Τα βλέπουμε όπως εμείς είμαστε. Ταλμούδ
γνωσιολογικά απρόσιτη
κρύπτεσθαι φιλεί» Ηράκλειτος
Όπως στο κβαντικό επίπεδο δεν ισχύουν οι νόμοι της Νευτώνειας φυσικής έτσι και στην πνευματική διάσταση δεν ισχύουν οι κανόνες της ψυχολογικής ζωής.
Η λεκτική ομολογία «ο Θεός είναι Αγία Τριάδα» δεν διευκρινίζει κάτι περισσότερο από αυτό που αποκρύπτει. Διότι η τριαδικότητά του Θεού δεν είναι αριθμητικού και έλλογου τύπου αλλά υπερβατικού και μυστικού. Ο Πατέρας είναι Πατέρας αλλά δεν είναι Πατέρας σαν τον ανθρώπινο πατέρα ούτε ο Υιός είναι υιός με τρόπο που μπορεί να συλλάβει η ανθρώπινη νόηση . Και το Άγιο πνεύμα είναι Πνεύμα αλλά δεν είναι πνεύμα με τον τρόπο που θα μπορούσαμε να το νοήσουμε χωρίς να ζήσουμε την επίσκεψή Του .
- Τίποτε στην Εκκλησία δεν λειτουργεί μαγικά και τελετουργικά και ανεξάρτητα από την ζωντανή προσωπική σχέση Θεού και ανθρώπου . Όλα ενεργοποιούνται και αληθοποιούνται μέσα από την ενεργητική συμμετοχή των προσώπων στη Θεία Ζωή εν Αγίω Πνεύματι .
Οι θεολογικές και οι νηπτικές διδασκαλίες της Εκκλησίας δεν μεταλαμπαδεύονται με τη διδασκαλία. Αποκαλύπτουν το νόημά τους μόνο σε αυτόν που είναι προετοιμασμένος να τις δεχτεί μέσα από την αγιότητα του βίου του με τη βοήθεια της Χάριτος . Η θεολογική αλήθεια απονευρώνεται και αχρηστεύεται στα ώτα των μη ακουόντων δηλαδή στα ώτα αυτών που δεν πληρούν τις υπαρξιακές και πνευματικές προϋποθέσεις για να την αφομοιώσουν. Μόνο όταν ο σπόρος πέσει σε γόνιμο έδαφος θα φέρει καρπό. Η θεολογική Αλήθεια είναι μυστήριο. Οι λέξεις απεικονίζουν ισχνά τα μυστήρια της Θεία ζωής . Η εικόνα όπως και ο λόγος αποκαλύπτουν τα μυστικά τους στους προετοιμασμένους . Ο θεολογικός λόγος χωρίς την προϋπόθεση του καλού αποδέκτη εκπίπτει σε άγονη φλυαρία . Δεν έχει σημασία η ακριβής διατύπωση του λόγου αλλά η βιωματική και πνευματική μετοχή στην Αλήθεια που ο λόγος φανερώνει . Η εκφορά του λόγου είναι το μέσον για να φτάσουμε στην πληρότητα της σιωπής. Στην προσευχή ο λόγος εγκαταλείπεται στη σιωπή. Από τον πυθμένα της ησυχίας αναβλύζει το Πνεύμα το Άγιο.
των ανωτέρω ερμηνευτικών προτάσεων
επιδέχονται και αυτές με τη σειρά τους
νέες πολλαπλές ερμηνείες.
- Η αποδοχή ή η απόρριψη των θεολογικών διατυπώσεων εξαρτάται από ψυχοκοινωνικούς παράγοντες οι οποίοι δεν έχουν ουσιαστική σχέση με την Αλήθεια της πίστης:
• Αποδοχή και ομολογία
- Φόβος για να μην τιμωρηθώ από το Θεό σε αυτή τη ζωή ή στην άλλη.
Αναζήτηση αποδοχής από την οικογένεια ή από την ευρύτερη κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκω.
- Καθησυχασμός της ενοχικής μου συνείδησης.
- Άγνοια ή έλλειψη εμπιστοσύνης σε άλλα ιδεολογικά και κοσμοθεωρητικά σχήματα.
|
• Άρνηση και διαφωνία
- Αίσθημα ευθύνης και απαίτηση απόλυτης, υπαρξιακής βεβαιότητας πριν από την ομολογία.
- Ανάγκη για προσωπική, εμπειρική γνώση.
- Απαίτηση για βαθύτερη θεολογική κατάρτιση πριν από την αποδοχή κάποιων δογματικών θέσεων.
