Η ψωρίαση είναι μια πολυπαραγοντική πάθηση που μπορεί να οφείλεται σε γενετικούς, ανοσολογικούς, περιβαλλοντικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί διαταράσσουν τη λειτουργία των κυττάρων του δέρματος και κυρίως των κερατινοκυττάρων και των ινοβλαστών (1)
Γενετικοί παράγοντες
Υπάρχει πλήθος στοιχείων που υποδηλώνουν την ύπαρξη γενετικής προδιάθεσης για την εκδήλωση της ψωρίασης. Ωστόσο, δεν υπάρχει κάποιο ειδικό γονίδιο που να ευθύνεται για την ψωρίαση, αντί αυτού υπάρχει ένα σύνολο γενετικών χαρακτηριστικών τα οποία αυξάνουν τις πιθανότητες για τον ασθενή να αναπτύξει την ασθένεια.
Από αρκετές έρευνες προκύπτει ότι στο 30 με 50% των περιπτώσεων ψωρίασης υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας.
Ωστόσο, έρευνα σε μονοζυγωτικούς διδύμους έδειξε ότι στο 70% των περιπτώσεων και οι δύο δίδυμοι παρουσίαζαν τάση εκδήλωσης της ψωρίασης. Αν η κληρονομικότητα ήταν η μοναδική αιτία θα υπήρχε στο 100% εκδήλωση. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τα πορίσματα, η ψωρίαση εξαρτάται και από άλλους παράγοντες.
Η υπάρχουσα γνώση σχετικά με τα γονίδια που συνδέονται με την ψωρίαση είναι προς το παρόν ελλιπής. Ωστόσο, έρευνες σε οικογένειες ατόμων με ψωρίαση έχουν δείξει ότι υπάρχουν χρωμοσωμικές περιοχές που συνδέονται με την ασθένεια. Οι συγκεκριμένες ομάδες γονιδίων που προκαλούν φλεγμονή στο δέρμα ποικίλλουν από οικογένεια σε οικογένεια και από ασθενή σε ασθενή.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι σε μερικά χρόνια θα είναι σε θέση να προσδιορίζουν την κατάλληλη θεραπεία για κάθε ασθενή με ψωρίαση με βάση τα γενετικά χαρακτηριστικά του (1).
Πληθυσμιακές ομάδες που δεν προσβάλλονται
Ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες όπως οι αυτόχθονες Αμερικανοί από τις Άνδεις και οι Εσκιμώοι δεν προσβάλλονται από την ψωρίαση. Το γεγονός αυτό ενδεχομένως να οφείλεται σε γενετικές διαφορές παράλληλα με διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Ανοσολογικοί παράγοντες
Οι ανοσολογικοί παράγοντες προκαλούν φλεγμονώδεις αντιδράσεις στην επιδερμίδα.
Δομή του δέρματος
Το δέρμα αποτελείται από την επιδερμίδα, το χόριο και την υποδερμίδα. Η επιδερμίδα αποτελείται κυρίως από κερατινοκύτταρα (κύτταρα τα οποία σχηματίζουν την κεράτινη στιβάδα που προστατεύει το δέρμα), από μελανοκύτταρα (κύτταρα τα οποία παράγουν τις χρωστικές που ευθύνονται για το μαύρισμα και προστατεύουν το δέρμα), καθώς και από κύτταρα Langherans (τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος και στις νευρικές απολήξεις που συνδέονται απευθείας με το κεντρικό νευρικό σύστημα και ελέγχουν την πλειοψηφία των λειτουργιών του δέρματος).
Το ψωριασικό δέρμα παρουσιάζει μια βασική ανωμαλία:
Τα κύτταρα ανανεώνονται υπερβολικά γρήγορα.
Είναι γνωστό ότι στην περίπτωση της ψωρίασης η επιδερμίδα ανανεώνεται υπερβολικά γρήγορα (τέσσερις με έξι φορές πιο γρήγορα συγκριτικά με το υγιές δέρμα). Το γεγονός αυτό οφείλεται στο μη φυσιολογικό πολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων της επιδερμίδας, τα οποία παράγουν κακής ποιότητας κερατίνη, με αποτέλεσμα την εμφάνιση λεπιών.
Τα κυριότερα κύτταρα του χορίου, οι ινοβλάστες, ελέγχουν την ανανέωση των κερατινοκυττάρων. Ωστόσο, στην περίπτωση της ψωρίασης ο έλεγχος αυτός είναι προβληματικός.
Φλεγμονώδης αντίδραση του δέρματος
Εκτός από τον ταχύ ρυθμό ανανέωσης των κερατινοκυττάρων, η ψωρίαση είναι και αποτέλεσμα φλεγμονωδών αντιδράσεων του δέρματος. Η φλεγμονώδης αντίδραση οφείλεται σε δυο τύπους κυττάρων: τα πολυμορφοπύρηνα ουδετερόφιλα και τα Τ λεμφοκύτταρα, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανοσοαπάντηση.
