Εκατομμύρια ενήλικες σε όλο τον πλανήτη συντρίβουν
καθημερινά εκατομμύρια πολύχρωμες καραμέλες. Το γιατί το Candy Crush, ένα
απλούστατο ηλεκτρονικό παιχνίδι ανάμεσα σε χιλιάδες άλλα, εξελίχτηκε σε τέτοιο
κόλλημα είναι απορίας άξιο.
Τα μοτίβα του κυκλοφορούν σε αυτοκόλλητο, σε κάλτσα, σε βαφή
νυχιών, σε birthday cake. Αποτελεί για εκατομμύρια ανθρώπους
το λόγο που ξενύχτησαν, τους κάηκε το φαγητό ή …ξέχασαν να πάρουν το παιδί απ’
το σχολείο. Είναι το Candy Crush, το game-φαινόμενο, το διαδικτυακό παιχνίδι
που βάζει 93 εκατομμύρια άτομα τη μέρα να ταχτοποιούν σε τριάδες καραμελίτσες
με το ίδιο χρώμα, μετατρέποντας το διαδίκτυο σε ένα απέραντο νηπιαγωγείο.
Σύμφωνα με το time.com το 32% των παικτών που ρωτήθηκαν έχει αδιαφορήσει για τους φίλους ή την οικογένειά του προκειμένου να τελειώσει την πίστα, το 28% παίζει και την ώρα της δουλειάς, ενώ το 30% αποκαλεί τον εαυτό του «εθισμένο».
Σύμφωνα με το time.com το 32% των παικτών που ρωτήθηκαν έχει αδιαφορήσει για τους φίλους ή την οικογένειά του προκειμένου να τελειώσει την πίστα, το 28% παίζει και την ώρα της δουλειάς, ενώ το 30% αποκαλεί τον εαυτό του «εθισμένο».
Μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν κατεβάσει την εφαρμογή του παιχνιδιού στο κινητό τους, ενώ η σχετική σελίδα στο Facebook τον Φεβρουάριο του 2014 είχε πάνω από 61 εκατομμύρια likes. Με καθημερινό τζίρο έως και 800.000 δολάρια -από τη διαδικτυακή πώληση επιπλέον ζωών, κινήσεων, χρόνου και καραμελένιας βοήθειας κάθε είδους προς τους παίκτες που παλεύουν να αλλάξουν πίστα, η King Digital Entertainment – η βρετανο-σουηδική εταιρεία πίσω από το θρίαμβο– φέρεται να «καθάρισε» την περσινή χρονιά 568 εκατομμύρια δολάρια. H δε αξία της, σύμφωνα με πρόσφατη αποτίμησή της, ανέρχεται στα 7,1 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας μια πτώση της τάξης του 16% με την είσοδό της στο Χρηματιστήριο.
Kαραμέλες-κόλλημα. Αντικειμενικά μιλώντας το παιχνίδι ως
τέτοιο θα το ‘λεγες έως και απλοϊκό. Ο παίκτης καλείται να ταχτοποιεί καραμέλες
του ίδιου χρώματος ανά τρεις προκειμένου να τις εξαφανίσει -that’s all after
all. Αν μάλιστα δε βλέπει τις τρεις καραμέλες που μπορεί να συνταιριάξει,
σπεύδουν να αυτο-υποδειχτούν από μόνες τους αναβοσβήνοντας πανηγυρικά σε
ένδειξη καλής θέλησης. Το γιατί έχουμε κολλήσει με τα πολύχρωμα καραμελάκια,
κυνηγάμε μοβ ψάρια από ζελέ, ικετεύουμε για γλειφιτζούρια που απελευθερώνουν
κουφέτα και παρακαλάμε γνωστούς και, κυρίως άγνωστούς μας, με ονόματα του τύπου
king2302623234 να μας χαρίσουν μια ζωή και όταν όλα αυτά δεν μπορούμε να τα
εξασφαλίσουμε δωρεάν, τα πληρώνουμε κιόλας, είναι όντως απορίας άξιον.
