- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(11...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(10...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(9/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(8/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(7/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(6/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(5/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(4/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(3/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(2/...
- Ψήγματα χρυσού Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου(1/...
100
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
«Ίνα μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί
οι μη έχοντες ελπίδα»
Θάνατος παιδιών
– Μια μάνα, Γέροντα, που το παιδί της πέθανε πριν από εννέα χρόνια, σας
παρακαλεί να κάνετε προσευχή να το δη έστω στον ύπνο της, για να
παρηγορηθή.
– Πόσων χρόνων ήταν το παιδί; ήταν μικρό; Είναι σημαντικό αυτό. Άμα το παιδί
ήταν μικρό και η μητέρα είναι σε κατάσταση που, αν της παρουσιασθή, δεν θα
αναστατωθή, θα παρουσιασθή. Αιτία είναι η μητέρα που δεν παρουσιάζεται το
παιδί.
– Μπορεί, Γέροντα, αντί να παρουσιασθή το παιδί στην μητέρα που το ζητάει,
να παρουσιασθή σε κάποιον άλλον;
– Πως δεν μπορεί! Κανονίζει ανάλογα ο Θεός. Όταν ακούω για τον θάνατο
κάποιου νέου, λυπάμαι, αλλά λυπάμαι ανθρωπίνως. Γιατί, αν εξετάσουμε τα
πράγματα πιο βαθιά, θα δούμε ότι, όσο μεγαλώνει κανείς, και περισσότερο αγώνα
πρέπει να κάνη, αλλά και περισσότερες αμαρτίες προσθέτει. Ιδίως όταν είναι
κοσμικός, όσο περνούν τα χρόνια, αντί να βελτιώση την πνευματική του
κατάσταση, την χειροτερεύει με τις μέριμνες, με τις αδικίες κ.λπ. Γι’ αυτό είναι πιο
κερδισμένος, όταν τον παίρνη ο Θεός νέο.
-Γέροντα, γιατί ο Θεός επιτρέπει να πεθαίνουν τόσοι νέοι άνθρωποι;
– Κανείς δεν έχει κάνει συμφωνία με τον Θεό πότε θα πεθάνη. Ο Θεός τον κάθε
άνθρωπο τον παίρνει στην καλύτερη στιγμή της ζωής του, με έναν ειδικό τρόπο,
για να δώση την ψυχή του. Εάν δη ότι κάποιος θα γίνη καλύτερος, τον αφήνει να
ζήση. Εάν δη όμως ότι θα γίνη χειρότερος, τον παίρνει, για να τον σώση. Μερικούς
πάλι που έχουν αμαρτωλή ζωή, αλλά έχουν την διάθεση να κάνουν καλό, τους
παίρνει κοντά Του, πριν προλάβουν να το κάνουν, επειδή ξέρει ότι θα έκαναν το
καλό, μόλις τους δινόταν η ευκαιρία. Είναι δηλαδή σαν να τους λέη: «Μην
κουράζεσθε· αρκεί η καλή διάθεση που έχετε». Άλλον, επειδή είναι πολύ καλός,
τον διαλέγει και τον παίρνει κοντά Του, γιατί ο Παράδεισος χρειάζεται
μπουμπούκια.
Φυσικά οι γονείς και οι συγγενείς είναι λίγο δύσκολο να το καταλάβουν αυτό.
Βλέπεις, πεθαίνει ένα παιδάκι, το παίρνει αγγελούδι ο Χριστός, και κλαίνε και
οδύρονται οι γονείς, ενώ έπρεπε να χαίρωνται, γιατί που ξέρουν τι θα γινόταν, αν
μεγάλωνε; Θα μπορούσε άραγε να σωθή; Όταν του 1924 φεύγαμε από την Μικρά
Ασία με το καράβι, για να έρθουμε στην Ελλάδα, εγώ ήμουν βρέφος. Το καράβι
ήταν γεμάτο πρόσφυγες και, όπως με είχε η μητέρα μου μέσα στις φασκιές, ένας
101
ναύτης πάτησε επάνω μου. Η μάνα μου νόμισε ότι πέθανα και άρχισε να κλαίη.
Μια συγχωριανή μας άνοιξε τις φασκιές και διαπίστωσε ότι δεν είχα πάθει τίποτε.
Αν πέθαινα τότε, σίγουρα θα πήγαινα στον Παράδεισο. Τώρα που είμαι τόσων
χρονών και έχω κάνει τόση άσκηση, δεν είμαι σίγουρος αν πάω στον Παράδεισο.
Αλλά και τους γονείς βοηθάει ο θάνατος των παιδιών. Πρέπει να ξέρουν ότι από
εκείνη την στιγμή έχουν έναν πρεσβευτή στον Παράδεισο. Όταν πεθάνουν, θα
‘ρθούν τα παιδιά τους με εξαπτέρυγα στην πόρτα του Παραδείσου να υποδεχθούν
την ψυχή τους. Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό! Στα παιδάκια πάλι που
ταλαιπωρήθηκαν εδώ από αρρώστιες ή από κάποια αναπηρία ο Χριστός θα πη:
«Ελάτε στον Παράδεισο και διαλέξτε το καλύτερο μέρος». Και τότε εκείνα θα Του
πουν: «Ωραία είναι εδώ, Χριστέ μας, αλλά θέλουμε και την μανούλα μας κοντά
μας». Και ο Χριστός θα τα ακούση και θα σώση με κάποιον τρόπο και την μητέρα.
Βέβαια δεν πρέπει να φθάνουν οι μητέρες και στο άλλο άκρο. Μερικές μανάδες
πιστεύουν ότι το παιδί τους που πέθανε αγίασε και πέφτουν σε πλάνη. Μια μητέρα
ήθελε να μου δώση κάτι από τον γιο της που είχε πεθάνει, για ευλογία, γιατί
πίστευε ότι αγίασε. «Έχει ευλογία, με ρώτησε, να δίνω τα πράγματά του;» «Όχι,
της είπα, καλύτερα να μη δίνης». Μια άλλη είχε κολλήσει την Μεγάλη Πέμπτη το
βράδυ στον Εσταυρωμένο την φωτογραφία του παιδιού της που το είχαν σκοτώσει
οι Γερμανοί και έλεγε: «Και το παιδί μου σαν τον Χριστό έπαθε». Οι γυναίκες που
κάθονταν και ξενυχτούσαν στον Εσταυρωμένο την άφησαν, για να μην την
πληγώσουν. Τι να έλεγαν; Πληγωμένη ήταν.
Παρηγοριά στους πενθούντες
– Πόση δύναμη χρειάζονται, Γέροντα, οι άνθρωποι, για να αντιμετωπίσουν τον
αιφνίδιο θάνατο!
– Άμα έχουν συλλάβει το βαθύτερο νόημα της ζωής, βρίσκουν την δύναμη να
αντιμετωπίσουν τον θάνατο, γιατί τον αντιμετωπίζουν πνευματικά. Με τα
μηχανάκια πόσα παιδιά καταστρέφονται! Πόσα παλληκάρια σκοτώνονται με τις
μοτοσυκλέτες! Σηκώνουν την μοτοσυκλέτα πίσω στην μία ρόδα, οπότε εύκολα
τουμπάρουν και σπάζουν το κεφάλι τους. Το θεωρούν κατόρθωμα ποιος θα
σηκώση την μοτοσυκλέτα περισσότερο! «Κρατούσα, λέει, σούζα την μοτοσυκλέτα
στην πίσω ρόδα και τουμπάρισα». Ο διάβολος, βλέπεις, τι τους βάζει να κάνουν,
για να χτυπήσουν στο κεφάλι; Γιατί αλλιώς, ακόμη κι αν είχαν κάποιο ατύχημα,
μπορεί να χτυπούσαν αλλού και να μην σακατεύονταν. Για να επιτρέψη όμως ο
Θεός την κακία του διαβόλου ή την απροσεξία του άλλου, σημαίνει ότι θα βγη κάτι
καλό.
-Τότε, Γέροντα, γιατί η Εκκλησία μας εύχεται «υπέρ του διαφυλαχθήναι» από
αιφνίδιο θάνατο;
– Εκείνο είναι άλλο. Ζητά από τον Θεό να μη μας βρη ο θάνατος ανέτοιμους.
– Γέροντα, μια μητέρα είναι απαρηγόρητη, γιατί το παιδί της πηγαίνοντας
στην δουλειά σκοτώθηκε σε τροχαίο.
102
– Πες της: «Από κακότητα χτύπησε ο οδηγός το παιδί σου; Όχι. Εσύ, για να
σκοτωθή το έστειλες στην δουλειά; Όχι. Να πης λοιπόν ‘’δόξα Σοι ο Θεός’’, γιατί
μπορεί να γινόταν ένα αλητάκι και ο Θεός το πήρε στην κατάλληλη ώρα. Τώρα
είναι ασφαλισμένο στον Ουρανό. Τι κλαις; Ξέρεις ότι βασανίζεις το παιδί με το
κλάμα; Θέλεις να βασανίζεται το παιδί σου ή να χαίρεται; Φρόντισε να βοηθήσης
τα άλλα παιδιά που έχεις και είναι μακριά από τον Θεό. Γι’ αυτά να κλαις». Να,
και χθες ήρθε μια μητέρα με κλάματα και μου είπε: «Μου πήρε ο Θεός το
μονάκριβο παιδί μου», και τα έβαζε με τον Θεό. «Αν το καλοσκεφθής, της είπα, σε
τίμησε ο Θεός. Το πήρε κοντά Του αγγελούδι, βαπτισμένο όπως ήταν. Αυτό είναι
αγγελούδι και εσύ τα βάζεις με τον Θεό; Αυτό θα βρης μεθαύριο να πρεσβεύη στον
Θεό». Μετά που μου μίλησε για την ζωή της, είπε πως μπορούσε να έχη πολλά
παιδιά, αλλά, όταν ήταν νέα, δεν ήθελε να έχη παιδιά.
Πόσες μητέρες προσεύχονται και ζητούν να είναι τα παιδιά τους κοντά στον Θεό!
«Δεν ξέρω, λένε, τι θα κάνης, Θεέ μου, θέλω να σωθή το παιδί μου· να είναι κοντά
Σου». Αν τυχόν όμως ο Θεός δη ότι το παιδί θα παραστρατήση, ότι πηγαίνει στην
καταστροφή και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σωθή, το παίρνει με αυτόν τον
τρόπο. Επιτρέπει λ.χ. έναν μεθυσμένο να το χτυπήση με το αυτοκίνητο και να το
σκοτώση, και έτσι το παίρνει κοντά Του. Αν υπήρχε περίπτωση να γίνη καλύτερο,
θα έφερνε ένα εμπόδιο να αποφύγη το ατύχημα. Μετά ξεμεθάει και αυτός που
χτύπησε το παιδί, έρχεται σε συναίσθηση και σε όλη του την ζωή τον πειράζει η
συνείδησή του. «Εγκλημάτησα», λέει. Και παρακαλεί συνέχεια τον Θεό να τον
συγχωρήση. Σώζεται και αυτός. Η μάνα πάλι με τον πόνο της συμμαζεύεται,
σκέφτεται τον θάνατο και ετοιμάζεται για την άλλη ζωή, οπότε σώζεται και αυτή.
