Αγάπα τον εαυτό σου! Είναι η πιο συχνή συμβουλή αυτοβοήθειας που διαβάζουμε και ακούμε και υπάρχει πολύ καλός λόγος γι αυτό. Αν κάποιος άνθρωπος καταφέρει να το πετύχει τότε όλα του τα εσωτερικά προβλήματα θα μειωθούν δραστικά, αν όχι θα εξαφανιστούν.
Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολο να ακολουθήσουμε αυτή την τόσο απλή και χρήσιμη συμβουλή;
Ο καθένας θα έχει τους δικούς του λόγους για τους οποίους δυσκολεύεται σαφώς, αλλά ίσως να υπάρχει και κάτι που να σχετίζεται με τη συμβουλή την ίδια και με τον τρόπο που την ερμηνεύει ο εγκέφαλός μας.
Πώς αγαπάμε;
Όταν αγαπάμε το αντικείμενο της αγάπης μας έχει μια θετική αξία για εμάς. Είναι συνήθως κάτι το οποίο μας κάνει και νιώθουμε καλά. Αγαπάμε τους γονείς μας, τα παιδιά μας γιατί μας δημιουργούν όμορφα συναισθήματα (τις περισσότερες φορές τουλάχιστον!)
Άλλοι αγαπούν την ομάδα τους, τη δουλειά τους, τους φίλους τους, ένα φαγητό, καθώς όλα αυτά τους προσφέρουν κατά κανόνα απόλαυση, συμπαράσταση, ενθουσιασμό, ενδιαφέρον, ανάπτυξη, συγκίνηση.
Αυτό είναι άλλωστε η αγάπη στο μυαλό σχεδόν όλων. Ένα πάρα πολύ όμορφο συναίσθημα. Η φυσική μας αντίδραση σε κάτι που μας προσφέρει επανειλημμένα μια ευχάριστη εμπειρία.
Αγάπη και ο εαυτός μας
Πολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να είναι πολύ αυστηροί με τον εαυτό τους. Αυτομαστιγώνονται και αυτο-κατηγορούνται όταν κάτι δεν το κάνουν όπως θα ήθελαν (ή μάλλον όπως θα «έπρεπε»).
Δε θα αναλύσω εδώ τις πηγές της αυστηρότητας όσο την ποιότητα του συναισθήματος το οποίο γεννά η αυστηρότητα.
Έντονα αρνητικά συναισθήματα όπως θυμός, κάποιες φορές μίσος, απογοήτευση, απόρριψη και πάντα επίκριση, συνοδεύουν τη σχέση των περισσοτέρων από εμάς με τα χαρακτηριστικά μας που μας δυσκολεύουν. Με τις συμπεριφορές μας που δε μας αρέσουν.
Βέβαια, συνήθως δεν τα λέμε έτσι. Δεν τα λέμε χαρακτηριστικά που μας δυσκολεύουν. Τα λέμε «αδυναμίες» Δεν τις λέμε συμπεριφορές που δε μας αρέσουν. Τις λέμε «λάθη».
Οι φράσεις που συχνά λέμε στον εαυτό μας είναι:
«Τι βλάκας είσαι και δεν τα καταφέρνεις!»
«Πάλι χάλια τα έκανες. Ποτέ δε θα μάθεις»
«Τι χρειάζεται να γίνει για να το καταλάβεις επιτέλους;»
«Πόσο άχρηστος και ανίκανος είσαι!»
Κάθε άλλο παρά αγάπη δηλαδή…
Η σύγκρουση
Τι γίνεται, λοιπόν, όταν καλούμαστε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας; Τι συμβαίνει όταν μας προτρέπουν να αγαπήσουμε τα «λάθη» μας και τις «αδυναμίες» μας; Πώς εφαρμόζουμε αυτό που συνήθως γνωρίζουμε ως αγάπη, στον εαυτό μας;
Εκείνη τη στιγμή μια τεράστια εσωτερική σύγκρουση λαμβάνει χώρα. Βαθιά ριζωμένα αρνητικά πιστεύω έρχονται αντιμέτωπα με καλοπροαίρετες συμβουλές.
Η αγάπη είναι, όπως προαναφέρθηκε, μια έννοια συνδεδεμένη με ευχάριστα συναισθήματα και οι «αδυναμίες» μας είναι μόνο δυσάρεστες για εμάς.
