Διαχωρισμός Επιστήμης - Κράτους: Ήρθε η ώρα;

Αυτό το άρθρο θέτει ως αίτημα το χωρισμό του κράτους και της επιστήμης τον οποίο πολλοί διανοούμενοι έχουν αναλύσει σαν θέμα. Παλιότερα οι άνθρωποι ζήτησαν το χωρισμό της εκκλησίας από το κράτος. Τώρα είναι τελικά καιρός και για την επιστήμη να πάρει το δρόμο της. Τα σύγχρονα δημοκρατικά κράτη δεν μπορούν να ανεχθούν πλέον τα δισεκατομμύρια των χρημάτων που οι φορολογούμενοι πληρώνουν και τα οποία ξοδεύονται χωρίς έλεγχο στο όνομα «της έρευνας» για προγράμματα που βρίσκονται συνεχώς κάτω από ένα πέπλο μυστηρίου, ή να ανεχθούν αποτυχίες της "επιστήμης" για τις οποίες κανένας δεν φαίνεται να κατηγορείται…

Σκοπός

Αυτό το άρθρο αντιμετωπίζει το ζήτημα που Feyerabend έθεσε ως αίτημα πριν από καιρό: «Η επιστήμη» πρέπει να είναι χωριστή από το κράτος; Οι περισσότεροι άνθρωποι μιλούν αυτές τις μέρες για το χωρισμό μεταξύ του κράτους και της εκκλησίας. Αλλά τι γίνεται με την επιστήμη; Πρέπει η επιστήμη να έχει μια "ιδιαίτερη" θέση στη σημερινή κοινωνία που απαιτεί τον μη-έλεγχο και την απεριόριστη χρηματοδότηση για επιστημονικά προγράμματα που τελικά αποτυγχάνουν τελικά ή έχουν διφορούμενους στόχους; Πρέπει η επιστήμη να γίνει η νέα "θρησκεία"; Υποστηρίζω ότι η επιστήμη δεν έχει «πρόσθετα δικαιώματα» πέρα από οποιαδήποτε άλληδήποτε δραστηριότητα και ότι οι ίδιες δημοκρατικές διαδικασίες που ισχύουν για όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες πρέπει να ισχύουν και για την έρευνα της επιστήμης επίσης. Αυτό το άρθρο δεν μιλά ενάντια στη επιστημονική έρευνα! Είμαι επιστήμονας ο ίδιος και ξέρω ότι η επιστημονική έρευνα μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη και ωφέλιμη για την ανθρωπότητα. Αυτό το άρθρο μιλά ΕΝΑΝΤΙΑ στη «ανεξέλεγκτη έρευνα που χρηματοδοτείται από το κράτος»! Με κάθε τρόπο η έρευνα πρέπει να είναι ένας τομέας όπου όλα τα κράτη πρέπει πρέπει να επενδύσουν βαριά για το μέλλον τους! Αλλά πρέπει να κάνουν ότι με τέτοιο τρόπο ώστε οι φορολογούμενοι πολίτες τους να γνωρίζουν πλήρως τις λεπτομέρειες αυτής της χρηματοδότητας και να μην μένουν στο σκοτάδι (μερικές φορές σκόπιμα)

Γιατί χρειάζεται ο διαχωρισμός Κράτους-Επιστήμης;

Η κύρια δραστηριότητα της επιστήμης είναι η έρευνα. Αυτή η έρευνα είναι τι μας δίνει «καλά» πράγματα όπως νέα αποτελεσματικά φάρμακα, χρήσιμη τεχνολογία επικοινωνιών, γρήγορη προειδοποίηση για τις φυσικές καταστροφές, συσκευές που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή μας. Αλλά είναι όλα αυτά τα καλά τα μόνα πράγματα που παράγει η επιστήμη; Όχι. Η επιστήμη παράγει επίσης κακά ατελέσφορα φάρμακα, επιβλαβή τεχνολογία επικοινωνιών, λανθασμένες προειδοποιήσεις (ή και καμία προειδοποίηση) για κατακλυσμικά γεγονότα. Η επιστήμη έχει επίσης τα αδιέξοδά της: έρευνα που οδηγεί σε τίποτα. Τα χρήματα μπορεί να ξοδευτούν για να φθάσουμε σε μηδενικά αποτελέσματα.

