Η Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας γιορτάζεται κάθε χρόνο από το 2002 την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου (φέτος ήταν στις 17 Νοεμβρίου), με πρωτοβουλία της UNESCO, που αναγνώρισε την ανάγκη για κοινό στοχασμό πάνω στα σύγχρονα προβλήματα, που απασχολούν την ανθρωπότητα.
Την ημέρα αυτή, ο οργανισμός του ΟΗΕ για τον πολιτισμό και την εκπαίδευση προτρέπει τα κράτη – μέλη του να διοργανώνουν εκδηλώσεις και συζητήσεις για φιλοσοφικά θέματα.
via
 |
Την ημέρα αυτή, ο οργανισμός του ΟΗΕ για τον πολιτισμό και την εκπαίδευση προτρέπει τα κράτη – μέλη του να διοργανώνουν εκδηλώσεις και συζητήσεις για φιλοσοφικά θέματα.
 Γίνε φιλόσοφος, αλλά μέσα σε όλη τη φιλοσοφία σου εξακολούθησε να είσαι άνθρωπος  |
Με αγάπη για την σοφία (φιλείν + σοφία) η επιστήμη της Φιλοσοφίας, η επιστήμη των επιστημών, αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα που συχνά ξεπερνούν τις γνωστικές δυνατότητες του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί μεν να διευρύνει τα όρια της ανθρώπινης σκέψης, αλλά και ότι μπορεί να μην δώσει λύση στον αρχικό προβληματισμό, παρά να γεννήσει σκέψεις πάνω στην ίδια την σκέψη. Ωστόσο, τελικός σκοπός του φιλοσόφου οφείλει να είναι η δημιουργία προτάσεων για το πώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα, για το πώς θα μπορούσαν να δοθούν απαντήσεις. Και για να δημιουργηθεί η πρόταση, όπως συμβαίνει με όλες τις επιστήμες, θα πρέπει να προηγηθούν η παρατήρηση, η υπόθεση, το πείραμα, η απόδειξη και η επανάληψη.
Η ηθική, η αισθητική, η μεταφυσική, η λογική, η πολιτική φιλοσοφία κ.α. είναι κλάδοι της Φιλοσοφίας που συχνά εμπλέκονται μεταξύ τους και που αφορούν ανέκαθεν την ανθρωπότητα, με διαφορετική ίσως βαρύτητα ανά εποχή.
Εδώ, ας αναφέρουμε πως η Παγκόσμια Οργάνωση Φιλοσοφικών Εταιριών είχε αποφασίσει και πρότεινε στην UNESCO η Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας να εορτάζεται την ημέρα θανάτου του Σωκράτη, στις 5 Μαρτίου του 399 π.Χ. Για αδιευκρίνιστους λόγους η UNESCO αποφάσισε τελικά η ημέρα εορτασμού της Φιλοσοφίας να είναι την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου.
Ως προς το επίκαιρο ερώτημα αν υπάρχει χώρος για φιλοσοφία σε θέματα επικαιρότητας, αυτό το ζήτημα έχει νόημα μόνο για ανθρώπους που είναι φιλοσοφημένοι, που έχουν δηλαδή διδαχθεί την ελληνική φιλοσοφία, που την έχουν δεχθεί ως διδασκαλία, έρευνα, τρόπο ζωής. Για ανθρώπους που έχουν μάθει να προσφέρουν στα κοινά και να προστατεύουν τα πολιτιστικά στοιχεία της χώρας. Για αυτούς τους ανθρώπους η φιλοσοφία έχει πολύ μεγάλη σημασία στη ζωή και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους.
Σήμερα, άλλωστε, δεν είναι ο φιλόσοφος που παίρνει αποφάσεις για τον λαό, όπως συνέβαινε στην αρχαιότητα, αλλά κάποιες πολιτικές ομάδες στις οποίες ζητήθηκε από τον λαό να το κάνουν. Συνεπώς η φιλοσοφία δε θα μπορούσε να απαντήσει στη σημερινή κρίση, αφενός γιατί δεν είναι ειδική να απαντήσει στα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία σήμερα, αφετέρου γιατί δεν ζητάται ποτέ από τους πολιτικούς η γνώμη των σύγχρονων φιλοσόφων. Αν ζητιόταν, σίγουρα θα μπορούσαμε να έχουμε κάποιες προτάσεις, είτε βραχυπρόθεσμες είτε μακροπρόθεσμες.
