Ηδονή: άγγελος ή δαίμονας;

Είναι οι ηδονές από τους κύριους κινητήριους μοχλούς της ζωής του καθενός;

Η ηδονή είναι η ευχαρίστηση που αισθάνεται κάποιος όταν ικανοποιούνται οι φυσικές - βιολογικές επιθυμίες, ανάγκες ή ορμές του, ειδικότερα δε, οι σεξουαλικές.

Ο Καβάφης αφιέρωσε μεγάλο μέρος του έργου του στη φευγαλέα εμπειρία και την ερωτική στιγμή και προσπάθησε να δώσει αιώνια υπόσταση σε κάτι τόσο περαστικό. Αναζήτησε μέσα από τις λέξεις την επαφή και τις ερωτικές αισθήσεις του παρελθόντος, ύμνησε την ηδονή και φυσικά δεν υπήρξε ο μόνος.

Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης μίλησε για την ηδονή και την αξία της, η οποία, σύμφωνα με εκείνον εξαρτάται από την αξία της ενέργειας που την προκαλεί, διευκρινίζοντας πως θεωρεί σημαντικότερη την ηδονή που προκαλούν η πνευματική εργασία και η δημιουργία. Καταδίκασε τα άκρα και τις υπερβολές των άλογων παθών και ηδονών και έβαλε την αρετή πάνω από αυτά.

Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ από την άλλη, δήλωσε πως η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στις αισθήσεις και πως η αρετή δεν ικανοποιεί καμιά από αυτές.

Βεβαίως, από την αρετή ως την πλήρη ακολασία και διαστροφή, η απόσταση είναι απείρως μεγάλη. Ή μήπως όχι, τελικά;

Η ακολασία έχει την ικανότητα να μπερδεύει το μυαλό, να καθοδηγεί το κορμί και ταυτόχρονα να μειώνει τη σημασία του συναισθήματος, επικεντρώνοντας όλες τις αισθήσεις στα αισθήματα που προκαλεί η ηδονή.

Η ηδονή είναι λέξη δυνατή που μπορεί να σταθεί μόνη της, να πλημμυρίσει το μυαλό σκέψεις και να χαρίσει στο κορμί στιγμές απόλαυσης. Πολλές φορές, αν όχι πάντα, έχει μια εσάνς βρώμικου, καθώς έχει επίσης συνδεθεί θρησκευτικά με την αμαρτία. Τελικά είναι η ηδονή αμαρτία ή μήπως η αμαρτία είναι μια ακόμη ηδονή;

Οι περισσότερες απολαύσεις έχουν έστω μια μικρή δόση αμαρτίας ή ενοχής. Αρέσκονται οι άνθρωποι να ενδίδουν σε πάθη, μεγάλα ή μικρά. Η αίσθηση του απαγορευμένου μεγεθύνει συνήθως το αίσθημα της απόλαυσης. Δοκιμάζουν κάτι που απαγορεύεται, κυλιούνται σε απαγορευμένα σεντόνια λαγνείας και πόθου, ζουν στιγμές απόλυτης ηδονής και αυτή η στιγμιαία αίσθηση τους ικανοποιεί. Για την ακρίβεια, τους ικανοποιεί τόσο πολύ, που είναι έτοιμοι να ρισκάρουν, να κάνουν λάθος, να "αμαρτήσουν" για χάρη της.

Δεν ξέρω πότε και πώς ακριβώς φτάσαμε να θεωρούμε την ηδονή και την επιθυμία σύμβολα της αμαρτίας, της φθαρτότητας και νομιμοποιήσαμε συγκεκριμένες επιθυμίες και ηδονές κατά το δοκούν.

Δεν ξέρω πότε ακριβώς οι άνθρωποι έβαλαν "πρέπει" και "δεν πρέπει" στις φυσικές ορμές του καθενός. Ακόμη και αν πολλοί κατά καιρούς έχουν προσπαθήσει να πείσουν τους υπόλοιπους για το αντίθετο, είναι αδιαμφισβήτητο γεγονος πως αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης είναι να ηδονιζεται.

Είναι σαφές πως δεν μπορούν να υπάρξουν όρια σε μια φυσική ορμή, καθώς ξεκινά από το μυαλό και το μυαλό –όπως είναι γνωστόν- δεν έχει όρια.

Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως πρέπει να φτάσουμε στο άλλο άκρο και να δεχτούμε καταστάσεις παιδοφιλίας ή βιασμού, για παράδειγμα, βασιζόμενοι στο γεγονός πως για κάποιους είναι τρόποι ηδονής. Οποιαδήποτε επιθυμία ή ορμή είναι δεκτή, μόνο εφόσον αφορά το ίδιο το άτομο και δεν επηρεάζει αρνητικά τα υπόλοιπα.

Η ηδονή, είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε ή όχι, είτε θέλουμε να κλείνουμε τα μάτια στην ύπαρξη της είτε όχι, είτε ο κλήρος την αποδέχεται είτε όχι, είναι μέρος της ζωής και μάλιστα ένα μεγάλο κομμάτι της βασίζεται σε αυτή, καθώς οι απολαύσεις και η ευδαιμονία είναι στοιχεία που ο καθένας αναζητά για να νιώθει πλήρης και ευτυχισμένος.

Αντί λοιπόν να κρίνουμε και να κατακρίνουμε - το κάνουμε ανεπιτυχώς αιώνες τώρα, καθώς στα κρυφά όλοι έχουν παραδοθεί στην ηδονή κάποια στιγμή στη ζωή τους- ίσως έχει έρθει η ώρα απλώς να παραδεχτούμε κάτι που ήδη ξέρουμε: Οι ηδονές είναι ένας από τους κύριους κινητήριους μοχλούς στη ζωή του καθενός.
Οι απολαύσεις των αισθήσεων ήταν και θα είναι πάντα εδώ γύρω, έτοιμες να ρίξουν τις άμυνες, να γκρεμίζουν κάστρα ή απλώς να σε ωθήσουν να υπερβείς μικρά εμπόδια ώστε να νιώσεις την απόλαυση του να χάνεις τον έλεγχο του εαυτού σου, για εκείνα τα λίγα, σχεδόν θεϊκά, δευτερολέπτα.

Ιωάννα Γκανέτσα