Επιθυμείτε να βελτιώσετε τις σχέσεις σας; Αν, ναι, τότε θα πρέπει, οπωσδήποτε να συμβουλευτείτε…τους Στωικούς.
Το ξέρω, ακούγεται περίεργο. Η πλειονότητα των ανθρώπων θεωρούν ότι οι Στωικοί δεν έχουν συναισθήματα – ότι δεν αποτελούν καλό παράδειγμα για τη διαχείριση των σχέσεων.
Ωστόσο, αυτό είναι μύθος. Οι αρχαίοι Στωικοί είχαν μεγαλουργήσει στο θέμα της αρετής, του αυτοελέγχου και της μείωσης των αρνητικών συναισθημάτων. Οπότε, εάν επιθυμείτε να βελτιώσετε τις σχέσεις σας, αυτά είναι τα στοιχεία που πρέπει να προσέξετε.
Η μεθοδολογία τους υποστηρίζεται και από την ίδια την επιστήμη. Ο Στωικισμός και η φιλοσοφία του αποτέλεσαν το έναυσμα της Γνωστικής Συμπεριφορικής Θεραπείας, η οποία συνιστά την κυρίαρχη μεθοδολογία στον τρόπο που η επιστήμη βοηθά τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τα ψυχολογικά τους ζητήματα.
Ως εκ τούτου, είχαμε μία συνομιλία με τον Massimo Pigliucci, καθηγητή στο City University of New York κα συγγραφέα του νέου βθβλίου, Πώς να γίνεις Στωικός: Χρήση τη Αρχαίας Φιλοσοφίας στη Σύγχρονη Ζωή.
Πώς μπορούμε να γίνουμε πιο αρεστοί στους άλλους; Τι λένε οι αρχαίοι Στωικοί για αυτό; Ας το εξετάσουμε …
Όχι Εγώ.
Απλό και εύπεπτο: σταματήστε να μιλάτε συνέχεια για τον εαυτό σας. Εστιάστε την προσοχή σας σε κάποιον άλλο.
Να τι λέει ο μέγας Στωικός Επίκτητος:
“Σε μία συζήτηση, πρέπει κανείς να αποφεύγει τη συχνή και αδιάλειπτη αναφορά των πράξεων και των κινδύνων που αντιμετωπίζει. Διότι, όσο ευχάριστο είναι για κάποιον να αναφέρει τους κινδύνους που αντιμετωπίζει, τόσο δυσάρεστο είναι για τους υπόλοιπους να ακούν τις περιπέτειές του.”
Εννοείται! Το να μιλάμε για τον εαυτό μας μάς προκαλεί ευχαρίστηση. Στην ουσία, σύμφωνα με έρευνα της Νευροεπιστήμονα Diana Tamir ο εγκέφαλός μας το βρίσκει πολύ πιο ανταποδοτικό από τη λήψη τροφής, ή τα χρήματα.
Ωστόσο, έχετε ανάγκη οι άλλοι να απολαμβάνουν την παρέα σας, έτσι δεν είναι; Οπότε, αφήστε τους να μιλήσουν για τον εαυτό τους.
Ωραία, ας δούμε τώρα πώς οι Στωικοί αντιμετώπιζαν δύσκολες καταστάσεις, για παράδειγμα μια προσβολή.
«Ειρήνη απέναντι στην προσβολή»
Όταν κάποιος σας αποκαλεί «πιο ανόητο από ένα μωρό» πώς θα έπρεπε να αντιδράσετε σύμφωνα με τους Στωικούς;
«Με έχεις σε μεγάλη εκτίμηση. Είμαι πολύ πιο ανόητος από ένα μωρό».
Να τι μας λέει, και πάλι, ο μεγάλος Επίκτητος:
Εάν κάποιος σας αναφέρει ότι ακούγονται άσχημα πράγματα εις βάρος σας, μην προβείτε σε δικαιολογίες, απλά πείτε: «Δεν είναι καλά ενημερωμένος, έχω κάνει κι άλλα σφάλματα που δεν τα ξέρει, αλλιώς δεν θα είχε αναφέρει μόνο αυτά».
Ποιο είναι όμως το νόημα της κλιμάκωσης των πραγμάτων; Όταν οι άνθρωποι σας προσβάλλουν, αντιδράστε με χιούμορ υποτιμητικό απέναντι στον εαυτό σας.
Επίσης, υπάρχουν προσωπικά οφέλη. Η μη ακραία αντίδραση βελτιώνει τον αυτοέλεγχό σας.
Επίσης, αγνοώντας τον τόνο και εστιάζοντας μόνο στο περιεχόμενο της προσβολής, ενδεχομένως να λάβετε και κάποια εποικοδομητική κριτική για τον τρόπο που μπορείτε βελτιώσετε τον εαυτό σας.
“Όσο περισσότερο εκπαιδεύετε τον εαυτό σας να έχει ανοχή στην προσβολή, τόσο πιο δυνατός αισθάνεστε σε ψυχολογικό επίπεδο … αξίζει τον κόπο να αγνοήσει κανείς την δυσμενή διάσταση της προσβολής για να εστιάσει σε ό,τι μπορεί κανείς να λάβει υπ΄όψιν, κάτι που ενδεχομένως έχει διαφύγει την προσοχή σας. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί κάποιος να διδαχθεί κάτι από μια προσβολή.“
Οπότε, εάν κάποιος σας προβάλει, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το είδος χιούμορ. Όμως, τι συμβαίνει εάν εσείς πείτε κάτι ανάρμοστο;
Πώς διασφαλίζετε ότι δεν θα πείτε κάτι για το οποίο δεν θα μετανιώσετε;
Ακούστε τον Άγγελο που πεταρίζει στον ώμο σας!