Η κύρια ερώτηση είναι: θα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να ελέγξουμε (και να αποτρέψουμε ενδεχομένως) αυτές τις αποτυχίες ή η «έρευνα» είναι μια ιερή δραστηριότητα που κανένας δεν πρέπει να εξετάζει; Οι επιστήμονες έχουν το απεριόριστο δικαίωμα να ερευνήσουν οτιδήποτε θέλουν και να παίρνουν τα κεφάλαια για να το κάνουν από το κρατικό προϋπολογισμό; Πρέπει τα δημοκρατικά κράτη να βοηθήσουν την έρευνα αυτή άνευ όρων ακριβώς επειδή «η έρευνα είναι έρευνα»;

Επιπλέον, θα έπρεπε οι μεγάλες αποτυχίες της επιστημονικής έρευνας να αποδίδονται σε κάποιον-κάτι ή οι αποτυχίες και τα λάθη είναι απλά «φυσικά όταν γίνεται η επιστημονική έρευνα»;

Η λογική απάντηση σε όλες τις προαναφερθείσες ερωτήσεις πρέπει να είναι: Όχι, η έρευνα δεν είναι κάτι που είναι πέρα από τη δικαιοδοσία των μηχανισμών ελέγχου ενός δημοκρατικού κράτους. Με κάθε τρόπο όλα τα κράτη πρέπει να επενδύσουν βαριά στην έρευνα! ΑΛΛΑ με έναν ελεγχόμενο τρόπο! Σαν κάθε άλλη δραστηριότητα, η επιστημονική έρευνα πρέπει να προ-εγκριθεί, πλήρως τεκμηριωμένα, και να έχει συγκεκριμένους λόγους για την κρατική χρηματοδότηση που παίρνει (η ιδιωτική χρηματοδότηση δεν έχει φυσικά κανένα ζήτημα - κάποιος μπορεί να χρηματοδοτήσει μόνος του οτιδήποτε θέλει). Και όπως στα αναπτυγμένα κράτη η εκκλησία είναι τώρα χωριστή από το κράτος, η επιστήμη πρέπει να είναι επίσης χωριστή. Εάν η επιστήμη χρειάζεται το κράτος που τη χρηματοδοτεί πρέπει να δώσει συγκεκριμένα επιχειρήματά για να επιτύχει αυτή τη χρηματοδότηση. Όχι στο όνομα «της έρευνας» γενικά, αλλά με τεκμηρίωση των συγκεκριμένων λόγων για τους οποίους οποιαδήποτε έρευνα για οποιοδήποτε συγκεκριμένο θέμα είναι απαραίτητη, ευεργετική και δυνατή για να παραγάγει αποτελέσματα μέσα στην τρέχουσα χιλιετία.

Έχουμε ήδη τέτοιο διαχωρισμό; Όχι!

Ακόμα κι αν κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι αφού όλες αυτές οι ερευνητικές δαπάνες είναι στο κρατικό προϋπολογισμό ελέγχονται πραγματικά (σε τελευταία ανάλυση, είναι οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των ανθρώπων που ψηφίζουν για εκείνο τον προϋπολογισμό), με λίγη σκέψη μπορεί κανείς να δει ότι αυτό δεν ισχύει πραγματικά. Πάρτε την περίπτωση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Μελετών και Ερευνών (CERN) παραδείγματος χάριν. Είναι ένα καλό παράδειγμα επειδή χρηματοδοτείται από πολλές ευρωπαϊκές χώρες και είναι στην κορυφή της σημερινής επιστημονικής κοινότητας. Καθήστε και σκεφτείτε. Πόσες φορές οι ευρωπαϊκοί πολίτες έχουν αναρρωτηθεί ποια «μεγάλα» και «σημαντικά» επιστημονικά πειράματα διεξάγονται στο Κέντρο Πυρηνικών Μελετών και Ερευνών (CERN); Πόσες φορές οι ευρωπαϊκοί πολίτες έχουν κληθεί να ψηφίσουν στις εκλογές λαμβάνοντας υπόψην τους τις λεπτομέρειες των προϋπολογισμών επιστημονικής έρευνας του CERN;

