Ένας δημιουργικός άνθρωπος συχνά χαρακτηρίζεται από πάθος,
ενθουσιασμό και ενεργητικότητα. Αυτό που δύσκολα μπορεί να καταλάβει κανείς
είναι ποιες αρχές/σκέψεις διέπουν το μυαλό του και ποιοι κανόνες επηρεάζουν τη
συμπεριφορά του.
Πώς, για παράδειγμα, αντιμετωπίζει μια αποτυχία και πώς
προσαρμόζεται στις διαφορετικές καταστάσεις που προκύπτουν στη ζωή;
Με άλλα λόγια ποια είναι η φιλοσοφία ζωής του; Η φιλοσοφία δεν μας μαθαίνει απλά πώς να ζούμε καλύτερα και
να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι, αλλά μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τις
δυσκολίες και τις δοκιμασίες της ζωής.
Ορισμένες σχολές σκέψεις είναι περισσότερο αφηρημένες, ενώ
άλλες παρέχουν τα εργαλεία με τα οποία μπορεί κανείς να ανταποκριθεί με
πρακτικό τρόπο στις προκλήσεις που ανακύπτουν.
Οι αρχές του Στωικισμού είναι, ίσως, το πιο σημαντικό και
πρακτικό σετ κανόνων που πρέπει να έχουν υπόψη τους οι επιχειρηματίες, οι
συγγραφείς και οι καλλιτέχνες γενικότερα, γράφει ο Paul Jun σε άρθρο του στην
ιστοσελίδα 99U.
Οι Στωικοί εστιάζουν σε δύο πράγματα:
1. Πώς μπορεί να ζήσει κανείς μια χαρούμενη και πλήρη ζωή;
2. Πώς μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι;
Απώτερος σκοπός των στωικών είναι να καταφέρουν να
αποκτήσουν εσωτερική γαλήνη και ηρεμία, ξεπερνώντας τις αντιξοότητες,
εξασκώντας τον αυτοέλεγχο, έχοντας επίγνωση των παρορμήσεων και
συνειδητοποιώντας την εφήμερη φύση του ανθρώπου και το σύντομο χρονικό διάστημα
που έχει μπροστά του.
Όλες αυτές οι πρακτικές διαλογισμού τους βοηθούν να ζήσουν
σε αρμονία με τη Φύση και όχι εναντίον αυτής.
Λίγα λόγια για το φιλοσοφικό αυτό κίνημα. Ο Στωικισμός αποτελεί μία σημαντική φιλοσοφική σχολή των
Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων (300 π.κ.ε. – περίπου 250 μ.κ.ε.). Ιδρύθηκε στην
Αθήνα από τον Ζήνωνα τον Κιτιέα με κέντρο την «Ποικίλη Στοά» από όπου και πήρε
το όνομά της η Σχολή.
Κατά τους στωικούς, η ανθρώπινη φύση είναι τμήμα της
παγκόσμιας φύσης, η οποία καθοδηγείται και κυβερνάται από τον συμπαντικό νόμο
της Λογικής. Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, συγγενεύει όχι μόνο με τα άλογα ζώα αλλά
και με τους Θεούς και πέραν του ενστίκτου διαθέτει και ηθική αίσθηση.
Κύριο ζητούμενο του βίου είναι συνεπώς το να ζει κάποιος
σύμφωνα με την φύση του, η οποία για τον άνθρωπο, μέσω της λογικότητάς του,
ωθεί προς την Αρετή, άρα το «κατά Φύσιν ζην» σημαίνει «κατ' Αρετήν ζην». Η
Αρετή είναι το μόνο αγαθό και μόνο από αυτήν εξαρτάται η ευημερία. Όλα τα
υπόλοιπα πράγματα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, στερούνται αξίας, είναι «αδιάφορα».
Σύμφωνα με τον στωικισμό, καθήκον του ανθρώπου είναι να
θέσει τον εαυτό του σε αρμονία με το Σύμπαν, το οποίο, ως λογικό και αγαθό, τού
μεταφέρει τις ιδιότητές του. Με το να βλάπτει κανείς τους άλλους για το
υποτιθέμενο ατομικό του συμφέρον, υπονομεύει κατ' ουσίαν την ίδια του την φύση.
Ο στωικός δεν αρνείται τον κόσμο των θνητών πραγμάτων, ούτε όμως και εξαρτάται
από αυτόν, απλώς ζει ατάραχα μέσα του.