● Θα μπορούσαν, άραγε οι προτάσεις αυτές να δώσουν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία σήμερα;
Η Φιλοσοφία δεν είναι μία επιστήμη σαν τις άλλες, π.χ. Βιολογία, Χημεία, κατά την οποία πραγματοποιούνται πειράματα, τα αποτελέσματα των οποίων μπορούν να δώσουν άμεσες λύσεις στην ανθρωπότητα. Πρόκειται για ένα μάθημα ζωής που διαμορφώνει ήθος, φρόνημα, ανοίγει το μυαλό. Όσο πιο ανοιχτό μυαλό έχει κανείς τόσο καλύτερα μπορεί να δεχθεί την Φιλοσοφία και να λειτουργήσει σύμφωνα με αυτήν στην ζωή του. Για να γίνει όμως αυτό, και για να διαμορφωθεί το ήθος, χρειάζεται δουλειά όχι μόνο από τους ειδικούς (π.χ. καθηγητές Φιλοσοφίας) αλλά και από την συνολική εκπαίδευση που δέχεται ένας άνθρωπος, ήδη από το δημοτικό σχολείο. Ένας ανοιχτόμυαλος δάσκαλος ή καθηγητής μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να πορευθεί στην κοινωνία που ζει.
Φιλοσοφίες υπάρχουν αμέτρητες σε όλον τον κόσμο, πόσο μάλλον στην Ελλάδα που είναι η μητέρα της επιστήμης αυτής. Έτσι, στην ελληνική κοινωνία θα έπρεπε να πορευόμαστε σύμφωνα με την ελληνική φιλοσοφία, με τις αρχές και τα ήθη της, η οποία θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία σύμφωνα με τεχνικές που υπάρχουν ήδη από την εποχή του Πλάτωνα.
● Πώς θα μπορούσε, λοιπόν, η Φιλοσοφία να γίνει αντιληπτή από όλους; Πώς θα μπορούσε να μιλά με πιο απλά λόγια;
Το πρόβλημα της εκλαΐκευσης της Φιλοσοφίας υπήρξε ήδη από την εποχών των Πυθαγορείων, οπότε υπήρχαν αυτοί που εισέπρατταν επιφανειακά αυτά που δίδασκε ο Πυθαγόρας και αυτοί που μάθαιναν σε βάθος από τα λεγόμενά του (-αξίζει να αναφερθεί ότι η μετάδοση των γνώσεων εκείνη την εποχή γινόταν πάντοτε προφορικά. Ο Πυθαγόρας δεν άφησε τίποτε γραπτό.)
Μπορεί σήμερα να είναι πολλοί αυτοί που αμφισβητούν τη χρησιμότητά της ή την ίδια της την υπόσταση, η σχέση, όμως, που διατηρεί στο διάβα των αιώνων με τις ιδέες την κρατά ζωντανή και ζωτική για τον άνθρωπο του σήμερα, αυτόν που τόσο εύστοχα κινηματογράφησαν να είναι χαμένος στη μετάφραση.
Ο έρωτάς της με τις ιδέες γεννιέται με τη δημιουργία τους, εκδηλώνεται με την αμφισβήτησή τους, κορυφώνεται με την ανάλυση και κατανόησή τους και καρπός της συνύπαρξής τους είναι η επιστροφή στην ίδια την ιδέα, καθάρια και σχηματοποιημένη.
Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η φιλοσοφία εδρεύει στον κόσμο των ιδεών. Εκεί αναπνέει, εκεί αναπτύσσεται, εκεί προσεγγίζεται. Για να δοθεί, λοιπόν, μία πειστική απάντηση στο ερώτημα «ποια η χρησιμότητα της φιλοσοφίας;» πρέπει να προσεγγιστεί ο κόσμος των ιδεών, έτσι όπως εμφανίστηκε μέσα από το ανθρώπινο πνεύμα. Μία μικρή και σύντομη περιήγηση στον πνευματικό κόσμο του Σωκράτη, του Αριστοτέλη, του Ζαν Ζακ Ρουσό, του Νίτσε δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για την αναγκαιότητά της και τη σημασία της.
Οι θέσεις και οι απόψεις που εξέφρασαν, όχι μόνο δημιούργησαν νέα πεδία ιδεολογικής ανάπτυξης αλλά μετέβαλλαν ουσιαστικά και πρακτικά τον κόσμο γύρω τους. Ο Σωκράτης υπεράσπισε τις θέσεις του και την ηθική του με την ίδια του τη ζωή. Η σκέψη του Αριστοτέλη αποτέλεσε δομικό υλικό του πολιτισμού της Δύσης ενώ το κοινωνικό συμβόλαιο του Ρουσό αποτέλεσε το ιδεολογικό όπλο της Γαλλικής Επανάστασης.
Το ζήτημα, λοιπόν, που γεννάται δεν είναι αν η φιλοσοφία είναι χρήσιμη στο σημερινό άνθρωπο, αλλά γιατί αυτός λησμόνησε τη σημασία της. Γιατί δεν γίνεται άμεσα κατανοητή η αξία της, γιατί η κοινωνία εμφανίζεται αποκομμένη από τη φιλοσοφική σκέψη.
in2life – Καθημερινή
via