Μια απλή δήλωση ότι "οι ερευνητικές δαπάνες είναι 1 δισεκατομμύριο ευρώ" δεν σημαίνει ότι οι δαπάνες επιστημονικής έρευνας έχουν περάσει οποιοδήποτε αυστηρό ελεγχο… Χρειαζόμαστε πληροφορίες στις οποίες να μπορούμε να βασίσουμε τις εκτιμήσεις μας. Πραγματικά πιστεύει κανείς ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα ενέκριναν δισεκατομμύρια για μια έρευνα που είναι πολύ πιθανόν να μην φέρει κανένα αποτέλεσμα; Ξέρουν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες ότι ο Hawkins είπε πως το CERN δεν θα βρεί ποτέ το σωματίδιο Higgs που ψάχνει; Και οποιοσδήποτε από αυτούς τους πολίτες-ψηφοφόρους ξέρει τι θα σημάνει η ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs; Παρακαλώ σημειώστε ότι δεν δίνω επιχειρήματα υπέρ ή κατά του πειράματος LHC στο CERN. Ακριβώς σημειώνω ότι κανένας πολίτης-ψηφοφόρος δεν έχει πραγματικά όλες τις λεπτομέρειες για τους στόχους LHC προκειμένου να έχει μια τεκμηριωμένη άποψη και να αποφασίσει σωστά σχετικά με τη χρηματοδότησή του! Αυτό είναι κάτι ύψιστης σπουδαιότητας. Οι κυβερνήσεις μπορεί να πρέπει να παλεψουν για να περάσουν 5 εκατομμύριο ευρώ στον προϋπολογισμό για το σύστημα υγείας, αλλά το CERN είναι CERN. Κανένας δεν φαίνεται να είναι σε θέση να το αγγίξει. Ούτε και όταν το μέγα-πείραμα LHC αποτυγχάνει. Επειδή σε τελευταία ανάλυση, «η έρευνα είναι έρευνα». Μην αγγίζετε το άγιο δισκοπότηρο παρακαλώ…

Διαγωνισμός γνώσεων 1: Ξέρετε πού να βρείτε τον προϋπολογισμό της ΕΕ;

Διαγωνισμός γνώσεων 2: Μπορείτε να εντοπίσετε στον προϋπολογισμό αυτό τις δαπάνες για την έρευνα Κέντρο Πυρηνικών Μελετών και Ερευνών (CERN);

[Παρακαλώ ταχυδρομήστε τις απαντήσεις/τα συμπεράσματά σας κατωτέρω ως σχόλια σε αυτό το άρθρο]

Μελέτες Περιπτώσεων

Δυστυχώς πολλές περιπτώσεις αποκαλύπτουν ότι η επιστήμη σήμερα αντιμετωπίζεται όπως η εκκλησία αντιμετωπίστηκε στους μεσαιωνικούς χρόνους: όπως μια ανώτατη δύναμη που δεν μπορεί να εξεταστεί ή να ελεγχθεί. Οι κυβερνήσεις φαίνεται να ξοδεύουν εκατομμύρια και δισεκατομμύρια ευρώ για ασαφή έρευνα (π.χ. στο περίφημο Κέντρο Πυρηνικών Μελετών και Ερευνών - CERN LHC) ή βασισμένες σε ασαφή (ή κατασκευασμένα;) ερευνητικά αποτελέσματα (π.χ. η περίπτωση του εμβολιασμού για τον ιό Η1Ν1). Πιο κάτω αναλύω μερικές από τις ιστορίες που επιδεικνύουν πώς η γραμμή μεταξύ «της επιστημονικής έρευνας» και της «επιστημονικής δικτατορίας» είναι πραγματικά λεπτή…

