Τις προάλλες πέτυχα ένα άρθρο του γνωστού Πιτσιρίκου,
που μιλά ξεκαρδιστικά (με το γνωστό ασεβέστατο χιούμορ του) για ένα
μεγάλο πρόβλημα: την ταλαιπωρία των τουριστών στην Ακρόπολη.
Γι αυτή την ταλαιπωρία έχω αναφερθεί σε παλιότερο άρθρο. Σήμερα θα σχολιάσω μια ατάκα του Πιτσιρίκου:
«Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, οι ευθύνες για την ταλαιπωρία
των τουριστών οφείλονται στον Φειδία, τον Ικτίνο και τον Καλλικράτη που
δεν είχαν προβλέψει τα εκατοντάδες κρουαζιερόπλοια, με αποτέλεσμα να
μην χωράνε οι τουρίστες στην Ακρόπολη.»
Λάθος. Ο Μνησικλής, ο αρχιτέκτονας των Προπυλαίων, είχε προβλέψει
για την άνοδο χιλιάδων επισκεπτών στην Ακρόπολη. Κατασκευάστηκε μια
τεράστια ράμπα που έπιανε όλο το πλάτος των Προπυλαίων, ενώ προβλέφθηκε
άφθονος ελεύθερος χώρος για τα πλήθη που θα συγκεντρώνονταν, μολονότι
αυτό δε συνέβαινε κάθε μέρα, όπως σήμερα, αλλά μόνο κάθε τέσσερα χρόνια,
στη μεγάλη γιορτή των Παναθηναίων.
Αναπαράσταση της μνημειακής κλίμακας που οδηγούσε στα Προπύλαια, 5ος αιώνας π.Χ.*
Αφού κάποτε υπήρξε η δυνατότητα, γιατί σήμερα ο κόσμος ταλαιπωρείται τόσο;
Ο πρώτος λόγος είναι, φυσικά, οι εργασίες στην Ακρόπολη. Όσο
συνεχίζονται, η διαμόρφωση του χώρου θα είναι αναγκαστικά προβληματική,
όσον αφορά την κίνηση μεγάλου αριθμού ατόμων.
Ο δεύτερος λόγος εντοπίζεται στη διαμόρφωση του χώρου των Προπυλαίων
σήμερα. Το 1850, ο Κυριάκος Πιττάκης είχε ανακατασκευάσει ένα τμήμα της
μνημειακής κλίμακας των Προπυλαίων. Εκατό χρόνια αργότερα, όταν έγιναν
αλλαγές στον τρόπο εισόδου στην Ακρόπολη, το μεγαλύτερο τμήμα αυτής της
κλίμακας καταστράφηκε (εκτός από το κάτω μέρος). Η νέα διαμόρφωση
περιελάμβανε μια στενή αναβάθρα που ελίσσεται. Ο σκοπός, όπως
χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, ήταν να τονιστούν τα «γραφικά» χαρακτηριστικά
του χώρου σε αντίθεση με τα «κλασσικιστικά» που κυριαρχούσαν
παλιότερα**.
Τμήμα
της μνημειακής κλίμακας των Προπυλαίων, όπως διαμορφώθηκε από τον Κ.
Πιττάκη. Ήταν σε χρήση από το 1850 ως το 1959, οπότε απομακρύνθηκε. Από εδώ.
Αεροφωτογραφία της Ακρόπολης από Δυτικά. Διακρίνεται η ελικοειδής διαδρομή που ακολουθούν οι επισκέπτες σήμερα. Από εδώ.
