογημένη Βασιλεία του Θεού.
Ερώτηση: Μου φαίνεται ότι ο χριστιανός είναι η θρησκεία των δακρύων και της λύπης. Γιατί μιλάμε αδιάκοπα για την αμαρτία, για τον πόνο. Πέστε μου, έχω δίκαιο; Εάν είναι έτσι, είναι δύσκολο για έναν άνθρωπο της εποχής μας να είναι χριστιανός. Στη ζωή υπάρχει αρκετή θλίψη και χωρίς αυτό. Μου φαίνεται ότι η θρησκεία θα πρέπει να είναι χαρούμενη. Να ελευθερώνει και Όχι να υποδουλώνει. Απαντήστε σ' αυτή την ερώτηση που με ταράζει.
Απάντηση. Ό χριστιανισμός είναι πριν απ' όλα η θρησκεία της χαράς. Το ζήτημα μόνο είναι, πώς εννοούμε τη χαρά; Αν την εννοούμε μ' ένα τρόπο χωμάτινο, τη χαρά της μέθης ή της ακολασίας, ο χριστιανισμός δεν χρειάζεται μια τέτοια χαρά. Σ' αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις, πρέπει να θλιβόμαστε και να ζητούμε τρόπο να ελευθερωθούμε από τη μέθη ή την ακολασία. Ό χριστιανισμός είναι η θρησκεία της χαράς που νοιώθει κανείς όταν ελευθερώνεται από την αμαρτία. Μόνο όταν ελευθερωθεί ο άνθρωπος από την αμαρτία, νοιώθει αληθινά τη χαρά. Τη χαρά της αναστάσεως, από την αμαρτία και το θάνατο, τη χαρά της αιωνιότητας. Ό Θεός να δώσει να μην έχομε πια αυταπάτες για τη χαρά, αλλά να την εννοούμε όπως πρέπει και τότε ο χριστιανισμός δεν θα μας φαίνεται πια η θρησκεία της λύπης.
Ερώτηση: Τι νόημα έχει ο πόνος των παιδιών;
Απάντηση. Είμαστε δεμένοι ο ένας με τον άλλον. Τα παιδιά υποφέρουν από τις αμαρτίες μας. Το νόημα είναι ότι οφείλουμε να βελτιωθούμε. Βλέποντας τους πόνους των παιδιών μας γινόμαστε πιο ευαίσθητοι. Ό Θεός δεν τιμωρεί υποχρεωτικά για μια αμαρτία. Γενικά, ο Θεός δεν τιμωρεί. Παιδεύει. Ό πόνος είναι ένα στάδιο της παιδείας. Για να υποφέρουν λιγότερο τα παιδιά μας, πρέπει εμείς να αμαρτάνουμε λιγότερο. Όταν βλέπουμε ένα παιδί να υποφέρει, πρέπει να ξέρουμε ότι υποφέρει για την δική μας αμαρτία. Συχνά οι άνθρωποι γίνονται τόσο σκληροί, ώστε ο δικό τους πόνος δεν μπορεί να τους διορθώσει. Αλλά διορθώνεται με τον πόνο των παιδιών τους.
