ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Διαβάζοντας με προσοχή τα λόγια που είπε ο Ιησούς, παρατηρούμε αμέσως ένα καταπληκτικό χαρακτηριστικό. Τα πιο βαθιά νοήματα, οι τελειότερες ηθικές διδασκαλίες, είναι διατυπωμένες με πολύ απλά λόγια!
Αυτό δεν είναι αυτονόητο. Οι φιλόσοφοι όλων των εποχών δεν απευθύνονται στον απλό άνθρωπο. Απευθύνονται στους λίγους, τους μορφωμένους, που μπορούν να παρακολουθήσουν τους συλλογισμούς, τα διανοήματά τους. Το ξετύλιγμα των σκέψεων συχνά αναγκάζει και τους πιο μορφωμένους να διαβάζουν ερμηνευτικά σχόλια, παρατηρήσεις άλλων φιλοσόφων και συγγραφέων πάνω στο ίδιο θέμα, να κάνουν σύνθετους συλλογισμούς.
Ο Χριστός όμως απευθύνεται στον απλό άνθρωπο. Λέει όλα αυτά, που κανείς φιλόσοφος δεν προσέγγισε, και τα λέει με απλότητα. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν μπορεί να καταλάβει το λόγο του Χριστού.
«Όσα θέλετε να σας κάνουν οι άνθρωποι, αυτά και εσείς να κάνετε σε αυτούς» λέει ο Ιησούς.
«Με όποιο μέτρο κρίνετε, με το ίδιο μέτρο θα κριθείτε. Αν συγχωρείτε τους άλλους, θα σας συγχωρέσει ο ουράνιος πατέρας. Αν δεν συγχωρείτε τους συνανθρώπους σας, ούτε ο ουράνιος πατέρας θα σας συγχωρέσει».
Απλό, εύληπτο, υπέροχο. Διδάσκει την αγάπη, την καλοσύνη. Χτυπάει τον εγωισμό και τη φιλαυτία. Αποτελεί το άριστο θεμέλιο μιας κοινωνίας.
Πάρα πολλοί από τους απλούς λόγους του Ιησού, είναι σήμερα παροιμίες σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας δούμε μερικούς λόγους:
«απόδοτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι»,
«ουκ έχει που την κεφαλήν κλίναι»,
«εκ του περισεύματος της καρδίας το στόμα λαλεί»,
«πολλοί εισί οι κλητοί, ολίγοι δε οι εκλεκτοί»,
«τον μεν πνεύμα πρόθυμο, η δε σαρξ ασθενής» και τόσα άλλα.
Οι εκφράσεις, ο λόγος, είναι τόσο χαρακτηριστικά που φαίνεται αμέσως κάτι αν το είπε ή όχι ο Ιησούς. Το ύφος είναι μοναδικό. Ας δούμε παραδείγματα
«Αιτείται και δοθήσεται υμίν, ζητείτε και ευρήσετε, κρούετε και ανοιγήσεται υμίν».
«Δεύτε προς πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι και εγώ αναπαύσω υμάς».
«Οι έσχατοι έσονται πρώτοι, και οι πρώτοι έσχατοι».
ο Ιησούς χρησιμοποίησε αριστοτεχνικά τη λεγόμενη Σωκρατική μέθοδο, με την οποία οδηγούσε τους μαθητές ή τους άλλους ανθρώπους να δώσουν μόνοι τους τη σωστή απάντηση. Χρησιμοποίησε πάρα πολλές εικόνες από την καθημερινή ζωή, και παρομοιώσεις, για να γίνει απόλυτα κατανοητός. Με τις παραβολές έδωσε διαχρονικά μηνύματα, με τρόπο που άμεσα γίνονται αντιληπτά από τους απλούς ανθρώπους όλων των εποχών.
Η σπορά, η συγκομιδή, οι πονηροί και οι αγαθοί εργάτες, ο ποιμένας, το πρόβατο, ο έμπορος των μαργαριταριών, η δραχμή που χάθηκε, πένθος, χαρά, λύπη, δάκρυα, πλούτος, φτώχεια, πείνα, δίψα, υγεία, ασθένεια, όλες οι παραστάσεις που έχουν οι άνθρωποι από τη ζωή τους πάνω στη γη, έγιναν διήγηση, παραβολή, διδασκαλία, από όπου βγήκε το τέλειο ηθικό κήρυγμα, που όμοιό του ποτέ δεν ακούστηκε.
Ας δούμε λίγα σημεία της πρωτοφανούς αυτής διδασκαλίας.
1. Η ύπαρξη του Θεού
Δίπλα στο φρέαρ της Σαμάρειας, ο Ιησούς είπε σε μια γυναίκα: Ο Θεός είναι πνεύμα, που δεν μπορεί να κλειστεί σε τοπικά όρια και εθνικούς φραγμούς. Είναι πανταχού παρών, έτοιμος να ακούσει όποιον του μιλάει. «Πνεύμα ο Θεός και τους προσκυνούντες αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν».
2. Ο Θεός είναι πατέρας
Ζητάει, στην Κυριακή προσευχή, να αποκαλούμε το Θεό πατέρα. «Πάτερ ημών, ο εν τοις ουρανοίς». Είναι ένας πατέρας που ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους. Απαντάει στις προσευχές, αρκεί να φερόμαστε στους ανθρώπους, όπως θέλουμε να μας φερθούν και αυτοί! Θεέ, συγχώρεσέ μας, όπως και εμείς συγχωρούμε τους συνανθρώπους μας, λέει η Κυριακή προσευχή.
