Στὴν καθημερινότητά μας χρησιμοποιοῦμε τὸν καθρέφτη. Ἕνα ἀντικείμενο σὲ διαφορετικὰ μεγέθη καὶ σχήματα ποὺ δείχνει ὅ,τι στέκεται ἀπέναντί του. Ὅ,τι χρειαζόμαστε νὰ δοῦμε στὸ πρόσωπό μας, στὸν ἑαυτό μας, στεκόμαστε μπροστά του καὶ τὸ παρατηροῦμε. Μᾶς χρειάζεται τὸ ἀντικείμενο αὐτὸ μὲ μέτρο, χωρὶς ὑπερβολές.
Σὰν τὸν καθρέφτη ποὺ ἔχουμε λειτουργοῦν καὶ ἄλλα πράγματα στὴ ζωή μας. Καὶ μποροῦμε σ᾿ αὐτὰ νὰ καθρεφτίζουμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ βλέπουμε τὶς ἀτέλειές μας καὶ νὰ τὶς διορθώνουμε.
Ἕνας τέτοιος καθρέφτης εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὅταν τὸν μελετοῦμε μὲ προσευχή, μὲ προσοχή, μὲ διάθεση ὠφελείας ἢ ὅταν τὸν ἀκοῦμε στὸ κήρυγμα, παρατηροῦμε τὶς ἀδυναμίες μας, τὰ λάθη, τὰ ἐλαττώματά μας. Τὰ ἐντοπίζουμε καὶ ἀγωνιζόμαστε νὰ τὰ διορθώσουμε. Εἶναι καθρέφτης ποὺ μᾶς δείχνει ποιοὶ εἴμαστε μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ τί μποροῦμε νὰ γίνουμε ἂν ἀγωνισθοῦμε.
Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς φανερώνει ὅλα τὰ ψεγάδια τῆς ψυχῆς. Ὅλα τὰ ἐλαττώματα, τὰ πάθη καὶ τὶς κακίες. Ὅσοι καθρεφτίζονται στὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν ἀκοῦν ἢ τὸν μελετοῦν, αὐτοὶ ἀλλάζουν. Ἔτσι, βλάσφημοι, κλέφτες, ἀνήθικοι, φονιάδες, φιλάργυροι, μέθυσοι, ὅταν καθρεφτίστηκαν στὸ Εὐαγγέλιο, μετανόησαν κι ἔγιναν ἅγιοι.
Ὅμως ὑπάρχει καὶ ἄλλος καθρέφτης ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει στὴν πνευματική μας ζωή, στὴν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν, στὴν καταπολέμηση τῶν παθῶν, στὸν πνευματικὸ καθημερινό μας ἀγώνα. Εἶναι ἡ ἐνάρετη, ἀγωνιστικὴ ζωὴ τῶν ἄλλων, τὸ φωτεινὸ παράδειγμά τους. Ναί, ἡ ζωὴ τῶν συνανθρώπων μας ποὺ ἀγαποῦν τὸν Θεὸ καὶ ἀγωνίζονται νὰ ἐφαρμόσουν τὸ θέλημά Του στὴ ζωή τους μπορεῖ νὰ γίνει γιὰ μᾶς ἕνας πνευματικὸς καθρέφτης.
Συμβούλευε σχετικὰ ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης: «Ὅταν καθρεφτίζουμε τὸν ἑαυτό μας στὶς ἀρετὲς τῶν ἄλλων καὶ προσπαθοῦμε νὰ τὶς μιμηθοῦμε, οἰκοδομούμαστε. Ἀλλὰ καὶ στὰ ἐλαττώματά τους ὅταν καθρεφτίζουμε τὸν ἑαυτό μας, πάλι βοηθιόμαστε, γιατὶ τὰ δικά τους ἐλαττώματα μᾶς βοηθᾶνε νὰ δοῦμε τὰ δικά μας. Καὶ τὸ μὲν χάρισμα τοῦ ἄλλου μὲ παρακινεῖ νὰ ἀγωνισθῶ, γιὰ νὰ τὸ μιμηθῶ, ἐνῶ τὸ ἐλάττωμά του μὲ κάνει νὰ σκεφθῶ μήπως τὸ ἔχω κι ἐγὼ καὶ σὲ τί βαθμὸ τὸ ἔχω, γιὰ νὰ ἀγωνισθῶ νὰ τὸ κόψω. Βλέπω λ.χ. κάποιον ποὺ ἔχει ἐργατικότητα. Τὸ χαίρομαι καὶ προσπαθῶ νὰ τὸν μιμηθῶ. Βλέπω σὲ ἄλλον ὅτι ἔχει περιέργεια. Δὲν κατακρίνω τὸν ἀδελφό, ἀλλὰ ψάχνω νὰ δῶ μήπως ἔχω κι ἐγὼ περιέργεια. Κι ἂν δῶ ὅτι ἔχω, προσπαθῶ νὰ τὴν κόψω. Ἂν ὅμως βλέπω μόνο τὶς δικές μου ἀρετὲς καὶ τὰ ἐλαττώματα τῶν ἄλλων, ἐνῶ τὰ δικά μου ἐλαττώματα τὰ παραβλέπω ἢ τὰ δικαιολογῶ καὶ λέω: “εἶμαι καλύτερος καὶ ἀπὸ αὐτὸν καὶ ἀπὸ ἐκεῖνον καὶ ἀπὸ τὸν ἄλλον!”, πάει, βούλιαξα»
(Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, ΛΟΓΟΙ Ε΄: Πάθη καὶ Ἀρετές, σελ. 83).