Θέλετε να διασφαλίσετε ότι θα έχετε ορθή συμπεριφορά; Προσποιηθείτε ότι κάποιος, τον οποίον σέβεστε, βρίσκεται πάντοτε πίσω σας. Θα θέλατε να σας δει να συμπεριφέρεστε ανάρμοστα; Όχι βέβαια! Ας δούμε τι λέει ο Massimo:
“Ο Σενέκας θεωρούσε ότι θα έπρεπε να πορευόμαστε στη ζωή μας με τη σκέψη ότι υπάρχει πάντα κάποιος πίσω από τον ώμο μας που μας παρατηρεί. Βασικά, ενεργήστε πάντοτε με το σκεπτικό ότι θα πρέπει να λογοδοτήσετε στο alter ego σας για τις πράξεις σας.”
Μιλάτε έτσι μπροστά στη γιαγιά; Τότε μην το κάνετε ποτέ.
Οπότε, πώς ταιριάζετε με τους ανθρώπους που συναντάτε; Προειδοποίηση: το ακόλουθο ενδεχομένως να φανεί κάπως περίεργο, ωστόσο είναι εξαίρετα ενθαρρυντικό…
Να φέρεστε στους άλλους σα να είναι οικογένειά σας.
Οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε την οικογένεια πιο σημαντική από τους φίλους και τους φίλους πιο σημαντικούς από τους ξένους, κατανοητό. Τι θα γίνει όμως εάν φέρετε αυτά τα επίπεδα λίγο πιο κοντά σ’ εσάς; Να τι λέει ο Massimo:
“Ο Ιεροκλής μας προσκαλεί να φανταστούμε μια σειρά ομόκεντρων κύκλων, εμείς βρισκόμαστε στη μέση, ενώ ο επόμενος κύκλος είναι η οικογένειά μας, ακολουθεί ο κύκλος με τους φίλους και ο εξωτερικός κύκλος είναι οι γνωστοί μας και τέλος η ανθρωπότητα. Προτείνει λοιπόν να προσπαθήσουμε να φέρουμε πιο κοντά μας τους εξωτερικούς κύκλους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μην ξεχνάμε ότι όλοι είναι άνθρωποι, τους οποίους δεν θα πρέπει να αγνοούμε και θα πρέπει να τους συμπεριφερόμαστε όπως στην οικογένεια και στους φίλους μας.”
Ωραία θεωρία, σωστά; Ωστόσο, σε πρακτικό επίπεδο πώς γίνεται;
Έχετε ακούσει κάποιους που χαιρετούν τους γνωστούς τους αποκαλώντας τους «αδέρφια»;
Λοιπόν, αυτό συμβαδίζει με τους Στωικούς. Λένε ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε να το επιτύχουμε. Να τι λέει ο Massimo:
“Ο Ιεροκλής αναφέρει ότι θα πρέπει να απευθύνεστε σε συνομήλικούς ανθρώπους αποκαλώντας τους «αδερφέ» ή «αδερφή», ενώ τους μεγαλύτερους μπορείτε να τους αποκαλείτε «θείους» ή «θείες». Είναι μία προσέγγιση που άπτεται της Γνωστικής Συμπεριφορικής θεραπείας. Δηλαδή, όταν το κάνετε αυτό, επαναλαμβάνετε συνέχεια τον χαιρετισμό αυτό και σταδιακά αισθάνεστε ότι οι άλλοι πράγματι είναι αδερφοί, αδερφές, θείοι, θείες.“
Ενδεχομένως να ηχεί κάπως περίεργα. Αλλά εάν το κάνετε με χαμόγελο, ίσως είναι ένας τρόπος να έρθετε κοντά στους άλλους …
Κι εκείνοι να πλησιάσουν εσάς.
Ας ανακεφαλαιώσουμε λοιπόν …
Ανακεφαλαίωση:
Να ποιες είναι οι 4 εκπληκτικές αξίες που μας διδάσκει ο Στωικισμός:
- Όχι Εγώ: Σταματήστε να μιλάτε για τον εαυτό σας. Αφήστε με να μιλήσω για εμένα και θα απολαύσω περισσότερο την παρέα σας.
- Εξασκήστε την πρακτική «Αντιμετωπίζω ειρηνικά την προσβολή»: Αυτό είναι το χειρότερο blog στο οποίο έχω γράψει; Πιστέψτε με, έχω γράψει και σε πολύχειρότερα.
- Ακούστε τον άγγελο που πεταρίζει γύρω σας: Η γιαγιά μας παρακολουθεί, πρόσεξε τι λες αθυρόστομε!
- Συμπεριφερθείτε στους άλλους όπως στην οικογένειά σας: Φερθείτε στους άλλους σα να είναι αδέρφια σας και εκείνοι θα ανταποκριθούν και θα ανταποδώσουν!
Πιστεύετε ότι θα γίνετε ο καλός Σαμαρείτης σε μια μέρα; Όχι, αλλά ούτε οι Στωικοί θα είχαν αυτή την προσδοκία.
Μεγαλούργησαν στην εξάσκηση πρακτικής της αυτοβελτίωσης. Δείτε τι λέει ο Massimo παραφράζοντας τον Σενέκα:
«Μη μου ζητάτε να γίνω τέλειος∙ ζητήστε μου να γίνω καλύτερος από χτες».