Επιπλέον και μόνο το γεγονός ότι τις χαρακτηρίζουμε ως «αδυναμίες», (όχι μόνο εμείς, η κοινωνία ολόκληρη) καθιστά ακόμα δυσκολότερο το έργο μας για να τις αγαπήσουμε.
Η αγάπη είναι συνδεδεμένη με κάτι «καλό» και οι «αδυναμίες» με κάτι «κακό» στο συλλογικό ασυνείδητο. Αγαπάμε κάτι που μας κάνει να νιώθουμε όμορφα όμως τα «λάθη» μας έχουν πολύ αρνητικό αντίκτυπο επάνω μας.
Δεν ξέρουμε να αγαπάμε το «κακό». Δεν γνωρίζει ο εγκέφαλός μας πώς να το κάνει αυτό. Πώς να αγαπήσουμε τις αδυναμίες μας λοιπόν; Υπάρχει πολύ μεγάλη εσωτερική αντίσταση και έτσι η προσπάθειά μας είναι σχεδόν καταδικασμένη.
Είναι απίθανα δύσκολο, σχεδόν αδύνατον θα έλεγα εγώ, να αγαπήσουμε τον εαυτό μας με τον τρόπο που μας προτείνουν. Είναι τόσο θετικά φορτισμένη η αγάπη και τόσο αρνητικά φορτισμένες οι λέξεις «αδυναμίες», «λάθη», «κουσούρια» και όποια άλλη λέξη χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά μας που δε μας αρέσουν, που το πάντρεμά τους είναι αδιανόητο.
Όσο και αν επιμένουν τα βιβλία, τα άρθρα και όλοι όσοι μας συμβουλεύουν.
Μια διαφορετική πρόταση
Γι αυτό εγώ θα ήθελα να προτείνω μια άλλη δράση σε όλους μας. Ας μην αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Ας κατανοήσουμε τον εαυτό μας. Και μετά θα μπορέσουμε να τον συμπονέσουμε.
Υπάρχει λόγος που φερόμαστε όπως φερόμαστε. Δεν είμαστε βλάκες και άχρηστοι. Πονεμένοι είμαστε. Ταλαιπωρημένοι. Έχουμε υποφέρει μέσα στη ζωή μας.
Μια φορά σε ένα τρένο ήταν δυο παιδιά που έκαναν πολλή φασαρία. Ενοχλημένοι οι επιβάτες εντόπισαν τον πατέρα τους, ο οποίος χάζευε έξω από το παράθυρο και του είπαν:
-Κύριε, σας παρακαλούμε. Κάντε κάτι με τα παιδιά σας. Έχουν αναστατώσει όλο το βαγόνι. Είναι ανεπίτρεπτο αυτό.
-Δεν το πρόσεξα, συγνώμη, απάντησε αυτός ξαφνιασμένος. Βλέπετε μας ειδοποίησαν και πηγαίνουμε στο νοσοκομείο και σκεφτόμουν πώς να τους πω ότι πέθανε πριν λίγο η μητέρα τους.
Οι μέχρι πριν λίγο ενοχλημένοι επιβάτες, μόλις κατανόησαν τι συνέβη σταμάτησε να τους πειράζει η συμπεριφορά των παιδιών. Ένιωσαν μόνο συμπόνοια.
Έτσι κι εμείς. Αν αντιδρούμε με «άσχημο» τρόπο κάποιες φορές, αν έχουμε «αδυναμίες», αν κάνουμε «λάθη» δεν είναι επειδή είμαστε «κακοί», «βλάκες», «άχρηστοι», «ανίκανοι».
Κάποια στιγμή πονέσαμε κι εμείς στο παρελθόν. Όσο πιο μεγάλες οι «αδυναμίες» μας τόσο πιο πολύ πόνο βιώσαμε.
Αν καταλάβουμε τον εαυτό μας τις δυσκολίες που πέρασε, τότε θα σταματήσουμε να τον κατηγορούμε και να τον μαστιγώνουμε. Αντί γι αυτό θα τον συμπονέσουμε. Ας του πούμε, λοιπόν:
«Τι έχεις τραβήξει κι εσύ…»
«Πόσο δύσκολα πρέπει να έχεις περάσει…»
«Πόσο έχεις ταλαιπωρηθεί…»
Ας κατανοήσουμε τον εαυτό μας. Και μετά, ναι. Μετά θα μπορέσουμε και να τον αγαπήσουμε.
Βιωματικό Σεμινάριο Πρακτική Θετική Ψυχολογία
