Αρίθμηση χρόνου για τους Αρχαίους Έλληνες εντοπίζεται το 753 π.Χ.. Τη χρονιά αυτή ανέλαβε ο πρώτος άρχοντας με δεκάχρονη θητεία. Τα έτη έπαιρναν το όνομα ενός από τους δέκα άρχοντες, του επώνυμου άρχοντα (Σόλωνας 594 π.Χ.).
Το έτος διαρκούσε 354 μέρες, αντί τις γνωστές μας 365, του ηλιακού χρόνου. Εντούτοις επίσημα αναφέρετε ως έτος αναφοράς το 776 π.Χ. έτος της πρώτης Ολυμπιάδας, έκτοτε για να προσδιορίσουν ένα γεγονός έλεγαν, συνέβη τον 2ο χρόνο μετά την 6η Ολυμπιάδα κλπ.
Ο χρόνος λοιπόν στην αρχαία Αθήνα χωριζόταν σε δώδεκα «σεληνιακούς» μήνες και επειδή ο σεληνιακός μήνας διαρκεί 29,5 μέρες, το έτος διαρκούσε 12 Χ 29,5 = 354 ημέρες. Όταν αντιλήφθηκαν αυτήν την ασυνέπεια, για να διορθώσουν τη διαφορά των 11 ημερών κάθε δύο χρόνια προσέθεταν ένα μήνα, 13ο, τον εμβόλιμο, με διάρκεια 22 ημερών και διόρθωναν τη διαφορά. Οι άνθρωποι άργησαν να καταλάβουν ότι άρχων του χρόνου είναι ο ήλιος και όχι η σελήνη γιατί ο ήλιος εμφανιζόταν πάντα ίδιος όριζε μόνο το φως και το σκοτάδι, ενώ η σελήνη άλλαζε την «εμφάνιση» της σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα κι έτσι όριζε το μήνα (εξ ου και το άλλο όνομα της, μήνη) και κατά προέκταση το έτος.
Την εποχή των περσικών πολέμων, συναντάμε μια περίοδο οκτώ ετών με ετήσιους εμβόλιμους μήνες, οι άνθρωποι είχαν αντιληφθεί ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Στην εποχή του Περικλή το πρόβλημα ανέλαβε να διορθώσει ο Μέτωνας*.
(*Μέτωνας: Αθηναίος γεωμέτρης, αρχιτέκτονας και αστρονόμος, ο οποίος έζησε τον 5ο π.Χ. αι. Ως γεωμέτρης μηχανικός και υδραυλικός κατασκεύασε την "κρήνη του Κολωνού" και ρύθμισε τη ρυμοτομία της Αθήνας και του Πειραιά. Επίσης, κατασκεύασε και έστησε στην Πνύκα ηλιακό ρολόι. Για να συμβιβάσει το σεληνιακό έτος με το ηλιακό, εφεύρε μαζί με τον Ευκτήμονα το δεκαενναετή κύκλο από 235 μήνες ή 19 έτη, που ονομάστηκε από το όνομά του "Μέτωνος ενιαυτός".)
Ο Μέτωνας λοιπόν έφτιαξε περιόδους 19 χρονών που στο τέλος τους, ταυτίζονται οι ηλιακοί και οι σεληνιακοί μήνες, οι αρχαίοι ενδιαφερόταν δηλαδή, για τις χρονιές που η σελήνη ξαναφέρνει τις φάσεις της, στην ίδια ημερομηνία και αυτό γίνεται κάθε 19 χρόνια. Η ανακάλυψη αυτή έγινε το 433 π.Χ. Τόσο μεγάλη ήταν η επιτυχία αυτή, του Μέτωνα, που γράφτηκε με χρυσά γράμματα στους δρόμους και τοποθετήθηκε σε επιγραφή στους Δελφούς.
Η εκκλησία κάνει χρήση των κύκλων του Μέτωνα, εκτός από τον προσδιορισμό του κύκλου της σελήνης, που με βάση αυτά τα δεκαεννιά χρόνια όπως είπα, προκύπτουν έτη που οι ηλιακές και οι σεληνιακές χρονιές συμπίπτουν, στο προσδιορισμό της ημερομηνίας του Χριστιανικού Πάσχα.
Άλλη αλλαγή στο ημερολόγιο για του Έλληνες έκαμε ο Ίππαρχος το 150 π. Χ. προτείνοντας για να διορθώσει τα πράγματα σειρά 304 ετών των 364 ημερών βάζοντας συνολικά 3760 μήνες. Υπολογισμός με σφάλμα 1 ημέρα κάθε 222 χρόνια.
Έτσι μπόρεσαν να μοιράσουν το χρόνο σε μήνες. Οι μήνες είχαν διαφορετικά ονόματα σε κάθε πόλη. Για τους αρχαίους Αθηναίους ήταν οι εξής :
1. Ο ΓΑΜΗΛΙΩΝ (30 ημέρες), ο σημερινός Γενάρης περίπου. Ήταν ο ιερός μήνας της Ήρας κι αυτός που προτιμούσαν οι μελλόνυμφοι για να τελέσουν το γάμο τους.