Βλέπετε πως οικονομάει ο Θεός από την προσευχή της μάνας να σώζωνται ψυχές;
Αν όμως οι μητέρες δεν το καταλαβαίνουν αυτό, τα βάζουν με τον Θεό! Τι τραβάει
και ο Θεός με εμάς!
Όταν κανείς παύη να αντιμετωπίζη τα πράγματα κοσμικά, βρίσκει ανάπαυση.
Γιατί, πως είναι δυνατόν ο άνθρωπος να παρηγορηθή αληθινά, αν δεν πιστέψη
στον Θεό και στην αληθινή ζωή, την μετά θάνατον, την αιώνια; Τον καιρό που
ήμουν στο Μοναστήρι του Στομίου, ζούσε στην Κόνιτσα μια χήρα γυναίκα, που
πήγαινε συνέχεια στο Κοιμητήρι και έσκουζε ώρες ολόκληρες. Τους αναστάτωνε
όλους με τις φωνές της. Χτυπιόταν, χτυπούσε το κεφάλι της στην πλάκα του
τάφου! Όλο τον πόνο της τον έβγαζε εκεί. Πήγαιναν, την έπαιρναν από εκεί και
αυτή ξαναγύριζε. Αυτό γινόταν για χρόνια. Ο άνδρας της είχε σκοτωθή από τους
Γερμανούς και η κόρη της, λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα, μόλις έγινε
δεκαεννιά χρονών, πέθανε από καρδιά και είχε μείνει μόνη της η φουκαριάρα. Αν
το δη κανείς αυτό εξωτερικά, θα πη: «Γιατί να το επιτρέψη ο Θεός;». Και αυτή έτσι
εξωτερικά το αντιμετώπιζε και δεν μπορούσε να παρηγορηθή. Μια φορά που πήγα
να δω τι συμβαίνει, μου έλεγε: «Γιατί ο Θεός το έκανε αυτό; Ο άνδρας μου
σκοτώθηκε στον πόλεμο. Είχα μια κόρη, μου την πήρε και αυτή…». Έλεγε-έλεγε, τα
έβαζε με τον Θεό. Αφού την άφησα να ξεσπάση λίγο, της είπα: «Να σου πω κι εγώ
κάτι. Τον άνδρα σου τον ήξερα· ήταν πολύ καλός. Σκοτώθηκε στον πόλεμο για την
Πατρίδα, πάνω στο ιερό καθήκον. Ο Θεός δεν θα τον αφήση. Μετά σου άφησε την
κόρη σου για λίγα χρόνια κοντά σου, οπότε είχες μια παρηγοριά. Έπειτα όμως,
103
επειδή ίσως θα ξέφευγε η κοπέλα, την πήρε ο Θεός σ’ αυτήν την καλή κατάσταση
που βρισκόταν, για να την σώση». Αυτή, ενώ ο άνδρας της ήταν πολύ ήσυχος, ήταν
λίγο κοσμική. Δεν της είπα φυσικά ότι «εσύ ήσουν κοσμική», αλλά την ρώτησα:
«Τώρα, εσύ, τι σκέφτεσαι; Αγαπάς τον κόσμο;». «Δεν θέλω να δω τίποτε και
κανέναν», μου λέει. «Βλέπεις, της λέω, τώρα και για σένα ο κόσμος πέθανε. Ο
πόνος σε βοηθάει και δεν σε ενδιαφέρει τίποτε το κοσμικό. Έτσι μεθαύριο θα είστε
όλοι μαζί στον Παράδεισο. Τέτοια τιμή ο Θεός σε ποιον την έχει κάνει; Το
καταλαβαίνεις;». Μετά από αυτήν την συζήτηση σταμάτησε να πηγαίνη στο
Κοιμητήρι. Μόλις βοηθήθηκε να συλλάβη το βαθύτερο νόημα της ζωής, ησύχασε.
– Γέροντα, άκουσα ότι, όταν κάποιος δολοφονήται, εξιλεώνεται, γιατί παίρνει
τις αμαρτίες του ο δολοφόνος.
– Έχει ελαφρυντικά κατά κάποιον τρόπο. Μπορεί να πη στον Θεό: «Εγώ θα
μετανοούσα, αλλά αυτός με σκότωσε». Έτσι θα πέση το βάρος στον δολοφόνο.
Μερικοί που δεν τους κόβει λένε: «Αν υπήρχε Θεός, δεν θα άφηνε να γίνωνται
συνέχεια εγκλήματα· θα τιμωρούσε τους εγκληματίες». Δεν καταλαβαίνουν ότι ο
Θεός αφήνει τους εγκληματίες να ζήσουν, για να είναι αναπολόγητοι την ημέρα
της Κρίσεως, που δεν μετανόησαν, παρόλο που τους έδωσε χρόνια, για να
μετανοήσουν, ενώ εκείνους που σκοτώνονται θα τους τακτοποιήση.
Ο θάνατος είναι αποχωρισμός για λίγα χρόνια
Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο άνθρωπος στην πραγματικότητα δεν πεθαίνει. Ο
θάνατος είναι απλώς μετάβαση από την μια ζωή στην άλλη. Είναι ένας
αποχωρισμός για ένα μικρό διάστημα, Όπως, όταν πάη κάποιος, ας υποθέσουμε,
στο εξωτερικό για έναν χρόνο, οι δικοί του στενοχωριούνται, γιατί θα τον
αποχωρισθούν για έναν χρόνο, ή αν λείψη δέκα χρόνια, έχουν στενοχώρια για τον
αποχωρισμό των δέκα χρόνων, έτσι πρέπει να βλέπουν και τον αποχωρισμό από
τα αγαπημένα τους πρόσωπα με τον θάνατο. Αν πεθάνη, ας υποθέσουμε, κάποιος
και οι δικοί του είναι ηλικιωμένοι, να πουν: «Μετά από καμμιά δεκαπενταριά
χρόνια θα ανταμώσουμε». Αν είναι νεώτεροι, να πουν: «Μετά από πενήντα χρόνια
θα ανταμώσουμε». Πονάει φυσικά κανείς για τον θάνατο κάποιου συγγενικού του
προσώπου, αλλά χρειάζεται πνευματική αντιμετώπιση. Τι λέει ο Απόστολος
Παύλος: «Ίνα μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα». Πόσες φορές
λ.χ. θα τον έβλεπε εδώ στην γη; Κάθε μήνα; Να σκεφθή ότι εκεί θα τον βλέπη
συνέχεια. Μόνον όταν δεν έχη καλή ζωή αυτός που φεύγει, δικαιολογούμαστε να
ανησυχούμε. Αν λ.χ. ήταν σκληρός, τότε, αν πραγματικά τον αγαπάμε και
θέλουμε να συναντηθούμε στην άλλη ζωή, πρέπει να κάνουμε πολλή προσευχή γι’
αυτόν.
104
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η μετά θάνατον ζωή
Οι υπόδικοι νεκροί
– Γέροντα, όταν πεθάνη ο άνθρωπος, συναισθάνεται αμέσως σε τι κατάσταση
βρίσκεται;
– Ναι, συνέρχεται και λέει «τι έκανα;», αλλά «φαϊντά γιοκ», δηλαδή δεν ωφελεί
αυτό. Όπως ένας μεθυσμένος, αν σκοτώση λ.χ. την μάνα του, γελάει, τραγουδάει,
επειδή δεν καταλαβαίνει τι έκανε, και, όταν ξεμεθύση, κλαίει και οδύρεται και λέει
«τι έκανα;», έτσι και όσοι σ’ αυτήν την ζωή κάνουν αταξίες είναι σαν μεθυσμένοι.
Δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν, δεν αισθάνονται την ενοχή τους. Όταν όμως
πεθάνουν, τότε φεύγει αυτή η μέθη και συνέρχονται. Ανοίγουν τα μάτια της ψυχής
τους και συναισθάνονται την ενοχή τους, γιατί η ψυχή, όταν βγη από το σώμα,
κινείται, βλέπει, αντιλαμβάνεται με μια ασύλληπτη ταχύτητα.
Μερικοί ρωτούν πότε θα γίνη η Δευτέρα Παρουσία. Για τον άνθρωπο όμως που
πεθαίνει γίνεται κατά κάποιον τρόπο η Δευτέρα Παρουσία, γιατί κρίνεται
ανάλογα με την κατάσταση στην οποία τον βρίσκει ο θάνατος.
– Γέροντα, πως είναι τώρα οι κολασμένοι;
– Είναι υπόδικοι, φυλακισμένοι, που βασανίζονται ανάλογα με τις αμαρτίες που
έκαναν και περιμένουν να γίνη η τελική δίκη, η μέλλουσα Κρίση. Υπάρχουν
βαρυποινίτες, υπάρχουν και υπόδικοι με ελαφρότερες ποινές.
– Και οι Άγιοι και ο ληστής;
– Οι Άγιοι και ο ληστής είναι στον Παράδεισο, αλλά δεν έχουν λάβει την τέλεια
δόξα, όπως και οι υπόδικοι είναι στην κόλαση, αλλά δεν έχουν λάβει την τελική
καταδίκη. Ο Θεός, ενώ έχει πει εδώ και τόσους αιώνες το «μετανοείτε· ήγγικε γαρ η
βασιλεία των ουρανών», παρατείνει – παρατείνει τον χρόνο, επειδή περιμένει εμάς
να διορθωθούμε. Αλλά εμείς παραμένοντας στις κακομοιριές μας αδικούμε τους
Αγίους, γιατί δεν μπορούν να λάβουν την τέλεια δόξα, την οποία θα λάβουν μετά
την μέλλουσα Κρίση.
Η προσευχή και τα μνημόσυνα για τους κεκοιμημένους
– Γέροντα, οι υπόδικοι νεκροί μπορούν να προσεύχωνται;
– Έρχονται σε συναίσθηση και ζητούν βοήθεια, αλλά δεν μπορούν να βοηθήσουν
τον εαυτό τους. Όσοι βρίσκονται στον Άδη μόνον ένα πράγμα θα ήθελαν από τον
Χριστό: να ζήσουν πέντε λεπτά, για να μετανοήσουν. Εμείς που ζούμε, έχουμε
περιθώρια μετανοίας, ενώ οι καημένοι οι κεκοιμημένοι δεν μπορούν πια μόνοι
τους να καλυτερεύσουν την θέση τους, αλλά περιμένουν από μας βοήθεια. Γι’ αυτό
έχουμε χρέος να τους βοηθούμε με την προσευχή μας.
