Ένα από τα βιβλία που μου έφεραν φέτος ήταν το «Πώς ο Σενέκας μού έσωσε τη ζωή» του Κλέι Νιούμαν. Στον πρόλογο που έκανε ο φίλος μου όταν μου το έδωσε, αιτιολογώντας την επιλογή του, ήταν πως σε κάποιον κοινό γνωστό επιβεβαιώθηκε πλήρως ο τίτλος και ο ίδιος διατείνεται πως αυτό το βιβλίο τού έσωσε τη ζωή. Πάντα κρατάω μικρό καλάθι με τέτοιες δηλώσεις, με τέτοιες προθέσεις και φυσικά με τέτοια αποτελέσματα.
Κυκλοφορούν πολλά βιβλία με συμβουλές, αποφθέγματα, ή και προτεινόμενες ολόκληρες διαδρομές που μπορείς να κάνεις και να βοηθηθείς. Μια χαρά βιβλία είναι και τα περισσότερα πολύ καλά τα λένε. Και αυτό το βιβλίο του Νιούμαν είναι πραγματικά καλό. Δεν βρίσκεις εύκολα κάτι να διαφωνήσεις. Έχουν όμως ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα που στο τέλος γίνονται από ελάχιστα χρήσιμα έως και επικίνδυνα.
Προσπαθούν να σε μάθουν να ζεις με ενέσεις, με ορούς. Με παροχή συμπυκνωμένης εμπειρίας – συνήθως ξένης προς εσένα εμπειρίας – θεωρώντας πως είναι ποτέ δυνατόν να κόψεις δρόμο και να φτάσεις εκεί που έφτασαν κάποιοι άλλοι πριν από εσένα, πληρώνοντας στο ακέραιο το ακριβό τίμημα.
Σε εποχές που το δύσκολο διαφημίζεται ως πανεύκολο, η έλλειψη κόπου και αυταπάρνησης ως καπατσοσύνη και η αποφυγή του πόνου ως δεξιότητα, είναι λογικό πολλοί να θεωρούν πως τα πράγματα χαρίζονται, δεν κατακτώνται. Πέντε μόνο λεπτά μαγικής γυμναστικής σού φτιάχουν απίστευτο σώμα, ένα καλό γύρισμα σε κάποιο ρεφρέν σε κάνει ερμηνευτή υψηλών απαιτήσεων, δίχως να ματώσουν τα δάχτυλά σου στη μελέτη μπορείς να πουλήσεις μουσική αυθεντία σε κάποιο όργανο, και με δέκα έτοιμες ατάκες στις οποίες δεν μπορεί να αντισταθεί καμία γυναίκα θα έχεις πάντα το κρεβάτι σου γεμάτο και τις σχέσεις σου πλήρεις συναρπαστικότητας.
Κάτι παρεμφερές κάνουν και αυτά τα βιβλία. Σου δείχνουν όμορφους τόπους, ωραία τοπία, αλλά στην ουσία σού προτείνουν να διακτινιστείς για να φτάσεις εκεί και όχι να ακολουθήσεις – ή και να φτιάξεις μόνος σου – τη διαδρομή.
Δεν γίνονται έτσι τα πράγματα. Ποτέ δεν γίνονταν.
Η διαδρομή για να φτάσεις σε οποιοδήποτε σωστό απόφθεγμα είναι αυστηρά προσωπική, δεν μπορείς να κόψεις δρόμο ή να φτάσεις εκεί με δανεικά, δεν κερδίζεται στον τζόγο το αντίτιμο που πρέπει να πληρώσεις.
Υπάρχουν φράσεις και τρόποι που ζουν σχεδόν αιώνια, τις περισσότερες από αυτές τις λοιδορήσαμε σε νεαρότερη ηλικία και ήρθε κάποια στιγμή που φτάσαμε εκεί μόνοι μας και καταλάβαμε όλο το νόημα εκείνων που θεωρούσαμε κλισέ και πέφταμε σε κώμα από την πλήξη όποτε τα συναντούσαμε.
Όταν φτάσεις κάπου, πρέπει να δείξεις τα χέρια σου. Να είναι πληγωμένα, ταλαιπωρημένα από το σκάψιμο, και στα μάτια σου να υπάρχουν όλες οι ματαιώσεις από τις φορές που πήρες δρόμους που δεν έβγαζαν πουθενά και έπρεπε να επιστρατεύσεις όλο το κουράγιο σου να ψάξεις να πας από αλλού. Δεν μπορείς να δείξεις βιβλία.
Όλα αυτά βέβαια ακυρώνουν και τις συμβουλές, το διακόνημα της παρηγοριάς όταν κάποιος φίλος έχει ένα πρόβλημα και ζητάει τη βοήθειά σου. Μιλάς μόνο γιατί πρέπει κάτι να πεις. Καμία συμβουλή δεν λύνει ξένο πρόβλημα. Μόνο να είσαι εκεί και να ακούς μπορείς.
