Οι εμπειρίες της ζωής του ατόμου, πολλές φορές, συνδέονται με το σώμα στο οποίο «κατοικεί». Το σώμα δρα, θα λέγαμε, ως συνδετικός κρίκος μεταξύ του εαυτού, της ψυχής και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται την εμφάνιση του σώματός του, επηρεάζεται από τις σκέψεις, τις απόψεις και τα συναισθήματα που έχει γι’ αυτό και καθοδηγεί τις συμπεριφορές του. Η δική του οπτική μαζί με αυτή των γύρω του, το οδηγεί στην αξιολόγηση του σώματος και της ελκυστικότητάς του, που θα του δημιουργήσει μια αίσθηση ικανοποίησης ή δυσαρέσκειας για την εικόνα του.
Κάθε άτομο λοιπόν, μπορεί να αντιλαμβάνεται την εικόνα σώματός του περισσότερο ή λιγότερο θετικά. Η λιγότερο θετική εικόνα εμπεριέχει αρνητικές εκτιμήσεις και αντιλήψεις για το μέγεθος του σώματος, το σχήμα, την μυϊκότητα ή το βάρος του. Η δυσαρέσκεια που ενδεχομένως βιώνει το άτομο για την εικόνα του, έχει να κάνει με αυτές ακριβώς τις αρνητικές εκτιμήσεις, αλλά και με τη σύγκρισή του με το ιδανικό σώμα που επιθυμεί.
Η διαμόρφωση όμως, μιας αρνητικής εικόνας για το σώμα και η εμμονή για την απόκτηση του ιδεατού, μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει. Ερευνητές αναφέρουν ότι πριν και κατά τη διάρκεια της εφηβείας η σωματική δυσαρέσκεια συνδέεται με κακή διάθεση, συμπτώματα κατάθλιψης και δυσφορία, κάτι που γίνεται πιο εμφανές στα κορίτσια. Πολλά είναι όμως, τα ευρήματα και για τις μετεφηβικές ηλικίες. Οι συνεχείς ανησυχίες για το σώμα, προκαλούν άγχος, αισθήματα ενοχής ή ντροπής και κοινωνική εσωστρέφεια. Η εμφάνιση σε δημόσιους χώρους (γυμναστήρια, παραλίες κτλ.) -ειδικά για τις γυναίκες- καταλήγει να είναι μια ιδιαίτερα αγχώδης κατάσταση, αφού σκέφτονται ότι τα βλέμματα των άλλων διαρκώς αξιολογούν το σώμα τους.
Η συνεχής αφοσίωση του ατόμου στην απόκτηση του ιδεατού σώματος, οι αρνητικές σκέψεις για το δικό του και η σύγκριση που κάνει μεταξύ των δύο, το οδηγούν σε μια όλο και πιο διαστρεβλωμένη εικόνα για το σώμα που «κατοικεί». Αυτή η αρνητική έως διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος, επηρεάζει μεταξύ άλλων και τη διατροφική συμπεριφορά. Το 70-90% των γυναικών αναφέρουν ότι έχουν μπει σε διαδικασία απώλειας βάρους κάποια στιγμή στην ζωή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και γυναίκες που έχουν ένα υγιές βάρος ανησυχούν μήπως αυξηθεί το βάρος τους και ποτέ δεν είναι απόλυτα ευχαριστημένες από την εμφάνιση τους.
Ο στόχος για την κατάκτηση του –συχνά- μη ρεαλιστικού προτύπου που υιοθετεί και επιδιώκει το άτομο, μπορεί να το οδηγήσει σε μη υγιείς ενέργειες, ακόμα και σε άσκοπες πλαστικές επεμβάσεις. Έχει αποδειχθεί ότι όταν το άτομο αντιλαμβάνεται πολύ αρνητικά την εικόνα του μπορεί πιο εύκολα να καταφύγει σε πρακτικές μείωσης του βάρους ή του μεγέθους του σώματός του, συγκριτικά με κάποιο άτομο σχετικά πιο ικανοποιημένο.
Επιπλέον, η εμμονή και η μακροχρόνια μη αποτελεσματική προσπάθεια για το ιδανικό σώμα, όπως επισημαίνει ο Μ. Levine, καθηγητής ψυχολογίας, ενισχύει τις μη υγιείς διατροφικές συμπεριφορές, όπως υπερφαγικά επεισόδια, πολύωρη αποχή από το φαγητό, αποκλεισμό τροφών από το διαιτολόγιο, εμετούς, χρήση διαιτητικών χαπιών κ.ά. Μέσω των συμπεριφορών αυτών, το άτομο συχνά οδηγείται σε ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Ένα άλλο παράδειγμα μη υγιούς συμπεριφοράς είναι, ότι συχνά οι άντρες για την αύξηση της μυϊκότητάς τους καταφεύγουν στην χρήση στεροειδών ή άλλων αναβολικών, βάζοντας σε κίνδυνο το σώμα τους.
Σε μια κοινωνία που προωθεί όλο και πιο πολύ μη ρεαλιστικά πρότυπα και που χρησιμοποιεί ιδιαίτερα επιδραστικά μέσα για την προβολή τους, η εικόνα σώματος διαστρεβλώνεται ευκολότερα, δημιουργώντας στο άτομο πιο έντονα την επιθυμία κατάκτησης του τέλειου. Αυτή η διαστρεβλωμένη εικόνα που επωάζεται, αποτελεί πρόβλημα για τον καθένα από εμάς, αφού επηρεάζει τόσο την ψυχική όσο και την σωματική μας υγεία. Είναι προφανές λοιπόν, ότι υπάρχει ανάγκη να αλλάξουμε τα άπιαστα ιδανικά μας, και να προσγειωθούμε σε εικόνες πιο ρεαλιστικές και υγιείς για το σώμα μας.
Nίνα Καρκατζούλη
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