3. Η βασιλεία των ουρανών
Η ψυχή είναι αθάνατη. Ο κόσμος αυτός, αποτελεί τόπο κρίσης. Η αμοιβή των δικαίων και των ταπεινών είναι η αιώνια ζωή. «Εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδιά, ου μη εισέλθετε εις την βασιλείαν των ουρανών» είπε ο Ιησούς. Και «ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται».
Το αναστάσιμο «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασιν ζωήν χαρισάμενος» εκφράζει με τον πιο φανερό τρόπο την πίστη των Χριστιανών στην αιώνια ζωή. Ο «τον Θάνατο καταπατήσας» υποσχέθηκε ότι θα πάρει τους δίκαιους κοντά του, εκεί που είναι ο ουράνιος πατέρας.
4. Η εντολή της αγάπης
Είναι η πιο σημαντική εντολή. Η αγάπη αυτή είναι πρωτόγνωρη, περιλαμβάνει όσους μας μισούν, μας αδικούν. Η αγάπη έχει τη δύναμη να συνετίσει και να διορθώσει πολλούς, τη στιγμή που η αντιπαράθεση και ο θυμός τους κάνουν όλους χειρότερους.
«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς, καλώς ποιείτε τους μισούντας υμάς και προσεύχεστε υπέρ των επηρεαζόντων υμας και διοκόντων υμάς».
5. Οι εχθροί της ψυχής
Ο μαμμωνάς. Το χρήμα και τα υλικά αγαθά. Αν αυτά γίνουν πρώτος στόχος του ανθρώπου, αυτός γίνεται άδικος, εγωιστής, φέρνει τη δυστυχία στους άλλους ανθρώπους. Η απληστία, η πλεονεξία, η αγωνία της απώλειας, σημαδεύουν την προσωπικότητα και της δίνουν απάνθρωπα χαρακτηριστικά.
Η μέριμνα. Η αγωνιώδεις φροντίδα, τι θα γίνουμε, τι θα κάνουμε, μήπως γίνει ότι φοβόμαστε. Ο Ιησούς δίδαξε τη φυσιολογική φροντίδα, που βάζει τα υλικά αγαθά στη δεύτερη θέση, αφήνοντας για την πρώτη θέση την προσπάθεια για βελτίωση την αγάπη, την εμπιστοσύνη στο Θεό. Ο άνθρωπος πρέπει να δείχνει εμπιστοσύνη στον ουράνιο πατέρα, να μην φέρεται με το φόβο και την αγωνία που δείχνουν άτομο που δεν πιστεύει ότι μπορεί ο Θεός να το προστατέψει και να το βοηθήσει.
Η φιλαυτία. Ο άνθρωπος που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, δεν αγαπάει κανένα. Φέρεται στους άλλους υποτιμητικά, χωρίς ενδιαφέρον και αγάπη. Προσπαθεί να τους χρησιμοποιήσει για να πετύχει ότι πιστεύει ότι δικαιούται. Εκμεταλλεύεται, καταπιέζει, θεωρεί «υπάνθρωπους» πολλούς από τους συνανθρώπους του.
6) Η αλληλοβοήθεια.
Ο Ιησούς τονίζει με έμφαση την ανάγκη να βοηθάμε ο ένας τον άλλο. Φτάνει στο σημείο να θεωρεί τον εαυτό του οφειλέτη, αν προσφέρουμε βοήθεια σε κάποιο συνάνθρωπό μας! «Αφού προσφέρατε σε έναν από τους πτωχούς αδελφούς σας, σε εμένα προσφέρατε» λέει!
Η επί του όρους ομιλία, αποτελεί το καταστατικό της Χριστιανικής πίστης. Αιώνες οι άνθρωποι σκύβουν πάνω από το ευαγγέλιο του Ματθαίου, και μένουν έκπληκτοι από το ηθικό ύψος, στο οποίο ανεβάζει ο Ιησούς τον άνθρωπο.
Ας δούμε ένα τμήμα από την επί του όρους ομιλία του Ιησού Χριστού. Είναι άξιο ιδιαίτερης προσοχής ότι προσπαθεί να κτυπήσει τη ρίζα του κακού. Αντί για το «μη φονεύσεις» ζητάει το «μη οργισθείς κατά του αδελφού σου». πράγματι, η οργή οδηγεί στο μίσος, τον εγωισμό, την κακία, καμιά φορά και το φόνο. Αν κάποιος δεν οργισθεί, δεν φτάνει ποτέ στα επόμενα στάδια.
Αντί για το «μη μοιχεύσεις» ο Ιησούς λέει «μη επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου». Πράγματι, μετά την επιθυμία ακολουθεί μια κατάσταση που περιέχει έλλειψη ικανοποίησης για όσα έχουμε, κακία για τους άλλους, αχαριστία, έλλειψη αγάπης για το σύζυγο της γυναίκας, προσπάθεια ίσως να κερδίσουμε την εύνοια του αντικειμένου του πόθου, και μια κατηφόρα, που κλονίζει οικογένειες, αφήνει παιδιά ορφανά, δημιουργεί θανάσιμο μίσος, συμπλοκές, δίκες, φόνους. Τα χειρότερα εγκλήματα, τα πιο θανάσιμα αμαρτήματα που οδήγησαν μικρά παιδιά στην απόγνωση, ξεκίνησαν από μια απλή επιθυμία, μια έλξη, που αφέθηκε ενεξέλεγκτη, δυνάμωσε, καλλιεργήθηκε, και οδήγησε σε τραγικές συνέπειες όσους φταίνε και όσους δεν φταίνε.
Ας δούμε την υπέροχη αυτή διδασκαλία. Αν ο άνθρωπος την ακολουθήσει, πράγματι, «δεν θα περπατήσει στο σκοτάδι, αλλά θα έχει το φως της ευτυχίας στη ζωή».