105
Μου λέει ο λογισμός ότι μόνον το δέκα τοις εκατό από τους υπόδικους νεκρούς
βρίσκονται σε δαιμονική κατάσταση και, εκεί που είναι, βρίζουν τον Θεό, όπως οι
δαίμονες. Δεν ζητούν βοήθεια, αλλά και δεν δέχονται βοήθεια. Γιατί, τι να τους
κάνη ο Θεός; Σαν ένα παιδί που απομακρύνεται από τον πατέρα του, σπαταλάει
όλη την περιουσία του και από πάνω βρίζει τον πατέρα του. Ε, τι να το κάνη αυτό ο
πατέρας του; Οι άλλοι όμως υπόδικοι, που έχουν λίγο φιλότιμο, αισθάνονται την
ενοχή τους, μετανοούν και υποφέρουν για τις αμαρτίες τους. Ζητούν να
βοηθηθούν και βοηθιούνται θετικά με τις προσευχές των πιστών. Τους δίνει
δηλαδή ο Θεός μια ευκαιρία, τώρα που είναι υπόδικοι, να βοηθηθούν μέχρι να γίνη
η Δευτέρα Παρουσία. Και όπως σ’ αυτήν την ζωή, αν κάποιος είναι φίλος με τον
βασιλιά, μπορεί να μεσολαβήση και να βοηθήση έναν υπόδικο, έτσι και αν είναι
κανείς «φίλος» με τον Θεό, μπορεί να μεσολαβήση στον Θεό με την προσευχή του
και να μεταφέρη τους υπόδικους νεκρούς από την μια «φυλακή» σε άλλη
καλύτερη, από το ένα «κρατητήριο» σε ένα άλλο καλύτερο. Ή ακόμη μπορεί να
τους μεταφέρη και σε «δωμάτιο» ή σε «διαμέρισμα».
Όπως ανακουφίζουμε τους φυλακισμένους με αναψυκτικά κ.λπ. που τους
πηγαίνουμε, έτσι και τους νεκρούς τους ανακουφίζουμε με τις προσευχές και τις
ελεημοσύνες που κάνουμε για την ψυχή τους. Οι προσευχές των ζώντων για τους
κεκοιμημένους και τα μνημόσυνα είναι η τελευταία ευκαιρία που δίνει ο Θεός
στους κεκοιμημένους να βοηθηθούν, μέχρι να γίνη η τελική Κρίση. Μετά την δίκη
δεν θα υπάρχη πλέον δυνατότητα να βοηθηθούν.
Ο Θεός θέλει να βοηθήση τους κεκοιμημένους, γιατί πονάει για την σωτηρία τους,
αλλά δεν το κάνει, γιατί έχει αρχοντιά. Δεν θέλει να δώση δικαίωμα στον διάβολο
να πη: «»Πως τον σώζεις αυτόν, ενώ δεν κοπίασε;». Όταν όμως εμείς
προσευχώμαστε για τους κεκοιμημένους. Του δίνουμε το δικαίωμα να επεμβαίνη.
Περισσότερο μάλιστα συγκινείται ο Θεός, όταν κάνουμε προσευχή για τους
κεκοιμημένους παρά για τους ζώντες.
Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας έχει τα κόλλυβα, τα μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα είναι
ο καλύτερος δικηγόρος για τις ψυχές των κεκοιμημένων. Έχουν την δυνατότητα
και από την κόλαση να βγάλουν την ψυχή. Κι εσείς σε κάθε Θεία Λειτουργία να
διαβάζετε κόλλυβο για τους κεκοιμημένους. Έχει νόημα το σιτάρι. «Σπείρεται εν
φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία», λέει η Γραφή. Στον κόσμο μερικοί βαριούνται να
βράσουν λίγο σιτάρι και πηγαίνουν στην εκκλησία σταφίδες, κουραμπιέδες,
κουλουράκια, για να τα διαβάσουν οι ιερείς. Και βλέπεις, εκεί στο Άγιον Όρος κάτι
γεροντάκια τα καημένα σε κάθε Θεία Λειτουργία κάνουν κόλλυβο και για τους
κεκοιμημένους και για τον Άγιο που γιορτάζει, για να έχουν την ευλογία του.
– Γέροντα, αυτοί που έχουν πεθάνει πρόσφατα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από
προσευχή;
– Εμ, όταν μπαίνη κάποιος στην φυλακή, στην αρχή δεν δυσκολεύεται πιο πολύ;
Να κάνουμε προσευχή για τους κεκοιμημένους που δεν ευαρέστησαν στον Θεό,
για να κάνη κάτι και γι’ αυτούς ο Θεός. Ιδίως, όταν ξέρουμε ότι κάποιος ήταν
σκληρός – θέλω να πω, ότι φαινόταν σκληρός, γιατί μπορεί να νομίζουμε ότι ήταν
σκληρός, αλλά στην πραγματικότητα να μην ήταν – και είχε και αμαρτωλή ζωή,
τότε να κάνουμε πολλή προσευχή, Θείες Λειτουργίες, Σαρανταλείτουργα για την
106
ψυχή του και να δίνουμε ελεημοσύνη σε φτωχούς για την σωτηρία της ψυχής του,
για να ευχηθούν οι φτωχοί «ν’ αγιάσουν τα κόκκαλά του», ώστε να καμφθή ο Θεός
και να τον ελεήση. Έτσι, ό,τι δεν έκανε εκείνος, το κάνουμε εμείς γι’ αυτόν. Ενώ
ένας άνθρωπος που είχε καλωσύνη, ακόμη και αν η ζωή του δεν ήταν καλή, επειδή
είχε καλή διάθεση, με λίγη προσευχή πολύ βοηθιέται.
Έχω υπ’ όψιν μου γεγονότα που μαρτυρούν πόσο οι κεκοιμημένοι βοηθιούνται με
την προσευχή πνευματικών ανθρώπων. Κάποιος ήρθε στο Καλύβι και μου είπε με
κλάματα: «Γέροντα, δεν έκανα προσευχή για κάποιον γνωστό μου κεκοιμημένο
και μου παρουσιάστηκε στον ύπνο μου. ‘’Είκοσι μέρες, μου είπε, έχεις να με
βοηθήσης· με ξέχασες και υποφέρω’’. Πράγματι, μου λέει, εδώ και είκοσι μέρες
είχα ξεχασθή με διάφορες μέριμνες και ούτε για τον εαυτό μου δεν
προσευχόμουν».
– Όταν, Γέροντα, πεθάνη κάποιος και μας ζητήσουν να προσευχηθούμε γι’
αυτόν, είναι καλό να κάνουμε κάθε μέρα ένα κομποσχοίνι μέχρι τα σαράντα;
– Άμα κάνης κομποσχοίνι γι’ αυτόν, βάλε και άλλους κεκοιμημένους. Γιατί να πάη
μια αμαξοστοιχία στον προορισμό της με έναν μόνον επιβάτη, ενώ χωράει και
άλλους; Πόσοι κεκοιμημένοι έχουν ανάγκη οι καημένοι και ζητούν βοήθεια και δεν
έχουν κανέναν να προσευχηθή γι’ αυτούς! Μερικοί κάθε τόσο κάνουν μνημόσυνο
μόνο για κάποιον δικό τους. Με αυτόν τον τρόπο δεν βοηθιέται ούτε ο δικός τους,
γιατί η προσευχή τους δεν είναι τόσο ευάρεστη στον Θεό. Αφού τόσα μνημόσυνα
έκαναν γι’ αυτόν, ας κάνουν συγχρόνως και για τους ξένους.
– Γέροντα, με απασχολεί μερικές φορές η σωτηρία του πατέρα μου, γιατί δεν
είχε καμμιά σχέση με την Εκκλησία.
– Δεν ξέρεις την κρίση του Θεού την τελευταία στιγμή. Πότε σε απασχολεί; κάθε
Σάββατο;
– Δεν έχω παρακολουθήσει, αλλά γιατί το Σάββατο;
– Γιατί αυτήν την ημέρα την δικαιούνται οι κεκοιμημένοι.
– Γέροντα, οι νεκροί που δεν έχουν ανθρώπους να προσεύχωνται γι’ αυτούς
βοηθιούνται από τις προσευχές εκείνων που προσεύχονται γενικά για τους
κεκοιμημένους;
– Και βέβαια βοηθιούνται. Εγώ, όταν προσεύχωμαι για όλους τους κεκοιμημένους,
βλέπω στον ύπνο μου τους γονείς μου, γιατί αναπαύονται από την προσευχή που
κάνω. Κάθε φορά που έχω Θεία Λειτουργία, κάνω και γενικό μνημόσυνο για όλους
τους κεκοιμημένους και εύχομαι για τους βασιλείς, για τους αρχιερείς κ.λπ. και στο
τέλος λέω «και υπέρ ων τα ονόματα ουκ εμνημονεύθησαν». Αν καμμιά φορά δεν
κάνω ευχή για τους κεκοιμημένους, παρουσιάζονται γνωστοί κεκοιμημένοι
μπροστά μου. Έναν συγγενή μου, που είχε σκοτωθή στον πόλεμο, τον είδα
ολόκληρο μπροστά μου μετά την Θεία Λειτουργία, την ώρα του μνημοσύνου, γιατί
αυτόν δεν τον είχα γραμμένο με τα ονόματα των κεκοιμημένων, επειδή
μνημονευόταν στην Προσκομιδή με τους ηρωικώς πεσόντες. Κι εσείς στην Αγία
107
Πρόθεση να μη δίνετε να μνημονευθούν μόνον ονόματα ασθενών, αλλά και
ονόματα κεκοιμημένων, γιατί μεγαλύτερη ανάγκη έχουν οι κεκοιμημένοι.
