«Γειά σου, αγαπητή Ιουλία. Κατά τη γνώμη και την εμπειρία μου, ο καλύτερος και μοναδικός ψυχολόγος στη ζωή μου είναι ο Χριστός». Αυτό ήταν το πρώτο σχόλιο κάτω από μια πρόσφατη ανάρτηση στο Instagram στην οποία περιέγραψα την εμπειρία μου με την ψυχοθεραπεία.
Ακολούθησαν και άλλα σχόλια:
«Η καλύτερη θεραπεία από όλες είναι οι υποχωρήσεις και το Κομποσκοίνι».
«Επισκέπτομαι τακτικά τους Ερημίτες στο Άγιο όρος. Ένα σιωπηλό καταφύγιο, εκεί συναντάς τον Θεό – Είναι ο καλύτερος θεραπευτής. Το συνιστώ! Οι αξίες σας μπαίνουν όλες στη θέση τους και ο δρόμος γίνεται ευθύς», γράφει ένας άλλος σχολιαστής.
Αυτοί οι αναγνώστες ήθελαν να τονίσουν ότι η πίστη στον Θεό (ή το γεγονός της σχέσης μαζί Του) και η φροντίδα αυτής της πίστης (μέσω των υποχωρήσεων ή του Κομποσκοινιού) αρκούν για να μην έχουμε συναισθηματικές δυσκολίες ή προβλήματα.
Πρώτα απ 'όλα, αν ήταν έτσι, κανένας πιστός Χριστιανός δεν θα έπασχε από κατάθλιψη και θα αναπηδούσε γρήγορα όταν αισθανόταν απογοητευμένος. Δεν θα χρειαζόμασταν βοήθεια. Θα ήμασταν αυτάρκεις, αιώνια ευτυχισμένα, ικανοποιημένα άτομα, με επίγνωση της αυτοεκτίμησής μας.
Αλλά αυτό δεν είναι ακριβώς έτσι.
Δεύτερον, τέτοια κομμάτια «σοφίας» κάνουν τους ανθρώπους που χρειάζονται τη βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας να αισθάνονται ένοχοι («Αν η πίστη είναι αρκετή και δεν είναι αρκετή για μένα, αυτό σημαίνει ότι η πίστη μου είναι αδύναμη;») ή τους αποτρέπουν από το απόφαση να αναζητήσουν θεραπεία («Να αρκεί η προσευχή μήπως;»). Κάνει επίσης άλλους πιστούς να αισθάνονται ότι οι άνθρωποι που κάνουν χρήση ψυχολογικής βοήθειας «στερούνται πίστης» ή είναι «παραπλανημένοι πιστοί». Λες και η πίστη σού καθορίζει την ψυχολογική σου υγεία.
Τρίτον, αυτού του είδους τα σχόλια προϋποθέτουν ότι στη ζωή πρέπει απλώς να διπλώνουμε τα χέρια μας σε προσευχή (ή να πάμε σε ένα καταφύγιο) και ο Θεός θα φροντίσει τα πάντα για εμάς. Είσαι λυπημένος; Μην κάνεις τίποτα για αυτό μόνος σου, άφησε τον Θεό να το αλλάξει (διάβαζε: θα συμβεί από μόνο του). Είναι σαν να μην έχουμε κανέναν έλεγχο στη ζωή μας. Επιπλέον, είναι λες και η νοημοσύνη μας ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο.
Το θεμελιώδες λάθος εδώ είναι ότι δεν διακρίνει κάποιος την καλλιέργεια μιας σχέσης με τον Θεό από τη φροντίδα του εαυτού του. Και όμως, όπως μπορούμε να διατηρούμε τον εαυτό μας σωματικά καθαρό και να πηγαίνουμε σε γιατρό όταν το σώμα μας είναι άρρωστο, θα πρέπει επίσης να μπορούμε (χάρη στη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή, συμβούλου, θεραπευτή, προπονητή ζωής κ.λπ.) να παίρνουμε φροντίδα και για τα συναισθήματά μας και την ψυχή μας.