Το φιάσκο του ιού Η1Ν1

Όταν στα μέσα του 2009 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης γιαόλο τον πλανήτη, όλες οι χώρες θορυβήθηκαν. Όλες οι κυβερνήσεις από σε όλο τον κόσμο ξόδεψαν εκατομμύρια ευρώ για να αγοράσουν τα εμβόλια προκειμένου να προστατευθεί ο πληθυσμός. Σε τελευταία ανάλυση, τα «επιστημονικά αποτελέσματα» έδειξαν ότι ήμαστε στην άκρη της καταστροφής. Ο χρόνος έχει περάσει τώρα και απέδειξε ότι η πανδημία για την οποία ο WHO είχε προειδοποιήσει δεν ήρθε ποτέ. Εκατομμύρια υγιών ανθρώπων εμβολιάστηκαν με όχι πλήρως δοκιμασμένα εμβόλια. Επίσης επειδή εκατομμύρια πολιτών αρνήθηκαν να πάρουν το εμβόλιο σε πολλές χώρες έμειναν αχρησιμοποίητες μεγάλες προμήθειες εμβολίων. Τώρα (01/2010) η Ευρωπαϊκή Ένωση αρχίζει να ερευνά ποιος είναι υπεύθυνος για αυτό το φιάσκο. Υποψιάζονται (δεν είναι βέβαιοι ακόμα;) ότι εξαπατήθηκαν από τις φαρμακευτικές εταιρίες. Δεν θα έπρεπε κάποιος να θεωρηθεί αρμόδιο για αυτή την αποτυχία; [1] [2] [3] [4] [5] [6]

Η περίπτωση του CERN

Η έρευνα στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Μελετών και Ερευνών (CERN) [7] είναι που καθιστά την Ευρώπη ενός από τους ηγέτες στην επιστήμη παγκοσμίως, κανένας δεν μπορεί να το αρνηθεί αυτό. Αλλά αυτό δίνει στους επιστήμονες που δουλεύουν εκεί το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλουν χωρίς έλεγχο; Όχι, εάν μιλάμε για μια δημοκρατία. Οι δημοκρατίες έχουν μηχανισμούς ελέγχου για όλες τις κρατικές ενέργειες και σίγουρα η χρηματοδότηση μιας συγκεκριμένης έρευνας με εκατομμύρια ευρώ είναι μια από τις περιπτώσεις όπου εκείνοι οι μηχανισμοί πρέπει να ισχύσουν. Τα τελευταία χρόνια είμαστε μάρτυρες σε μια τρελλή κατάσταση: Δισεκατομμύρια ευρώ που ξοδεύονται για να χτίσουν το LHC, καμία πραγματικά γνώση για το ποιοι είναι οι στόχοι των σχετικών πειραμάτων (και δεν μιλώ μόνο για το σωματίδιο Higgs - το LHC έχει εκατοντάδες κυριολεκτικά επιστημονικά πειράματα που χιλιάδες επιστήμονες θα πραγματοποιήσουν στο νέο επιταχυντή), αλλά όλοι είναι ευχαριστημένοι από αυτό! Κάποια στιγμή ο επιταχυντής LHC άρχισε να δουλεύει για μια εβδομάδα, κατόπιν έσπασε και όλοι περιμέναμε ένα έτος να τον επιδιορθώσουν. Μετά οι ακτίνες του επιταχυντή τίθενται ξανά σε λειτουργία και περιμέναμε για την αποκάλυψη των μυστικών του σύμπαντος… Αντί αυτού, ο LHC έκλεισε το Μάρτιο του 2010 για άλλον ένα χρόνο! [12] [13] [14] Δεν θα έπρεπε οι Ευρωπαίοι πολίτες να συμμετέχουμε περισσότερο σε ολόκληρη αυτή τη διαδικασία για ένα τέτοιο πρόγραμμα μεγάλης κλίμακας; Σε τελευταία ανάλυση, εμείς πληρώνουμε για το λογαριασμό…[8] [9] [10] [11]

