Με μεγάλη χαρά και αυτοεκτίμηση οι κάθε λογής οικονομικά «επιτυχημένοι» υποστηρίζουν απευθυνόμενοι στους υπόλοιπους ανθρώπους ότι πρέπει να ακολουθήσουν το δικό τους παράδειγμα κι ότι με αυτόν τον τρόπο θα γίνουν κι αυτοί (οι υπόλοιποι) επιτυχημένοι και πλούσιοι. Συνεπώς, το σύστημα αυτό είναι δίκαιο και δίνει ευκαιρίες σε όλους κι απλά αυτοί πρέπει να τις εκμεταλλευτούν.
Όμως η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχει επιτυχία δίχως αποτυχία ούτε επιτυχημένοι δίχως αποτυχημένους. Για έναν πετυχημένο εργοδότη υπάρχουν εκατοντάδες σκλάβοι που απλώς επιβιώνουν. Για έναν δισεκατομμυριούχο δημοσιογράφο υπάρχουν χιλιάδες άλλοι ασήμαντοι δημοσιογράφοι, που τρέχουν και δε φτάνουν και τα τινάζουν απ’ το τσιγάρο και τον καφέ στα πενήντα τους. Για τον ένα παγκόσμιο πρωταθλητή δρομέα των 100 μέτρων υπάρχουν άλλοι χιλιάδες που έμειναν στην αφάνεια, απέτυχαν, χλευάστηκαν, δεν ανταμείφθηκαν. Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν μπορούν όλοι οι αθλητές να είναι πρωταθλητές ή δευτεραθλητές ή τέλος πάντων, διάσημοι και πλούσιοι. Ούτε όλοι οι δημοσιογράφοι πετυχημένοι. Ούτε είναι σοβαρή η σκέψη ότι όλοι οι εργαζόμενοι θα γίνουν πλούσιοι. Ούτε όλοι οι μαθητές να είναι οι καλύτεροι. Όταν τίθεται ζήτημα επιτυχίας ή αποτυχίας, τότε η μόνη δομή που υπάρχει είναι της πυραμίδας. Λίγοι πετυχημένοι, πολλοί αφανείς αποτυχημένοι.
Έλα όμως που υπάρχει και το αθάνατο ελληνικό ρητό «κι αν σου κάτσει;». Είναι η λογική «εντάξει, έτσι είναι η κατάσταση, αλλά μπορεί εσύ να είσαι ο τυχερός, και αύριο να έχεις σπορ αμάξι, πέντε διαμερίσματα και ό,τι θες». Ουσιαστικά είναι μια κοροϊδία. Γιατί εδώ δεν τίθεται, για τους περισσότερους ανθρώπους, καν το ζήτημα «ζω καλά, και ίσως γίνω εκατομμυριούχος», αλλά «τα βγάζω πέρα απλώς, και ελπίζω ότι θα γίνω εκατομμυριούχος». Εάν όλοι ζούσαν καλά, τότε η προσδοκία του πολύ πλούτου δε θα είχε νόημα, θα ήταν άχρηστη. Οπότε, τι προπαγανδίζεται; Ότι μπορεί (είτε με τα τυχερά παιχνίδια είτε με την 10ωρη ή και 12ωρη καθημερινή εργασία) να γίνει κανείς πλούσιος. Κι έτσι δελεάζεται ο καθένας και σκέφτεται «ας δοκιμάσω την τύχη μου. Ας δεχτούμε ότι όντως οι πιθανότητες για πλουτισμό είναι αυτές που λένε, δηλαδή πολλές» και δε σκέφτεται κανείς ότι με τη στατιστική δεν λύνεται το ζήτημα της αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων. Γιατί, δεν είναι ζήτημα μετάβασης από το «καλή ζωή» σε «πλούσια ζωή», αλλά από «μέτρια ζωή» σε «πλούσια ζωή», δηλαδή ακόμη πιο ακατόρθωτο για τους πολλούς. Κι ούτε φυσικά ο μισθωτός ή ο εργαζόμενος θα γίνει πλούσιος επειδή κάνει δυο δουλειές ή επειδή δουλεύει 10 και 12 ώρες. Δεν είναι ζήτημα χρόνου, αλλά ποιότητας εργασίας˙ και δεν μπορούν όλοι να κάνουν τις πιο κερδοφόρες δουλειές. Κι αυτό είναι ζήτημα δομής πυραμίδας. Βέβαια θα γινόταν όλοι πλούσιοι, αν ήταν όλοι κτηματομεσίτες, κομπιουτεράδες, μεγαλογιατροί κ.ο.κ., αλλά αυτό είναι ανέφικτο.
Ωστόσο η κυρίαρχη ιδεολογία αντιπροτείνει «Αφού εσύ μπορείς ίσως να γίνεις πλούσιος, ρισκάρισέ το, και μην κάθεσαι να σκεφτείς 1) την πιθανότητα να μην γίνεις πλούσιος ή 2) το γεγονός ότι δεν γίνεται όλοι να γίνουν πλούσιοι». Απ’ όσο φαίνεται, ο κόσμος αποδέχεται την κυρίαρχη ιδεολογία. Αν την αποδέχεται εξ ανάγκης ή αν αποβλακώνεται, δεν ξέρω. Πιθανόν και τα δύο. Όταν αποβλακώνεται με την τηλεόραση και ζουρλαίνεται με την απίστευτα πλούσια ζωή των ηθοποιών/τραγουδιστών, ή όταν ζορίζεται να τα βγάλει πέρα και οι τράπεζες τον αλυσοδένουν, δεν έχει περιθώρια αντίδρασης. Φυσικά, δεν γίνονται ποτέ πλούσιοι. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία και είναι σαν την επόμενη κλήρωση του λαχείου. «Δεν φταίει το ότι, εξαντικειμένου, δεν γίνεται να κερδίζουν όλοι, δηλαδή ο τρόπος λειτουργίας της κοινωνίας, αλλά το ότι εσύ προσωπικά ήσουν άτυχος ή ανεπαρκής», έτσι απαντά η κυρίαρχη άποψη. Δεν εξηγεί πώς γίνεται οι φτωχοί να γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι όμως.
Όταν αντιπροτείνεται κάτι τέτοιο στους επιτυχημένους, αυτοί αντιδρούν με έναν τρόπο που συνεπάγεται ότι (παρόλη την αδιαμφισβήτητη ευφυΐα και τον δυναμισμό τους) είτε είναι χαζοί είτε παριστάνουν τους χαζούς. Λεν ότι πρέπει να ρισκάρεις˙ νομίζουν ότι όλοι είναι σαν κι αυτούς. Δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι σωστό το δίλλημα «πετυχαίνω ή φτωχοζώ» και «ρισκάρω και πετυχαίνω, ή αποτυγχάνω». Γιατί οι περισσότεροι φτωχοζούν, και από αυτούς που ρισκάρουν και δεν ρισκάρουν, λίγοι ρισκάρουν και πετυχαίνουν. Οι άλλοι, όσοι δεν ρίσκαραν ή όσοι ρίσκαραν αλλά απέτυχαν, είναι για τους «πάντα επιτυχημένους» κάτι που δε θέλουν να σκέφτονται.
porta aurea