Το καλύτερο μνημόσυνο για τους κεκοιμημένους
Το καλύτερο από όλα τα μνημόσυνα που μπορούμε να κάνουμε για τους
κεκοιμημένους είναι η προσεκτική ζωή μας, ο αγώνας που θα κάνουμε, για να
κόψουμε τα ελαττώματά μας και να λαμπικάρουμε την ψυχή μας. Γιατί η δική μας
ελευθερία από τα υλικά πράγματα και από τα ψυχικά πάθη, εκτός από την δική
μας ανακούφιση, έχει ως αποτέλεσμα και την ανακούφιση των κεκοιμημένων
προπάππων όλης της γενιάς μας. Οι κεκοιμημένοι νιώθουν χαρά, όταν ένας
απόγονός τους είναι κοντά στον Θεό. Αν εμείς δεν είμαστε σε καλή πνευματική
κατάσταση, τότε υποφέρουν οι κεκοιμημένοι γονείς μας, ο παππούς μας, ο
προπάππος μας, όλες οι γενεές. «Δες τι απογόνους κάναμε!», λένε και
στενοχωριούνται. Αν όμως είμαστε σε καλή πνευματική κατάσταση,
ευφραίνονται, γιατί και αυτοί έγιναν συνεργοί να γεννηθούμε και ο Θεός κατά
κάποιον τρόπο υποχρεώνεται να τους βοηθήση. Αυτό δηλαδή που θα δώση χαρά
στους κεκοιμημένους είναι να αγωνισθούμε να ευαρεστήσουμε στον Θεό με την
ζωή μας, ώστε να τους συναντήσουμε στον Παράδεισο και να ζήσουμε όλοι μαζί
στην αιώνια ζωή.
Επομένως, αξίζει τον κόπο να χτυπήσουμε τον παλαιό μας άνθρωπο, για να γίνη
καινός και να μη βλάπτη πια ούτε τον εαυτό του ούτε τους άλλους ανθρώπους,
αλλά να βοηθάη και τον εαυτό του και τους άλλους, είτε ζώντες είναι είτε
κεκοιμημένοι.
Η παρρησία των δικαίων προς τον Θεό
– Γέροντα, στην προς Αρχαρίους Επιστολή σας γράφετε: «Παρόλο που
καταλαβαίνουν οι αληθινοί μοναχοί ότι αυτό που απολαμβάνουν σ’ αυτήν
την ζωή είναι μέρος της χαράς του Παραδείσου και ότι στον Παράδεισο θα
είναι περισσότερη, εν τούτοις από πολλή αγάπη προς τον πλησίον τους
θέλουν να ζήσουν επί της γης, για να βοηθούν τους ανθρώπους με την
προσευχή, να επεμβαίνη ο Θεός και να βοηθιέται ο κόσμος»
– Γράψε: «Θέλουν να ζήσουν επί της γης, για να συμπάσχουν με τους ανθρώπους
και να τους βοηθούν με την προσευχή».
– Στην άλλη ζωή, Γέροντα, ένας σωστός μοναχός πάλι δεν θα βοηθάη με την
προσευχή του τους ανθρώπους;
– Και στην άλλη ζωή θα βοηθάη με την προσευχή του, αλλά δεν θα υποφέρη, ενώ
τώρα συμπάσχει· δεν περνάει χαρούμενα εδώ, «με χαρούμενη την όψη και με
βλέμμα λαμπερό»! Όσο όμως υποφέρει για τον πλησίον του, τόσο ανταμείβεται με
θεία παρηγοριά, και αυτό είναι κατά κάποιον τρόπο και η πληροφορία ότι
βοηθιέται ο άλλος. Αυτή η παραδεισένια χαρά είναι η θεία ανταμοιβή για τον πόνο
που νιώθει για τον αδελφό του.
108
– Δηλαδή, Γέροντα, οι Άγιοι που επικαλούμαστε να μας βοηθήσουν δεν
συμπάσχουν μαζί μας;
– Εκεί δεν έχει πόνο, βρε παιδάκι μου! Στον Παράδεισο υποφέρουν; «Ένθα ουκ έστι
πόνος ου λύπη ου στεναγμός» δεν λέει; Ύστερα οι Άγιοι έχουν υπ’ όψιν τους την
θεία ανταμοιβή που θα λάβουν όσοι άνθρωποι βασανίζονται σ’ αυτήν την ζωή και
αυτό τους κάνει να χαίρωνται. Μα και ο ίδιος ο Θεός που έχει τόση αγάπη, τόση
ευσπλαγχνία, πως αντέχει αυτόν τον μεγάλο πόνο των ανθρώπων; Αντέχει, γιατί
έχει υπ’ όψιν Του την θεία ανταμοιβή που τους περιμένει Όσο δηλαδή
βασανίζονται εδώ οι άνθρωποι, τόσο τους αποταμιεύει εκεί ουράνιο μισθό. Ενώ
εμείς αυτά δεν τα βλέπουμε και συμπάσχουμε με όσους υποφέρουν. Γι’ αυτό, όταν
κάποιος τα βλέπη λίγο αυτά και έχη υπ’ όψιν του την ανταμοιβή που θα λάβουν,
δεν υποφέρει τόσο πολύ.
– Όταν, Γέροντα, παρακαλούμε τον Θεό να βοηθήση κάποιον κεκοιμημένο που
δεν έχει ανάγκη, πάει χαμένη αυτή η προσευχή;
– Πως να πάη χαμένη; Όταν λέμε «ανάπαυσον τον τάδε» και αυτός είναι σε καλή
θέση στην άλλη ζωή, δεν παρεξηγείται· ίσα-ίσα συγκινείται. «Για δες, λέει, εγώ
είμαι σε καλή θέση και εκείνοι αγωνιούν», οπότε φιλοτιμιέται και μας βοηθάει πιο
πολύ, πρεσβεύοντας στον Θεό για μας. Αλλά που να ξέρης σε τι κατάσταση
βρίσκεται ο άλλος; Φυσιολογικά κάνεις ευχή πρώτα γι’ αυτούς που γνωρίζεις ότι
με την ζωή τους λύπησαν τον Θεό και εύχεσαι και για άλλες ανάλογες
περιπτώσεις και ύστερα εύχεσαι και για όλους τους κεκοιμημένους.
Η μέλλουσα Κρίση
– Γέροντα, πως εξαγνίζεται η ψυχή;
– Όταν ο άνθρωπος εργασθή τις εντολές του Θεού, κάνη δουλειά στον εαυτό του
και καθαρισθή από τα πάθη, τότε ο νους φωτίζεται, φθάνει σε ύψος θεωρίας, και η
ψυχή λαμπρύνεται και γίνεται όπως ήταν πριν από την πτώση των
Πρωτοπλάστων. Σε τέτοια κατάσταση θα βρίσκεται μετά την ανάσταση των
νεκρών. Μπορεί όμως ο άνθρωπος να δη την ανάσταση της ψυχής του πριν από
την κοινή ανάσταση, αν καθαρισθή τελείως από τα πάθη. Το σώμα του τότε θα
είναι αγγελικό, άυλο, και δεν θα νοιάζεται για τροφή υλική.
– Γέροντα, πως θα γίνη η μέλλουσα Κρίση;
– Στην μέλλουσα Κρίση θα αποκαλυφθή σε μια στιγμή η κατάσταση του κάθε
ανθρώπου και μόνος του καθένας θα τραβήξη για ‘κει που είναι. Καθένας θα
βλέπη σαν σε τηλεόραση τα δικά του χάλια και την πνευματική κατάσταση του
άλλου. Θα καθρεφτίζη τον εαυτό του στον άλλον και θα σκύβη το κεφάλι και θα
πηγαίνη στην θέση του. Δεν θα μπορή λ.χ. να πη μια νύφη που καθόταν μπροστά
στην πεθερά της σταυροπόδι και η πεθερά της με σπασμένο πόδι φρόντιζε το
εγγονάκι: «γιατί, Χριστέ μου, βάζεις την πεθερά μου στον Παράδεισο κι εμένα δεν
με βάζεις;», επειδή θα έρχεται μπροστά της εκείνη η σκηνή. Θα θυμάται την
πεθερά της που στεκόταν όρθια με σπασμένο πόδι και φρόντιζε το εγγονάκι της
109
και δεν θα έχη μούτρα να πάη στον Παράδεισο, αλλά ούτε και θα χωράη στον
Παράδεισο. Ή οι μοναχοί θα βλέπουν τις δυσκολίες, τι δοκιμασίες είχαν οι
κοσμικοί και πως τις αντιμετώπισαν και, αν δεν έχουν ζήσει σωστά, θα σκύψουν το
κεφάλι και θα τραβήξουν μόνοι τους για εκεί που θα είναι. Θα δουν εκεί οι
μοναχές, που δεν ευαρέστησαν στον Θεό, ηρωίδες μάνες, που ούτε υποσχέσεις
έδωσαν, ούτε τις ευλογίες και τις ευκαιρίες τις δικές τους είχαν, πως αγωνίσθηκαν
και σε τι κατάσταση πνευματική έφθασαν, και εκείνες, καλόγριες, με τι
μικροπρέπειες ασχολούνταν και βασανίζονταν, και θα ντρέπωνται! Έτσι μου λέει
ο λογισμός ότι θα γίνη η Κρίση. Δεν θα πη δηλαδή ο Χριστός: «έλα εδώ εσύ, τι
έκανες;» ή «εσύ θα πας στην κόλαση, εσύ στον Παράδεισο», αλλά ο καθένας θα
συγκρίνη τον εαυτό του με τον άλλον και θα τραβήξη για εκεί που θα είναι.
Η μέλλουσα ζωή
– Γέροντα, έφερα γλυκά να κεράσετε.
– Δες πως χαίρονται! Στην άλλη ζωή θα λέμε: «Με τι χαζά χαιρόμασταν: Τι μας
συγκινούσαν τότε!». Ενώ τώρα σκιρτάει η καρδιά γι’ αυτά.
– Γέροντα, πως θα το καταλάβουμε αυτό από τώρα;
– Άμα το καταλάβετε αυτό από τώρα, δεν θα το πήτε μεθαύριο στην άλλη ζωή.
Πάντως, όσοι βρίσκονται εκεί επάνω, καλά περνούν. Ξέρεις τι εργόχειρο κάνουν
εκεί στον Ουρανό; Συνέχεια δοξολογούν τον Θεό,
– Γέροντα, γιατί το σώμα του νεκρού λέγεται «λείψανο»;
– Γιατί είναι ό,τι μένει εδώ στην γη από τον άνθρωπο μετά τον θάνατο. Ο κυρίως
άνθρωπος, που είναι η ψυχή, φεύγει στον Ουρανό. Στην μέλλουσα Κρίση θα
αναστήση ο Θεός και το σώμα, για να κριθή με αυτό ο άνθρωπος, γιατί με αυτό
έζησε και αμάρτησε. Στην άλλη ζωή όλοι θα έχουν το ίδιο σώμα – πνευματικό
σώμα -, το ίδιο ανάστημα, και οι κοντοί και οι ψηλοί, την ίδια ηλικία, και οι νέοι και
οι γέροι και τα μωρά, αφού η ψυχή είναι ίδια. Θα υπάρχη δηλαδή μια αγγελική
ηλικία.