2. Ο ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ (29 ημέρες), ο αντίστοιχος σημερινός Φλεβάρης έως μέσα Μάρτη. Τα Ανθεστήρια ήταν γιορτή προς τιμή του Διονύσου
3. Ο ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ (30 ημέρες), αντιστοιχούσε με τη σημερινή περίοδο τα μέσα Μάρτη έως τα μέσα του Απρίλη. Συνέπιπτε δε με μία γιορτή θυσίας ελαφιών και με τα Μεγάλα Διονυσία.
4. Ο ΜΟΥΝΥΧΙΩΝ (29 ημέρες), μέσα Απρίλη με μέσα Μάη. Την 16η μέρα τελούσαν τη «Μουνιχία, γιορτή προς τιμήν της θεάς Άρτεμης που φώτισε τους Αθηναίους ως πανσέληνος κατά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Μουνιχία, ονομαζόταν η περιοχή του Πειραιά που υποτίθεται ότι ιδρύθηκε από το θράκα ήρωα Μούνιχο.
5. Ο ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ (30 ημέρες), περίπου ο σημερινός Μάης. Την 6η και 7η μέρα του τελούσαν τα «Θαργήλια», τη γιορτή των γενεθλίων του Απόλλωνα και της Άρτεμης με καθαρμό πόλης και λιθοβολισμό δύο κακούργων καταδικασμένων σε θάνατο.
6. Ο ΣΚΙΡΡΟΦΟΡΙΩΝ (29 ημέρες), περίπου ο σημερινός Ιούνιος.
Σκιρροφόρια ήταν γιορτή προς τιμή της Αθηνάς κατά την οποία περιέφεραν το σκιάδιο της θεάς. Πιο απλά όμως ήταν ο μήνας που λόγω της ζεστής χρειάζεσαι σκιά
7. Ο ΕΚΑΤΟΜΒΑΙΩΝ (30 μέρες), περίπου ο σημερινός Ιούλιος. Ήταν ο πρώτος μήνας του έτους και γιορταζόταν με εκατόμβη στο Δία.
8. Ο ΜΕΤΑΓΕΙΤΝΙΩΝ (29 ημέρες), περίπου ο σημερινός Αύγουστος. Το μήνα αυτό δήλωνε στο Δήμο τη νέα κατοικία του αυτός που άλλαζε γειτονιά.
9. Ο ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝ (30 ημέρες), περίπου ο σημερινός Σεπτέμβριος. Τα Βοηδρόμια ήταν γιορτή προς τιμή της Αθηνάς που σπεύδει να βοηθήσει (βοηδρομώ σημαίνει σπεύδω να βοηθήσω κάποιον που φωνάζει) όποιον την χρειάζεται.
10. Ο ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ (29 ημέρες), αντίστοιχος με τα τέλη Σεπτέμβρη έως τα τέλη του Οκτώβρη. Την έβδομη μέρα του μήνα αυτού τελούσαν τα «Πυανέψια» μία αγροτική γιορτή για τη συγκομιδή των οσπρίων προς τιμήν του Απόλλωνα.
11. Ο ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ (30 ημέρες), τέλη Οκτώβρη έως τα τέλη Νοέμβρη. Τον μήνα αυτόν τελούσαν τα «Μαιμακτήρια», γιορτές προς τιμήν του Μαιμάκτου Διός. Του θεού που ταράζει με τον ουρανό και προαναγγέλλει την έλευση του χειμώνα.
12. Ο ΠΟΣΕΙΔΕΩΝ (29 ημέρες), περίπου στα όρια του σημερινού Δεκέμβρη. Στα μέσα αυτού του μήνα γινόταν γιορτές προς τιμή του Ποσειδώνα.
Οι Πτολεμαίοι έφεραν μαζί τους στην Αίγυπτο το μακεδονικό σεληνοηλιακό ημερολόγιο των Μακεδόνων και διατηρήσανε συγχρόνως, για να μη δυσαρεστήσουν τους ντόπιους, και το αιγυπτιακό.
Βέβαια ή αλεξανδρινή αυλή αγνόησε το ημερολόγιο των Αιγυπτίων και χρησιμοποιούσε το μακεδονικό σαν επίσημο ημερολόγιο του Κράτους. Να οι μήνες του:
Δίος,
Απελλαίος,
Αυδυναίος,
Περίτιος,
Δύστρος,
Ξανθικός,
Αρτεμίσιος,
Δαίσιος,
Πάνημος,
Λώος,
Γορπιαΐος, και
Υπερβερεταίος.