Ο Einstein έκανε τις περισσότερες από τις εξαιρετικές ανακαλύψεις του από μόνος του και βασιζόμενος στη σκέψη του, χωρίς επιταχυντές δισεκατομμυρίων ευρω να τον υποστηρίζουν.
Οι ευρωπαϊκοί πολίτες αισθάνονται καλά όταν αφήνονται έξω από τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων του κράτους που χρηματοδοτεί επιστημονικά πειράματα των οποίων δεν ξέρουμε ούτε την πιθανή έκβασή τους;

Άλλες περιπτώσεις

Ψάχνοντας μπορεί κανείς να βρει πολλές άλλες περιπτώσεις όπου στο όνομα της "επιστήμης" ξοδεύονται εκατομμύρια ή και δισεκαρομμύρια χωρίς κανέναν έλεγχο από τα κράτη. Ή καλύτερα με τις ευλογίες των κρατών τα οποία όμως, όντας εγκλωβισμένα μέσα στο δίλημμα "επιστήμη ή θάνατος στην ανθρωπότητα", δεν κάνουν κανένα ουσιαστικό έλεγχο σκοπιμότητας και χρησιμότητας των προγραμμάτων που χρηματοδοτούν. Σε τελική ανάλυση δικά τους είναι τα χρήματα; Όχι, των πολιτών τους είναι...

Ξοδέψαμε εκατομμύρια και φτιάξαμε μια "Τράπεζα Σπόρων". Ωραία...

Ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό; Τι χρησιμότητα θα έχει αυτό το σούπερ καταφύγιο καλαμποκιού;

Θα μπορούσε να αναφέρει κανένας για παράδειγμα την "Τράπεζα Σπόρων" που δημιουργήσαν στο νησί Σβάλμπαρν (Svalbard Seed Bank) της Νορβηγίας και που στόχο έχει να αποτελέσει μία κιβωτό σπόρων από όλη τη Γη για την περίπτωση που ο πλανήτης υποστεί κάποια μεγάλη καταστροφή. [16] Οι επιστήμονες θέλουν να μαζέψουν εκεί σπόρους όλων των ειδών φυλασσόμενους σε τόσο καλά κατασκευασμένα καταφύγια που ούτε πυρηνικά όπλα δεν μπορούν να καταστρέψουν. Λογικό; Όχι! Αν υποστούμε καταστροφή παγκόσμιας κλίμακας, ποιος θα μείνει να βρει τους σπόρους; Αν οι τελευταίοι επιζώντες βρίσκονται σε ένα χωριό στην Ινδία, πως θα πάνε μέχρι το Σβάλμπαρντ στην άκρη του κόσμου; Αν έχουμε καταστραφεί από πυρηνικό πόλεμο, που θα φυτέψουμε τους σπόρους; Στο ραδιενεργό χώμα; Και σε τελική ανάλυση έστω ότι βρίσκουμε μια λύση σε όλα τα παραπάνω προβλήματα. Πως θα ανοίξουμε την πόρτα του θησαυροφυλακίου των σπόρων όταν φτάσουν οι επιζώντες εκεί; Θα έχουν αφήσει το κλειδί κάτω από την πόρτα;

Μπορεί τα παραπάνω να ακούγονται αστεία, αλλά αν δεν αρχίσουμε ΤΩΡΑ να ρωτάμε που πάνε τα χρήματα μας θα συνεχίσουμε να βλέπουμε τέτοια ηλίθια "επιστημονικά" super έργα τα οποία καταναλώνουν Ευρώ με μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτή του φωτός.