– Γέροντα, στην άλλη ζωή όσοι θα είναι στην Κόλαση θα βλέπουν αυτούς που
θα είναι στον Παράδεισο;
– Κοίταξε, όπως αυτοί που είναι την νύχτα έξω στο σκοτάδι βλέπουν όσους είναι
μέσα σε ένα δωμάτιο φωτισμένο, έτσι και όσοι θα βρίσκωνται στην κόλαση θα
βλέπουν όσους θα είναι στον Παράδεισο. Και αυτό θα είναι μεγαλύτερη κόλαση.
Όπως πάλι όσοι την νύχτα είναι στο φως, δεν βλέπουν αυτούς που είναι έξω στο
σκοτάδι, έτσι και αυτοί που θα βρίσκωνται στον Παράδεισο δεν θα βλέπουν αυτούς
που θα είναι στην κόλαση. Γιατί, αν έβλεπαν τους κολασμένους, θα πονούσαν, θα
θλίβονταν για την ταλαιπωρία τους, και δεν θα απολάμβαναν τον Παράδεισο,
αλλά εκεί «ουκ έστι πόνος…». Και όχι μόνο δεν θα τους βλέπουν, αλλά ούτε θα
θυμούνται αν είχαν αδελφό ή πατέρα ή μητέρα, αν δεν είναι κι εκείνοι στον
Παράδεισο. «Εν εκείνη τη ημέρα απολούνται πάντες οι διαλογισμοί αυτού» λέει ο
Ψαλμωδός. Γιατί, άμα, τους θυμούνται, πως θα είναι Παράδεισος; Αυτοί μάλιστα
110
που θα είναι στον Παράδεισο, θα νομίζουν ότι δεν θα υπάρχουν άλλοι άνθρωποι,
ούτε θα θυμούνται τις αμαρτίες που είχαν κάνει. Γιατί, αν θυμούνται τις αμαρτίες
τους, δεν θα αντέχουν από φιλότιμο στην σκέψη ότι λύπησαν τον Θεό.
Η ποσότητα πάλι της χαράς του καθενός στον Παράδεισο θα είναι διαφορετική.
Άλλος θα έχη μια δαχτυλήθρα χαρά, άλλος ένα ποτήρι, άλλος μια ολόκληρη
δεξαμενή. Όλοι όμως θα αισθάνωνται πλήρεις και κανένας δεν θα ξέρη το
μέγεθος της χαράς, της αγαλλιάσεως, του άλλου. Τα κανόνισε έτσι ο Καλός Θεός,
γιατί, αν γνώριζε ο ένας ότι ο άλλος έχει περισσότερη χαρά, δεν θα ήταν τότε
Παράδεισος, επειδή θα υπήρχε το «γιατί εκείνος να έχη περισσότερη χαρά και εγώ
λιγώτερη;». Δηλαδή καθένας θα βλέπη στον Παράδεισο την δόξα του Θεού
ανάλογα με την καθαρότητα των οφθαλμών της ψυχής του. Η ορατότητα όμως
δεν θα καθορισθή από τον Θεό, αλλά θα εξαρτηθή από την δική του καθαρότητα.
– Γέροντα, μερικοί δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος.
– Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος; Πως είναι δυνατόν οι νεκροί
να μείνουν στην ανυπαρξία, αφού είναι ψυχές; Ο Θεός είναι αθάνατος και ο
άνθρωπος είναι κατά χάριν αθάνατος. Επομένως αθάνατος θα είναι και στην
κόλαση. Ύστερα τον Παράδεισο και την κόλαση τα ζη η ψυχή μας σε έναν βαθμό
και από αυτήν την ζωή, ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Όταν
κάποιος έχη τύψεις συνειδήσεως και νιώθη φόβο, ταραχή, άγχος, απελπισία, ή
είναι κυριευμένος από μίσος, από φθόνο κ.λπ., τότε ζη την κόλαση. Ενώ, όταν
μέσα του υπάρχη αγάπη, χαρά, ειρήνη, πραότητα, καλωσύνη κ.λπ., τότε ζη τον
Παράδεισο. Όλη η βάση είναι η ψυχή, γιατί αυτή είναι που αισθάνεται και την
χαρά και τον πόνο. Να, πήγαινε σε έναν πεθαμένο και πες του τα πιο ευχάριστα
πράγματα λ.χ. «ήρθε ο αδελφός σου από την Αμερική» κ.λπ., δεν θα καταλάβη
τίποτε. Αν του σπάσης τα χέρια, τα πόδια, πάλι δεν θα καταλάβη. Επομένως η
ψυχή είναι που αισθάνεται. Αυτά όλα δεν τους προβληματίζουν; Ή, ας
υποθέσουμε, βλέπεις ένα ωραίο, ένα ευχάριστο όνειρο, χαίρεσαι, χτυπάει γλυκά η
καρδιά σου και δεν θέλεις να τελειώση. Ξυπνάς και στενοχωριέσαι, γιατί
ξύπνησες. Ή βλέπεις ένα άσχημο όνειρο, ότι έπεσες λ.χ. και έσπασες τα πόδια σου,
και υποφέρεις, κλαις. Από την αγωνία σου ξυπνάς με δάκρυα στα μάτια, βλέπεις
ότι δεν έπαθες τίποτε, και λες: «Ευτυχώς όνειρο ήταν!». Δηλαδή συμμετέχει η
ψυχή. Από ένα άσχημο όνειρο υποφέρει κανείς περισσότερο από ό,τι στην
πραγματικότητα, όπως και ο άρρωστος υποφέρει πιο πολύ την νύχτα απ’ ό,τι την
ημέρα. Έτσι και όταν πεθάνη ο άνθρωπος, αν πάη στην κόλαση, θα είναι πιο
οδυνηρό. Σκεφθήτε να ζη κανείς ένα αιώνιο εφιαλτικό όνειρο και να βασανίζεται
αιώνια! Εδώ δεν μπορείς να αντέξης για λίγα λεπτά ένα άσχημο όνειρο, άντε τώρα
αιώνια – Θεός φυλάξοι – να είσαι μέσα στην θλίψη. Γι’ αυτό καλύτερα να μην
πάμε στην κόλαση. Εσείς τι λέτε;
– Τόσον καιρό, Γέροντα, κάνουμε αγώνα να μην πάμε στην κόλαση· λέτε, εκεί
να καταλήξουμε;
– Αν δεν έχουμε μυαλό, εκεί θα πάμε. Εγώ εύχομαι ή όλοι στον Παράδεισο ή
κανένας στην κόλαση… Καλά δεν λέω; Είναι πολύ βαρύ, μετά από όσα έκανε ο
111
Θεός για μας τους ανθρώπους, να πάμε στην κόλαση και να Τον λυπήσουμε. Ο
Θεός να φυλάξη, όχι μόνον άνθρωπος, αλλά ούτε πουλί να μην πάη στην κόλαση.
Ο Καλός Θεός ας μας δώση καλή μετάνοια, για να μας βρη ο θάνατος σε καλή
πνευματική κατάσταση και να αποκατασταθούμε στην Ουράνια Βασιλεία Του.
Αμήν.
Παραπομπές
Ψαλμ. 65, 12.
Βλ. Ψαλμ. 35, 7.
Ψαλμ. 65, 12.
Η μνήμη του εορτάζεται στις 7 Δεκεμβρίου.
Βλ. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, έκδ. Ματθαίου Λαγγή,
τόμος 12ος, Αθήναι 1980, σ. 243-244.
Παρ. 3, 12.
Ό.π.
Βλ. Ματθ. 2, 16.
Τροπάριο του Μικρού και Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος της Παναγίας: «Μη
καταπιστεύσης με, ανθρωπίνη προστασία, Παναγία Δέσποινα, αλλά δέξαι δέησιν
του ικέτου σου θλίψις γαρ έχει με, φέρειν ου δύναμαι των δαιμόνων τα τοξεύματα,
σκέπην ου κέκτημαι ουδέ που προσφύγω ο άθλιος, πάντοθεν πολεμούμενος και
παραμυθίαν ουκ έχω πλην σου, Δέσποινα του κόσμου, ελπίς και προστασία των
πιστών, μη μου παρίδης την δέησιν, το συμφέρον ποίησον».
Βλ. Λουκ. 23, 39 κ.ε.
Ό.π.
Βλ. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος 1ος, σ. 145-148.
Ο Γέροντας από το 1988 είχε συνεχείς αιμορραγίες από το έντερο.
Έρπης ζωστήρ: λοιμώδες νόσημα που προκαλεί αφόρητους πόνους και διάφορες
επιπλοκές στον οργανισμό, ανάλογα με την ηλικία του πάσχοντος ατόμου.
Ματθ. 5, 11.
Οσίου Εφραίμ του Σύρου, Έργα, τόμος Α’, εκδ. «Το «Περιβόλι της Παναγίας»,
Θεσσαλονίκη 1988, σ. 253.
Η έννοια της «εξιλεώσεως» στην ορθόδοξη Θεολογία δεν έχει τον νομικό
χαρακτήρα της δυτικής Θεολογίας, αλλά εκφράζει την φιλάνθρωπη παιδαγωγία
του Θεού για τον αμαρτάνοντα άνθρωπο με σκοπό την σωτηρία του.
Β’ Κορ. 12, 9.
Ο Γέροντας μόνασε στην Ιερά Μονή Εσφιγμένου τα χρόνια 1953-1955.
Βλ. Εβρ. 10, 36.
Έτσι αποκαλούσαν οι Φαρασιώτες τον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη.
Λουκ. 21, 19.
Βλ. Παλαιά Διαθήκη, Ιώβ.
Βλ. Ματθ. 27, 26-44· Μάρκ. 15, 15-32· Λουκ. 23, 23-43 και Ιω. 19, 1-23.
Βλ. Ησ. 53, 9.
Απολυτίκιο των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Η μνήμη τους τιμάται στις 9
Μαρτίου.
112
Ειπώθηκαν τον Ιούνιο του 1994, έναν μήνα πριν από την κοίμηση του Γέροντα,
μετά από την οκτάμηνη ταλαιπωρία από τον καρκίνο.
Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης διάβαζε τον 145ο Ψαλμό γι’ αυτήν την
περίπτωση.
Βλ. Ματθ. 2, 16.
Βλ. Ματθ. 7, 7· Μάρκ. 11, 24· Λουκ. 11, 10 και Ιω. 16, 24.
Βλ. Ωρολόγιον το Μέγα, Ακολουθία του Μεσονυκτικού, Μικράν Απόλυσιν, σ. 24.
Ματθ. 25, 12.
Ο Γέροντας χρησιμοποιούσε την λέξη «μπανταλός» με την σημασία του
«χαζούλικος».
