Δυστυχώς ο εθισμός σε ψυχοτρόπες (νόμιμες) ουσίες είναι όλο και πιο συχνός και σοβαρός στις μέρες μας. Μεταξύ 2004 και 2010, η κατανάλωση ηρεμιστικών είχε αυξηθεί κατά 40% στην Ελλάδα. Τα ψυχοτρόπα φάρμακα δεν έχουν την κακή φήμη του αλκοόλ και των ναρκωτικών και έτσι ο εθισμός σε αυτά είναι κοινωνικά πιο αποδεκτός. Επίσης, πολλοί άνθρωποι έχουν προβλήματα εθισμού και δεν το γνωρίζουν. Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωσή αυτών των σκευασμάτων είναι μια μεγάλη επιβάρυνση για τα ταμεία του δημοσίου συστήματος υγείας.
Μια εξήγηση για την κατάχρηση ηρεμιστικών είναι ότι πολλοί άνθρωποι έχουν την ανάγκη να αντιμετωπίσουν το άγχος και τις καταστάσεις που το προκαλούν. Έτσι, προτιμούν το σύντομο δρόμο ενός δισκίου με κάποια ουσία παρά να διαχειριστούν και αντιμετωπίσουν τα προβλήματα και το άγχος με κάποια μορφής ψυχοθεραπείας ή άλλης βοήθειας (πχ. αυτοβελτίωση). Εκείνοι που επηρεάζονται μπορεί ανήκουν σε κάθε ηλικία, να προέρχονται από διαφορετικό υπόβαθρο αλλά μοιράζονται κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Είναι φοβισμένοι, τείνουν να υποφέρουν από τα συμπτώματα της κατάθλιψης, αποφεύγουν καταστάσεις που τους προκαλούν άγχος και έχουν πείσει τον εαυτό τους πως δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματά τους χωρίς φάρμακα. Συχνά μάλιστα παίρνουν τα φάρμακα προληπτικά, δηλαδή πριν από μια κατάσταση που ξέρουν πως θα τους προκαλέσει άγχος.
Όλοι μα όλοι οι άνθρωποι μπορούν να παρουσιάσουν εθισμό, αυτό δεν σημαίνει όμως πως θα συμβεί σε όλους κατά την διάρκεια της ζωής τους. Όλα τα φάρμακα δρουν στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου μας. Έτσι όταν μια πράξη είναι ευχάριστη, ο εγκέφαλος θέλει να την επαναλάβει. Αυτό μπορεί να γίνει και με το φαγητό, με την διασκέδαση κτλ. Όπως και τα ναρκωτικά δρουν σε αυτό το σύστημα το ίδιο κάνουν και τα ηρεμιστικά. Προκαλούν ευχάριστο αποτέλεσμα επειδή μειώνουν το άγχος. Ένα προειδοποιητικό σημάδι πως έχετε εθιστεί είναι η αύξηση της δόσης για να πετύχετε το αποτέλεσμα της ηρεμίας και γαλήνης που επιθυμείτε.
Πέρα από τους βιολογικούς και ψυχολογικούς παράγοντες, είναι αναγκαίο να αναφέρουμε και έναν εξίσου σημαντικό λόγο της συνεχούς αύξησης της κατανάλωσης ψυχοτρόπων στην Ελλάδα. Το ίδιο το σύστημα υγείας (δημόσιο και ιδιωτικό) δεν δίνει χρόνο ή ακόμη και ευκαιρία στον ασθενή για άλλου είδους αντιμετώπιση. Η λύση που προτιμάται είναι η γρήγορη και πολλές φορές επιπόλαιη συνταγογράφηση κάποιου σκευάσματος. Φυσικά πίσω από αυτό υπάρχει ένα χορός δισεκατομμυρίων ευρώ παγκοσμίως. Βλέπετε σε σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου το κόστος για να κάνει κάποιο άτομο ψυχοθεραπεία είναι ιδιωτικό και δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Οι ειδικοί συστήνουν πως αν κάποιος θέλει να μειώσει ή να διακόψει τη χρήση των ψυχοτρόπων φαρμάκων θα πρέπει να το κάνει με ιατρική επίβλεψη. Όταν κάποιος μπει στην διαδικασία της αποτοξίνωσης θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιο ειδικό για να του ορίσει το πρόγραμμα και τις δόσεις που θα πρέπει να ακολουθήσει για να μην εμφανίσει συμπτώματα στέρησης. Αυτό μάλιστα στην περίπτωση των ηρεμιστικών σκευασμάτων είναι αρκετά δύσκολο. Αν ένα εθισμένο άτομο σταματήσει να παίρνει ηρεμιστικά με τη μία, θα υποστεί ένα ισχυρό σύνδρομο στέρησης με ναυτία, εμετούς, ζαλάδες, άγχος και ταχυκαρδία. Βέβαια υπάρχει και η λύση των κλινικών αποτοξίνωσης. Εκεί η αποτοξίνωση διαρκεί από οκτώ έως δέκα εβδομάδες και η θεραπεία δεν επικεντρώνεται μόνο στην εξάλειψη της κατανάλωσης ψυχοτρόπων φαρμάκων αλλά και στην εκμάθηση τεχνικών για να αντιμετωπίσετε το άγχος. Σε πρώτη φάση γίνεται η αποτοξίνωση σε φυσικό επίπεδο και σε δεύτερη σε ψυχολογικό επίπεδο. Το άτομο θα αρχίσει να υποφέρει λιγότερο από φόβους και αυτή ακριβώς θα είναι στιγμή που θα αρχίσει να μην χρειάζεται τα φάρμακα. Άρα βλέπουμε πόσο σημαντικό είναι να μάθει το άτομο να αντιμετωπίζει το άγχος και άλλες καταστάσεις από ψυχοθεραπευτική σκοπιά.