Ο τουρισμός, την εποχή εκείνη, ήταν πραγματικά περιορισμένος. Ωστόσο,
ο τομέας ήδη γνώριζε ανάπτυξη και αρκετοί το γνώριζαν ήδη, όπως
αποδεικνύει η ανέγερση των αμέτρητων «Ξενία» ανά την επικράτεια. Γιατί
λοιπόν οι διαμορφωτές της εισόδου έκαναν αυτή την παρέμβαση ενώ τα
νούμερα έδειχναν καθαρά αύξηση του αριθμού των επισκεπτών; Μυστήριο. Το
γεγονός παραμένει ότι αντί να έχει μια είσοδο που να επιτρέπει την
απρόσκοπτη είσοδο μεγάλου πλήθους ανθρώπων, σήμερα η είσοδος της
Ακρόπολης είναι διαμορφωμένη με τρόπο που δυσκολεύει, αντί να
διευκολύνει την πρόσβασή τους. Επιπλέον, αντί να χρησιμοποιούνται και
οι πέντε διάδρομοι των Προπυλαίων χρησιμοποιείται μόνο ο κεντρικός και
μάλιστα συγχρόνως ως είσοδος και έξοδος. Θα έλεγε κανείς πως είμαστε στο
Μεσαίωνα, όταν η Ακρόπολη ήταν οχυρό και η είσοδός της σχεδιασμένη ώστε
ν’ αποτρέπει την άνοδο τυχόν πολιορκητών. Το μόνο που λείπει είναι οι
προμαχώνες και οι καταχύστρες με το καυτό λάδι.
Μακέτα
των Προπυλαίων κατά το Μεσαίωνα, όταν η Ακρόπολη ήταν κάστρο. Προσέξτε
τα επάλληλα τείχη με τις μικρές πύλες που υποχρεώνουν τον εισερχόμενο σε
ελικοειδή πορεία, με σκοπό να τον εκθέσουν όσο το δυνατόν περισσότερο
στις βολές των υπερασπιστών.
Για τη διαμόρφωση των Προπυλαίων δε μπορούν να γίνουν πολλά,
τουλάχιστον όχι στο άμεσο μέλλον. Για τον τρόπο όμως διαχείρισης του
πλήθους που περνά από αυτό το χώρο κάθε μέρα μπορούν να γίνουν πολλά,
αρκεί το κριτήριό μας να είναι η ικανοποίηση των επισκεπτών. Ασφαλώς
υπάρχουν τρόποι να διευκολυνθεί η άνοδός τους και να περιοριστεί η
περιττή ταλαιπωρία, αρκεί να υπάρχει θέληση γι αυτό.
Κατ’ αρχήν, αφού τα εισιτήρια είναι ψηφιακά, ας σκανάρονται επιτέλους
ψηφιακά από τους ίδιους τους τουρίστες. Σήμερα ο επισκέπτης πρέπει να
δώσει το εισητήριο στο φύλακα που το παίρνει, το ελέγχει, το σκανάρει
και το επιστρέφει. Πολλαπλασιάστε αυτά τα ελάχιστα δευτερόλεπτα αναίτιας
καθυστέρησης με χιλιάδες ανθρώπους και τα αποτελέσματα είναι
αστρονομικά. Επιπλέον, ο χειροκίνητος έλεγχος καταδικάζει τις 4
αυτόματες μπάρες που δεν επανδρώνονται σε αχρηστία – οι τουρίστες
περνούν δυο-δυο, ενώ θα μπορούσαν να περνούν ανά εξάδες.
Γιατί δεν υπάρχει ομαδικό εισιτήριο; Γιατί πενήντα άνθρωποι πρέπει να
προμηθευτούν από ένα ατομικό απόκομμα και να περάσουν ένας-ένας; Ας
μιλήσουν οι υπεύθυνοι της Ακρόπολης με τους συναδέλφους τους στο Μουσείο
Ακροπόλεως όπου το σύστημα εφαρμόζεται με επιτυχία.
Πόσος χρόνος άραγε θα μπορούσε να εξοικονομηθεί αν υπήρχε η
δυνατότητα ηλεκτρονικής κράτησης ή αγοράς εισιτηρίων; Γίνεται για
αεροπλάνα, μουσεία και συναυλίες. Γιατί όχι και στην Ακρόπολη;
Γιατί δε λειτουργούν τα αυτόματα μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων; Αν
λειτουργούν στο Μετρό, μπορούν σίγουρα να λειτουργήσουν και στην
Ακρόπολη.
