O Ήρων ο Αλεξανδρεύς κι η πρώτη ατμομηχανή του κόσμου

Σήμερα πλέον είναι γνωστό ότι ο τελευταίος από τους μεγάλους αρχαίους Έλληνες επιστήμονες είχε προηγηθεί του Μπόιλ όσο και του Μαριότ. Ήταν ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς

Ο Νόμος του Μπόιλ, γνωστός και σαν νόμος Μπόιλ-Μαριότ, πήρε το όνομά του αρχικά από τον Ιρλανδό φυσικό φιλόσοφο Ρόμπερτ Μπόιλ (Robert Boyle), (1627-1691), που πρώτος τον διατύπωσε και δημοσίευσε το 1662. Τον ίδιο νόμο διατύπωσε 14 χρόνια αργότερα και ο Γάλλος φυσικός Εντμέ Μαριότ (Edme Mariotte) (1620–1684), εξ ου και η διπλή ονομασία. Σύμφωνα με αυτό το νόμο:

Ο όγκος ενός αερίου είναι αντιστρόφως ανάλογος της πίεσης αυτού, σε σταθερή θερμοκρασία.

Η αλήθεια, όμως, είναι πως σήμερα πλέον είναι γνωστό ότι ο τελευταίος από τους μεγάλους αρχαίους έλληνες επιστήμονες είχε προηγηθεί του Μπόιλ όσο και του Μαριότ. Ήταν ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς, ο οποίος έζησε γύρω στον πρώτο μ.Χ. αιώνα.

Ανακρούοντας τις αριστοτέλειες ιδέες περί των πανταχού παρόντων τεσσάρων στοιχείων, ο Ήρων απέδειξε πως, στην πραγματικότητα, ο αέρας είχε ξεχωριστή υπόσταση.

Απέδειξε πως το νερό αδυνατούσε να εισχωρήσει σε ένα αναποδογυρισμένο ποτήρι γεμάτο αέρα: η στάθμη του νερού ανέβαινε μέσα στο ποτήρι στο βαθμό που απομακρυνόταν ο αέρας.

Παρατήρησε ακόμη πως ο αέρας ήταν συμπιεστός και από αυτό συμπέρανε πως θα έπρεπε να αποτελείται από ανεξάρτητα σωματίδια με κάποιο διάστημα ανάμεσα τους, όπως έκανε και ο Μπόιλ μιάμιση χιλιετία αργότερα.

Επίσης, ο Ήρων υποστήριξε πως όταν θερμαινόταν ο ατμός, τα σωματίδια που τον αποτελούσαν αποκτούσαν μεγαλύτερη κινητικότητα. Με δυο λόγια, πως η θέρμανση του ατμού αύξανε την πίεσή του.

Ο Ήρων αντιλήφθηκε γρήγορα τις δυνατότητες αυτής της ενεργειακής πηγής, πράγμα που κατέδειξε με την επινόηση της πρώτης στον κόσμο ατμομηχανής. Αποτελείτο από μια κενή εσωτερικά σφαίρα που περιείχε μια ποσότητα νερού και είχε ένθετους, αριστερά και δεξιά, δυο κεκαμμένους σωλήνες. Όταν θερμαινόταν το νερό στη σφαίρα και έφθανε στο σημείο βρασμού, ο ατμός έβγαινε ορμητικά από τους σωλήνες κάνοντας τη σφαίρα να περιστρέφεται. (Η αρχή αυτή χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για την περιστροφική κίνηση των συσκευών ποτίσματος του γκαζόν διά ραντισμού.)

Ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς ήταν ο Tony Stark της εποχής του

Η μηχανή του Ήρωνα όχι μόνον ήταν μπροστά από την εποχή της, αλλά, όπως και πολλές άλλες ανάλογες εφευρέσεις, ήταν παντελώς καταδικασμένη ως ανώφελη και μη απαραίτητη από ιούς συγκαιρινούς του. Ποιος ο λόγος, ρε φίλε, να αναπτύξεις μια μηχανή για να κάνει μια δουλειά όταν μπορείς πολύ πιο εύκολα να βάλεις να σου την κάνει ο δούλος;