Το ερώτημα «γιατί το Candy Crush είναι τόσο εθιστικό»
απασχολεί συστηματικά δημοσιογράφους και ψυχολόγους τα δύο χρόνια που το
παιχνίδι έκανε την εμφάνισή του. Πριν όμως δούμε τι λένε ειδικοί κάποιες απλές
παρατηρήσεις για τις οποίες δε χρειάζεται να έχεις τελειώσει …πανεπιστήμιο.
1. Το παιχνίδι είναι τόσο απλό που το καταλαβαίνουν αμέσως οι πάντες. Απ’ το πρώτο δευτερόλεπτο ξέρεις τι πρέπει να κάνεις, ανεξάρτητα από γλώσσα, χώρα, ηλικία, ευχέρεια χρήσης πληκτρολογίου κ.λπ.
2. Στις πρώτες πίστες είναι εξαιρετικά γενναιόδωρο με τους παίκτες. Κερδίζεις συνεχώς με θεαματικό τρόπο, καθώς σούπερ καραμπόλες σούπερ καραμελών εκρήγνυνται εντυπωσιακά, ενώ οι βαθμοί και τα δώρα πέφτουν βροχή. Ικανοποίηση, επιβράβευση και μια αίσθηση τύπου «το ‘χω, είμαι καλός σ’ αυτό» κ.λπ. λειτουργούν ως πρώτα κίνητρα να συνεχίσεις.
3. Καθώς το πράγμα δυσκολεύει, ο παίκτης παλεύει να ξαναζήσει την ντόπα του δωρεάν «θριάμβου» Οι εμπνευστές του παιχνιδιού όμως έχουν άλλα σχέδια. Με μια σειρά εμπόδια (όριο ζωών, όριο χρόνου, έλλειψη βοηθητικών εργαλείων κ.λπ.) και με τη σειρά χρωμάτων να γίνεται όλο και πιο αποτρεπτική για συνδυασμούς, αντί για τη νίκη οδηγείσαι στην έξοδο. Αντί για ντοπαμίνη, αποκλεισμός και τιμωρία. Είναι η στιγμή που μπορεί ακόμη και να πληρώσεις για μια επιπλέον ζωή, πέντε κινήσεις παραπάνω, μια σούπερ καραμέλα, λίγο ακόμη χρόνο εντός παιχνιδιού.
Τα παιχνίδια-δισέγγονα του tetris, όπου ο παίκτης καλείται
να ταιριάξει μοτίβα, γενικά σύμφωνα με τους ειδικούς συνεπαίρνουν τον εγκέφαλο,
καθώς αγγίζουν ορισμένες από τις πιο βαθιά ριζωμένες πηγές ευχαρίστησής του. Σε
πρόσφατο δημοσίευμα του «Guardian» με τον κάπως απειλητικό τίτλο «Τι κάνει το
Candy Crush στο μυαλό σου» επισημαίνεται πως το αθώο game παρότι έχει τη φόρμα
παιχνιδιού-μοτίβου είναι πρωτίστως θέμα τύχης και το αποτέλεσμα έχει να κάνει
ελάχιστα με τις δεξιότητές μας. Η επιτυχία εξαρτάται από την τυχαία κατάταξη
χρωμάτων και το «πρόγραμμα ανταμοιβής» (που στην αρχή είναι τόσο γενναιόδωρο)
γίνεται όλο και πιο σπάνιο και απροσδόκητο: χάνουμε πιο συχνά από ό, τι
κερδίζουμε περιμένοντας τον επόμενο θρίαμβο. Αντί να μας αποθαρρύνει αυτό,
κάνει στην πραγματικότητα το παιχνίδι ακόμη πιο δελεαστικό. Η στρατηγική αυτή
ελέγχου του παίκτη θυμίζει πολύ τα «φρουτάκια» και τις αντίστοιχες στρατηγικές
των κουλοχέρηδων. Κερδίζεις σπάνια, αλλά όχι τόσο σπάνια ώστε να εγκαταλείψεις,
βοηθιέσαι σπάνια, αλλά όχι τόσο σπάνια ώστε να διαγράψεις την εφαρμογή απ’ το
κινητό.