Πράγματι, πώς να μιλήσουμε με τον Θεό όταν δεν ξέρουμε ποιο μέρος των σκέψεων και των εντυπώσεων μας είναι από τον Θεό; Ποια «φωνή» ακολουθούμε - τα συναισθήματά μας; Τον λόγο μας; Πώς πρέπει να ξέρουμε τι να κάνουμε όταν όλα είναι μπερδεμένα και το μόνο που ξέρουμε είναι ότι νιώθουμε χαμένοι και δυστυχισμένοι εδώ και πολύ καιρό;
Τέταρτον, έχω την εντύπωση ότι οι άνθρωποι που λένε τέτοια πράγματα απλώς δικαιολογούν τον εαυτό τους. Δεν μπορώ να είμαι χαρούμενος, οπότε ο Θεός πρέπει να το θέλει έτσι. Είμαι λυπημένος, άρα πρέπει να είναι μια πνευματική δοκιμασία. Φοβάμαι, αλλά όταν προσεύχομαι ο Θεός θα με ελευθερώσει από τον φόβο. Νιώθω σαν κανένας(κάποιος ανύπαρκτος). Πρέπει να ευχαριστώ και να λατρεύω τον Θεό πιο συχνά. Πιστεύω ότι, μακροπρόθεσμα, αυτός ο τρόπος σκέψης δεν είναι να πιστεύεις στον Θεό, αλλά να αγνοείς και να βλάπτεις τον εαυτό σου και να το δικαιολογείς χρησιμοποιώντας τον Θεό. Το να μην αναζητούμε ψυχολογική βοήθεια είναι επιζήμιο, το οποίο αντί να μας στείλει στον παράδεισο, μπορεί να μας βάλει σε έναν φαύλο κύκλο βαθιών ψυχικών προβλημάτων.
Αυτές λοιπόν ήταν κάποιες γενικές σκέψεις, αλλά εδώ παρακάτω είναι πιο συγκεκριμένοι λόγοι που ο Θεός δεν είναι ο θεραπευτής μου, ως κάποιος που, σχεδόν τρία χρόνια τώρα, βρίσκεται σε διαδικασία ψυχοθεραπείας.
1. Γιατί ο Θεός δεν είναι άλλος άνθρωπος που είναι εμφανώς παρών
Πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, ίσως αυτό να ήταν δυνατό – ο Χριστός περπάτησε στη Γη και μίλησε με τους ανθρώπους. Με κάποιους συναντιόταν τακτικά, αλλά και τότε δεν ήταν ψυχοθεραπεία, αλλά φιλία και μαθητεία.
Η ψυχοθεραπεία αποτελείται από τακτικές εβδομαδιαίες συναντήσεις μεταξύ ενός ασθενούς και ενός θεραπευτή, κατά τις οποίες ένας εξειδικευμένος θεραπευτής με εκτενή γνώση της ανθρώπινης ψυχής και των τρόπων λειτουργίας της, προσπαθεί να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει τον εαυτό του. Δεν γίνεται χωρίς γνώση, εμπειρία, ενσυναίσθηση και άμεση, ξεκάθαρη συζήτηση. Πρέπει να ακούσουμε κάποια πράγματα καθαρά για να αρχίσουμε να τα παρατηρούμε.
Ο Θεός δεν είναι ψυχοθεραπευτής, αλλά ο Θεός εργάζεται μέσω ενός ψυχοθεραπευτή. Είναι χάρη σε Αυτόν που μπορώ επιτέλους να καταλάβω τον εαυτό μου σε ένα πολύ βαθύ και, μέχρι τώρα, ασυνείδητο επίπεδο, να συγχωρήσω τον εαυτό μου και να αγαπήσω τον εαυτό μου όπως δημιουργήθηκε.
2. Επειδή θέλω να δράσω, όχι να το σκάσω
Για μένα, η θρησκευτικότητα ήταν εδώ και καιρό ένας τρόπος να αντιμετωπίζω τα δικά μου συναισθήματα, τις ελλείψεις και τις επιθυμίες μου. Ερμήνευσα αυτό που συνέβαινε στην εσωτερική μου ζωή με αυστηρά θρησκευτικό τρόπο. Ερμήνευσα το άγχος ως Σατανά, τον φόβο ως δειλία και το θάρρος ως υπερηφάνεια. Και αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα.
Ευτυχώς, κάποια στιγμή άρχισα να παλεύω για τον εαυτό μου. Δεν ήθελα να περιμένω ένα μαγικό θαύμα. Ήθελα να είμαι ήρεμη και χαρούμενη. Πιστεύω ότι ο Θεός μας υπόσχεται μια καλή, σοφή ζωή, μια αίσθηση ασφάλειας και συναισθηματική σταθερότητα. Πιστεύω επίσης ότι αυτά τα πράγματα δεν θα πέσουν από τον παράδεισο, αλλά ότι μπορώ να εργαστώ προς αυτά. Γι' αυτό άρχισα να κάνω κάτι προς αυτή την κατεύθυνση.
3. Γιατί θέλω να νιώθω σταθερός και υγιής
Όταν πονάει το δόντι μου, πηγαίνω στον οδοντίατρο. Όταν είμαι άρρωστος, πηγαίνω στο γιατρό. Όταν είμαι δυστυχισμένη, πηγαίνω σε ψυχοθεραπευτή. Τα συναισθήματα είναι σημάδια που μου λένε τι μου συμβαίνει και τι χρειάζομαι. Αν νιώθω φόβο, απώλεια και μόνιμη θλίψη, τότε χρειάζομαι βοήθεια και υποστήριξη. Όχι μόνο τα άσχημα, το αξίζω.