«Όταν ποιήσεις ελεημοσύνη, μη σαλπίσεις έμπροσθέν σου, ώσπερ οι υποκριταί ποιούσιν εν τας συναγωγαίς και εν ταις ρύμαις όπως δοξασθώσι υπό των ανθρώπων».
Ο Ιησούς ενδιαφέρεται για τα βαθύτερα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Θέλει να κάνουμε ελεημοσύνη, αλλά από αγάπη, όχι για επίδειξη. Αξία έχει η ειλικρινής, η άδολη προσφορά.
Αιώνες αργότερα, το marketing έχει ανακαλύψει την αξία της προσφοράς, σαν διαφήμιση. «Αυτή η εκδήλωση έγινε με την ευγενική χορηγία της ... εταιρίας» διαβάζουμε. Όμως, αυτό αποτελεί είδος διαφήμισης! Αυτό ακριβώς κάνουν και οι άνθρωποι που υπερηφανεύονται: «Ξέρεις πόσους φτωχούς έχω βοηθήσει;» ή «να βοηθάς τους φτωχούς, όπως εγώ». Σύμφωνα με τον Ιησού «έλαβαν ήδη τον μισθόν αυτών». Η αμοιβή τους δόθηκε από τους ανθρώπους. Όταν όμως κάποιος βοηθάει χωρίς επίδειξη, «ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ, αποδώσει σοι εν τω φανερώ».
Ου δύνασθε Θεώ δουλεύειν και μαμωνά». Δεν μπορούμε να έχουμε στην ίδια θέση το Θεό και το χρήμα. Θα εργαζόμαστε, θα απολαμβάνουμε τα υλικά αγαθά, όμως θα βοηθάμε τους συνανθρώπους μας, και θα κερδίζουμε ότι μπορούμε να κερδίσουμε τίμια. Όχι αδικώντας τους άλλους. Όχι να κερδίζουμε κάνοντας τους άλλους δυστυχισμένους. Όποιος αγαπήσει το χρήμα πάνω από όσο πρέπει, σίγουρα θα αδικήσει, θα σπείρει δυστυχία, θλίψη. Δεν θα έχει αγάπη, κατανόηση, ανθρωπιά. «Ου δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν» λέει ο Ιησούς. Πράγματι, υπάρχει σύγκρουση!
Αν κάποιος θέλει να κερδίσει όσο γίνεται περισσότερα χρήματα, γρήγορα θα καταλάβει ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει μένοντας τίμιος και δίκαιος. Ο διπλανός του, που αδικεί και κλέβει, πρόσκαιρα θα έχει περισσότερα. Όμως, μαζί με τα περισσότερα χρήματα, η συνείδησή του, που τον πληροφορεί ότι είναι άδικος, του δηλώνει ότι ο Θεός δεν πρόκειται να τον βοηθήσει. Στηρίζει λοιπόν την ελπίδα του στα χρήματα, και προσπαθεί με αυτά να «εξασφαλίσει» όσο γίνεται περισσότερο.
Όμως, κάθε έξυπνος άνθρωπος καταλαβαίνει ότι με τα άδικα χρήματα κανείς δεν αγοράζει τα πάντα.
Ο Έλβις Πρίσλεϋ, η Μαίριλυν Μονρόε, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, σίγουρα είχαν πολλά χρήματα. Δεν μπόρεσαν όμως να αγοράσουν την ευτυχία, ούτε να εξασφαλίσουν τη μακροζωία. Πέθαναν νωρίτερα και πιο δυστυχισμένοι, από πολλούς απλούς ανθρώπους που έχουν λίγα υλικά αγαθά, έχουν όμως την εμπιστοσύνη τους στο Θεό.
«Αιτείτε, και δοθήσεται υμίν, ζητείτε, και αυρήσετε, κρούετε, και ανοιγήσετε υμίν. Πας γαρ ο αιτών λαμβάνει και ο ζητών ευρίσκει και τω κρούοντι ανοιγήσεται. Τις έστιν εξ υμών άνθρωπος, ον εάν αιτήσει ο υιός αυτού άρτον, μη λίθω επιδώσει αυτώ; και εάν ιχθύν αιτήσει, μη όφιν επιδώσει αυτώ; είναι ουν υμείς, πονηροί όντες, οίδατε δόματα αγαθά διδόνται τοις τέκνοις υμών, πόσω μάλλον ο πατήρ υμών ο εν τοις ουρανοίς δώσει αγαθά τοις αιτούσιν αυτόν;»
Ο Ιησούς μας προτρέπει να ζητάμε. Να ζητάμε και θα μας δοθεί! Είναι υπόσχεση, και την έχουμε δει πολλές φορές στη ζωή μας να εκπληρώνεται.
Ναι, θα μου πείτε όποιος προσεύχεται, του δίνει ο Θεός αυτό που ζητάει; Έχω ξέρω πολλούς που ζητούν, και ο Θεός δεν τους δίνει τίποτα!
Ο Χριστός μας προτρέπει να ζητάμε, και θα μας δοθεί. Δεν λέει ψέματα. Αν διαβάσουμε προσεκτικά, μας λέει πως πρέπει να ζητάμε ώστε να εισακουστούμε.
α) Ας προσέξουμε το λόγια Του «αν προσεύχεσαι και θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, σταματά την προσευχή, πήγαινε, συμφιλιώσου με τον αδελφό σου, και μετά έλα και προσευχήσου για να εισακουστείς».