Για να τους αντιστοιχίσουμε με τους γνωστούς μας μήνες αρκεί να αρχίσουμε από τον Οκτώβριο. Το 334 π. Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εντελώς αυθαίρετα έκανε παρεμβολή δεύτερου Αρτεμίσιου, πριν από τον Δαίσιο, όταν επρόκειτο να ξεκινήσει εναντίον της Ασίας, επειδή ο Δαίσιος εθεωρείτο κακότυχος, «γρουσούζης», για πολεμικές επιχειρήσεις. Ήταν βέβαια μια εξαίρεση μα όχι και η μοναδική.
Εξαιτίας της ανακρίβειας και της ασυμφωνίας των δύο ημερολογίων, αιγυπτιακού και μακεδονικού - πτολεμαϊκού, γινόταν σύγχυση που διαρκώς μεγάλωνε. Γι' αυτό αναγκάστηκε ο Πτολεμαίος ο Γ' να παραθέτει στα επίσημα έγγραφα και τις δυο χρονολογίες. Σίγα σιγά όμως επικράτησε το αιγυπτιακό ημερολόγιο, έτσι ώστε επί Ευεργέτου Β' να αναφέρονται τιμητικά μόνον οι μακεδονικοί μήνες.
Από τους διαφόρους μήνες του αιγυπτιακού ημερολογίου, γνωρίσαμε τον Αθύρ, από τον Καβάφη με το ποίημά του «εν μηνί Αθύρ» αν και δε μιλάει για χρόνους και εποχές παραπέμπει έμμεσα στα χρόνια που οι Πτολεμαίοι βασίλευαν στην Αίγυπτο.
Στο ρωμαϊκό έτος ας αναφέρουμε και τους:
1 Mars με 31 μέρες 6 . Sextilis με 30 μέρες
2 Aprilis με 30 μέρες 7 . September με 30 μέρες
3 Maius με 31 μέρες 8 . October με 31 μέρες
4 Junius με 30 μέρες 9 . November με 30 μέρες
5 Quinitilis με 31 μέρες 10 . December με 30 μέρες
Το έτος είχε όμως έτσι 304 μέρες. Τα πράγματα διορθώθηκαν κάπως όταν προστέθηκαν οι Ιανουάριος και Φεβρουάριος, πήρε ο πρώτος 29 μέρες και ο δεύτερος 27, αλλά επίσης από 29 μέρες πήραν και οι μήνες που είχαν 30 μέρες ως τότε. Έτσι το έτος έφτασε στις 354 μέρες. Δηλαδή: 29 + 27 + (4μήνες Χ 31 ημέρες ο καθένας=124 ) + + (6 μήνες Χ29 ημέρες ο καθένας = 174) =29+27+124+174 = 354
Αυτή η αρίθμηση προκαλούσε όμως ένα πρόβλημα λόγω του άρτιου αριθμού των ημερών του έτους. Οι άρτιοι αριθμοί θεωρούνταν ότι δεν έφερναν τύχη . Έτσι έδωσαν μια ημέρα στον από τότε «γρουσούζη» Φλεβάρη που έφτασε σε 28 τις μέρες του, άρα, άρτιος σε αριθμό των ημερών του, άρα μήνας γρουσούζικος. Καλύτερα όμως ένας μήνας κακός, παρά ολόκληρο το έτος !!! Αυτά διάρκεσαν μέχρι το 400 π. Χ. Έτσι το ημερολόγιο αριθμούσε πάλι 355 μέρες! (Αρχαίοι Έλληνες ). Είχε δηλαδή 11 μέρες διαφορά από το γνωστό μας έτος . Κάτι πάλι δεν πάει καλά.
Το αντιλήφθηκαν κι αυτοί και προσθέσανε πάλι εμβόλιμο μήνα, τον ονόμασαν Μαρκεδόνιο, απαρτιζόταν από 22 ή 23 ημέρες, έτσι έφτιαχναν έτη με 355, 377 μέρες ή, με 355 και 378 μέρες. Αυτός ο μήνας έμπαινε στις 24 ή 25 του Φεβρουαρίου και έπαιρνε και τις υπόλοιπες μέρες του Φεβρουαρίου, έτσι αριθμούσε 27 ή 28 μέρες, ενώ ο Φεβρουάριος έμενε με 23 ή 24! Το 153 π.Χ. δε, πρώτη του έτους ορίστηκε η 1η Ιανουαρίου. Μ’ όλα αυτά κατά το 46 π.Χ. η εαρινή ισημερία μετατοπίστηκε 3 μήνες !!! και οι γιορτές του θερισμού συνέπεσαν με το τέλος του χειμώνα! Για τούτα βέβαια συνέβαλαν και οι ιερείς στους οποίους είχε ανατεθεί να μεταθέτουν τον εμβόλιμο μήνα (τότε ορίζονταν να γίνονται οι πράξεις οικονομικής φύσεως) κατά το δοκούν. Το ημερολόγιο του Πομπηίου Νουμά (πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας) είχε φτάσει στα όρια του. Οι συνεχείς τροποποιήσεις εντούτοις ωφέλησαν γιατί οδήγησαν σε έτος με 366 ¼ μέρες για τα έτη που ακολουθούν όπως τα διόρθωσε ο Ιούλιος Καίσαρας με τη βοήθεια του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη1. [1Αρχαίος Έλληνας αστρονόμος, μαθηματικός και φιλόσοφος (1ος αι. π.Χ.) από την Αλεξάνδρεια]
Αυτός για να λύσει το πρόβλημα πρόσθεσε 2 εμβόλιμους μήνες σύνολο 67 μέρες. Έτσι το 46 π.Χ. έφτασε να έχει 445 μέρες!!! Έμεινε δε γνωστό στην Ιστορία σαν έτος συγχύσεως.
