Όταν τα περιοδικά Foreign Policy και Prospect ζήτησαν από τους αναγνώστες να ψηφίσουν για τον κορυφαίο στοχαστή του κόσμου, η νίκη ήταν συντριπτική: ανέδειξε τον ισλαμιστή λόγιο Φετχουλλάχ Γκιουλέν, έναν εμπνευστικό ηγέτη για εκατομμύρια οπαδών ανά τον κόσμο και persona non grata για πολλούς στη γενέτειρά του Τουρκία, όπου ορισμένοι τον θεωρούν ως απειλή για την κοσμική τάξη της χώρας. Σε μία σπάνια συνέντευξη ο Γκιουλέν μιλά στο περιοδικό FP για την τρομοκρατία, τις πολιτικές φιλοδοξίες και για ποιο λόγο το κίνημά του είναι τόσο παρεξηγημένο.
Foreign Policy: Πώς νιώθετε για την αναγόρευσή σας σε κορυφαίο στοχαστή του κόσμου;
Φετχουλλάχ Γκιουλέν: Ποτέ δεν φαντάστηκα ούτε ήλπισα να επιλεγώ ως κάτι σημαντικό στον κόσμο. Ανέκαθεν προσπαθούσα να είμαι ένας ταπεινός υπηρέτης του Θεού και ταπεινό μέλος της ανθρωπότητας. Το Κοράνι λέει πως η ανθρωπότητα δημιουργήθηκε για να αναγνωρίζει και να λατρεύει τον Θεό, και ως μία πτυχή της θείας λατρείας, να πασχίζει να βελτιώσει τον κόσμο αποφεύγοντας αυστηρά τη διαφθορά και την αιματοχυσία. Προϋποθέτει να συμπεριφερόμαστε σε όλα τα πράγματα και σε όλα τα πλάσματα με βαθιά συμπόνια. Αυτή είναι η φιλοσοφία μου, η οποία μου υπαγορεύει να τηρώ αποστάσεις από κάθε εγκόσμιο τίτλο και διάκριση. Ωστόσο δεν είμαι καθόλου αδιάφορος απέναντι στην εκτίμηση των ευγενικών ανθρώπων. [Οι ψηφοφόροι] ήταν εξαιρετικά ευγενικοί ώστε να με ονομάσουν ως τον κορυφαίο στοχαστή στον κόσμο, τίτλο στον οποίο δεν θα μπορέσω ποτέ να αντικρίσω ο ίδιος τον εαυτό μου.
FP: Τρέφετε πολιτικές φιλοδοξίες;
ΦΓΚ: Δεν είχα ποτέ ούτε ποτέ θα αποκτήσω [πολιτικές] φιλοδοξίες. Το μόνο πράγμα στο οποίο είχα ανέκαθεν αφιερωθεί είναι να καταστώ ικανός να κερδίσω την καλή απόλαυση του Θεού και κατά συνέπεια να τον καταστήσω γνωστό με ορθότητα και αγάπη στην ανθρωπότητα.
FP: Πώς ταιριάζει το Ισλάμ στην πολιτική ζωή ενός μουσουλμάνου;
ΦΓΚ: Το Ισλάμ ως θρησκεία εστιάζει κυρίως στις αμετάβλητες διαστάσεις της ζωής και της ύπαρξης, ενώ ένα πολιτικό σύστημα ενδιαφέρεται μόνο για τις κοινωνικές πτυχές της εγκόσμιας ζωής μας. Οι βασικές ισλαμικές αρχές της πίστης, της λατρείας, της ηθικής και της συμπεριφοράς δεν επηρεάζονται από την αλλαγή των καιρών. Το Ισλάμ δεν προτείνει ένα συγκεκριμένο απαρέγκλιτο μοντέλο διακυβέρνησης ούτε επιχειρεί να τη διαμορφώσει. Το Ισλάμ ποτέ δεν προσέφερε ούτε εγκαθίδρυσε θεοκρατία στο όνομά του. Αντιθέτως, το Ισλάμ εδραιώνει θεμελιώδεις αρχές που προσανατολίζουν το γενικό χαρακτήρα μίας διακυβέρνησης. Έτσι, η πολιτική δεν μπορεί να αποτελεί παράγοντα ούτε της διαμόρφωσης του Ισλάμ ούτε της καθοδήγησης των πράξεων και στάσεων ζωής των μουσουλμάνων στο όνομα του Ισλάμ.
