Ο άνθρωπος διαμορφώνεται με τον χρόνο και περνάει μεγάλο μέρος της ζωής του σαν «work in progress», εν εξελίξει. Για να γίνουμε αυτό που θέλουμε κι αυτό που μπορούμε, πρέπει πρώτα να αποκτήσουμε μιαν εικόνα του ιδανικού μας εαυτού:
Ποιος άνθρωπος θέλω να είμαι;
Ποιο επάγγελμα θέλω να εξασκώ;
Ποια είναι τα προσωπικά μου ιδεώδη;
Προϋπόθεση είναι η αυτογνωσία, η συνειδητοποίηση της ταυτότητας και των ορίων μας.
Δεν πρέπει ούτε να έχουμε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας ούτε να τον περιφρονούμε.
Παρατηρείται συχνά το παράξενο φαινόμενο να μην είμαστε ποτέ ικανοποιημένοι από την τύχη μας («Αχ, εγώ ο άτυχος, τι θα μπορούσα να έχω κάνει αν μου είχαν δοθεί περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες…»), αλλά να μην επιθυμούμε περισσότερη σοφία ή εξυπνάδα.
Πολλοί άνθρωποι θα ήθελαν να είναι ωραιότεροι ή πλουσιότεροι, λίγοι όμως ομολογούν ότι θα ήθελαν να είναι εξυπνότεροι, παρότι η εξυπνάδα είναι η ικανότητα να διακρίνουμε αμέσως τι πρέπει να κάνουμε σε κάθε περίσταση. Έχουμε την τάση να αποδίδουμε στη μοίρα τις αποτυχίες μας, ενώ αποδίδουμε τις επιτυχίες μας στην προσωπική μας αξία και προσπάθεια.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να φτάσουμε στην αυτογνωσία —ο πόνος, η απώλεια, ο έρωτας— και στη συνέχεια να κάνουμε όσα «πρέπει» να κάνουμε. Μέσα μας υπάρχουν κάμποσοι άνθρωποι, έχουμε έναν «καλό» κι έναν «κακό» εαυτό, δυνάμεις φανερές και δυνάμεις κρυμμένες, ταλέντα, δεξιότητες, όνειρα και αυταπάτες, ψευδείς εικόνες και ιδέες.
Οι μεγάλοι ταξιδευτές υποστηρίζουν ότι τα περιπετειώδη ταξίδια αποκαλύπτουν ποιοι είμαστε, τι φοβόμαστε, τι τολμάμε, πού υστερούμε. Οι κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν ότι οι κοινωνικές αναταραχές αποδεικνύουν ποιοι είμαστε.
Οι επαναστατημένοι καλλιτέχνες υποστηρίζουν ότι ο αληθινός μας εαυτός είναι αυτό για το οποίο μας επικρίνει το ευρύ κοινό. Το σίγουρο είναι ότι κανείς από μας δεν είναι τέλειος — έχουμε μακρύ δρόμο να διανύσουμε και, στην πορεία προς την αυτογνωσία, ίσως τρομάξουμε από τα ευρήματά μας.
Καμιά φορά λέμε: «Πρέπει να βρω τον εαυτό μου». Στην πραγματικότητα, τον εαυτό μας δεν τον βρίσκουμε, τον επινοούμε, τον δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι, τον σμιλεύουμε.
Όρισε λοιπόν στον εαυτό σου έναν χαρακτήρα και έναν τρόπο ζωής που θα τον διατηρείς και θα τον υποστηρίζεις είτε είσαι μόνος σου είτε είσαι μαζί με άλλους.
Η βάση της φιλοσοφίας και το στοίχημα της φιλοσοφίας είναι η αυτογνωσία.
Πράγματι, για τους Στωικούς τα εξωτερικά γεγονότα κανονίζονται από τη μοίρα, επομένως δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε. Ωστόσο, παραμένουμε υπεύθυνοι για τις ενέργειές μας.
Αν και ο όρος «ειμαρμένη» που χρησιμοποιούν οι Στωικοί παραπέμπει στην έννοια του πεπρωμένου και της μοίρας, δεν πρέπει να συγχέεται με τη μοιρολατρία. Σύμφωνα με τον Χρύσιππο, η μοίρα είναι η φυσική και αιώνια ευταξία του συνόλου.
Και μολονότι είναι αναπόδραστη και όλες οι δυνατότητες που έχει ένα γεγονός να εξελιχθεί είναι δεδομένες, έχουμε περιθώριο να κάνουμε επιλογές: το ποια από τις προκαθορισμένες δυνατότητες θα επιλέξουμε ανήκει στη δική μας δικαιοδοσία.
Για παράδειγμα, η αρρώστια δεν είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε:
Το πότε θα αρρωστήσουμε, για πόσο, αν θα θεραπευτούμε δεν εξαρτώνται από μας.
(Ωστόσο, η ψυχική δύναμη μπορεί να επηρεάσει την ίαση του σώματος.)
Από μας εξαρτάται όμως το να επισκεφτούμε έναν καλό γιατρό, να κάνουμε δηλαδή μια σωστή επιλογή — χωρίς αυτό να μας εγγυάται ότι θα πετύχει η θεραπεία.
