«Οξυρρύγχειοι Πάπυροι»: όταν οι Διανοούμενοι παίζουν με τους αστικούς μύθους - Point of view

Εν τάχει

«Οξυρρύγχειοι Πάπυροι»: όταν οι Διανοούμενοι παίζουν με τους αστικούς μύθους



Ο Μενένιος Αππιος ήταν Ρωμαίος συγκλητικός και χρημάτισε μία περίοδο κυβερνήτης της Αχαϊας. Τον διαδέχτηκε ο φίλος του Ατίλιο Νάβιο που είχε στην αρχή δυσκολίες προσαρμογής. Ετσι,  Μενένιος του έστελνε κατά καιρούς διάφορες επιστολές στις οποίες περιέγραφε τους Ελληνες και τις συνήθειές τους.
Το πόσο οι περιγραφές του Μενένιου ταίριαζαν με σημερινά ιδιώματα των Ελλήνων έκανε μεγάλη εντύπωση. Ας δούμε ένα μικρό απόσπασμα :
Ποτέ , μα ποτέ δεν θέλησα να σου πω ότι λείπει η πολιτική σκέψη από την Ελλάδα. Απεναντίας πιστεύω πως αφθονεί, περισσότερο μάλιστα απ’ όσο φαντάζεται όποιος βλέπει τα πράγματα από έξω. Μόνο που δεν μας είναι αισθητή η παρουσία της , γιατι οι άνδρες που την κατέχουν φθείρονται ο ένας από τον άλλον σε μιαν αδιάκοπη πεισματική και το πιο συχνά , μάταιη σύγκρουση. Εάν λείπει κάτι των ελλήνων πολιτικών, δεν είναι ούτε η δύναμη της σκέψης , ούτε η αγωνιστική διάθεση. Στο χαρακτήρα , στο ήθος φωλιάζει η αρρώστια. Φωλιάζει στην άρνησή τους να δεχθούν να εξαφανίσουν το άτομό τους για την ευόδωση ενός ομαδικού έργου.
Οι επιστολές αυτές βρέθηκαν σε παπύρους της αρχαίας Αιγυπτιακής πόλης Οξύρρυγχος
και ήταν μέσα στις ανακαλύψεις των αρχαιολόγων  Bernard Pyne Grenfell και Arthur Surridge Hunt
Τις έφερε στο φως ο καθηγητής (και μετέπειτα πρόεδρος της Δημοκρατίας) Κωνσταντίνος Τσάτσος, αξιοποιώντας τη φιλοφρόνηση κάποιου Γερμανού συναδέλφου του.
Οι φοβερές αυτές επιστολές έκαναν το γύρο του κόσμου, ενημερώθηκε η διεθνής επιστημονική κοινότητα, μπήκαν αντίτυπα σε όλες τις βιβλιοθήκες, έγιναν βιβλιογραφία σε πολλές σοβαρές και επίσημες δημοσιεύσεις και, ήταν τέτοιο το κύρος του Κ. Τσάτσου, που πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι που κάποιοι άρχισαν να αναρωτιούνται ποιός ήταν αυτός ο Μενένιος Αππιος, πότε ακριβώς έζησε και ποιές ήταν οι ιστορικές παραπομπές που τον ανέφεραν.
Η έρευνα αυτή δεν βρήκε καμία απάντηση και έτσι οι πιέσεις μεταφέρθηκαν στον ίδιο τον Τσάτσο .
Εδώ είναι διαφωτιστική η επιστολή του Στέλιου Παπαθεμελή
Κύριο
Παντελή Σαββίδη,
EΡΤ3
Ενταύθα
Στην εκπομπή σας της 29/10 αναμεταδώσατε αποσπάσματα από επιστολές κάποιου Μενένιου Aπιου, Ρωμαίου συγκλητικού που αναφέρονται στο πολιτικό ήθος και τον χαρακτήρα των Ελλήνων.
Διέλαθε της προσοχής σας, καθώς και εκείνης των πανεπιστημιακών συνομιλητών σας ότι τόσο ο Μενένιος Aπιος όσο και οι επιστολές του είναι πλάσμα της φαντασίας του αειμνήστου Κωνσταντίνου Τσάτσου.
