Εχοντας αμέτρητα πράγματα να «χωρίσουν», οι
θεωρητικές και οι θετικές επιστήμες αποτελούν ξεχωριστή επιλογή κάθε
μαθητή του λυκείου που έρχεται στην δύσκολη θέση να διαλέξει μεταξύ… δύο
βασικών κλάδων της επιστήμης.
Το ταλέντο στα μαθηματικά, ή η έφεση στα αρχαία είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που θα οδηγήσουν τους μαθητές στην επιλογή της κατεύθυνσης τους. Μια επιλογή που έρχεται να αποκλείσει σε τεράστιο βαθμό κάθε επαφή με την… θεωρητικά αντίθετη επιστήμη.
Γιατί όμως στηρίζουμε αυτό το ξεκάθαρο διαχωρισμό μεταξύ θετικών και θεωρητικών επιστημών;
Αδιαμφισβήτητα, μαθηματικά και φιλοσοφία είναι
δυο διαφορετικές επιστήμες. Ειδικότερα στην εποχή μας, όπου κάθε
επιστήμη εμβαθύνει όσο το δυνατόν παραπάνω στην εξειδίκευση, όπου κάθε
σχολή έχει τη τάση να διαφοροποιείται από τις διπλανές της, η βαθιά και
σημαντική σχέση που διατηρούσαν οι θεωρητικές και οι θετικές επιστήμες
έχει αποδυναμωθεί εμφανώς.
Προφανώς και οι ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί στη
σημερινή εποχή, ως ένα σημείο «εμποδίζουν» τη συστηματική ενασχόληση με
θεματικούς κύκλους που ξεφεύγουν από το καθαρό γνωστικό αντικείμενο κάθε
επιστήμονα. Η τεχνολογική ανάπτυξη σίγουρα έχει «βοηθήσει» στο
διαχωρισμό κάθε επιστήμης. Η πλήρης αφοσίωση κάθε επιστήμονα στα… γνωστά
μονοπάτια του αντικειμένου του όμως ήδη εμφανίσει αρνητικά στοιχεία.
Οταν ο Πλάτωνας δημιουργούσε τη φημισμένη σχολή του
το 387 π.Χ, φρόντισε με μια επιγραφή σε κεντρικό κτίριο να περάσει ένα
σημαντικότατο μήνυμα. Το ρητό «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μου την
στέγην» εξηγούσε ακριβώς τη στάση που κρατούσε ο αρχαίος φιλόσοφος
απέναντι στα μαθηματικά, την επιστήμη που πλέον κανένας θεωρητικός
επιστήμονας δεν… παίρνει στα σοβαρά.
Σε όλες τις εποχές της κουλτούρας και της μάθησης
υπήρξαν φιλόσοφοι-μαθηματικοί και μαθηματικοί – φιλόσοφοι. Ο γνωστός
μαθηματικος Μπερνάντ Μπολζάνο, το 19ο αιώνα είχε δηλώσει πως: «Ενας
αδύνατος μαθηματικός δεν θα γίνει ποτέ δυνατός φιλόσοφος.» Η σχέση που
συνδέει μαθηματικά και φιλοσοφία, αλλά και γενικότερα θεωρητικές και
θετικές επιστήμες, είναι τόσο δυνατή που δεν μπορεί να περνά
ανυπολόγιστη από όσους επιστήμονες θέλουν να διακριθούν.
Ο βασικός συνδετικός κρίκος μεταξύ των δυο επιστήμων
είναι η έννοια της λογικής, Οποιος έχει εμβαθύνει έστω και λίγο σε
κάποια θεωρητική ή θετική επιστήμη, γνωρίζει τη βασική τους λογική. Είτε
μαθηματικά είτε φιλοσοφία όμως, ο τρόπος σκέψης είναι κατά βάση ίδιος. Η
λογική της απόδειξης, της πλήρους τεκμηρίωσης κάθε δεδομένου που
προκύπτει, είναι κοινή και για τις δύο επιστήμες. Τα λογικά βήματα που
ακολουθούνται, είναι σε μεγάλο βαθμό κοινά.
Φιλοσοφία και μαθηματικά είναι δυο επιστήμες που
αναπτύσσονται ταυτόχρονα. Το εντυπωσιακό χαρακτηριστικό τους όμως είναι
πως και όσο διαφορετικά και να δείχνουν, αλληλοστηρίζονται ώστε να
αναπτυχθούν. Το πρακτικό στοιχείο των μαθηματικών βοηθά την εξέλιξη της
φιλοσοφίας και αντίστοιχα το θεωρητικό κομμάτι της φιλοσοφίας αποτελεί
πηγή έμπνευσης νεοφώτιστων μαθηματικών. Εχοντας κοινή λογική,
εφαρμόζοντας τους ίδιους νοηματικούς κανόνες, οι δύο επιστήμες συμπλέουν
αρμονικά.
Αλλωστε, κάθε μαθηματική ανακάλυψη αποτελεί
αντικείμενο φιλοσοφικών αναζητήσεων. Κάθε μαθηματικό μοντέλο χρειάζεται
τη συμβολή της φιλοσοφίας ώστε να αναδειχθεί και να μετατραπεί σε
πρακτική εφαρμογή μέσα στη κοινωνία. Με την ίδια λογική, κάθε φιλοσοφική
ρήση αποτελεί πηγή ιδεών για τους θετικούς επιστήμονες, δίνοντας τους
την ευκαιρία να ανακαλύψουν νέες πτυχές του αντικειμένου τους,
Λαμβάνοντας υπόψιν τα σημαντικά κοινά χαρακτηριστικά
δύο τόσο… διαφορετικών επιστημών, είναι απορίας άξιο πως μαθηματικά και
φιλοσοφία έχουν καταλήξει να είναι δυο εκ διαμέτρου αντίθετα γνωστικά
αντικείμενα. Με βάση την… ερωτική σχέση που διατηρούν εδώ και τόσους
αιώνες, θα έπρεπε κάθε φιλόσοφος και κάθε μαθηματικός να «αγαπούν»
εξίσου και τις δύο επιστήμες. Ισως αυτό αποτελέσει μια λύση στη
μονοδιάστατη λογική που τείνει να αφομοιώσει η σημερινή κοινωνία.