Συμπεράσματα

Η κατάσταση φαίνεται απλή. Φαίνεται ότι πολλές κυβερνήσεις είναι στη σωστή κατεύθυνση της επιστημονικής έρευνας αλλά το σχέδιό τους δεν περιλαμβάνει τους πολίτες τους που ψηφίζουν (και πληρώνουν). Εάν αυτό είναι σωστό ή όχι δεν είναι ένα θέμα άποψης σε μια δημοκρατία. Μπορείτε να κάνετε ο,τιδήποτε θέλετε σε μια μοναρχία, αλλά η δημοκρατία προέρχεται και βασίζεται στους πολίτες της και δεν πρέπει να τους αγνοεί. Οι πολίτες πρέπει να συμμετέχουν όλο και περισσότερο στη διαδικασία έγκρισης κρατικής χρηματοδότησης ειδικά όταν αυτή αφορά δισεκατομμύρια που ξοδεύονται στα επιστημονικά προγράμματα. Και μην ξεχνάτε ότι οι μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις έχουν γίνει από πρόσωπα που εργάστηκαν μόνα τους, χωρίς τεράστιους επιταχυντές ή δισεκατομμύρια χρηματοδότησης να τα στηρίζουν...

Η ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ! ΑΛΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΕΠΙΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ !!

Εάν αυτός ο έλεγχος δεν είναι δυνατός, η επιστημονική έρευνα πρέπει να χωριστεί πλήρως από την κρατική χρηματοδότηση. Με τον ίδιο τρόπο που πολλοί άνθρωποι απαιτούν την εκκλησία που χωρίζεται πλήρως από το κράτος, το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και στην περίπτωση αυτή. Σίγουρα αν μια συγκεκριμένη έρευνα μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες ωφέλειες για τον άνθρωπο, δεν θα δυσκολευτεί να βρει χρηματοδότη...

Θέλουμε το κράτος να κάνει καλό για τους πολίτες του; Αν ναι, είναι η έρευνα ένα καλό για τους πολίτες; Αν ναι, τι γίνεται με τη φροντίδα των άλλων πνευματικών αναγκών των πολιτών; Δεν έχουν άλλες ανάγκες πέραν της έρευνας για το μποζόνιο Higgs? Οι ανάγκες που καλύπτει η Εκκλησία δεν είναι πιο αληθινές, πιο άμεσες και σαφώς πιο σημαντικές από αυτές που καλύπτει μια θεωρητική έρευνα για ένα σωματίδιο που μπορεί και να βρούμε μπορεί και όχι και η ανακάλυψη του οποίου θα σημαίνει κάτι μόνο για τους 5 επιστήμονες που κάνουν την έρευνα; Και γιατί να χρηματοδοτούμε την επιστημονική έρευνα σαν κάτι «απολύτως αναγκαίο» αλλά να αγνοούμε τις άλλες ανάγκες;

Επιπλέον, η «επιστήμη» δεν είναι κάτι αόριστο.
Αποτελείται από πειράματα, επιστήμονες, ιδρύματα κλπ…

Το ερώτημα είναι βασικό: Η επιστήμη είναι γενικά καλή για τον άνθρωπο; Ή μπορεί να είναι και κακή; Εγώ έχω καταλάβει ότι πολλοί την εκθειάζουν συνέχεια. Αν είναι τόσο καλή και ωφέλιμη όσο λένε, δεν κατανοώ γιατί να μην την αφήσουμε μόνη της να προχωρήσει με την ιδιωτική πρωτοβουλία. Έρευνα θα κάνουν οι ιδιώτες, θα αποσκοπούν στο καλό της ανθρωπότητας (αφού μετά θα πουλάει καλά κάτι ωφέλιμο που θα βγάλουν) και όλοι καλά και όλα ωραία. Τι πρόβλημα μπορεί να υπάρχει; Αν υπάρχει πρόβλημα στον παραπάνω συλλογισμό, μήπως θα έπρεπε να υπάρχει παρόμοια παρεμβατική δράση του κράτους στο θέμα των υπόλοιπων πνευματικών αναγκών των πολιτών του;

Στην ουσία των δύο παραπάνω ερωτημάτων: Θέλουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά ή όχι;