«Ο δίκαιος άνθρωπος είναι πιο ευτυχισμένος από τον άδικο» λέει ο Πλάτωνας στην “Πολιτεία’. Μια σκέψη του πιο διάσημου μαθητή του Σωκράτη, που όμως δεν είχε στοιχεία για να την τεκμηριώσει.
Ο Harvey James, οικονομολόγος από το πανεπιστήμιο του Μισούρι, σε μελέτη που διενήργησε βρήκε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της ικανοποίησης από τη ζωή και της μη αποδοχής ανήθικων συμπεριφορών. Τα συμπεράσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό “Kyklos’.
Η έρευνα
Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες σε προσωπικές συνεντεύξεις να βαθμολογήσουν σε κλίμακα από το 1 έως το 10, πόσο ικανοποιημένοι είναι από τη ζωή τους. Τέθηκαν επίσης τέσσερα ερωτήματα ηθικής σχετικά με το πόσο αποδεκτές είναι οι εξής πρακτικές:
Να λαμβάνουν κρατικές παροχές που δεν δικαιούνται
Να μην πληρώνουν εισητήριο στα μέσα μαζικής μεταφοράς
Να κλέβουν φόρους
Να αποδέχονται την δωροδοκία
Αυτό που βγήκε ως συμπέρασμα είναι ότι αυτοί που θεωρούν ως μη αποδεκτές τις παραπάνω πρακτικές, τείνουν να είναι περισσότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή.
Οι περιορισμοί
Σίγουρα τα παραπάνω τέσσερα σενάρια δεν αποτελούν το απόλυτο μέτρο της ηθικής και δεν αποκαλύπτουν την ακριβή συμπεριφορά των ανθρώπων. Ωστόσο, και τα τέσσερα έχουν ένα κοινό ηθικό υπόβαθρο, ότι το καθένα από αυτά εκφράζει μια ενέργεια που θα μπορούσε άμεσα ή έμμεσα να βλάψει συνανθρώπους, ή την κοινωνία γενικότερα. Επίσης, ο βαθμός της ευτυχίας είναι σχετικός. Αν κάποιος σας ρωτήσει πόσο ικανοποιημένοι είστε με τη ζωή σας, η απάντησή σας μπορεί να επηρεαστεί από πολλά πράγματα που συνέβησαν εκείνη τη συγκεκριμένη ημέρα ή εβδομάδα ή μήνα.
Τίθεται και το εξής ερώτημα: Οι κανόνες της ηθικής επηρεάζουν την ευτυχία ή το αντίστροφο; Ή μήπως υπάρχει κάτι άλλο που επηρεάζει και τα δύο; Πιθανώς όταν κάποιος δεν αποδέχεται ανήθικες συμπεριφορές, δεν αισθάνεται ντροπή και ενοχή. Οπότε αυτό ίσως οδηγεί σε αύξηση του αισθήματος της ευτυχίας.
Πολιτιστικές διαφορές
Η μελέτη έγινε σε τέσσερις χώρες του δυτικού ημισφαιρίου: ΗΠΑ, Καναδάς, Μεξικό και Βραζιλία. Διαπιστώθηκε ότι πράγματι υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ ηθικής και ευτυχίας, αλλά η δύναμη αυτής της σχέσης διαφέρει ανάμεσα στα έθνη. Η επίδραση της παραμέτρου της ηθικής είναι πολύ ισχυρότερη και μεγαλύτερη για τους Βραζιλιάνους σε σχέση με τους Αμερικανούς. Η εξήγηση πρέπει να είναι ότι η Βραζιλία, όπως και μεγάλο μέρος της Νότιας Αμερικής, έχει ισχυρή θρησκευτική κουλτούρα.
Κοινωνική ευημερία και ηθική
Τα συμπεράσματα της έρευνας συμβαδίζουν και με την άποψη ότι η ευτυχία συνδέεται περισσότερο με ψυχολογικούς παράγοντες και όχι με υλικά αγαθά. Οπότε αν ο στόχος της δημόσιας πολιτικής είναι η βελτίωση της ατομικής ευημερίας, και αν η ατομική ευημερία αυξάνεται όταν οι άνθρωποι είναι ηθικοί, τότε οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ηθικής συμπεριφοράς των ανθρώπων θα έχουν ως αποτέλεσμα και την βελτίωση της συνολικής κοινωνικής ευημερίας.