Ὁ καθρέφτης μας εἶναι οἱ ἄλλοι. Στοὺς ἄλλους καθρεφτιζόμαστε καὶ βλέπουμε τὸν ἑαυτό μας, καὶ οἱ ἄλλοι βλέπουν τὶς ἀτέλειές μας καὶ μᾶς διορθώνουν.
Ὅλα τὰ παραπάνω μποροῦμε νὰ τὰ καταλάβουμε, ὅταν μελετοῦμε τὴ ζωὴ τῶν Ἁγίων. Οἱ Ἅγιοι εἶναι μεγάλος πνευματικὸς καθρέφτης. Ἀγωνίσθηκαν στὴ ζωή τους καὶ ἐφάρμοσαν τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ. Ὁ λόγος τους καὶ τὸ φωτεινὸ παράδειγμά τους ἂς μᾶς διδάσκουν καὶ ἂς ἐμπνέουν τὸν ἀγώνα μας καὶ τὴ ζωή μας.
Πως ισορροπούμε;
Ὅταν ἔρχονται τὰ προβλήματα, τὰ ψυχικὰ καὶ τὰ κοινωνικὰ, ἐκεῖ ρίχνουμε τὴν ματιά μας γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ βροῦμε τὴν ἰσορροπία μας· τὶ μᾶς φταίει.
Ἁπλοποιημένη μορφὴ κειμένου τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου περὶ τῶν βασικῶν ἐντολῶν τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ καλύτερος καθρέφτης, ὁ καθρέφτης τῆς Ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.
1) Ἀγαποῦμε τὸν Θεό.
2) Οἱ ἐλεημοσύνες, οἱ προσευχὲς καὶ οἱ νηστεῖες δὲν γίνονται ὑποκριτικὰ ἀλλὰ ἀπὸ τὴν καρδιά μας.
3) Τὸ βλέμμα μας τὸ καθαρίζουμε ἀπὸ τὴν περιέργεια καὶ τὴν ἐπιθυμία (βλέμμα ἀθῶο)
4) Μετανοοῦμε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μας.
5) Δείχνουμε ὑπομονὴ στὶς θλίψεις.
6) Προσπαθοῦμε νὰ ξεπεράσουμε στὰ καλὰ ἔργα τοὺς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἄλλως δὲν θὰ γευθοῦμε τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Γνωρίζουμε ἐπίσης ὅτι ἁμαρτάνοντας θὰ τιμωρηθοῦμε βαρύτερα ἀπὸ κάποιον ἄπιστο.
7) Ἀγαποῦμε τὸν ἀδελφό μας.
8) Δὲν ὑπερηφανευόμαστε, ἀλλὰ μένουμε ταπεινοί.
9) Ἀποφεύγουμε τὶς διαμάχες, τὶς μνησικακίες καὶ τὸ μῖσος. Συμφιλίωση γρήγορα.
10) Δὲν εἴμαστε ἐκδικητικοὶ καὶ δὲν ἀνταποδίδουμε κακὸ στὸ κακό.
11) Δὲν κατακρίνουμε.
12) Συγχωροῦμε τὰ σφάλματα τῶν ἀδελφῶν μας ὥστε νὰ συγχωρέσει καὶ τὰ δικά μας ὁ Θεός.
13) Δὲν πηγαίνουμε τοὺς ἀδελφούς μας στὰ δικαστήρια, ὅπου θὰ κριθοῦν πιθανὸν ἀπὸ κοσμικοὺς ἀνθρώπους.
14) Δὲν ὁρκιζόμαστε οὔτε στ’ ἀλήθεια οὔτε στὰ ψέμματα.
15) Δὲν στοχεύουμε σὲ ἐπίγειους θησαυροὺς, ἀλλὰ σὲ οὐράνιους. Καλύτερο θὰ ἦταν οἱ πλούσιοι νὰ κλαῖνε γιὰ τὰ πλούτη τους καὶ νὰ μὴν ὑπολογίζουν σ’ αὐτά.
16) Δὲν ἀγαποῦμε τὶς κοσμικὲς φροντίδες καὶ τὶς ὑλικὲς ἀπολαύσεις. Προσπαθοῦμε νὰ μὴ ζοῦμε μὲ ἀμέλεια καὶ πνευματικὴ ραθυμία, ἀλλὰ μὲ πνευματικὴ ἐγρήγορση καὶ ἑτοιμότητα κοιτάζοντας τὴν ὥρα τοῦ θανάτου μας.
17) Δὲν δείχνουμε μέριμνα γιὰ τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς, οὔτε δείχνουμε ἀγάπη γιὰ τὸν κόσμο καὶ τὰ κοσμικὰ πράγματα· ἐπιζητοῦμε μᾶλλον τὰ οὐράνια ἀγαθά.