Πριν προσευχηθούμε, πρέπει να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους, να μην έχουμε αδικήσει κανένα, ή, αν έχουμε αδικήσει, να επανορθώσουμε! Διαφορετικά, ο Θεός αρνείται και αυτός να μας ακούσει!
Πόσοι από εμάς, που παραπονιόμαστε, ότι δεν μας ακούει ο Θεός, δεν μισούμε, δεν έχουμε εγωισμό, δεν αδικούμε! Ας συμφιλιωθούμε, ας έχουμε αγάπη, τιμιότητα, δικαιοσύνη. Τότε, ας προσευχηθούμε.
Καλώ όποιον διαβάζει αυτές τις γραμμές να το δοκιμάσει. Τότε, ας πετάξει στα σκουπίδια αυτό το βιβλίο. Ο Θεός θα του φανερωθεί, τόσο έντονα, τόσο χαρακτηριστικά στη ζωή του, που «οι αποδείξεις» αυτού του βιβλίου, είναι πλέον άχρηστες. Αν αποκτήσουμε προσωπικά πείρα σε κάτι, δεν χρειαζόμαστε πια αποδείξεις! Το είδαμε, το αισθανθήκαμε, είδαμε απίστευτα πράγματα να συμβαίνουν έξω από κάθε λογική στη ζωή μας, και γνωρίζουμε. «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» λέει ο Ιησούς, αλλά όμως στηρίζει την πίστη μας με έργα που, καθένας από εμάς, ας κρίνει αν αποτελούν προϊόν τύχης ή απάντησης του Θεού.
β) Να ζητάμε πράγματα που θα μας ωφελήσουν, στο δρόμο για ευτυχία, υγεία, ηθική βελτίωση. Δεν έχει νόημα να ζητάμε πράγματα με τα οποία θα αδικηθούν άλλοι (Θεέ μου τιμώρησέ τον), θα κάνουμε επίδειξη (Θεέ μου θέλω ένα καινούργιο αυτοκίνητο), θα μας βλάψουν (Θεέ μου, ας κερδίσω το λαχείο, να μην έχω ανάγκη κανένα).
Αλήθεια, αν κερδίσουμε πεντακόσια εκατομμύρια στο λαχείο, θα μας βλάψει; Πολύ πιθανό. Οι ενενήντα στους εκατό από εμάς θα βλαφτούν. Ο άνθρωπος όταν έχει πολλά χρήματα και «δεν έχει ανάγκη κανένα», γίνεται υπερήφανος, εγωιστής, αποκτά αίσθημα ανωτερότητας. Αρχίζει και περιφρονεί τους φτωχούς, απορεί «πως ζούνε» μερικοί άνθρωποι, σιχαίνεται «τους βρωμιάρηδες» (που ίσως δεν έχουν νερό να πλυθούν), ειρωνεύεται τους «μικροαστούς με τις συνήθειές τους».
Ο μεγάλος πλούτος και η μεγάλη δυστυχία, είναι οι δύο δρόμοι που απομακρύνουν με ασφάλεια τον άνθρωπο από το Θεό. Το συμφέρον όμως του ανθρώπου βρίσκεται στην ηθική του τελείωση, όχι στην επίδειξη. Ο άνθρωπος πρέπει να απολαμβάνει τη ζωή, να χαίρεται, όμως να αισθάνεται ότι εξαρτάται από το Θεό. Να μην πιστέψει όπως ο πλούσιος της παραβολής «Ψυχή μου, έχεις πολλά αγαθά, κείμενα εις έτη πολλά». Γιατί, το αύριο, κανείς δεν το γνωρίζει, ούτε το αγοράζει.
γ) Να μοιάζουμε με τα παιδιά. Να έχουμε ψυχή παιδιού. Να ζητάμε κάτι από το Θεό, όπως ένα παιδί από τον πατέρα του. Όχι όπως ο Φαρισαίος «Θεέ μου, σε ευχαριστώ που είμαι καλός, τίμιος, και όχι σαν εκείνο εκεί τον Τελώνη». Γιατί ο Θεός «υπερηφάνοις αντιτάσσεται», και στους ταπεινούς μόνο δίνει χάρη.
δ) «Ου πας ο λέγων μοι Κύριε, Κύριε εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, αλλά ο ποιών το θέλημα του πατρός μου του εν τοις ουρανοίς».
Δεν έχουν νόημα τα μεγάλα και ωραία λόγια, οι ωραίες εκφράσεις, οι επικλήσεις. Σημασία έχει μόνο να εφαρμόζουμε τη διδασκαλία του Χριστού, που με λίγα λόγια: «Πάντα όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς. Ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήται».
Δοκιμάστε. Σας βεβαιώνω ότι θα έχετε τις αποδείξεις που θέλετε. Όποιος εφαρμόσει τους απλούς αυτούς κανόνες, θα έχει όλες τις αποδείξεις. Θα ζητήσει και θα λάβει. Θα κρούσει και θα του ανοιχθεί. Η γαλήνη και η ευτυχία που θα κερδίσει, θα είναι τα επιπλέον, αυτά που έλαβε χωρίς να τα ζητήσει. Αυτή είναι η εξήγηση και για τους πρώτους Χριστιανούς. Θα δει τι κατάλαβαν, και άφησαν τα είδωλα και τις υλικές απολαύσεις που έφερνε μαζί η παλιά Θρησκεία.
Παρουσιάζεται σήμερα ο Θεός στη ζωή μας; Γίνονται θαύματα σήμερα; Ο Χριστός είναι ο ίδιος, τότε, τώρα, και στους αιώνες. «Η γη θα παρέλθει, οι λόγοι μου όμως δεν θα παρέλθουν» είπε. Η καλύτερη απόδειξη είναι πάντα η προσωπική εμπειρία.