- Ψυχογενή προδιάθεση για αμφισβήτηση και αντίδραση απέναντι σε κάθε μορφή κατεστημένου.
|
- Nα γνωρίσει, να ερμηνεύσει, να προβλέψει, να οργανώσει και να ελέγξει την Αλήθεια της πνευματικής ζωής με τον τρόπο που προσπαθεί να γνωρίσει, να ερμηνεύσει και να οργανώσει τη γνώση που αφορά στην αντικειμενική πραγματικότητα.
- Να οριοθετήσει γνωσιολογικά τα ακριβή όρια της αληθινής πίστης ώστε να την προφυλάξει από την αίρεση και να διασφαλίσει μέσα από την ορθότητα των πεποιθήσεών του τη σωτηρία του.
- Να μεθοδεύσει τα βήματα της πνευματικής του πορείας ώστε να εξασφαλίσει βέβαιη και σταθερή πνευματική πρόοδο.
- Να οργανώσει τη ζωή του – δουλειά, γάμος, παιδιά, υγεία κοινωνικές σχέσεις - ώστε να πετύχει ευημερία και ευτυχία.
Η πνευματική, αντιληπτική προοπτική εξαρτάται από παράγοντες όπως: - Ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα. - Ευρύτητα γνωσιολογικών οριζόντων. - Πνευματική ωριμότητα. - Θρησκευτικό - κοινωνικό - πολιτισμικό πλαίσιο. |
Ο λόγος και η Αλήθεια.
Από τον λόγο στο Λόγο.
Η πίστη στο Χριστό δεν συνιστά γνωστική βεβαιότητα αλλά ερωτική διακινδύνευση. Η πίστη δεν θεμελιώνεται στον ορθό λόγο αλλά στη γεύση ή την υποψία της θείας αγάπης. Η πίστη δεν διαθέτει τη δύναμη των λογικών αποδείξεων. Χαρακτηρίζεται από την ταπείνωση της αγαθής προαίρεσης. Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό αλλά μόνο να Τον παρακαλέσουμε μας αποκαλυφθεί.
Ο θεολογικά καταρτισμένος χριστιανός ο οποίος δεν έχει ζωντανή υ παρξιακή μετοχή στα π νευματικά δρώμενα εκλαμβάνει τις αγιοπατερικές προτάσεις ως γνωσιολογικά έγκυρες, εννοιολογικές - θεωρητικές διατυπώσεις. Ανάγει τις θεολογικές έννοιες στις ανθρώπινες, εκκοσμικευμένες προσλαμβάνουσες που διαθέτει και κατανοεί τις έννοιες χωρίς να μετέχει υπαρξιακά στο ουσιαστικό τους περιεχόμενο .
Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει θεολογική γνώση χωρίς τη Χάρη. Κανείς δεν μ πορεί να προφέρει το όνομα του Θεού χωρίς τη Χάρη εκτός και αν ε ικαλείται το όνομα του Θεού επί ματαίω … δηλαδή όταν θεο-λογεί χωρίς επίγνωση δηλαδή όταν θρησκεύει χωρίς μετάνοια .
Η θεολογία ως στεγνό, θεωρητικό - εννοιολογικό κατασκεύασμα εκπίπτει σε σουρεαλιστική ανοησία . Αυτό π ου ζωο π οιεί και αληθοποιεί τη θεολογία είναι το πρόσωπο που μετέχει βιωματικά και οντολογικά στη Θεία Ζωή εν Αγίω Πνεύματι. Χωρίς τη Χάρη ο θεολογικός λόγος είναι ήχος κύμβαλου αλαλάζοντος.
Μέσα από θεολογική κατάρτιση πολλοί φανατίστηκαν υιοθετώντας τις Αλήθειες της Εκκλησίας ως ιδεολογικά σχήματα. Κανείς όμως δεν ήρθε σε μετάνοια αν πρώτα δεν του είχε δωριθεί η δυνατότητα να ανοίξει την καρδιά του στον Χριστό.
|
Αντιπαραβάλλουν τις θέσεις της ορθόδοξης θεολογίας με τις θέσεις της θεολογίας των άλλων ομολογιών. Συγκρίνουν μεθοδικά έννοιες με έννοιες , θεωρητικά σχήματα με θεωρητικά σχήματα, όρους με όρους . Με αυτό τον τρόπο φέρνουν σε αντιπαράθεση όχι τις ποικίλες, ζωντανές φανερώσεις του πνεύματος στη ζωή των ανθρώπων αλλά τα θεωρητικά απεικάσματα αυτών των αληθειών. Συγκρίνουν δηλαδή ψεύδη με ψεύδη. Συνήθως απογυμνώνουν τη θεολογία των άλλων ομολογιών από το ευρύτερο κοσμοθεωρητικό και ιστορικο-πολιτισμό πλαίσιο στο οποίο ανήκει και στο οποίο επαληθεύεται και την ερμηνεύουν μέσα από το δυτικό, χριστιανικό, κοσμοθεωρητικό πρίσμα για να την διαψεύσουν.
