Ο Συγγρός και

η “κατσίκα του γείτονα”

Στα «Απομνημονεύματα» του ο Ανδρέας Συγγρός γράφει ότι στις επιχειρηματικές δοσοληψίες δεν τον απασχολούσε ποτέ το τι θα κέρδιζε ο άλλος από την συναλλαγή – «αλλά τι πρόκειται να κερδίσω εγώ εκ της εργασίας του». Και το έβρισκε «ελάττωμα σχεδόν γενικόν» στην Ελλάδα, το να αναλώνονται οι «συναλλαττώμενοι» στο να ανακαλύψουν τι θα κερδίσει ο άλλος.

«Πολλάκις, φθάνοντες εις υπερβολάς υπολογισμών του αλλοτρίου κέρδους, εν τούτω τω συλλογισμώ, απορρίπτουσι την συναλλαγήν, ήτις δύναται να είναι ωφελιμωτάτη και εις τον απορρίπτοντα».

Δηλαδή: προκειμένου να μην κερδίσει ο άλλος κάτι παραπάνω, ακυρώνω την συναλλαγή, παρόλο που θα ήταν «ωφελιμότατη» και για μένα.

(Όχι – δεν θέλω εγώ δύο κατσίκες, αλλά να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα!).

Το 1854 ο οξυδερκέστατος Εντμόν Αμπού (Edmond About, 1828-1885), που έζησε δύο χρόνια στην Αθήνα κι έγραψε τις εντυπώσεις του, είχε απορήσει για το γεγονός ότι κανένας Έλληνας δεν έλεγε καλή κουβέντα για τον άλλο – ακόμα κι αν ήταν πολύ σημαντικός.

«Στους Έλληνες [ ] η αγάπη της ισότητας εκφράζεται συχνά με λυσσαλέο μίσος εναντίον όσων ανέρχονται ή κατέχουν… [ ] Ρωτείστε έναν Έλληνα για τους μεγάλους άνδρες της χώρας του, δεν θα πιάσει έναν στο στόμα του χωρίς να τον λερώσει. Ο τάδε πρόδωσε, ο δείνα έκλεψε…[ ] Δεν υπάρχει ένας Έλληνας που να τυγχάνει εκτίμησης στον τόπο του». (LaGrèce Contemporaine – Μετάφραση Μ. Ι. Βόλαρης, 2014)

Έγραψε ο Στέλιος Ράμφος στο βιβλίο του «Time out» ότι το κυρίαρχο συναίσθημα στην σημερινή νεοελληνική κοινωνία είναι ο φθόνος. Αλλά όχι μόνο στην σημερινή – όπως φαίνεται από τον Συγγρό ή τον Αμπού. Και ο ίδιος ο Ράμφος στο επόμενο βιβλίο του: «Πολιτική από στόμα σε στόμα» γράφει ότι το κακό ξεκίνησε, «μετά το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών από τον Ιουστινιανό» (σελ.241). Τότε άρχισε το πέρασμα από την λογική στο συναίσθημα.

Το να φτάσουμε στον σημερινό λαϊκισμό που δοξολογεί και εκμεταλλεύεται τον φθόνο, το μίσος, την διάκριση, ήταν θέμα φυσικής εξέλιξης…

Ο φθόνος είναι ο σκόρος της κοινωνίας. Κατατρώγει και διαβρώνει τα πάντα: και τους φθονούντες και τους φθονούμενους. Αναστέλλει κάθε δημιουργική προσπάθεια. Και μας καθηλώνει.

Ο Ανδρέας Συγγρός δεν σκέπτονταν καν την κατσίκα του γείτονα. Γι αυτό απέκτησε πλούτη αμύθητα κι εμείς νοσοκομεία, σχολεία, άλση, λεωφόρους, θέατρα, μουσεία, ιδρύματα, μέγαρα. Ας μοίρασε όμως όλα όσα είχε κερδίσει – τον φθόνο δεν τον γλύτωσε.

Το λήμμα του στην ελληνική Βικιπαίδια υιοθετεί αστήρικτες κατηγορίες και δεν περιέχει ούτε μία καλή κουβέντα. Μοναδικές κρίσεις: «Ο Γιάννης Κορδάτος χαρακτηρίζει τον Ανδρέα Συγγρό μηχανορράφο και επιδέξιο πολιτικάντη, άλλοι ως λωποδύτη φιλάνθρωπο, ενώ ο Τύπος της εποχής, χρυσοκάνθαρο. Ο Τάσος Βουρνάς αναφέρει ότι παρίστανε τον Εθνικό Ευεργέτη για να εξαγοράσει τις αμαρτίες του».