Τι συμβαίνει στο δέρμα;
Τα πολυμορφοπύρηνα ουδετερόφιλα κατευθύνονται προς την κεράτινη στιβάδα (την εξωτερική κεράτινη στιβάδα της επιδερμίδας). Αποκολλώνται από την επιφανειακή στιβάδα του δέρματος και προκαλούν συνεχή ερεθισμό, σοβαρότερης μορφής από τον ερεθισμό που προκαλείται με τον ξεσμό. Έτσι, το δέρμα ξεκινά μία συνεχή διαδικασία επούλωσης. Με αυτόν τον τρόπο, τα συγκεκριμένα κύτταρα συμβάλλουν στη διατήρηση της φλεγμονής στην επιδερμίδα.
Παράλληλα, τα Τ κύτταρα επιτίθενται στο δέρμα και διατηρούν ενεργοποιημένη τη φλεγμονώδη αντίδραση. Η ψωρίαση χαρακτηρίζεται από τη χρόνια εμμένουσα αντίδραση στα Τ κύτταρα.
Τα Τ κύτταρα εμπλέκονται στην εκδήλωση και τη διατήρηση της φλεγμονής του δέρματος μέσω της απελευθέρωσης ορισμένων κυτταροκίνων με προφλεγμονώδη δράση.
Η ψωρίαση μοιάζει με αυτοάνοση διαταραχή· είναι σαν να εκλαμβάνεται ένα μόριο του δέρματος εσφαλμένα ως ξένο σώμα και να ενεργοποιεί την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος στην «εισβολή» αυτή. Ωστόσο, η ταξινόμηση της ψωρίασης ως αυτοάνοση διαταραχή τίθεται υπό αμφισβήτηση. Είναι σαφές ότι τα Τ κύτταρα που σχετίζονται με τις βλάβες έχουν κεντρικό ρόλο στην ψωρίαση, υπάρχει όμως έλλειψη αποδείξεων σχετικά με το εάν τα Τ κύτταρα ενεργοποιούνται από μόνα τους.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Στους ασθενείς με γενετική προδιάθεση στην ψωρίαση, η ασθένεια μπορεί να πυροδοτηθεί από ενδογενείς και εξωγενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Το σύνολο των παραγόντων αυτών μπορεί να επιταχύνει την ανανέωση του δέρματος.
Στους εξωγενείς παράγοντες συμπεριλαμβάνεται η αλλαγή εποχής και η τριβή που προκαλούν τα ρούχα στο δέρμα.
Στους ενδογενείς παράγοντες συμπεριλαμβάνεται η συναισθηματική πίεση, ορισμένα φάρμακα και οι μολυσματικές ασθένειες.
Κατά μια ευρεία έννοια, η ψυχολογική πίεση που μπορεί να αφορά περιπτώσεις όπως το άγχος της επιστροφής στο σχολείο μετά από τις διακοπές ή όπως η πίεση που προκαλεί ένα σοβαρό ψυχολογικό τραύμα, συχνά ευθύνεται για την εκδήλωση της ψωρίασης. Πρόκειται για σημαντικό παράγοντα, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει στην πρώτη εκδήλωση της ψωρίασης και σε υποτροπές της ασθένειας.
Οι βήτα-αποκλειστές, το λίθιο και οι κινολόνες είναι μερικά από τα φάρμακα που σε ορισμένες περιπτώσεις θεωρούνται ύποπτα για την εκδήλωση της ασθένειας. Η ξαφνική διακοπή της θεραπείας με κορτικοειδή μπορεί επίσης να επιδεινώσει την ψωρίαση.
Στα παιδιά, η σταγονοειδής ψωρίαση συνήθως οφείλεται σε στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις.
Τρόπος ζωής και ψωρίαση
Ορισμένες συνήθειες στον τρόπο ζωής αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης της ψωρίασης. Αυτό σχετίζεται κυρίως με το κάπνισμα.
Η κατανάλωση αλκοόλ και η παχυσαρκία μπορούν επίσης να θεωρηθούν παράγοντες επιδείνωσης.
Όπως ισχύει σε κάθε παθολογική κατάσταση που επηρεάζει την ποιότητα ζωής και πυροδοτείται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, απαιτείται να ληφθούν υπόψη πολλαπλοί παράγοντες για την αντιμετώπιση της ψωρίασης.
Η ψωρίαση δεν είναι απειλητική για τη ζωή και ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Κατά συνέπεια, η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας είναι στην κρίση του ασθενούς και του δερματολόγου του. Η εκάστοτε θεραπευτική στρατηγική θα πρέπει να βασίζεται στο διάλογο μεταξύ ιατρού και ασθενούς.
Ο ρόλος του νευρικού συστήματος στην εκδήλωση της ψωρίασης και στην επανεμφάνισή της.
Μερικές ενδείξεις που στηρίζουν την υπόθεση:
- Οι ψωριασικές πλάκες είναι απόλυτα συμμετρικές.
- Το άγχος συχνά σχετίζεται με την εμφάνιση των εξανθημάτων
της ψωρίασης.
- Τέλος, το νευρικό σύστημα απελευθερώνει ειδικές χημικές ουσίες,
όπως την ουσία Ρ και τα πεπτίδια της ορμόνης alpha MSH, τα οποία
ελέγχουν την ανανέωση του δέρματος.
Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης M.D.
Γενικός Χειρουργός
Δωδεκάνησα
Τηλ. 6974 139 931
via