Όμως με τις υποδείξεις τελικά του Σωσιγένη τα επόμενα έτη διορθώθηκαν και το 44 π.Χ. (τότε που μετονόμασαν σε Ιούλιο τον Quinitilis) έφτιαξαν το έτος με τις 365 ¼ μέρες.
Για να αποφευχθεί αυτό το ¼ της μέρας, δηλαδή οι 6 ώρες, ορίστηκε η μία ημέρα που μπαίνει στο Φεβρουάριο κάθε 4 χρόνια και που φτιάχνει τα γνωστά δίσεκτα έτη.
Η λέξη δίσεκτο ερμηνεύεται από το εξής:
Όταν αποφάσισαν, ο Φεβρουάριος μήνας, για τα εμβόλιμα αυτά, «δίσεχτα» έτη, να έχει 29 ημέρες, φοβήθηκαν ότι θα εξόργιζαν τους θεούς και έτσι για να τους ξεγελάσουν (!) όρισαν να την εισάγουν μετά την 24η μέρα λογαριάζοντας την έκτη ημέρα δύο φορές (χώριζαν τους μήνες σε τέσσερις ή πέντε περιόδους των έξι ημερών). Αυτή η επανάληψη δηλαδή το δις έκτη(λατ. bis sextus) ονόμασε και το έτος, έτος της δις έκτης μέρας, δίσεκτο. (λατ. bis sextilis)
Επειδή το ημερολόγιο αυτό τέθηκε σε εφαρμογή από τον επόμενο χρόνο δημιούργησε επί πλέον 10 μέρες λάθους που για να το διορθώσουν ανακατάταξαν τους μήνες διαδοχικά με 31 και 30 μέρες αλλά με το Φεβρουάριο στις 29 μέρες στα κοινά έτη και 30 μέρες στα δίσεκτα (!) .
Αλλά το 8 π.Χ. ο Οκταβιανός όταν μετονόμασε σε Αύγουστο το μήνα που ονομαζόταν Sextilis ο οποίος είχε 30 μέρες, όπως είπαμε - πράγμα ανάρμοστο για τον μήνα που τιμά τον Αυτοκράτορα - πήρε μία μέρα από τον Φεβρουάριο και την πρόσθεσε στο «μήνα του» και έτσι έμεινε ο Φεβρουάριος πάλι «κουτσός».
Το λάθος του Σωσιγένη ανάγετε κάθε 129 χρόνια να χάνεται 1 μέρα.
Τα χρόνια που ακολουθούν συνδυάζονται με την γέννηση του Χριστού την εξάπλωση και επικράτηση του χριστιανισμού και την ακμή του Βυζαντίου.
Μέχρι τον 6 αιώνα χρονολογική αρχή λαμβανόταν το έτος κτήσεως της Ρώμης δηλαδή το 753 π.Χ.
Για να βρούμε μια χρονολογία προ Χριστού με ποια χρονιά από κτήσεως Ρώμης αντιστοιχεί την αφαιρούμε από το έτος 754. Ενώ για τα μ.Χ. έτη προσθέτουμε την χρονολογία που ζητάμε στο 753. Διάφοροι φωτισμένοι του Χριστιανισμού ήθελαν να ορίσουν το λεγόμενο Πρώτο έτος Κυρίου ώστε να αποτελέσει την αρχή του νέου τρόπου χρονολόγησης.
*****
Οι γνωστοί μας μήνες προέκυψαν αργότερα και ετυμολογούνται ως εξής:
Ιανουάριος: πήρε το όνομα του από την εορτή της 1ης Ιανουαρίου προς τιμή του άγριου και πολεμικού θεού Ιανού του οποίου οι ναοί άνοιγαν μόνο εν καιρώ πολέμου. Ο Ιανός λοιπόν έδωσε το όνομά του στον πρώτο μήνα του χρόνου που από το 1000 μ.Χ. (και για τους Βυζαντινούς) καθιερώθηκε σαν πρώτη του έτους. Οι οργιαστικές τελετές της εορτής του Ιανού είχαν απασχολήσει επί αιώνες τους χριστιανούς.