Κατά τους στωικούς, οι άνθρωποι συνδέονται μεταξύ τους μέσω
της κοινής λογικής φύσης τους. Η αγάπη και προσφορά για την πατρίδα είναι το
πρώτο βήμα της αγάπης και της προσφοράς για την μεγάλη πατρίδα όλων μας, την
«κοσμόπολι» της ανθρωπότητας και του Σύμπαντος (που κυβερνάται από αιώνιους και
αμετάβλητους φυσικούς νόμους). Ένας τεράστιος αριθμός πραγμάτων που οι άνθρωποι
αποδέχονται από ένστικτο, μπορεί να αποδειχθεί και με την Λογική, ο συμμερισμός
των άλογων συναισθημάτων δεν είναι επιθυμητός, το δίκαιο είναι θέμα όχι άποψης
αλλά φύσης, ο βίος καθορίζεται από την Ειμαρμένη και, φυσικά, η Μαντική
ευσταθεί.
Οι Θεοί εφορεύουν στην τάξη του Κόσμου και αποτελούν
πληθύνσεις μίας αρχικής πολυώνυμης θείας οντότητας, «ζώου λογικού, τελείου και
νοερού», που εισδύει παντού και παίρνει τα χαρακτηριστικά του κάθε στοιχείου με
το οποίο έρχεται σε επαφή. Νόμος όλων των πραγμάτων είναι η Ειμαρμένη, μία
ταυτόχρονα φυσική και θεϊκή οργανωτική δύναμη του Κόσμου, που αποτελεί τον Λόγο
και την νομοτέλεια του Παντός, δύναμη που διατηρεί και διατηρείται κυβερνώντας
και περιλαμβάνοντας τα ενάντια.
Είναι σημαντικό λοιπόν κανείς να κατανοεί τις δυσκολίες που
εμφανίζονται μπροστά του και να μην τρέχει μακριά από αυτές.
Είναι ζωτικής σημασίας το να μάθει πώς να τις μετατρέπει σε
«καύσιμα», προκειμένου να τροφοδοτείται από αυτές και να προχωρά μπροστά.
Διαβάστε παρακάτω έξι αρχές με τις οποίες μπορείτε να
παραμείνετε ψύχραιμοι… όταν το χάος σας «καταδιώκει»:
1. Πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι όλα τα συναισθήματα προέρχονται
από μέσα μας. «Σήμερα κατάφερα να ξεφύγω από το άγχος. Μάλλον όχι. Το
απέρριψα, γιατί ήταν μέσα μου, μέσα στη δική μου αντίληψη, όχι έξω από αυτήν» -
Μάρκος Αυρήλιος, Εις Εαυτόν.
Αυτά που νιώθουμε δεν είναι αποτελέσματα κάποιων «εξωτερικών
δυνάμεων», αλλά τα συναισθήματά μας «γεννιούνται» από αυτά που λέμε εμείς οι
ίδιοι στους εαυτούς μας.
Πολλοί θέλουν να ρίχνουν την ευθύνη και να κατηγορούν
«εξωτερικούς παράγοντες» για όσα τους συμβαίνουν, γιατί είναι πιο εύκολο. Όμως
η αλήθεια είναι, ότι όλες οι συγκρούσεις ξεκινούν εσωτερικά, μέσα στο μυαλό
μας.
Την επόμενη φορά που θα εμφανιστεί μπροστά σας ένα εμπόδιο
και θα νιώσετε την ανάγκη να αντισταθείτε σε αυτό, μην κοιτάξετε γύρω σας.
Κοιτάξτε πρώτα… μέσα σας.
2. Βρείτε κάποιον που σέβεστε και «χρησιμοποιήστε» τον ως
παράδειγμα για να παραμείνετε ειλικρινείς. «Επιλέξτε κάποιον, ο τρόπος ζωής του οποίου, τα λόγια και οι
πράξεις του αντικατοπτρίζουν το χαρακτήρα που κρύβει μέσα του. Να τον
έχετε/σκέφτεστε πάντα ως παράδειγμα. Χωρίς ένα ‘χάρακα’ στη ζωή δεν είναι
εύκολο να παραμείνει κανείς σε μια ευθεία γραμμή» - Σενέκας, Επιστολές από έναν
στωικό.
Με οτιδήποτε κι αν ασχολείται κανείς θα υπάρχει πάντα
κάποιος από τον οποίο μπορεί να μάθει κάτι. Μελετήστε την ιστορία του, τις
τεχνικές που ακολουθεί, τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται, εργάζεται και
αντιμετωπίζει την επιτυχία και την αποτυχία στη ζωή του.
Ανακαλύψτε τα μοτίβα που τον οδήγησαν στην επιτυχία και
προσπαθήστε να τα εφαρμόσετε στη δική σας ζωή.
