Πόσο δύσκολο είναι να αντιμετωπίσει κανείς μια απογοήτευση; Η πρώτη
στιγμή που δέχεται κανείς την απογοήτευση υπάρχει σοκ, έκπληξη, θυμός,
φόβος, πόνος, ίσως η αίσθηση της κατάρρευσης. Οι περισσότεροι άνθρωποι
ανατρέχοντας στο κοντινό ή το μακρινό παρελθόν τους μπορούν να
εντοπίσουν τουλάχιστον μια περίπτωση κατά την οποία αισθάνθηκαν μεγάλη
απογοήτευση.
Συνήθως η λέξη «απογοήτευση» μας φέρνει συνειρμικά
στο νου την ερωτική απογοήτευση, αλλά σίγουρα αυτό δεν είναι το μόνο
είδος απογοήτευσης που υπάρχει. Γενικά, υπάρχει η κατηγορία των
συναισθηματικών απογοητεύσεων, και εδώ περιλαμβάνονται οι ερωτικές, οι
οικογενειακές οι φιλικές απογοητεύσεις. Έχουμε όμως και την απογοήτευση
που σχετίζεται με τον επαγγελματικό τομέα ή τα οικονομικά ζητήματα και
έχουμε μικρές ή μεγάλες απογοητεύσεις που σχετίζονται λίγο-πολύ με κάθε
τομέα της ζωής.
Ανατομία της απογοήτευσης
Η απογοήτευση είναι το συναίσθημα που ακολουθεί όταν υπάρξει μια ξαφνική
αντίθεση ανάμεσα σε αυτό που ίσχυε ή που πιστεύαμε και σε αυτό που
ξαφνικά αποκαλύπτεται ή συμβαίνει. Έτσι, όταν αισθανόμαστε σιγουριά και
ασφάλεια για ένα πρόσωπο, μια κατάσταση ή ένα πράγμα και ξαφνικά αυτό
πάψει να ισχύει τότε γεννιέται η απογοήτευση.
Ακόμα, η αίσθηση ότι έχουμε τις σωστές πληροφορίες, ότι ελέγχουμε τα
πράγματα βάσει των στοιχείων που έχουμε ή των κινήσεων που κάνουμε μας
δίνουν την αίσθηση ότι είμαστε σε καλό δρόμο και ότι τα πράγματα θα
πάρουν μια συγκεκριμένη, ευνοϊκή τροπή, όπως το επιθυμούμε. Όταν λοιπόν
υπάρχει σύγκρουση σε αυτά θεωρούμε ότι θα λυθεί υπέρ μας ή ότι θα
καταφέρουμε να βγούμε κερδισμένοι: όταν αυτό δεν επιβεβαιώνεται, το
άτομο βιώνει απογοήτευση.
Η απογοήτευση συχνά πάει χέρι-χέρι με τον θυμό, την πίκρα, την
ανασφάλεια, την αίσθηση προδοσίας, απόρριψης και απώλειας ελέγχου.
Πώς διαχειριζόμαστε μια απογοήτευση;
Τι γίνεται λοιπόν μετά το πρώτο σοκ; Τα συναισθήματα της απογοήτευσης
γίνονται ένα παραπέτασμα το οποίο κόβει τη «θέα» από τον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτό σημαίνει ότι το απογοητευμένο άτομο αδυνατεί να δει τα πράγματα
πέρα από τον εαυτό του ή να λάβει υπόψη του άλλες πληροφορίες. Ο θυμός
τον οποίο βιώνει το απογοητευμένο άτομο, τόσο προς τον εαυτό του όσο και
προς τους άλλους, αποτελεί ένα μεγάλο εμπόδιο στο να ξεπεράσει την
άσχημη κατάσταση.
Έτσι, μια βασική αρχή μετά την απογοήτευση είναι να εξετάσει κανείς τις
γνωστικές του διαδικασίες, δηλαδή το τι ακριβώς σκέφτεται και πώς αυτές
οι σκέψεις οδηγούν στα αρνητικά συναισθήματα και κατ’ επέκταση το
μπλοκάρισμα που έχει. Αυτό που χρειάζεται λοιπόν είναι να εξετάσει
κανείς τα δεδομένα του: τι πιστεύει ότι έγινε, γιατί πιστεύει ότι συνέβη
έτσι, τι πραγματικά έγινε, πώς βλέπει το συγκεκριμένο συμβάν κάποιο
άλλο εμπλεκόμενο άτομο και πώς θα έβλεπε την κατάσταση ένας τρίτος.
Εξίσου σημαντικό είναι να εξετάσει κανείς το περιεχόμενο των σκέψεων
του: αν αυτές είναι καταστροφικές (τώρα όλα τελείωσαν, δεν θα μπορέσω
ποτέ να ξανακάνω σχέση/επαγγελματική συμφωνία, κλπ) ή αν προβλέπουν
κάποια καταστροφή (αφού συνέβη αυτό, τότε θα συμβεί κάτι ακόμα
χειρότερο), τότε το άτομο μπλοκάρει τον εαυτό του και δεν αφήνει
περιθώρια να συνέλθει.
Ο αυτοσεβασμός και η αξιοπρέπεια είναι έννοιες-κλειδιά στο πώς να
χειριστεί κανείς μια δύσκολη κατάσταση: χωρίς δραματικές εκδηλώσεις,
υπερβολές, δηλώσεις και αντιδράσεις για τις οποίες ίσως μετανιώσει το
άτομο. Με αυτό τον τρόπο βοηθάει τον εαυτό του να μην παρεκτραπεί, με
την έννοια ότι βάζει κάποια όρια στον πόνο και άρα στην ίαση.
Ο ρεαλισμός είναι επίσης σημαντικός: δεν είναι πάντα δυνατό να
πετυχαίνουν όλα τα σχέδια και να επιβεβαιώνονται όλες οι προσδοκίες,
οπότε δεν υπάρχει λόγος να λειτουργεί κανείς πιστεύοντας ότι όλα θα πάνε
κατ’ευχήν -είναι ο σίγουρος τρόπος για να απογοητευτεί.
Τέλος, μια δόση αισιοδοξίας είναι πάντα απαραίτητη: το άτομο μπορεί να
αποτιμήσει την αρνητική κατάσταση, να υπολογίσει πιθανές διορθωτικές
κινήσεις και μελλοντικούς χειρισμούς και να πιστέψει ότι θα υπάρξει και η
«άλλη φορά» και νέες ευκαρίες.
Λίζα Βάρβογλη,
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια,
Νευροψυχολόγος
πηγή : Ψυχολογία, Φιλοσοφία…