Οι κυνηγοί των αιρετικών θυμίζουν τους κυνηγούς των μαγισσών. Μόνο που αντί να καίνε βάναυσα τους αιρετικούς θάβουν μεθοδικά την ετερότητα. Η δράση τους θεμελιώνεται στην παρεξήγηση του αυθεντικώς θρησκεύειν. Εκλαμβάνουν την λατρεία ως μαγική τελετουργία και την πίστη ως αποδοχή θεωρητικής διδασκαλίας. Κατακρίνουν κάθε απόκλιση από την «ορθότητα» εφόσον εκλαμβάνουν ως αληθινό το αντικειμενικά ακριβές και όχι το μυστηριακά φρικτό και το γνωσιακά απροσπέλαστο.
|
Για να μιλήσει κανείς έγκυρα για άλλες ομολογίες π ίστεως ή φιλοσοφίες ζωής πρέπει τουλάχιστον να μπορεί να υπερβεί τη στενότητα της ατομικής του κοσμοαντίληψης , να ξεπεράσει τον υπαρξιακή του ανάγκη για επιβεβαίωση και να διακινδυνεύσει την ισορροπία του καταβυθίζοντας τον εαυτό του στην ένταση της φιλο - σοφικής αναζήτησης . Μόνο αυτός που κατέχεται από εγρήγορση, πάθος και τρέλα για την Αλήθεια είναι διατεθειμένος να πληγωθεί προσλαμβάνοντας την ετερότητα . Συμφέρει σε αυτόν που θέλει να διατηρήσει απρόσβλητη την ισορροπία του να παραμείνει δέσμιος της θρησκευτικής του ιδεολογίας.
Δεν κατέχουμε την Αλήθεια. Μαρτυρούμε για την Αλήθεια άροντας εν ταπεινώσει τον προσωπικό μας σταυρό. Μαρτυρούμε την Αλήθεια με τη ζωή μας. Η ζωή μας γίνεται Αλήθεια στο μέτρο που η Χάρη λαμπρύνει μέσα μας την εικόνα του Θεού.
Παραδείγματα εξτρεμιστικών πεποιθήσεων.
|
από την άγνοια από ότι από τους ισχυρισμούς για γνώση.
Δεν είναι οι σκεπτικιστές ή οι ερευνητές αλλά οι φανατικοί και οι ιδεολόγοι
που απειλούν την ευπρέπεια και τη πρόοδο.
Κανείς αγνωστικιστής ποτέ δεν έκαψε κανένα,
ούτε βασάνισε κανένα ειδωλολάτρη, αιρετικό ή άπιστο.
Daniel Boorstin (1914-2004), Living Philosophies, 1989.
Στα μέλη των άλλων θρησκευτικών ομάδων βάζουμε την ετικέτα του αιρετικού, νεοεποχίτη, νεοορθόδοξου, μασόνου, σιωνιστή, συγκρητιστή, παπικού, σατανιστή, πλανεμένου κλπ.
Εξαγωγή λανθασμένων συμπερασμάτων: Μετά από την παράθεση κάποιας θεολογικής πρότασης εξάγουμε συμπεράσματα που δεν έχουν καμιά σχέση με όσα ήθελε να μηνύσει ο συγγραφέας. Διαστρέφουμε το νόημα των λόγων του και να τον διαβάλλουμε.
Ψευδοεπιστημονική παραπλάνηση: Παράθεση πλήθους επιλεγμένων αποσπασμάτων από κείμενα της άλλης ομολογίας ώστε να φαίνεται ότι ο συγγραφέας ή ο ομιλών γνωρίζει σε βάθος το θέμα που διαπραγματεύεται και άρα τα όσα υποστηρίζει θεμελιώνονται σε μελέτες και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα.
Πνευματικός αναγωγισμός: Η τάση να ερμηνεύουμε σύνθετα και πολυδιάσταστα φαινόμενα (πνευματικά, ψυχολογικά, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά) μόνο μέσα από το πρίσμα της Αγιοπατερικής και Αγιογραφικής διδασκαλίας.