Ο Γέροντας στις συζητήσεις του με τους ανθρώπους για τα διάφορα προβλήματά
τους συχνά αναφερόταν στους πνευματικούς νόμους, αλλά και έγραψε γι’ αυτό το
θέμα στο βιβλίο «Ο Γέρων Χατζη-Γεώργης ο Αθωνίτης», σ. 70.
Λουκ. 18, 14· βλ. και Ματθ.23, 12.
Βλ. Ματθ. 26, 52.
Βλ. Ιωάννου Μόσχου, Λειμωνάριον, έκδ. Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος
1983, σ. 182.
Βλ. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος 5ος, σ. 218.
Β’ Τιμ. 3, 13.
Αββά Ισαάκ του Σύρου, Οι Ασκητικοί Λόγοι, Λόγος ΝΕ’, έκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1961,
σ. 193.
Ο Χάρος.
Βλ. Πράξ. 5, 6 και 10.
Βλ. Μικρόν Ευχολόγιον, Ακολουθία Νεκρώσιμος, έκδ. «Αποστολικής Διακονίας»,
Αθήναι 1984, σ. 218.
Βλ. Ψαλμ. 89, 10.
Αυτόθι.
Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, εκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1992, σ. 389.
Βλ. Γρηγορίου Μοναχού, μαθητή Αγ. Βασιλείου του Νέου, «Ο τελωνισμός των
ψυχών κατά την ώρα του θανάτου: Τα είκοσι τρία βασικά τελώνια», Ι. Ησυχ. Αγ.
Αθανασίου και Αγ. Νεομαρτύρων Ακυλίνης, Κυράννης και Αργυρής, Γαλήνη
Όσσης Λαγκαδά.
Ο Όσιος Ευφρόσυνος στο Κοινόβιο όπου μόναζε είχε την διακονία του μαγείρου.
Εργαζόταν κρυφά τις αρετές και είχε φθάσει σε πνευματικά μέτρα. Ο Ηγούμενός
του κάποια νύχτα προσευχόταν στον Θεό να του αποκαλύψη ποιος αδελφός ήταν
ο πιο ενάρετος του Κοινοβίου. Τότε έπεσε σε έκσταση και βρέθηκε σε ένα περιβόλι
γεμάτο από εξαίσια αγαθά. Ενώ μάταια προσπαθούσε να κόψη κάποιους καρπούς
από τα δένδρα, είδε μπροστά του τον Όσιο Ευφρόσυνο να απολαμβάνη όλη εκείνη
την τρυφή και του ζήτησε από εκείνους τους καρπούς. Ο Όσιος έκοψε και του
έδωσε τρία μήλα. Ο Ηγούμενος, όταν συνήλθε από την οπτασία εκείνη, βρέθηκε
να κρατάη τα μήλα, που είχαν μία εξαίσια ευωδία. Από δε τον Όσιο Ευφρόσυνο
έμαθε ότι πράγματι εκείνη την νύχτα βρισκόταν εκεί όπου είναι τα αγαθά που
μέλλουν να κληρονομήσουν οι αγαπώντες τον Θεό. (Ευεργετινός, τόμος Β’,
Υπόθεσις Α’, έκδ. Ματθαίου Λαγγή, Αθήναι 1980, σ. 37-38).
113
Α’ Θεσ. 4, 13.
Βλ. Ωρολόγιον το Μέγα, Ακολουθία του Μεσονυκτικού, Εκτενή Δέησιν, σ. 22.
Α’ Θεσ. 4, 13.
Έκφραση της τουρκικής γλώσσας που σημαίνει «δεν υπάρχει όφελος, δεν υπάρχει
χαΐρι».
Λουκ. 23, 32-33 και 39-43.
Ματθ. 3, 2 και 4, 17· βλ. και Ματθ. 10, 7· Μάρκ. 1, 15· Λουκ. 10, 9 και 11.
Με το «εμάς» ο Γέροντας εννοεί την σύνολη ανθρωπότητα.
Ο Άγιος Νεκτάριος στο έργο του «Μελέτη περί της αθανασίας της ψυχής και περί
των ιερών μνημοσύνων», εκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1973, σ. 202, γράφει
ως συμπέρασμα των όσων ανέπτυξε βάσει των σχετικών μαρτυριών των Αγίων
Πατέρων: «Εξ όλων δη τούτων δήλον γίνεται, ότι η ψυχή μετά θάνατον αδυνατεί
να κάμη τι έργον σωτηριώδες και να απαλλαγή των του Άδου αλύτων δεσμών, και
ότι μόνον αι θείαι λειτουργίαι, αι προσευχαί των οικείων, των δικαίων, αι υπέρ
αυτών γινόμεναι και αι ελεημοσύναι γίνονται πρόξενοι σωτηρίας και ελευθερίας
από των δεσμών του Άδου».
Α’. Κορ. 15, 42.
Πρβλ. Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, Περί των εν πίστει κεκοιμημένων, όπως αι
περί αυτών γινόμεναι λειτουργίαι και ευποιΐα τούτους ονίνησιν¸ PG 95, 248.
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Επιστολαί, Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής
«Ιωάννης ο Θεολόγος», έκδ. 6η, Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2002, σ. 49.
Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, Ακολουθία Νεκρώσιμος, σ. 411.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «Μη γαρ οιέσθω τις, ότι ουκ
αναγνωρισμός εκάστου προς έκαστον επί της φοβεράς εκείνης συναγωγής
γενήσεται. Ναι, όντως έκαστος αναγνωριεί τον πλησίον αυτού, ου τω του σώματος
σχήματι, αλλά τω διορατικώ της ψυχής όμματι» PG 95, 276A.
Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος γράφει: «Και απλώς πας άνθρωπος αμαρτωλός
εν τη φοβερά ημέρα της κρίσεως απεναντίας αυτού εις την αιωνίαν ζωήν και εις το
ανεκλάλητον εκείνο φως όψεται τον όμοιον αυτού και κριθήσεται παρ’ αυτού»,
Περί μετανοίας, Λόγος Ε’, Sources Chrétiennes 96, 434.
Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, Ακολουθία Νεκρώσιμος, σ. 411.
Ψαλμ. 145, 4.
114
ΜΕΡΟΣ 6
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Σπουδές και αποκατάσταση
-Γέροντα,πολλά παιδιά δυσκολεύονται να προχωρήσουν τις σπουδές
τους,όταν δεν έχουν αποφασίσει ποια ζωή θα ακολουθήσουν.Τους απασχολεί
συνέχεια αυτό το θέμα και δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στο διάβασμά
τους.
-Εγώ, όταν κάποιος νέος έχει τέτοια προβλήματα, του λέω:<<Ξέρεις ότι σήμερα
υπάρχουν κάτι μεγάλα ψυγεία; Να βάλεις λοιπόν αυτό το θέμα σε ένα τέτοιο
ψυγείο, μέχρι να τελειώσεις τις σπουδές σου. Δε σου λέω να πετάξεις αυτά που σε
απασχολούν, αλλά να τα φυλάξεις εκεί μέχρι να τελειώσεις. Αν δεν προσέξεις
τώρα την μελέτη σου, τις σπουδές σου, οι φίλοι σου θα τακτοποιηθούν, θα
ηρεμήσουν και μετά θα κάνουν κομποσχοίνι για σένα, για να
τακτοποιηθείς.>>Χρειάζεται πολύ να προσέξουν, γιατί αυτό είναι τέχνασμα του
εχθρού(διαβόλου),για να τους δημιουργεί περισπασμούς.
-Γέροντα είπα σε κάποια κοπέλα:<<Αν σκέφτεσαι να παντρευτείς να μή
σπουδάσεις>>
-Και, μέχρι να παντρευτή τί θα κάνει; Θα πουλάει καραμέλες; Καλύτερα να
τελειώσει μια επιστήμη ή να μάθει μια τέχνη, γιατί κάτι μπορεί να παρουσιασθεί
στη ζωή της και να της χρειασθούν αυτά που θα μάθει. Μου είπε κάποτε μια
κοπέλα:<<Σκέφτομαι τον Μοναχισμό, αλλά συνέχεια αλλάζω γνώμη>>.<<Τί τάξη
πάς;>> την ρωτάω.<<Δευτέρα λυκείου μου λέει, αλλά δεν θέλω να
σπουδάσω>>.<<Δεν θέλεις να σπουδάσεις; της λέω. Τότε να πώ στον πατέρα σου
να σου αγοράσει κατσίκια, να σου πάρει και ένα τσοπανόσκυλο να τα φυλάει, να
σου δώσει και μια φλογέρα να παίζεις και να τα βόσκεις. Σου αρέσει αυτό; Κοίταξε
να σπουδάσεις ή να μάθεις μια τέχνη>>.<<Τότε, Γέροντα, μου λέει, ώσπου να
αποφασίσω αν γίνω μοναχή ή αν παντρευτώ, να μένω στο μοναστήρι ως
προδόκιμη, ώστε να μάθω την τέχνη της ταπεινοφροσύνης>>.<<Αυτήν την τέχνη,
της λέω, μπορείς να τη μάθεις και στο σπίτι σου, αν δέχεσαι με χαρά ότι σου λένε
οι δικοί σου.Θα τελειώσεις πρώτα το σχολείο, θα δώσεις εξετάσεις για το
πανεπιστήμιο και όταν τελειώσεις θα δούμε τί θα κάνεις>>.<<Πέντε χρόνια όμως,
Γέροντα,δεν είναι πολλά για να αποφασίσω;>>.<<Πολλά είναι, αλλά τί να κάνουμε,
αφού ακόμη δεν έχεις κατασταλάξει κάπου;>>.<<Φταίω εγώ γι’ αυτό επειδή είμαι
ασταθής;>>,με ρωτάει.<<Όχι, αλλά η ζυγαριά προς το παρόν δεν κλίνει ούτε προς
το ένα μέρος, ούτε προς τα άλλο.>> Σε τέτοιες περιπτώσεις να τονίζουμε στα
παιδιά να προσέξουν να μη χάνουν άσκοπα το χρόνο τους. Να ζήσουν όσο πιο
115
πνευματικά γίνεται στη διάρκεια των σπουδών τους, να πάρουν σύντομα το
πτυχίο τους, που είναι απαραίτητο, και ύστερα έχει ο Θεός. Στο διάστημα αυτό να
βρουν έναν καλό πνευματικό να τους βοηθάει, για να μην ενθουσιάζονται έυκολα
με την μια ζωή ή με την άλλη, αλλά και να μην απελπίζονται. Να κάνουν υπομονή
να τελειώσουν τις σπουδές τους και τότε θα μπορούν να αποφασίσουν, ώριμα
πλέον και με τις περισσότερες προϋποθέσεις που θα έχουν, για τη μια ή για την
άλλη ζωή, και να κάνουν ότι νομίζουν καλύτερο εις δόξαν Θεού. Ετσι που είναι
σήμερα ο κόσμος, όσο ωριμάζουν, τόσο καλύτερα είναι. Ξέρετε τι παρατράγουδα
συμβαίνουν; Ιδίως όταν κάποιος έχει ενθουσιασμό, πρέπει πολύ να προσέχει να
μην παίρνει ανώριμες αποφάσεις.