Οι ψυχολόγοι όλο αυτό το περιγράφουν ως «επίδραση της τμηματικής βοήθειας». Σύμφωνα με τον Mark Griffiths , διευθυντή της μονάδας που ερευνά το παγκόσμιο Gaming στο τμήμα ψυχολογίας του Nottingham Trent University: «Οι άνθρωποι συνεχίζουν να ανταποκρίνονται στο παιχνίδι και κατά την απουσία της “βοήθειας” με την ελπίδα ότι μια νέα βοήθεια / ανταμοιβή βρίσκεται κρυμμένη στην επόμενη γωνία». Το time.com αφού δημοσίευσε τεστ «Πόσο εθισμένος είσαι στο Candy Crush» συνοψίζει σε άλλο άρθρο του τους λόγους που το παιχνίδι αποδεικνύεται άκρως εθιστικό: ο αγχολυτικός του χαρακτήρας, η (παιδική) ηδονική σχέση του ανθρώπου με τα γλυκά, ο αποκλεισμός, η τιμωρία, αλλά και η επιβράβευση, καθώς και οι ατέλειωτες πίστες με τις νέες εκπλήξεις θεωρούνται οι πλέον σοβαροί.
Οι ψυχολόγοι όλο αυτό το περιγράφουν ως «επίδραση της τμηματικής βοήθειας». Σύμφωνα με τον Mark Griffiths , διευθυντή της μονάδας που ερευνά το παγκόσμιο Gaming στο τμήμα ψυχολογίας του Nottingham Trent University: «Οι άνθρωποι συνεχίζουν να ανταποκρίνονται στο παιχνίδι και κατά την απουσία της “βοήθειας” με την ελπίδα ότι μια νέα βοήθεια / ανταμοιβή βρίσκεται κρυμμένη στην επόμενη γωνία». Το time.com αφού δημοσίευσε τεστ «Πόσο εθισμένος είσαι στο Candy Crush» συνοψίζει σε άλλο άρθρο του τους λόγους που το παιχνίδι αποδεικνύεται άκρως εθιστικό: ο αγχολυτικός του χαρακτήρας, η (παιδική) ηδονική σχέση του ανθρώπου με τα γλυκά, ο αποκλεισμός, η τιμωρία, αλλά και η επιβράβευση, καθώς και οι ατέλειωτες πίστες με τις νέες εκπλήξεις θεωρούνται οι πλέον σοβαροί.
Επισήμως η εταιρεία δε συζητά για εθισμούς, τζόγους και
λοιπά ...αταίριαστα με τη Ζαχαρένια Πολιτεία της. Θεωρεί ότι τα παιχνίδια της
απλώς μαθαίνονται εύκολα αλλά ελέγχονται δύσκολα. Κι αυτό είναι τόσο αληθινό
όσο και το γεγονός ότι θεωρητικά θα μπορούσε να παίζει κανείς Candy Crush για
πάντα χωρίς κανείς ποτέ να τον υποχρεώσει να πληρώσει –αρκεί να κάνει υπομονή.
Πρακτικά, όμως 800.000 δολάρια τη μέρα πέφτουν στο ταμείο της King –που
σημαίνει ότι χιλιάδες «κάποιοι» πληρώνουν καθημερινά, γιατί δεν αντέχουν να
περιμένουν. Άγνωστο τι λέει ο «Βασιλιάς» γι’ αυτό, αλλά στη γλώσσα των
«υπηκόων» περιγράφεται τουλάχιστον ως «βαρβάτο κόλλημα».
edw hellas