Φεβρουάριος: Ο μήνας αυτός δεν υπήρχε αρχικά στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο μια και αυτό είχε μόνο 10 μήνες. Μαζί με τον Ιανουάριο προστέθηκαν το 753 π.Χ. Μέχρι το 46 π.Χ. είχε σωστές τις μέρες του. Ο Ιούλιος Καίσαρας τον περιόρισε σε μήνα με 29 μέρες και ο Οκταβιανός Αύγουστος σε 28 για να συμπληρώσει μια ακόμα μέρα στον μήνα που εισήγαγε και θεώρησε δικό του ώστε να έχει και αυτός 31 μέρες. Το όνομα του οφείλεται στις γιορτές καθαρμών και εξαγνισμού που έκαναν τότε: FEBRUS –FEBRUA (καθαρτήρια γιορτή αφιερωμένη στους νεκρούς).
Μάρτιος: Ο Ρωμύλος ονόμασε τον πρώτο μήνα του ρωμαϊκού έτους προς τιμή του θεού του πολέμου που οι Ρωμαίοι ονόμαζαν Mars, άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα προέρχεται από τον Ερμή ( Mercurius ).
Απρίλιος: Ήταν ο δεύτερος μήνας των ρωμαίων αλλά είναι ο πρώτος της άνοιξης ανοίγει δηλαδή την νέα εποχή ,(το ανοίγω λέγετε στα λατινικά aperire).
Μάιος: Και αυτός οφείλει το όνομα του στους Ρωμαίους (Maius ) και ήταν ο 3ος μήνας του ρωμαϊκού έτους. Λέγετε ότι το όνομα του το πήρε από τη μητέρα του Ερμή τη Μαία που τιμόταν τις πρώτες ημέρες αυτού του μήνα.
Ιούνιος: Το όνομα του προήλθε από την αντίστοιχη της θεάς Ήρας για τους Ρωμαίους, τη Ζούνο, μια άλλη δοξασία λέει ότι το όνομα του προέρχεται από τον πρώτο ύπατο της Ρώμης τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο.
Ιούλιος: Έτσι ονόμασε το μήνα αυτόν ο Μάρκος Αντώνιος (ήταν ο 5ος μήνας του ρωμαϊκού έτους για να τιμήσει τον Ιούλιο Καίσαρα που γεννήθηκε την 5η μέρα αυτού του μήνα, το 45 π.Χ..
Αύγουστος: Ήταν ο 6ος Ρωμαϊκός μήνας. Η σύγκλητος για να τιμήσει τον Οκταβιανό ονόμασε έτσι τον 6ο μήνα του ρωμαϊκού έτους.
Σεπτέμβριος: Ο μήνας αυτός ήταν ο έβδομος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου. Το όνομα του οφείλετε από το επτά που στα λατινικά λέγεται septem.
Οκτώβριος: Ονομάστηκε έτσι και αυτός γιατί ήταν ο όγδοος στη σειρά.
Νοέμβριος: Το όνομα του προήλθε από τον αριθμό εννέα μια και ήταν ο 9ος μήνας του ρωμαϊκού έτους.
Δεκέμβριος: Και αυτού του μήνα το όνομα προήλθε από τον αριθμό δέκα, μια και ο Δεκέμβριος ήταν ο 10ος μήνας του ρωμαϊκού έτους ( δέκα λατ.= decem).
Είδη φαίνεται η μεγάλη ανακολουθία των μηνών: ο 12ος μήνας λέγεται 10ος , ο 11ος λέγεται 9ος κλπ.
Ο Σκύθης μοναχός Διονύσιος ο Μικρός εισήγαγε αυτή την χρονολόγηση το 533 μΧ. Έχει βάση της το 1 μ.Χ. Η χρονιά αυτή τοποθετείτε 754 χρόνια μετά από τότε που κτίσθηκε η Ρώμη. Αυτό ονόμασε πρώτο έτος Κυρίου «Primo Anno Domini» Για να εντοπίσουμε όμως αυτή την απαρχή πρέπει να ανατρέξουμε σε:
Στοιχεία από το Ευαγγέλιο
Δεν αναφέρετε ο ακριβής χρόνος της γέννησης. Αναφέρεται μόνο ότι η γέννηση του Χριστού έγινε στις ημέρες Ηρώδου του Βασιλέως (ευαγγελιστής Ματθαίος) και όταν ήταν κυβερνήτης της Συρίας ο Κυρήνιος (Ματθαίος κεφ. 2 στ. 2)
Η πορεία όμως του Ιωάννη του Βαπτιστή αναφέρεται από τον ευαγγελιστή Λουκά κεφ. 3 στ. 1-6 (και Ματθαίος κεφ. 3 στ. 1-12, Μάρκος κεφ. 1 στ. 1-8, Ιωάννης κεφ. 1 στ. 19-28). Λέει λοιπόν ο ευαγγελιστής Λουκάς, ότι ο Ιωάννης άρχισε να κηρύττει βάπτισμα μετανοίας το 15 έτος βασιλείας Τιβερίου (τότε έγινε 30 χρονών και κατά το νόμο από τότε μπορούσε ο κάθε Ιουδαίος να μιλά δημόσια. Είχαν δε ως γνωστόν 6 μήνες διαφορά με τον Ιησού, αυτή η διαφορά είναι η καθοριστική).