Διαβάζοντας με προσοχή τα λόγια που είπε ο Ιησούς, παρατηρούμε αμέσως ένα καταπληκτικό χαρακτηριστικό. Τα πιο βαθιά νοήματα, οι τελειότερες ηθικές διδασκαλίες, είναι διατυπωμένες με πολύ απλά λόγια!
Αυτό δεν είναι αυτονόητο. Οι φιλόσοφοι όλων των εποχών δεν απευθύνονται στον απλό άνθρωπο. Απευθύνονται στους λίγους, τους μορφωμένους, που μπορούν να παρακολουθήσουν τους συλλογισμούς, τα διανοήματά τους. Το ξετύλιγμα των σκέψεων συχνά αναγκάζει και τους πιο μορφωμένους να διαβάζουν ερμηνευτικά σχόλια, παρατηρήσεις άλλων φιλοσόφων και συγγραφέων πάνω στο ίδιο θέμα, να κάνουν σύνθετους συλλογισμούς.
Ο Χριστός όμως απευθύνεται στον απλό άνθρωπο. Λέει όλα αυτά, που κανείς φιλόσοφος δεν προσέγγισε, και τα λέει με απλότητα. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν μπορεί να καταλάβει το λόγο του Χριστού.
«Όσα θέλετε να σας κάνουν οι άνθρωποι, αυτά και εσείς να κάνετε σε αυτούς» λέει ο Ιησούς.
«Με όποιο μέτρο κρίνετε, με το ίδιο μέτρο θα κριθείτε. Αν συγχωρείτε τους άλλους, θα σας συγχωρέσει ο ουράνιος πατέρας. Αν δεν συγχωρείτε τους συνανθρώπους σας, ούτε ο ουράνιος πατέρας θα σας συγχωρέσει».
Απλό, εύληπτο, υπέροχο. Διδάσκει την αγάπη, την καλοσύνη. Χτυπάει τον εγωισμό και τη φιλαυτία. Αποτελεί το άριστο θεμέλιο μιας κοινωνίας.
Πάρα πολλοί από τους απλούς λόγους του Ιησού, είναι σήμερα παροιμίες σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας δούμε μερικούς λόγους:
«απόδοτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι»,
«ουκ έχει που την κεφαλήν κλίναι»,
«εκ του περισεύματος της καρδίας το στόμα λαλεί»,
«πολλοί εισί οι κλητοί, ολίγοι δε οι εκλεκτοί»,
«τον μεν πνεύμα πρόθυμο, η δε σαρξ ασθενής» και τόσα άλλα.
Οι εκφράσεις, ο λόγος, είναι τόσο χαρακτηριστικά που φαίνεται αμέσως κάτι αν το είπε ή όχι ο Ιησούς. Το ύφος είναι μοναδικό. Ας δούμε παραδείγματα
«Αιτείται και δοθήσεται υμίν, ζητείτε και ευρήσετε, κρούετε και ανοιγήσεται υμίν».
«Δεύτε προς πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι και εγώ αναπαύσω υμάς».
«Οι έσχατοι έσονται πρώτοι, και οι πρώτοι έσχατοι».
ο Ιησούς χρησιμοποίησε αριστοτεχνικά τη λεγόμενη Σωκρατική μέθοδο, με την οποία οδηγούσε τους μαθητές ή τους άλλους ανθρώπους να δώσουν μόνοι τους τη σωστή απάντηση. Χρησιμοποίησε πάρα πολλές εικόνες από την καθημερινή ζωή, και παρομοιώσεις, για να γίνει απόλυτα κατανοητός. Με τις παραβολές έδωσε διαχρονικά μηνύματα, με τρόπο που άμεσα γίνονται αντιληπτά από τους απλούς ανθρώπους όλων των εποχών.
Η σπορά, η συγκομιδή, οι πονηροί και οι αγαθοί εργάτες, ο ποιμένας, το πρόβατο, ο έμπορος των μαργαριταριών, η δραχμή που χάθηκε, πένθος, χαρά, λύπη, δάκρυα, πλούτος, φτώχεια, πείνα, δίψα, υγεία, ασθένεια, όλες οι παραστάσεις που έχουν οι άνθρωποι από τη ζωή τους πάνω στη γη, έγιναν διήγηση, παραβολή, διδασκαλία, από όπου βγήκε το τέλειο ηθικό κήρυγμα, που όμοιό του ποτέ δεν ακούστηκε.
Ας δούμε λίγα σημεία της πρωτοφανούς αυτής διδασκαλίας.
1. Η ύπαρξη του Θεού
Δίπλα στο φρέαρ της Σαμάρειας, ο Ιησούς είπε σε μια γυναίκα: Ο Θεός είναι πνεύμα, που δεν μπορεί να κλειστεί σε τοπικά όρια και εθνικούς φραγμούς. Είναι πανταχού παρών, έτοιμος να ακούσει όποιον του μιλάει. «Πνεύμα ο Θεός και τους προσκυνούντες αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν».
2. Ο Θεός είναι πατέρας
Ζητάει, στην Κυριακή προσευχή, να αποκαλούμε το Θεό πατέρα. «Πάτερ ημών, ο εν τοις ουρανοίς». Είναι ένας πατέρας που ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους. Απαντάει στις προσευχές, αρκεί να φερόμαστε στους ανθρώπους, όπως θέλουμε να μας φερθούν και αυτοί! Θεέ, συγχώρεσέ μας, όπως και εμείς συγχωρούμε τους συνανθρώπους μας, λέει η Κυριακή προσευχή.