-Γέροντα, υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν όρεξη να διαβάσουν τα μαθήματά
τους,γιατί προτιμούν την πνευματική μελέτη και την προσευχή.
-Οχι, να μην αφήνουν το διάβασμα. Ας διαβάσουν παράλληλα με τα μαθήματά
τους κάτι δυνατό από κάποιο πατερικό βιβλίο, ας προσεύχονται λίγο, ας κάνουν
καμία μετάνοια, για να συντηρούνται λίγο πνευματικά. Οταν έχουν πολύ
διάβασμα μπορούν να κάνουν διαλείμματα και να λένε την ευχή ή να ψάλλουν.
Γιατί αν θέλουν να κάνουν κάτι άλλο που είναι για αργότερα, ούτε εκείνο θα
μπορούν να το κάνουν σωστά, επειδή θα σκέφτονται το διάβασμα, ούτε τις
σπουδές τους θα προχωρούν και τελικά δε θα κάνουν τίποτα. Ενώ αν διαβάζουν,
θα πάρουν γρήγορα το πτυχίο τους και μετά θα κάνουν αυτό που θέλουν. Εγώ
όταν ήμουν στο Σανατόριο (Το 1966 στο Σανατόριο ο Γέροντας έκανε εγχείρηση
στους πνεύμονες), για λίγες μέρες ούτε κομποσχοίνια ούτε μετάνοιες ούτε
νηστείες έκανα. Έτρωγα ότι μου έδιναν. <<Να βοηθήσω τώρα λίγο τους γιατρούς,
έλεγα, για να με βοηθήσουν κι εκείνοι να γίνω καλά και ύστερα θα κάνω αυτό που
θέλω>>.
Έρχονται παιδιά και μου παραπονούνται ότι οι γονείς τους τα ζορίζουν πολύ για
να διαβάσουν. Αν τα ζορίσω και εγώ δεν θα τα βοηθήσω. Για να καταλάβουν ότι
πρέπει να μην αφήνουν το διάβασμά τους ,τους λέω παραδείγματα από παιδιά
που δεν διάβαζαν και ταλαιπωρήθηκαν, και από παιδιά που πρόκοψαν, επειδή
διάβαζαν. Να θυμάμαι μια περίπτωση: Ήταν σε μια πόλη δύο γειτονόπουλα. Ο
ένας ήταν πανέξυπνος. Με λίγο διάβασμα έπαιρνε συνέχεια άριστα, από το
δημοτικό ως το γυμνάσιο. Ο άλλος με λιγότερο μυαλό και με πολλή επιμέλεια τον
ακολουθούσε. Τελικά ο πρώτος μόλις τέλειωσε την πρώτη λυκείου, έμπλεξε με
παρέες, άφησε το σχολείο, και τελικά αναγκάστηκε να εργαστεί σε μια επιχείρηση
ως καθαριστής. Παντρεύτηκε κιόλας, απέκτησε και δυο παιδιά, και δύσκολα τα
έβγαζε πέρα. Ο άλλος τέλειωσε την νομική, πήγε και στην Ευρώπη για ανώτατες
σπουδές και πήρε πτυχίο για επιχειρήσεις. Μια μέρα στην επιχείρηση που
εργαζόταν ο πρώτος περίμεναν νέο διευθυντή. Όλοι έλεγαν ότι έχει ανώτερη
μόρφωση. Και τελικά ο νέος διευθυντής ήταν εκείνος ο συμμαθητής του! Μόλις τον
είδε, τον γνώρισε. Τον έπιασε τέτοια απελπισία που έκανε δυο-τρεις απόπειρες
αυτοκτονίας. Κάποιος του είπε να έρθει στο Άγιον Όρος να με βρεί. Αφού μου
μίλησε για τη ζωή του μου λέει πάνω στη συζήτηση:<<Ακούς εκεί, να έχω αυτόν
διευθυντή>>.Του δίνω τότε ένα ξεσκόνισμα γερό. <<Βρε, του λέω, εσύ θα γινόσουν
ανώτερος από αυτόν. Θα περνούσες και εσύ καλά και τα παιδιά σου καλά και θα
116
έκανες και καλοσύνες! Δεν φτάνει που έγινες αιτία και ταλαιπωρείται η
οικογένειά σου, τώρα θέλεις να αυτοκτονήσεις για να τους δώσεις τη χαριστική
βολή και να μείνουν ορφανά τα παιδιά σου; Εσένα δε σε λυπάμαι, γιατί από το
κεφάλι σου έπαθες ότι έπαθες. Τα παιδιά σου λυπάμαι .Το καταλαβαίνεις; Κοίταξε
τώρα να κάνεις υπομονή και πιστεύω ότι με τη βοήθεια του Θεού και ο νέος
διευθυντής θα σου φερθεί καλά. Μπορεί να σε βάλει και σε καλύτερη θέση. Και αν
τυχόν δεν αναπαυθείς, να βρεις μια άλλη δουλειά να μήν αφήσεις τα παιδιά σου
στο δρόμο>>. Έτσι συμμαζεύτηκε.
Γι’ αυτό λέω, αν τα παιδιά σπουδάζουν διαβάσουν και κουραστούν λίγο στη
διάρκεια των σπουδών τους, δεν θα χρωστούν μαθήματα, θα τελειώσουν γρήγορα
και δεν θα έχουν αργότερα στενοχώριες. Βλέπω πως όσα παιδιά χρωστούν
μαθήματα κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, όταν τελειώσουν και διορισθούν,
πάλι χρωστούν στον έναν, στον άλλον και έχουν όλο προβλήματα.
-Γέροντα, αν ένας νέος έχει κάποια ενδιαφέρουσα γνωριμία κατά τη διάρκεια
των σπουδών του, συμφέρει να δημιουργήσει οικογένεια, ενώ ακόμη
σπουδάζει;
-Νομίζω, όσο καλή και αν είναι η γνωριμία, θα είναι εις βάρος των σπουδών του.
Ακόμη και αν βρή την καλύτερη σύντροφο και παντρευτεί, θα είναι μια
ταλαιπωρία και για τη γυναίκα του και για τα παιδιά του. Καλύτερα ας
συγκεντρώσει όλες τις ψυχικές και σωματικές του δυνάμεις στην επιστήμη του, για
να τελειώσει ξεκούραστα τις σπουδές του και ύστερα τακτοποιεί αυτό το θέμα.
Γιατί αν έχει τις δυνάμεις του σκορπισμένες, θα είναι συνέχεια ψυχικά και
σωματικά τσακισμένος.
Οι νέοι μπροστά στους δύο δρόμους της ζωής.
Και ή έγγαμη και ή άγαμη ζωή είναι ευλογημένες.
Γέροντα, τι πρέπει να απάντηση κανείς σε νέα παιδιά που ρωτούν αν ή
μοναχική ζωή είναι ανώτερη από την έγγαμη;
Κατ’ αρχάς πρέπει να τους δώσει να καταλάβουν ποιος είναι ό προορισμός του
ανθρώπου και ποιο είναι το νόημα της ζωής. Ύστερα να τους εξήγηση ότι και οι
δύο δρόμοι που έχει χαράξει ή Εκκλησία μας είναι ευλογημένοι, γιατί και οι δύο
μπορούν να τους οδηγήσουν στον Παράδεισο, αν ζήσουν κατά Θεόν.
Ας υποθέσουμε ότι δύο άνθρωποι ξεκινούν να πάνε σε ένα Προσκύνημα. Ό ένας
πηγαίνει με το λεωφορείο από τον δημόσιο δρόμο και ό άλλος πηγαίνει με τα
πόδια από κάποιο μονοπάτι. Και οι δύο όμως έχουν τον ίδιο σκοπό. Ό Θεός και το
ένα το χαίρεται και το άλλο το θαυμάζει. Κακό είναι, όταν αυτός που πάει από το
μονοπάτι κατακρίνει μέσα του τον άλλον, που πάει από τον δημόσιο δρόμο, ή και
το αντίστροφο… (σ.19)
117
Ή ανησυχία των νέων για την αποκατάσταση τους.
Γέροντα, ή ανησυχία ενός νέου για την αποκατάσταση του οφείλεται σε
απιστία;
Όχι πάντοτε. Συχνά οι νέοι που ενδιαφέρονται πώς να τακτοποιηθούν καλύτερα,
αλλά και να βρίσκονται κοντά στον Θεό, ανησυχούν για την αποκατάστασή τους.
Αυτό φανερώνει υγεία. Το να μη σκέφτεται ένας νέος και να μην ανήσυχη για την
αποκατάσταση του φανερώνει αδιάφορο άνθρωπο και επόμενο είναι ο αδιάφορος
να είναι ανεπρόκοπος. Μόνο χρειάζεται να προσέξουν αυτή ή ανησυχία να μην
ξεπερνάει τα όρια, γιατί ο διάβολος προσπαθεί να την διαστρέψει, να την κάνη
αγωνία και να κρατά τον νου τους σε διαρκή σύγχυση.
Οι νέοι πρέπει να εμπιστεύονται τον εαυτό τους στον Θεό, για να ειρηνεύουν. Γιατί
ο Καλός Θεός σαν στοργικός Πατέρας ενεργεί εκεί όπου εμείς ανθρωπίνως δεν
μπορούμε να ενεργήσουμε. Δεν χρειάζεται να βιάζονται και να παίρνουν
ανώριμες αποφάσεις για την ζωή που θα ακολουθήσουν… Να φροντίσουν πρώτα
να πάρουν το πτυχίο τους, υστέρα για την δουλειά τους – τα αγόρια να τελειώσουν
και το στρατιωτικό – και στην συνέχεια, ώριμα πλέον και με την βοήθεια του Θεού,
ή να κάνουν μια καλή οικογένεια, αν έχουν αποφασίσει την έγγαμη ζωή, ή να
πάνε στο Μοναστήρι που θα διαλέξουν, αν έχουν αποφασίσει τον Μοναχισμό… (σ.
21-22).
Να βοηθούμε τους νέους να ακολουθήσουν την κλίση τους.
Κάθε άνθρωπος έχει την κλίση του. Ό Καλός Θεός έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο.