Ιστορικούς της εποχής
Ο Φλάβιος Ιώσηπος, ιστορικός της εποχής στα έργα του Ιουδαϊκός Πόλεμος και Ιουδαϊκή Αυτοκρατορία αναφέρει για το γνωστό Βασιλιά Ηρώδη που τον αποκαλεί Μέγα, ότι πέθανε λίγο πριν από Εβραϊκό Πάσχα και ότι λίγο μετά το θάνατο του έγινε μία έκλειψη της σελήνης.
Αστρονομικά στοιχεία
Εκλείψεις τέτοιες στα έτη που αναζητούμε έγιναν το 7, το 5, το 4 και το 1 π.Χ. Οι νεότεροι ιστορικοί που ερευνούν τον Φλάβιο τοποθετούν τον θάνατο του Ηρώδη τη νύχτα της 9ης Ιανουαρίου του 1 π. Χ..
Είναι η μόνη χρονολογία που τα στοιχεία που περιγράφει μαζί με το θάνατο τοποθετούνται και έχουν βάση ιστορικά και αστρονομικά.
Ιστορικά στοιχεία
Όπως π.χ. ποίοι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες βασίλευαν τότε. Βλέπουμε ότι η Ζωή του Χριστού, εκτυλίσσεται στα έτη της βασιλείας του Τιβέριου, όταν μάλιστα κατά το 15 έτος της βασιλείας του, ο Ιησούς γίνεται 30 ετών και αρχίζει να κηρύττει ξεκινά ο Ιωάννης το κήρυγμα του. Όμως ο Τιβέριος ανακηρύχθηκε άρχοντας στις 19/08 του 767 έτους από κτήσεως Ρώμης (15 μ.Χ. λέει ο Παπαρηγόπουλος στην Ιστορία του). Έτσι: 767 + 15 = 782 αλλά και 782 – 754 = 28 μ.Χ. Άρα το 28 μ.Χ. ο Ιωάννης γίνεται τριάντα ετών και ο Ιησούς είναι έξι μήνες νεότερος. Άρα, ο Χριστός γίνεται 30 χρονών το 29.
Η Απογραφή του Αυγούστου
Το 3 π.Χ. εκδόθηκε η διαταγή για την απογραφή με την ευκαιρία του αργυρού ιωβηλαίου της βασιλείας του Αυγούστου, ήταν ο περίφημος όρκος πίστεως προκειμένου να αναγορευτεί ο Αυτοκράτωρ Pater Patrie το 2 π.Χ. (τον επόμενο χρόνο).
Η Χρονολόγηση της Σταύρωσης
Η Σταύρωση του Χριστού τοποθετείτε ιστορικά το 17 έτος της Βασιλείας του Τιβέριου.
Το ευαγγέλιο μας λέει ότι της Σταυρώσεως, εγγύς ην το Εβραϊκό Πάσχα. Πάλι πρέπει να αναζητήσουμε δύο στοιχεία:
a) Τι εόρταζαν οι Εβραίοι σαν Πάσχα; και
b) Στα χρόνια που εξετάζουμε πότε το Πάσχα των Εβραίων εορτάσθηκε Σάββατο; (ην γαρ μεγάλη ημέρα εκείνη του Σαββάτου λέει το Ευαγγέλιο).
Το Πάσχα για τους Εβραίους εορταζόταν την πρώτη πανσέληνο που συνέβαινε μετά την ημέρα του ερχομού της άνοιξης δηλαδή μετά την ημέρα της εαρινής ισημερίας. Την 29η κάθε μήνα οι ιερείς των Εβραίων συνεδρίαζαν. Ο μήνας λοιπόν Νισάν ήταν και ο πρώτος του εβραϊκού έτους. Η αρχή του μήνα συνδυαζόταν με την εμφάνιση της νέας σελήνης.
Τη 15η του μηνός λοιπόν, αφού ξεκινάμε με τη νέα σελήνη θα έχουμε την πανσέληνο, που την εόρταζαν σαν την εορτή των Αζύμων τη λεγομένη Πάσχα.
Ας αναζητήσουμε πάλι το 17 έτος της βασιλείας του Τιβέριου συνδυάζοντας το με τη χρονιά που έπεφτε το Πάσχα ημέρα Σάββατο. Εντοπίζουμε το 33 μ.Χ.. Με πιο διεξοδική έρευνα βρίσκεται ότι η Ανάσταση του Κυρίου έγινε τις πρωινές ώρες Κυριακής (της επομένης του Σαββάτου, της πρώτης ημέρας του κύκλου των ημερών) της 5ης Απριλίου.