3. Αναγνωρίστε ότι υπάρχει ζωή μετά την αποτυχία. «Μήπως αυτό που συνέβη δε σας επιτρέπει να ενεργείτε με
βάσει το δίκαιο, με γενναιοδωρία, αυτοέλεγχο, λογική, ειλικρίνεια, ταπεινότητα,
ευθύτητα και όλες εκείνες τις αρετές που επιτρέπουν στο άτομο να ζει μια πλήρη
ζωή; Να θυμάστε αυτήν την αρχή όταν κάτι σας ‘απειλεί’ και πρόκειται να σας
προκαλέσει πόνο: το ίδιο το πράγμα δεν είναι από μόνο του μια ατυχία, αλλά το
να αντέξει κανείς και να το αντιμετωπίσει είναι μεγάλη τύχη» -Μάρκος Αυρήλιος,
Εις Εαυτόν.
Μπορεί να αφιερώσετε αρκετό διάστημα επάνω σε ένα έργο και
στο τέλος να δεχτείτε αυστηρή κριτική ή, ακόμη χειρότερα, να μην το προσέξει
κανείς. Κάπως έτσι μπορεί να περιγραφεί η αποτυχία, όταν μοιράζεται κανείς ένα
μέρος του εαυτού του με άλλους.
Όμως το να ξεπεράσει κανείς αυτήν την αποτυχία είναι μεγάλο
μάθημα ζωής.
4. Διαβάστε, μελετήστε και εφαρμόστε όσα έχετε μάθει. «Μην λέτε απλά ότι έχετε διαβάσει βιβλία. Δείξτε ότι μέσω
αυτών έχετε μάθει να σκέφτεστε καλύτερα και ότι έχετε γίνει πιο διακριτικοί και
στοχαστικοί. Τα βιβλία είναι τα ‘βάρη’ με τα οποία γυμνάζει κανείς το μυαλό
του. Είναι βοηθητικά, αλλά θα ήταν μεγάλο λάθος να πίστευε κανείς ότι έχει
κάνει πρόοδο απλά και μόνο επειδή έχει εσωτερικεύσει το περιεχόμενό τους» -
Επίκτητος.
Με το διάβασμα προετοιμάζεται κανείς και αποφεύγει λάθη.
Σκοπός της εκπαίδευσης είναι να εσωτερικεύσει τη γνώση, όμως τελικά να
αποτελέσει τη σπίθα που θα προκαλέσει τη δράση και διευκολύνει τη λήψη πιο
σοφών αποφάσεων.
5. Αφήστε στην άκρη το τηλέφωνο. Να είστε παρών. «Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη ενός καλά οργανωμένου μυαλού,
από την ικανότητα του ατόμου να σταματά ό,τι κάνει και να διαθέτει χρόνο στους
γύρω του» - Σενέκας, Επιστολές από έναν στωικό.
Το να είναι κανείς παρών, αλλά και το να μπορεί να είναι
μόνος του είναι θέμα συνήθειας. Ορισμένοι άνθρωποι είναι πολύ καλοί σε αυτό,
γιατί ακριβώς αφιερώνουν χρόνο σε αυτό. Μάλιστα, το έχουν τόσο μεγάλη ανάγκη,
που δεν κάνουν διαφορετικά.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας αφιερώστε λίγο χρόνο για να
ηρεμήσετε. Δεν έχει σημασία πού είστε. Απλά κλείστε το κινητό σας τηλέφωνο και
πάρτε μερικές βαθιές ανάσες.
Αν εργάζεστε, φροντίστε το μυαλό σας να είναι 100% εκεί.
Αφοσιωθείτε σε αυτό που κάνετε και αυτό που προσπαθείτε να πετύχετε και κάντε
το με επιμέλεια, υπομονή, προσοχή και φροντίδα.
6. Να θυμάστε ότι ο χρόνος είναι η πιο πολύτιμη πηγή. «Μη ζείτε σαν να έχετε μπροστά σας την αιωνιότητα. Ο θάνατος
θα σας επισκιάσει. Όσο είστε ζωντανοί και ικανοί, να είστε καλοί» - Μάρκος
Αυρήλιος, Εις Εαυτόν.
Ο τρόπος με τον οποίο ζει κανείς τη ζωή του θα πρέπει να
ενσωματώνει μερικές βασικές αρχές.
Ας συγκρίνουμε λοιπόν λιγότερο, ας μην κριτικάρουμε τόσο και
ας μην καταναλώνουμε υπέρμετρα.
Αντίθετα, ας γίνουμε πιο δημιουργικοί, ας μαθαίνουμε πιο
πολλά κι ας ζούμε τη ζωή μας καλά.