3. Η βασιλεία των ουρανών
Η ψυχή είναι αθάνατη. Ο κόσμος αυτός, αποτελεί τόπο κρίσης. Η αμοιβή των δικαίων και των ταπεινών είναι η αιώνια ζωή. «Εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδιά, ου μη εισέλθετε εις την βασιλείαν των ουρανών» είπε ο Ιησούς. Και «ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται».
Το αναστάσιμο «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασιν ζωήν χαρισάμενος» εκφράζει με τον πιο φανερό τρόπο την πίστη των Χριστιανών στην αιώνια ζωή. Ο «τον Θάνατο καταπατήσας» υποσχέθηκε ότι θα πάρει τους δίκαιους κοντά του, εκεί που είναι ο ουράνιος πατέρας.
4. Η εντολή της αγάπης
Είναι η πιο σημαντική εντολή. Η αγάπη αυτή είναι πρωτόγνωρη, περιλαμβάνει όσους μας μισούν, μας αδικούν. Η αγάπη έχει τη δύναμη να συνετίσει και να διορθώσει πολλούς, τη στιγμή που η αντιπαράθεση και ο θυμός τους κάνουν όλους χειρότερους.
«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς, καλώς ποιείτε τους μισούντας υμάς και προσεύχεστε υπέρ των επηρεαζόντων υμας και διοκόντων υμάς».
5. Οι εχθροί της ψυχής
Ο μαμμωνάς. Το χρήμα και τα υλικά αγαθά. Αν αυτά γίνουν πρώτος στόχος του ανθρώπου, αυτός γίνεται άδικος, εγωιστής, φέρνει τη δυστυχία στους άλλους ανθρώπους. Η απληστία, η πλεονεξία, η αγωνία της απώλειας, σημαδεύουν την προσωπικότητα και της δίνουν απάνθρωπα χαρακτηριστικά.
Η μέριμνα. Η αγωνιώδεις φροντίδα, τι θα γίνουμε, τι θα κάνουμε, μήπως γίνει ότι φοβόμαστε. Ο Ιησούς δίδαξε τη φυσιολογική φροντίδα, που βάζει τα υλικά αγαθά στη δεύτερη θέση, αφήνοντας για την πρώτη θέση την προσπάθεια για βελτίωση την αγάπη, την εμπιστοσύνη στο Θεό. Ο άνθρωπος πρέπει να δείχνει εμπιστοσύνη στον ουράνιο πατέρα, να μην φέρεται με το φόβο και την αγωνία που δείχνουν άτομο που δεν πιστεύει ότι μπορεί ο Θεός να το προστατέψει και να το βοηθήσει.
Η φιλαυτία. Ο άνθρωπος που έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, δεν αγαπάει κανένα. Φέρεται στους άλλους υποτιμητικά, χωρίς ενδιαφέρον και αγάπη. Προσπαθεί να τους χρησιμοποιήσει για να πετύχει ότι πιστεύει ότι δικαιούται. Εκμεταλλεύεται, καταπιέζει, θεωρεί «υπάνθρωπους» πολλούς από τους συνανθρώπους του.
6) Η αλληλοβοήθεια.
Ο Ιησούς τονίζει με έμφαση την ανάγκη να βοηθάμε ο ένας τον άλλο. Φτάνει στο σημείο να θεωρεί τον εαυτό του οφειλέτη, αν προσφέρουμε βοήθεια σε κάποιο συνάνθρωπό μας! «Αφού προσφέρατε σε έναν από τους πτωχούς αδελφούς σας, σε εμένα προσφέρατε» λέει!
Η επί του όρους ομιλία, αποτελεί το καταστατικό της Χριστιανικής πίστης. Αιώνες οι άνθρωποι σκύβουν πάνω από το ευαγγέλιο του Ματθαίου, και μένουν έκπληκτοι από το ηθικό ύψος, στο οποίο ανεβάζει ο Ιησούς τον άνθρωπο.
Ας δούμε ένα τμήμα από την επί του όρους ομιλία του Ιησού Χριστού. Είναι άξιο ιδιαίτερης προσοχής ότι προσπαθεί να κτυπήσει τη ρίζα του κακού. Αντί για το «μη φονεύσεις» ζητάει το «μη οργισθείς κατά του αδελφού σου». πράγματι, η οργή οδηγεί στο μίσος, τον εγωισμό, την κακία, καμιά φορά και το φόνο. Αν κάποιος δεν οργισθεί, δεν φτάνει ποτέ στα επόμενα στάδια.
Αντί για το «μη μοιχεύσεις» ο Ιησούς λέει «μη επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου». Πράγματι, μετά την επιθυμία ακολουθεί μια κατάσταση που περιέχει έλλειψη ικανοποίησης για όσα έχουμε, κακία για τους άλλους, αχαριστία, έλλειψη αγάπης για το σύζυγο της γυναίκας, προσπάθεια ίσως να κερδίσουμε την εύνοια του αντικειμένου του πόθου, και μια κατηφόρα, που κλονίζει οικογένειες, αφήνει παιδιά ορφανά, δημιουργεί θανάσιμο μίσος, συμπλοκές, δίκες, φόνους. Τα χειρότερα εγκλήματα, τα πιο θανάσιμα αμαρτήματα που οδήγησαν μικρά παιδιά στην απόγνωση, ξεκίνησαν από μια απλή επιθυμία, μια έλξη, που αφέθηκε ενεξέλεγκτη, δυνάμωσε, καλλιεργήθηκε, και οδήγησε σε τραγικές συνέπειες όσους φταίνε και όσους δεν φταίνε.
Ας δούμε την υπέροχη αυτή διδασκαλία. Αν ο άνθρωπος την ακολουθήσει, πράγματι, «δεν θα περπατήσει στο σκοτάδι, αλλά θα έχει το φως της ευτυχίας στη ζωή».