Με τα διορθωμένα δεδομένα αρίθμησης δηλαδή των δύο χρονών πίσω και δεδομένου του ότι έτος 0 δεν υπάρχει, ξεκινώντας από το 2 π.Χ., έτος δηλαδή της γεννήσεως και προσθέτοντας τα 33,5 χρόνια της επίγειας ζωής του Θεανθρώπου, φτάνουμε στο 30 μ.Χ..
Του έτους 30 μ.Χ. το Πάσχα εορτάστηκε επίσης ημέρα Σάββατο. Το Πάσχα πρέπει να εορτάζετε μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Την πρώτη Κυριακή που την ακολουθεί. Αυτό όριζε και η οικουμενική σύνοδος της Νίκαιας το 325 μ.Χ. Η οικουμενική σύνοδος εν Τρούλλω το 6199 έτος από κτίσεως κόσμου, δηλαδή το 691 μ.Χ. έβαλε σαφή υπολογισμό. (Η οικουμενική Σύνοδος αυτή ονομάστηκε «εν Τρούλλω» γιατί έγινε στην αίθουσα των ανακτόρων με τον τρούλο στην Κωνσταντινούπολη, ακόμα ονομάστηκε και πενθέκτη γιατί συμπλήρωσε τις αποφάσεις των προηγουμένων συνόδων 5ης και 6ης).
Η ημερομηνία που ορίζεται σαν έτος κτίσεως κόσμου είναι το 5508 π.Χ. ή απαρχή των αιώνων όπως όρισαν οι μελετητές της μεταφρασμένης από τους εβδομήκοντα Αγίας Γραφής, και νομιμοποιήθηκε επί Λέοντος του Σοφού.
Έτσι για να καθοριστεί το Πάσχα, υπολογίζεται λοιπόν αρχικά ο κύκλος της σελήνης και εντεκαπλασιάζεται. Στο αποτέλεσμα προστίθεται ο αριθμός 6 ( Το 6 φανερώνει τις μέρες μετάπτωσης της σελήνης. Κάθε 300 χρόνια πανσέληνος γίνεται 1 μέρα πιο νωρίς από αυτά που ο Μέτωνας υπολόγισε ). Αν ο κύκλος της Σελήνης είναι μέχρι 16, ή ο αριθμός 7 αν ο κύκλος της Σελήνης είναι από το 17, 18 ή 19. Το άθροισμα διαιρείται με το 30 και στο υπόλοιπο της διαίρεσης προστίθενται αριθμοί (ημέρες) μέχρι τον αριθμό 63. Δηλαδή είναι οι ημέρες του Μαρτίου του Απριλίου ή και του Μαΐου. Από την ημερομηνία που προκύπτει, η ερχόμενη Κυριακή είναι η ημέρα του Πάσχα.
Αυτές οι πράξεις οδηγούν στο λεγόμενο θεμέλιο της σελήνης (εδώ το 24), την ηλικία της σελήνης κάθε 31/12 (σελήνη μιας ημέρας, δύο ημερών …εδώ σελήνη 24 ημερών).
Αυτό το μέγεθος κάθε χρόνο μεγαλώνει κατά 11 μέρες. Ποτέ όμως δε ξεπερνά τον αριθμό 30. Μέχρι το 1582 γιορτάζαμε με τη Δύση σε κοινή ημερομηνία το Πάσχα.
Αλλά στις 15/10/1582 διορθώθηκε εκ νέου το ημερολόγιο επί πάπα Γρηγορίου του 13ου με τη βοήθεια των αστρονόμων Χριστόφορου Κλάβιους και Λουίτζι Λίλιο από την Καλαβρία, επειδή η εαρινή ισημερία είχε μετατοπιστεί κατά 10 μέρες. (αντί 21/3 ήρθε 10/3).
Τότε η 5 Οκτωβρίου μετονομάστηκε σε 15η Οκτωβρίου και το Ιουλιανό ημερολόγιο που ίσχυε ως τότε έπαψε πια να ισχύει.
Άλλη μια ανακολουθία δημιουργείται με τα δίσεκτα έτη, έτσι ορίστηκε να μην λογίζονται δίσεκτα τα κάθε εκατό χρόνια ονομαζόμενα «επαιώνια» έτη, και ας είναι διαιρετά με το 4. Δίσεκτα θα θεωρούνται τότε αν είναι διαιρετά με το 400. (Το 1900 δεν υπήρξε 29 Φεβρουαρίου. Το ίδιο θα γίνει και το 2100 εν αντιθέσει με το 2000 που υπήρξε).
Το ημερολόγιο αυτό επικρατεί σήμερα και έχει μια (1) μέρα λάθος κάθε 4000 χρόνια. Στην Ελλάδα το «νέο» ημερολόγιο εμφανίστηκε στις 16/02/1923 με κυβέρνηση Πλαστήρα, προσθέτοντας τις επιπλέον 3 μέρες που έχουν τα ημερολόγια διαφορά, εξηγώντας έτσι το γεγονός των 3 επιπλέον ημερών στις ήδη 10 που υπήρχαν ως το 1582. Η επίσημη εκκλησία αποδέχθηκε το νέο ημερολόγιο στις 24/03/1924 .