Παρανοϊκή αντίληψη: Μόνο αυτά που πιστεύουμε εμείς είναι σωστά. Αυτά που πιστεύουν οι άλλοι είναι λάθος. Το σύνδρομο του « Εγώ είμαι καλός και σωστός. Εσύ είσαι κακός και λάθος».
Συναισθηματική αποστασιοποίηση: Εγωκεντρικός μηχανισμός άμυνας που μας απομακρύνει συναισθηματικά από τους άλλους ώστε να μπορέσουμε να τους κατακρίνουμε και να απορρίψουμε με ευκολία τις πεποιθήσεις τους.
Ηθική αποδέσμευση: Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Θεωρούμε θεμιτό να πολεμάμε τους αντιπάλους με ψυχρά και ανήθικα μέσα. Είμαστε έτοιμοι να παραβλέψουμε βασικές πνευματικές και ηθικές αξίες όπως αγάπη, ταπείνωση, ειλικρίνεια και σεβασμό αρκεί να κατατροπώσουμε τους αντιπάλους μας.
Αδιαλλαξία, έλλειψη ανεκτικότητας: Απροθυμία κατανόησης και πρόσληψης γόνιμων στοιχείων που χαρακτηρίζουν τη σκέψη και τη ζωή της άλλης θρησκευτικής ομάδας.
Διπλά κριτήρια: Αποδεχόμαστε ανεξέταστα τις αλήθειες της Εκκλησίας τις οποίες θεωρούμε αξιόπιστες ενώ απαιτούμε τρανταχτές αποδείξεις για να αποδεχτούμε τις απόψεις που υποστηρίζει η άλλη θρησκευτική ομάδα την οποία θεωρούμε αναξιόπιστη. Εξονυχιστική έρευνα των δεδομένων που έρχονται σε αντίθεση με τα πιστεύω μας και ανεξέλεγκτη αποδοχή των δεδομένων που συμφωνούν με τα πιστεύω μας.
Σύγχυση της ομοιότητας με την ταυτότητα: Αντί να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε σε βάθος τις απόψεις των άλλων μέσα στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο εκδηλώνονται προσπαθούμε να τις ταυτίσουμε με κάποιο αρνητικό στερεότυπο ώστε να τις απορρίψουμε ευκολότερα.
Εξάρτηση από την αντίπαλη ομάδα: Μερικές φορές συμβαίνει να βιώνουμε συγκινησιακή εξάρτηση από τους «αντιπάλους» μας. Δηλαδή να βρίσκουμε την ταυτότητά μας και να προσδίδουμε νόημα στην προσωπική μας ζωή μέσα από την σύγκρουση και την αντίθεση.
Υποταγή: Η τάση να υποτασσόμαστε στην κυρίαρχη στάση της ομάδας στην οποία ανήκουμε και να μην αξιοποιούμε την προσωπική μας δυνατότητά για κριτική σκέψη.
Μείωση γνωσιακής ασυμφωνίας (dissonance ): Αναζητούμε στοιχεία και πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις πεποιθήσεις μας ή ερμηνεύουμε τις πληροφορίες με τρόπο ώστε να επιβεβαιώνουν αυτό που πιστεύουμε.
Αλάθητο: Η δική μας εκκλησιαστική παράδοση είναι ο φορέας της μόνης Αλήθειας. Εμείς δεν ερμηνεύουμε την Αγία Γραφή αλλά εξηγούμε το ακριβές της νόημα. Εννοείται βέβαια πως δεν υπάρχει άλλο ιερό βιβλίο εκτός από την Αγία Γραφή.
Διατήρηση του status quo: Στη δική μας θρησκεία δεν χρειάζεται να αλλάξουμε τίποτα αλλά να διατηρήσουμε τα πράγματα έτσι όπως είναι.
Ψευδαίσθηση ενόρασης: Υπερβολική εμπιστοσύνη και υπερεκτίμηση της ικανότητάς μας να καταλάβουμε με ακρίβεια και σε βάθος την πίστη των άλλων.
Αποδιοπόμπευση: Απόδοση κάποιων «αρνητικών» χαρακτηριστικών που χαρακτηρίζουν σχεδόν όλες τις άλλες θρησκευτικές ομάδες μόνο σε μια συγκεκριμένη θρησκευτική ομάδα που στοχεύουμε να απορρίψουμε.
Διαχείριση των εντυπώσεων: Σκόπιμη προσπάθεια να επηρεάσουμε και να ελέγξουμε την αντίληψη των «δικών μας» για μια άλλη θρησκευτική ομάδα παρουσιάζοντας επιλεκτικά στοιχεία που την υποβιβάζουν .
και την ψυχανάλυση του Φρόϋντ
του Νικήτα Καυκιού