Είναι αλήθεια πως κανείς δεν θέλει να αισθάνεται ανήσυχος και αγχωμένος. Αλλά θα πρέπει να καταλάβουμε πως το άγχος είναι ένας αναγκαίος μηχανισμός προειδοποίησης του εαυτού μας. Μας προειδοποιεί για κάποιον κίνδυνο, είτε πραγματικό, είτε φανταστικό. Το άγχος είναι ένας μηχανισμός που προετοιμάζει το σώμα για να λύσει ένα πρόβλημα. Είναι θετικό, διότι σας επιτρέπει να είστε σε θέση να ασχοληθείτε με πολλές από τις καταστάσεις που συμβαίνουν στη ζωή και είναι στρεσογόνες όπως: μια συνέντευξη εργασίας, ένα τεστ, μία κακή είδηση κλπ. Ωστόσο, έρχεται μια στιγμή κατά την οποία, για πολλούς ανθρώπους, γίνεται ανυπόφορο, αφού δεν λειτουργεί πια προειδοποιητικά και προσαρμοστικά. Επηρεάζει έντονα την εργασία και την κοινωνική ζωή και προκαλεί δυσφορία. Τα συμπτώματα του άγχους ποικίλουν από άτομο σε άτομο τα συνηθέστερα είναι η ταχυκαρδία, η εφίδρωση, το αίσθημα παλμών, η ζάλη, το τρέμουλο και οι έμμονες και αρνητικές ιδέες. Υπολογίζεται ότι το 20% των ανθρώπων που βιώνουν κάποια διαταραχή άγχους κατά τη διάρκεια της ζωής τους θα καταφύγουν στα ηρεμιστικά για την καταπολέμησή του. Αλλά αυτό δεν θα πρέπει να γίνει μια αιώνια λύση. Ίσως να είναι μια καλή επιλογή για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα και πάντα με ιατρική συνταγή. Στην περίπτωση που το άγχος συνεχώς παρεμβαίνει στη ζωή ενός προσώπου, είναι σκόπιμο να αρχίσει μια ψυχοθεραπευτική αγωγή.
Το άγχος είναι ο μοχλός που κινεί τον κόσμο και επιζητεί την επίλυση κάποιων προβλημάτων. Αν όμως αντιμετωπιστεί μόνο με ψυχοτρόπα φάρμακα, δεν έχει επιλυθεί κανένα πρόβλημα και το ίδιο το άτομο δεν έχει μάθει να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της ζωής του. Θα πρέπει να ασχοληθούμε ενεργά με ένα πρόβλημα για να το λύσουμε. Η λήψη μιας ουσίας απλά κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Δεν το θεραπεύει και ούτε το εξαφανίζει, απλά το κάνει πιο εύκολα διαχειρίσιμο και πια είναι μόνο στο χέρι μας να μάθουμε να κάνουμε αυτή την διαχείριση.
Εθισμός είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα όχι ψυχιατρικό.
Δηλώνει έναν ανταγωνισμό του ατόμου με κάποιον στο περιβάλλον του,
σχετικά με τον έλεγχο πάνω στο σώμα του.
Thomas Szasz
Δηλώνει έναν ανταγωνισμό του ατόμου με κάποιον στο περιβάλλον του,
σχετικά με τον έλεγχο πάνω στο σώμα του.
Thomas Szasz
Βιβλιογραφία: Ο κλοιός του άγχους και της φοβίας, Νίτσα Κακογιάννη, Εκδ. ΣαββάλαςΤο Κλειδί της Σκέψης
Εθισμός και κατάχρηση τοξικών ουσιών, Jerome Jaffe, Εκδ. Αρχιπέλαγος
Εξάρτηση, εθισμός και αυτοδιαχείριση των ναρκωτικών, Νίκος Κοντούλης, Εκδ. Παπαζήσης
Εφημερίδα Καθημερινή (στατιστικά στοιχεία)