Οι μέρες της εβδομάδας ακολουθούσαν στην Αρχαία Ελλάδα την ονομασία τους ως εξής:
Χωρίζονταν σε τρεις ομάδες των 10 ημερών ή δύο των 10 και μία των 9 και οι ημερομηνίες αριθμούνταν και ονομαζόταν ως εξής :
1η του μήνα = νουμηνία ( πρωτομηνιά )
2η – 10η = 2η, 3η κ.λ.π. αρχομένου μηνός (π. χ. Μαιμακτηριώνος)
11η – 19η = 11η μεσούντος μηνός (τάδε)
20η = εικάς μηνός τάδε ή δεκάτη προτέρα
21η = πρώτη μετ’ εικάδα ή δεκάτη υστέρα
22η –29η = υπολογιζόταν αντίστροφα δηλ η 22η
σε μήνες με 31 μέρες λεγόταν 9η φθίνοντος
σε μήνες με 30 μέρες 8η φθίνοντος κλπ
30η = ένη και νέα (σελήνη )
Σήμερα έχοντας σαν αρχή και πρώτη μέρα την μέρα που αφιερώνετε στον Κύριο την ονομάζουμε Κυριακή. Ακολουθεί η δεύτερη μέρα, η Δευτέρα, η Τρίτη μέχρι την Πέμπτη. Η Παρασκευή λέγεται έτσι από τις ετοιμασίες της επομένης ημέρας του Σαββάτου που οι εβραίοι όριζαν ημέρα αργίας και λατρείας του θεού το Σάμπαθ που για εμάς αντικατέστησε η Κυριακή.
Κατά τον θεολογικό κύκλο των ημερών της εβδομάδας ας σημειωθούν και τα παρακάτω:
Η Δευτέρα είναι αφιερωμένη στις επουράνιες δυνάμεις Αρχαγγέλους και Αγγέλους
Η Τρίτη στον Ιωάννη το Βαπτιστή
Η Τετάρτη στην Παναγία
Η Πέμπτη στους Αγίους Αποστόλους
Η Παρασκευή στην Σταύρωση του Χριστού
Το Σάββατο στους νεκρούς
Η Κυριακή στην Ανάσταση του Χριστού
Αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι Ιταλικές ονομασίες των ημερών
Δευτέρα Lunde από το ημέρα της Σελήνης
Τρίτη Martedi από το ημέρα του Άρη
Τετάρτη Mercoledi από το ημέρα του Ερμή
Πέμπτη Gioved από το ημέρα της Δία
Παρασκευή Venerdi από το ημέρα της Αφροδίτης
Αντίστοιχα στα Αγγλικά το Σάββατο προέρχεται από το Ιταλικό Saturni dies, ημέρα του Κρόνου, και ονομάζεται Saturday. Ενώ η Κυριακή προήλθε από το ημέρα του ήλιου, και λέγεται Sunday. (sun = ήλιος).
Τελειώνοντας ας αναφέρουμε έναν απλό τρόπο για να βρίσκει καθένας σε ποια ημέρα της εβδομάδας αντιστοιχεί η κάθε ημερομηνία. Το ότι επικράτησε η εβδομάδα των 7 ημερών οφείλεται στις φάσεις της σελήνης.
Για να βρούμε την αντιστοιχία ημέρας της εβδομάδας και ανάλογης ημερομηνίας κάνουμε τις παρακάτω σκέψεις:
Ας λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι το κάθε έτος των 365 μερών έχει ακριβώς 52 εβδομάδες και μένει 1 ή 2 μέρες αν είναι δίσεκτο. Από το έτος έτσι μέχρι την χρόνια που μας ενδιαφέρει θα περισσεύουν τόσες μέρες όσα και τα χρονιά, μείον 1! ( αυτό που μας ενδιαφέρει ) αλλά και όλες οι επί πλέον μέρες που ανά 4 χρόνια προσθέταμε για τα δίσεχτα έτη και βέβαια η αριθμητική τιμή της μέρας του έτους που μας ενδιαφέρει το υπόλοιπο της διαίρεσης αυτού του αθροίσματος με 7 δείχνει την μέρα που ψάχνουμε.
Παράδειγμα: Έστω ότι μας ενδιαφέρει η ημέρα 09/04/ 2015 δηλαδή η 31+28+31+9 = 99 μέρα του έτους. Με τον τύπο Η = {(Ε –1) + [(Ε-1)/4] + Μ}. Αναζητώ το υπόλοιπο διαίρεσης του Η με το 7. Δηλαδή: 2014 +[2014:4]+99 = 2014 +503 +99 = 2617 και 2617 : 7 = 374 και υπόλοιπο Υ = 5 Αν Υ = 1 Κυριακή αν Υ = 2 Δευτέρα Υ =3.
Κων/νος Βούκουνας
Καθηγητής Μηχανολόγος Msc