«Όταν ποιήσεις ελεημοσύνη, μη σαλπίσεις έμπροσθέν σου, ώσπερ οι υποκριταί ποιούσιν εν τας συναγωγαίς και εν ταις ρύμαις όπως δοξασθώσι υπό των ανθρώπων».
Ο Ιησούς ενδιαφέρεται για τα βαθύτερα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Θέλει να κάνουμε ελεημοσύνη, αλλά από αγάπη, όχι για επίδειξη. Αξία έχει η ειλικρινής, η άδολη προσφορά.
Αιώνες αργότερα, το marketing έχει ανακαλύψει την αξία της προσφοράς, σαν διαφήμιση. «Αυτή η εκδήλωση έγινε με την ευγενική χορηγία της ... εταιρίας» διαβάζουμε. Όμως, αυτό αποτελεί είδος διαφήμισης! Αυτό ακριβώς κάνουν και οι άνθρωποι που υπερηφανεύονται: «Ξέρεις πόσους φτωχούς έχω βοηθήσει;» ή «να βοηθάς τους φτωχούς, όπως εγώ». Σύμφωνα με τον Ιησού «έλαβαν ήδη τον μισθόν αυτών». Η αμοιβή τους δόθηκε από τους ανθρώπους. Όταν όμως κάποιος βοηθάει χωρίς επίδειξη, «ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ, αποδώσει σοι εν τω φανερώ».
Ου δύνασθε Θεώ δουλεύειν και μαμωνά». Δεν μπορούμε να έχουμε στην ίδια θέση το Θεό και το χρήμα. Θα εργαζόμαστε, θα απολαμβάνουμε τα υλικά αγαθά, όμως θα βοηθάμε τους συνανθρώπους μας, και θα κερδίζουμε ότι μπορούμε να κερδίσουμε τίμια. Όχι αδικώντας τους άλλους. Όχι να κερδίζουμε κάνοντας τους άλλους δυστυχισμένους. Όποιος αγαπήσει το χρήμα πάνω από όσο πρέπει, σίγουρα θα αδικήσει, θα σπείρει δυστυχία, θλίψη. Δεν θα έχει αγάπη, κατανόηση, ανθρωπιά. «Ου δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν» λέει ο Ιησούς. Πράγματι, υπάρχει σύγκρουση!
Αν κάποιος θέλει να κερδίσει όσο γίνεται περισσότερα χρήματα, γρήγορα θα καταλάβει ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει μένοντας τίμιος και δίκαιος. Ο διπλανός του, που αδικεί και κλέβει, πρόσκαιρα θα έχει περισσότερα. Όμως, μαζί με τα περισσότερα χρήματα, η συνείδησή του, που τον πληροφορεί ότι είναι άδικος, του δηλώνει ότι ο Θεός δεν πρόκειται να τον βοηθήσει. Στηρίζει λοιπόν την ελπίδα του στα χρήματα, και προσπαθεί με αυτά να «εξασφαλίσει» όσο γίνεται περισσότερο.
Όμως, κάθε έξυπνος άνθρωπος καταλαβαίνει ότι με τα άδικα χρήματα κανείς δεν αγοράζει τα πάντα.
Ο Έλβις Πρίσλεϋ, η Μαίριλυν Μονρόε, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, σίγουρα είχαν πολλά χρήματα. Δεν μπόρεσαν όμως να αγοράσουν την ευτυχία, ούτε να εξασφαλίσουν τη μακροζωία. Πέθαναν νωρίτερα και πιο δυστυχισμένοι, από πολλούς απλούς ανθρώπους που έχουν λίγα υλικά αγαθά, έχουν όμως την εμπιστοσύνη τους στο Θεό.
«Αιτείτε, και δοθήσεται υμίν, ζητείτε, και αυρήσετε, κρούετε, και ανοιγήσετε υμίν. Πας γαρ ο αιτών λαμβάνει και ο ζητών ευρίσκει και τω κρούοντι ανοιγήσεται. Τις έστιν εξ υμών άνθρωπος, ον εάν αιτήσει ο υιός αυτού άρτον, μη λίθω επιδώσει αυτώ; και εάν ιχθύν αιτήσει, μη όφιν επιδώσει αυτώ; είναι ουν υμείς, πονηροί όντες, οίδατε δόματα αγαθά διδόνται τοις τέκνοις υμών, πόσω μάλλον ο πατήρ υμών ο εν τοις ουρανοίς δώσει αγαθά τοις αιτούσιν αυτόν;»
Ο Ιησούς μας προτρέπει να ζητάμε. Να ζητάμε και θα μας δοθεί! Είναι υπόσχεση, και την έχουμε δει πολλές φορές στη ζωή μας να εκπληρώνεται.
Ναι, θα μου πείτε όποιος προσεύχεται, του δίνει ο Θεός αυτό που ζητάει; Έχω ξέρω πολλούς που ζητούν, και ο Θεός δεν τους δίνει τίποτα!
Ο Χριστός μας προτρέπει να ζητάμε, και θα μας δοθεί. Δεν λέει ψέματα. Αν διαβάσουμε προσεκτικά, μας λέει πως πρέπει να ζητάμε ώστε να εισακουστούμε.
α) Ας προσέξουμε το λόγια Του «αν προσεύχεσαι και θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, σταματά την προσευχή, πήγαινε, συμφιλιώσου με τον αδελφό σου, και μετά έλα και προσευχήσου για να εισακουστείς».