4. Γιατί προσευχόμουν για 25 χρόνια και η λύπη μου δεν έφυγε
Για πολύ καιρό ήλπιζα ότι η κατάθλιψή μου θα περνούσε. Σκέφτηκα ότι αν τελείωνα το κολέγιο, έβρισκα δουλειά, ερωτευόμουν και έχανα κιλά, τελικά θα ένιωθα ότι αξίζω κάτι, όπως όλοι οι άλλοι γύρω μου. Αλλά δεν έγινε. Ούτε τα μυστήρια και οι προσευχές βοήθησαν. Τελικά, δεν είναι μαγικά ξόρκια για επώδυνα συναισθήματα.
Αυτό που με βοήθησε ήταν να αντιμετωπίσω τον εαυτό μου και τον επίπονο, αργό διαχωρισμό αυτού που ήθελα από αυτό που πίστευα ότι έπρεπε να θέλω και αυτού που είμαι από αυτό που πίστευα ότι πρέπει να είμαι.
5. Γιατί η συνάντηση με τον Θεό είναι διαφορετική από τη συνάντηση με τον εαυτό σου
Η προσευχή είναι μια συνάντηση με τον Θεό. Η ψυχοθεραπεία είναι μια συνάντηση με τον εαυτό σου με τη βοήθεια ενός θεραπευτή. Υπάρχουν δύο διαφορετικοί στόχοι εδώ, αν και και οι δύο βασικά οδηγούν στην αλήθεια και την αγάπη. Το να γνωρίσεις τον Θεό, να αναζητήσεις την αλήθεια για Αυτόν και να ανακαλύψεις την παρουσία Του είναι διαφορετικό από το να γνωρίσεις τον εαυτό σου. Πρέπει να ανακαλύψω γιατί δουλεύω με τον έναν τρόπο και όχι με τον άλλον τρόπο, γιατί με τραβάνε προς μια κατεύθυνση αντί για άλλη και γιατί ορισμένα πράγματα είναι τόσο δύσκολα για μένα.
Πρέπει να συναντήσω τον εαυτό μου για να καταλάβω τι θέλω και τι χρειάζομαι. Αν δεν βοηθήσω τον εαυτό μου και δεν φροντίσω τις βασικές μου ανάγκες, δεν θα μπορέσω να εκτιμήσω και να εκμεταλλευτώ τη ζωή μου. Και δεν θα μπορέσω να αγαπήσω αληθινά.
Η προσευχή είναι σημαντικό, ακόμη και απαραίτητο, μέρος της ζωής μας — αλλά δεν είναι το παν. Ο Θεός μπορεί να κάνει θαύματα, αλλά συνήθως εργάζεται με φυσικά μέσα. Περιμένει από εμάς να Τον εμπιστευτούμε και να ζητήσουμε τη βοήθειά Του, αλλά και να χρησιμοποιήσουμε τους πόρους που μας δίνει στη διάθεσή μας, και αυτό περιλαμβάνει την επιστήμη της ιατρικής, η οποία μπορεί να μας βοηθήσει να είμαστε υγιείς στο σώμα και στο μυαλό.
Όλες οι επιστήμες, όπως και οι επιστήμες ψυχικής υγείας, η ψυχολογία και η ψυχιατρική, έχουν δοθεί από τον Θεό για να απαλυνθεί ο ανθρώπινος πόνος. Γι’ αυτό το λόγο όταν ο πνευματικός αντιλαμβάνεται ότι αυτός που είναι απέναντί του κατατρέχεται από ιδιαίτερα ψυχικά νοσήματα που ξεφεύγουν από τη δική του αρμοδιότητα, όπως βαριές μορφές κατάθλιψης, διάφορες ψυχώσεις, παρανοϊκές ιδέες ή αυτοκτονικούς ιδεασμούς, θα πρέπει να υπάρχει από μέρους του παρότρυνση να επισκεφτεί το ειδικό ιατρό ώστε να υπάρξει η κατάλληλη θεραπεία.
Ο κάθε ένας από εμάς, γονείς, εκπαιδευτικοί, ψυχίατροι, ψυχολόγοι, ιερείς, αν και έχουμε διαφορετικό ρόλο μέσα στην κοινωνία όμως μόνο με την συνεργασία μπορούν να επιλυθούν τα όποια προβλήματα αναφύονται και ειδικότερα αυτά της ψυχικής υγείας τα οποία είναι ιδιαίτερα διογκωμένα σήμερα.