Έχει αρχοντιά σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου και αφήνει ελεύθερο τον
καθέναν να ακολουθήσει τον δρόμο που τον αναπαύει. Δεν τους βάζει όλους στην
ίδια γραμμή με μια στρατιωτική πειθαρχία. Γι’ αυτό οι νέοι ας αφήσουν τον εαυτό
τους ελεύθερο στον πνευματικό χώρο της ελευθερίας του Θεού. Δεν βοηθιούνται,
αν εξετάζουν ποια ζωή ακολούθησε ή θα ακολουθήσει ο τάδε ή, ή τάδε. Σ αυτό το
θέμα δεν πρέπει να επηρεάζονται από κανέναν.
Οι γονείς πάλι, οι εκπαιδευτικοί και οι Πνευματικοί, πρέπει να βοηθούν τους νέους
να διαλέγουν οποία ζωή είναι στα μέτρα τους και να ακολουθούν την πραγματική
τους κλίση, χωρίς να τους επηρεάζουν ή να στραγγαλίζουν την κλίση τους. Ή
απόφαση για την ζωή που θα ακολουθήσουν πρέπει να είναι δική τους. Όλοι οι
άλλοι μόνον άπλες γνώμες μπορούμε να εκφράσουμε και το μόνο δικαίωμα που
έχουμε είναι να βοηθούμε τις ψυχές να βρουν τον δρόμο τους…
Ειλικρινά, όποια ζωή κι αν ακολουθήσει ένας νέος που γνωρίζω, θα χαρώ και
πάντα θα έχω το ίδιο ενδιαφέρον για την σωτηρία της ψυχής του, φθάνει να είναι
κοντά στον Χριστό, μέσα στην Εκκλησία μας. Θα νιώθω αδελφός του, γιατί θα
είναι παιδί της Μητέρας μας Εκκλησίας…
Εγώ μέχρι τώρα σε κανέναν νέο δεν είπα ούτε να παντρευτεί ούτε να γίνει
καλόγερος. Αν κάποιος με ρωτήσει, του λέω: «Να κάνης αυτό που σε αναπαύει,
φθάνει να είσαι κοντά στον Χριστό». Και αν μου πει ότι δεν αναπαύεται στον
118
κόσμο, τότε του μιλάω για τον Μοναχισμό, για να τον βοηθήσω να βρει τον δρόμο
του (σ. 22-24).
Η πνευματική ζωή είναι βασική προϋπόθεση για την καλή αποκατάσταση.
Γέροντα, ή τάδε, που σας είπε ότι σκέφτεται τον Μοναχισμό, μου είπε ότι ένας
συμφοιτητής της την ρώτησε γιατί δεν πάει στον κινηματογράφο και δεν
βγαίνει έξω με αγόρια. τι έπρεπε να του απάντηση;
Έπρεπε να του πει: «Τέτοια ερώτηση ούτε ό αδελφός μου ,μου έκανε ποτέ και μου
την κάνεις εσύ;».
Μετά από λίγες μέρες την συνάντησε έξω από την Σχολή της – αυτή δεν τον είχε
δει — και την έπιασε από τον ώμο. Εκείνη του είπε μόνον ένα «γεια σου» και
μπήκε αμέσως μέσα.
Όχι, δεν έκανε καλά! Σ’ αυτήν την περίπτωση έπρεπε να αντίδραση, γιατί, έτσι
όπως φέρθηκε, μπορεί να του έδωσε την εντύπωση ότι δέχθηκε αυτήν την
εκδήλωση του, οπότε εκείνος θα το ξανακάνει. Ή ηλικία στην οποία βρίσκεται
τώρα είναι λίγο δύσκολη και δεν την ωφελεί να κάνη συντροφιά με αγόρια. Ούτε
χρειάζεται να μιλάει μαζί τους, τάχα για να τα βοηθήσει. Και αν αποφασίσει να
δημιουργήσει οικογένεια, όταν γνωρίσει ένα καλό παιδί, πρέπει να το πει στους
γονείς της. Αυτοί θα εξετάσουν αν έχει τις προϋποθέσεις να κάνουν μια καλή
οικογένεια. Άλλα τώρα, που δεν έχει ακόμη αποφασίσει ποια ζωή θα ακολουθήσει,
δεν την βοηθάει να μιλάει με αγόρια, γιατί ζαλίζεται χωρίς λόγο και χάνει την
γαλήνη της. Όσα παιδιά ασχολούνται με τέτοια είναι τα καημένα πολύ ζαλισμένα
και συνέχεια ταραγμένα δεν έχουν γαλήνη. Το πρόσωπο τους και τα μάτια τους
είναι αγριεμένα.
Η έλξη του γυναικείου φύλου από το ανδρικό, και το αντίθετο, υπάρχει στην φύση
του ανθρώπου. Άλλα να της πεις ότι τώρα δεν είναι καιρός γι’ αυτό. Να κοιτάξει
τις σπουδές της. Τα παιδιά που καλλιεργούν αυτήν την έλξη από μικρά, γυρίζουν
εκεί το κουμπί πριν έρθει ή κατάλληλη ώρα, και ύστερα, όταν έρθει εκείνη ή ώρα,
το κουμπί είναι ήδη γυρισμένο και δεν μπορούν να χαρούν, γιατί έζησαν αυτήν την
χαρά τότε, που δεν ήταν κατάλληλος καιρός. Ενώ όσα παιδιά προσέχουν,
χαίρονται περισσότερο, όταν έρθει ό κατάλληλος καιρός, και μέχρι τότε έχουν
πολλή γαλήνη. Βλέπεις μερικές μητέρες που έχουν ζήσει αγνά πόσο ειρηνικές
είναι, παρόλο που έχουν ένα σωρό σκοτούρες!
Εγώ πάντοτε τονίζω, ό νέος πριν από τον γάμο να προσπαθεί να ζει όσο πιο
πνευματικά μπορεί, και να διατηρεί την αγνότητα του ή οποία του εξασφαλίζει
την διπλή υγεία. Ή πνευματική ζωή είναι δασική προϋπόθεση για οποιαδήποτε
ζωή ακολουθήσει κανείς. Ό κόσμος έχει γίνει σαν ένα χωράφι με σιτάρι που
αρχίζει να ξεσταχυάζει και μπαίνουν μέσα γουρούνια και το τσαλαπατούν. Και
τώρα φαίνονται ανακατεμένα χόρτα, λάσπες, στάχυα, και που και που, σε καμιά
άκρη, υπάρχει και κανένα στάχυ όρθιο…
Σήμερα όμως, Γέροντα, στα Πανεπιστήμια κ.λπ. υπάρχουν πολλοί πειρασμοί
για έναν νέο.
119
Να συνδεθεί με πνευματικά παιδιά, για να βοηθιέται και να κινείται σε μια
πνευματική ατμόσφαιρα. Ας μην κάνουμε τα πράγμα τα δυσκολότερα από ό,τι
είναι. Γνωρίζω πολλά παιδιά που πηγαίνουν στο Πανεπιστήμιο και ζουν αγνά, με
την μικρή δική τους προσπάθεια και με την μεγάλη βοήθεια του θεού.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Για μια αρμονική οικογένεια
Η καλή αρχή της οικογενειακής ζωής.
… Αν ό νέος σκέφτεται κάποια κοπέλα σοβαρά για σύζυγο, νομίζω, καλύτερα είναι
πρώτα να το κάνη γνωστό με κάποιο συγγενικό του πρόσωπο στους γονείς της και
κατόπιν να το συζητήσει και ό ίδιος μαζί τους και με την κοπέλα. Στην συνέχεια,
αν δώσουν λόγο και κάνουν αρραβώνες – καλό είναι ό αρραβώνας να μη διαρκή
πολύ -, να προσπαθήσει, στο διάστημα που θα μεσολάβηση μέχρι τον γάμο, να
βλέπει την κοπέλα σαν αδελφή του και να την σέβεται. Αν αγωνισθούν και οι δύο
φιλότιμα να διατηρήσουν την παρθενία τους, τότε στο Μυστήριο του γάμου, όταν
τους στεφάνωση ό Ιερέας, θα λάβουν πλούσια την Χάρη του Θεού. Γιατί, όπως λέει
ό Άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος, τα στέφανα είναι σύμβολα της νίκης κατά της
ηδονής.. (ο. 37-38).
Στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται ή αρμονία του θεού.
… Μου λένε μερικοί άνδρες: «Δεν συμφωνώ με την γυναίκα μου -είμαστε αντίθετοι
χαρακτήρες. Άλλος χαρακτήρας εκείνη, άλλος εγώ! Πώς κάνει τέτοια παράξενα
πράγματα ό Θεός; Δεν θα μπορούσε να οικονομήσει μερικές καταστάσεις έτσι,
ώστε να ταιριάζουν τα ανδρόγυνα, για να μπορούν να ζουν πνευματικά;». «Δεν
καταλαβαίνετε, τους λέω, ότι μέσα στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται ή
αρμονία του Θεού; Οι διαφορετικοί χαρακτήρες δημιουργούν αρμονία. Αλίμονο, αν
ήσασταν ίδιοι χαρακτήρες! Σκεφθείτε τι θα γινόταν, αν λ.χ. και οι δύο θυμώνατε
εύκολα, θα γκρεμίζατε το σπίτι. Η, αν και οι δύο ήσασταν ήπιοι χαρακτήρες, θα
κοιμόσασταν όρθιοι!…»…
Σε ένα ανδρόγυνο ξέρετε τι είπα; «Επειδή ταιριάζετε, γι’ αυτό δεν ταιριάζετε!».
Είναι και οι δύο ευαίσθητοι. Αν συμβεί κάτι στο σπίτι, και οι δύο τα χάνουν και
αρχίζουν: «Ωχ, τι πάθαμε!» ό ένας, «ωχ, τι πάθαμε!» ό άλλος. Ο ένας δηλαδή
βοηθάει τον άλλον να απελπισθεί πιο πολύ. Δεν μπορεί να τον τόνωση λίγο «για
στάσου, να του πει, δεν είναι και τόσο σοβαρό αυτό που μας συμβαίνει». Το έχω δει
αυτό σε πολλά ανδρόγυνα.
Και στην αγωγή των παιδιών, όταν οι σύζυγοι είναι διαφορετικοί χαρακτήρες,
μπορούν περισσότερο να βοηθήσουν. Ο ένας κρατάει λίγο φρένο, ό άλλος λέει:
«Άφησε τα παιδιά λίγο ελεύθερα». Αν τα στριμώξουν και οι δύο, θα χάσουν τα
παιδιά τους. Και αν τα αφήσουν και οι δύο ελεύθερα, πάλι θα τα χάσουν. Ενώ έτσι
βρίσκουν και τα παιδιά μία ισορροπία.
120