Πριν προσευχηθούμε, πρέπει να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους, να μην έχουμε αδικήσει κανένα, ή, αν έχουμε αδικήσει, να επανορθώσουμε! Διαφορετικά, ο Θεός αρνείται και αυτός να μας ακούσει!
Πόσοι από εμάς, που παραπονιόμαστε, ότι δεν μας ακούει ο Θεός, δεν μισούμε, δεν έχουμε εγωισμό, δεν αδικούμε! Ας συμφιλιωθούμε, ας έχουμε αγάπη, τιμιότητα, δικαιοσύνη. Τότε, ας προσευχηθούμε.
Καλώ όποιον διαβάζει αυτές τις γραμμές να το δοκιμάσει. Τότε, ας πετάξει στα σκουπίδια αυτό το βιβλίο. Ο Θεός θα του φανερωθεί, τόσο έντονα, τόσο χαρακτηριστικά στη ζωή του, που «οι αποδείξεις» αυτού του βιβλίου, είναι πλέον άχρηστες. Αν αποκτήσουμε προσωπικά πείρα σε κάτι, δεν χρειαζόμαστε πια αποδείξεις! Το είδαμε, το αισθανθήκαμε, είδαμε απίστευτα πράγματα να συμβαίνουν έξω από κάθε λογική στη ζωή μας, και γνωρίζουμε. «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» λέει ο Ιησούς, αλλά όμως στηρίζει την πίστη μας με έργα που, καθένας από εμάς, ας κρίνει αν αποτελούν προϊόν τύχης ή απάντησης του Θεού.
β) Να ζητάμε πράγματα που θα μας ωφελήσουν, στο δρόμο για ευτυχία, υγεία, ηθική βελτίωση. Δεν έχει νόημα να ζητάμε πράγματα με τα οποία θα αδικηθούν άλλοι (Θεέ μου τιμώρησέ τον), θα κάνουμε επίδειξη (Θεέ μου θέλω ένα καινούργιο αυτοκίνητο), θα μας βλάψουν (Θεέ μου, ας κερδίσω το λαχείο, να μην έχω ανάγκη κανένα).
Αλήθεια, αν κερδίσουμε πεντακόσια εκατομμύρια στο λαχείο, θα μας βλάψει; Πολύ πιθανό. Οι ενενήντα στους εκατό από εμάς θα βλαφτούν. Ο άνθρωπος όταν έχει πολλά χρήματα και «δεν έχει ανάγκη κανένα», γίνεται υπερήφανος, εγωιστής, αποκτά αίσθημα ανωτερότητας. Αρχίζει και περιφρονεί τους φτωχούς, απορεί «πως ζούνε» μερικοί άνθρωποι, σιχαίνεται «τους βρωμιάρηδες» (που ίσως δεν έχουν νερό να πλυθούν), ειρωνεύεται τους «μικροαστούς με τις συνήθειές τους».
Ο μεγάλος πλούτος και η μεγάλη δυστυχία, είναι οι δύο δρόμοι που απομακρύνουν με ασφάλεια τον άνθρωπο από το Θεό. Το συμφέρον όμως του ανθρώπου βρίσκεται στην ηθική του τελείωση, όχι στην επίδειξη. Ο άνθρωπος πρέπει να απολαμβάνει τη ζωή, να χαίρεται, όμως να αισθάνεται ότι εξαρτάται από το Θεό. Να μην πιστέψει όπως ο πλούσιος της παραβολής «Ψυχή μου, έχεις πολλά αγαθά, κείμενα εις έτη πολλά». Γιατί, το αύριο, κανείς δεν το γνωρίζει, ούτε το αγοράζει.
γ) Να μοιάζουμε με τα παιδιά. Να έχουμε ψυχή παιδιού. Να ζητάμε κάτι από το Θεό, όπως ένα παιδί από τον πατέρα του. Όχι όπως ο Φαρισαίος «Θεέ μου, σε ευχαριστώ που είμαι καλός, τίμιος, και όχι σαν εκείνο εκεί τον Τελώνη». Γιατί ο Θεός «υπερηφάνοις αντιτάσσεται», και στους ταπεινούς μόνο δίνει χάρη.
δ) «Ου πας ο λέγων μοι Κύριε, Κύριε εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, αλλά ο ποιών το θέλημα του πατρός μου του εν τοις ουρανοίς».
Δεν έχουν νόημα τα μεγάλα και ωραία λόγια, οι ωραίες εκφράσεις, οι επικλήσεις. Σημασία έχει μόνο να εφαρμόζουμε τη διδασκαλία του Χριστού, που με λίγα λόγια: «Πάντα όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς. Ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήται».
Δοκιμάστε. Σας βεβαιώνω ότι θα έχετε τις αποδείξεις που θέλετε. Όποιος εφαρμόσει τους απλούς αυτούς κανόνες, θα έχει όλες τις αποδείξεις. Θα ζητήσει και θα λάβει. Θα κρούσει και θα του ανοιχθεί. Η γαλήνη και η ευτυχία που θα κερδίσει, θα είναι τα επιπλέον, αυτά που έλαβε χωρίς να τα ζητήσει. Αυτή είναι η εξήγηση και για τους πρώτους Χριστιανούς. Θα δει τι κατάλαβαν, και άφησαν τα είδωλα και τις υλικές απολαύσεις που έφερνε μαζί η παλιά Θρησκεία.
Παρουσιάζεται σήμερα ο Θεός στη ζωή μας; Γίνονται θαύματα σήμερα; Ο Χριστός είναι ο ίδιος, τότε, τώρα, και στους αιώνες. «Η γη θα παρέλθει, οι λόγοι μου όμως δεν θα παρέλθουν» είπε. Η καλύτερη απόδειξη είναι πάντα η προσωπική εμπειρία.