Γιατί το ίδιο μηχάνημα που τυπώνει τα εισιτήρια δεν τυπώνει και μια
απόδειξη για την εφορία; Τα πρακτορεία την έχουν ανάγκη για φορολογικούς
λόγους. Γιατί οι εκπρόσωποί τους πρέπει να περιμένουν, μαζί με τους
πελάτες τους, για να τη λάβουν χειρόγραφα; “Επωνυμία εταιρείας;” “ΑΦΜ;”
“Πώς είπατε; 459;” Έλεος, βάλτε μια ταμειακή! Ακόμη κι ο περιπτεράς
δίνει απόδειξη για τα πατατάκια με το πάτημα ενός κουμπιού, γιατί δε
μπορεί να γίνει το ίδιο στην Ακρόπολη; Το κάνουν επίτηδες;
Υπάρχουν κι άλλες παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν, αλλά απαιτείται
τόλμη και θέληση. Για παράδειγμα, γιατί δε δίνονται οικονομικά κίνητρα
για να ενθαρρυνθούν οι επισκέπτες να έρχονται ώρες εκτός αιχμής; Π.χ.,
χαμηλότερη τιμή εισιτηρίου νωρίς το πρωί ή το απόγευμα;
Ακόμη, το Υπουργείο, σε συνεννόηση με το Λιμεναρχείο Πειραιά, θα
μπορούσε να επιβάλει περιορισμούς στον ελλιμενισμό των κρουαζιερόπλοιων
έτσι ώστε να μη συνωστίζονται οι επιβάτες από δυο, τρία ή και
περισσότερα πλοία όλοι μαζί στον ίδιο χώρο, την ίδια ώρα. Θα μπορούσαν
να θεσπιστούν κίνητρα (ή αντικίνητρα) για τον ελλιμενισμό των πλοίων
διαφορετικές ώρες και μέρες. Εναλλακτικά, θα μπορούσαν οι εκπρόσωποι των
εταιρειών τους να κληθούν σε σύσκεψη για να συναποφασίσουν ένα
πρόγραμμα με το οποίο θα συμφωνούν όλοι.
Πλήθη
συνωθούνται στην άνοδο προς τα Προπύλαια. Οι επισκέπτες δε φαίνεται ν’
απολαμβάνουν τη γραφικότητα της διαδρομής ή να βγάζουν φωτογραφίες.
Αντίθετα μοιάζουν να έχουν ως μόνη έγνοια να μη χάσουν τον οδηγό τους, ή
να μη γλιστρήσουν στις γυαλισμένες από τη χρήση πλάκες. Προσέξτε τα
νούμερα που κρατούν οι ξεναγοί: οι διαφορετικού σχήματος “ρακέτες”
μαρτυρούν πως αυτή τη στιγμή έχουν αποβιβαστεί τουλάχιστον 48 γκρουπ από
ένα πλοίο και 29 από κάποιο άλλο. Πολλαπλασιάστε επί 45 άτομα =
τουλάχιστον 3330 άνθρωποι, οι περισσότεροι από τους οποίους θα βρεθούν
στην Ακρόπολη μέσα σε διάστημα λίγων ωρών.
Η αναίτια ταλαιπωρία των τουριστών στην Ακρόπολη αποτελεί κηλίδα που
αμαυρώνει την κορωνίδα του ελληνικού τουρισμού. Προσωπικά ντρέπομαι για
την απαράδεκτη αυτή κατάσταση που δείχνει επαίσχυντη περιφρόνηση για
τους ανθρώπους που μας τιμούν με την προτίμησή τους και στηρίζουν την
οικονομία μας με τον οβολό τους. Πέρα από αυτό, αποτελεί κάκιστη
επιχειρηματική πρακτική σε έναν τομέα όπου η ικανοποίηση του πελάτη έχει
άμεσο αντίκτυπο στην εικόνα του προϊόντος και, επομένως, στη μελλοντική
κερδοφορία.
Ο σεβασμός στον πελάτη είναι η αποδοτικότερη επιχειρηματική πρακτική.
Είναι καιρός να γίνει προτεραιότητα, πριν ο τουρισμός μας καταποντιστεί
ανεπανόρθωτα.
* Υδατογραφία του P. Connolly, από το βιβλίο του John M. Camp, The Archaeology of Athens, 2001, σελ. 83.** Brouskari, Maria, The Monuments of the Acropolis, Athens, 2001, σελ. 45.