Ο Τσάτσος είχε δημοσιεύσει τα κείμενα αυτά στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ του 1954. Τα αναδημοσίευσε επίσης στη Β? σειρά των Αφορισμών και Διαλογισμών του (Βιβλιοπωλείο της Εστίας β? έκδ. 1970 σελ.243 έπ.) με τον τίτλο «Οξυρρύγχειοι Πάπυροι».
Εκεί ο συγγραφέας περιγράφει ότι πέρασε τάχα από την Αθήνα ένας παλιός συμφοιτητής του τότε Καθηγητής Πανεπιστημίου σε χώρα του Βορρά που τον πληροφόρησε ότι κάπου στην Αίγυπτο στην αρχαία Οξύρρυγχο, το σημερινό Μπενεζέ, βρέθηκαν πάπυροι σε λατινική γλώσσα που περιείχαν απόψεις του εν λόγω Μενένιου για τους Έλληνες.
Το δημιούργημα της φαντασίας του Κ.Τ. υπήρξε εξαιρετικά πειστικό, έγινε δεκτό χωρίς επιφυλάξεις. Τριάντα χρόνια μετά, τον Μάϊο του 1983, προκλήθηκε μια έντονη αμφισβήτηση της γνησιότητας των Οξυρρύγχιων Παπύρων από τις στήλες της «Καθημερινής» και της «Εστίας» οπότε τότε παρενέβη ο Κ.Τσάτσος και ομολόγησε («Καθημερινή 27/5/1983) ότι οι «Οξυρρύγχειοι Πάπυροι» είναι «ολόκληρο κατασκεύασμα δικό του».
Προς παρηγορίαν σας, ακόμη και ο κορυφαίος ιστορικός του Νέου Ελληνισμού ο μακαρίτης Καθηγητής Απόστολος Βακαλόπουλος στο βιβλίο του «Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων» είχε αποδεχθεί ως αληθινούς τους παπύρους και τον Μενένιο (πρβλ.την μαρτυρία του σε νεότερη έκδοση του «Χαρακτήρα των Ελλήνων» εκδόσεις ΗΡΟΔΟΤΟΣ χ.χ.σ.34 υποσ. 32).
Θεσσαλονίκη 30/10/08
Στέλιος Παπαθεμελής
Βεβαίως η ομολογία του Τσάτσου καθώς και η επιστολή Παπαθεμελή δεν έγιναν τόσο γνωστές όσο η ανακοίνωση περί Μενένιου Αππιου, ακόμα και σήμερα υπάρχει στο διαδίκτυο πληθώρα αναφορών που θεωρούν τις επιστολές αυθεντικό γεγονός, γράφονται άρθρα, γίνονται εργασίες κλπ κλπ.
Πώς όμως εμπνεύστηκε ο Τσάτσος το φανταστικό όνομα ;
Υπάρχει ένα κείμενο του William Shakespeare γραμμένο μεταξύ 1605 και 1608 με τίτλο Coriolanus, στηριγμένο στη ζωή του Ρωμαίου στρατηγού Gaius Marcius Coriolanus. Ενας από τους πρωταγωνιστές είναι ο συγκλητικός Agrippa Menenius Lanatus, ο οποίος, μεταξύ των άλλων, είχε σαν σύμβουλο τον κακότροπο  Appius Claudius Sabinus.
Ενδεχομένως λοιπόν ο Τσάτσος διάλεξε μέσα από αυτή την ιστορία το αληθοφανές όνομα του φανταστικού του ήρωα και έφτιαξε μία από τις ευφυέστερες εξαπατήσεις όλων των εποχών.
Για την επαλήθευση των παραπάνω δείτε και στο τεύχος 1691 (Χριστούγεννα 1997) της Νέας Εστίας την αναφορά του Αντώνιου Γ. Δροσόπουλου “Δύο ανθύπατοι για τους Ελληνες και τους πολιτικούς τους” http://www.ekebi.gr/magazines/flipbook/showissue.asp?file=171536&code=0030
http://dimitristsokakis.blogspot.gr
24grammata

Pages