FP: Γιατί πιστεύετε πως το κίνημά σας προκάλεσε υποψίες σε τόσους Τούρκους;
ΦΓΚ: Δεν πιστεύω πως είναι τόσο πολλοί οι Τούρκοι οι οποίοι υποψιάζονται τις δραστηριότητές μου. Η ιδέα πως αυτό το κίνημα εθελοντών εγείρει υποψίες σε πολλούς Τούρκους αναδύεται με τον ίδιο τρόπο και για τους ίδιους λόγους που ο κόσμος ακούει περισσότερο για τους μουσουλμάνους που τα μέσα ενημέρωσης αποκαλούν ακραίους. Και καθώς αυτοί οι οποίοι προκαλούν αυτές τις εντυπώσεις ακούγονται τόσο ηχηρά, ορισμένοι παρατηρητές μπορεί να εξαπατηθούν.
FP: Εκατοντάδες σχολεία έχουν ιδρυθεί σε όλο τον κόσμο βασισμένα σε ένα μοντέλο του οποίου είστε ο σκαπανέας και το οποίο συνδυάζει την επιστήμη και τη θρησκεία. Πόσο κεντρικά ελεγχόμενα είναι τα σχολεία που διοικούνται από το κίνημα Γκιουλέν;
ΦΓΚ: Ο μοναδικός ρόλος μου όσον αφορά στην ίδρυση αυτών των σχολείων ήταν να εισηγηθώ και να ενθαρρύνω τη δημιουργία τους. Αλλά είναι αδύνατο να υπάρξει [μια κεντρική αρχή] ελέγχου αυτών των σχολείων. Λειτουργούν σε πάνω από 100 χώρες και είναι πληθώρα διαφορετικών εταιρειών που τα έχουν ιδρύσει και τα διοικούν. Ορισμένα από αυτά ίσως έχουν στενότερους συνδέσμους ή αλληλόδραση. Ορισμένα ίσως μοιράζονται τις εμπειρίες τους με τα υπόλοιπα επίσης.
FP: Ποιο είναι το πιο παρεξηγήμενο πράγμα σχετικά με το κίνημα των Γκιουλενιστών;
ΦΓΚ: Δεν μπορώ να αποδεχθώ έννοιες όπως Γκιουλενισμός ή Γκιουλενιστής. Ήμουν απλώς ένας συγγραφέας και εντεταλμένος ιεροκήρυκας. Δεν μπορώ να έχω καμία άμεση επίδραση σε κανέναν άνθρωπο και σε καμία δραστηριότητα. Είναι αδιανόητο πως θα μπορούσα να ασκήσω πίεση σε οποιονδήποτε.
Ωστόσο ορισμένοι άνθρωποι ίσως θεωρούν ορθές τις απόψεις μου και μου δείχνουν σε σεβασμό και ελπίζω να μην διαψευστούν. Ορισμένοι θεωρούν πως είμαι ηγέτης κινήματος. Κάποιοι νομίζουν πως υπάρχει μία κεντρική οργάνωση υπεύθυνη για όλα τα ιδρύματα που εσφαλμένα θεωρούν πως συνδέονται με εμένα. Αγνοούν το ζήλο τόσων πολλών να υπηρετήσουν την ανθρωπότητα και να κερδίσουν την καλή απόλαυση του Θεού κατ’ αυτόν τον τρόπο. Αγνοούν τη γενναιοδωρία των ανθρώπων. Τέτοιου είδους παρανοήσεις ίσως οδηγήσουν σε υποψίες για τις οικονομικές πηγές των σχολείων. Μία μικρή μειοψηφία στην Τουρκία με κατηγορεί πως τρέφω ακόμα και πολιτικές φιλοδοξίες, όταν στην πραγματικότητα δίνω μάχη με διάφορες ασθένειες επί σειρά ετών.
FP: Κηρύσσετε για ένα μετριοπαθές, ανεκτικό Ισλάμ. Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας πυροδοτεί την τρομοκρατία;
ΦΓΚ: Το Ισλάμ αποστρέφεται και καταδικάζει απολύτως την τρομοκρατία και οποιαδήποτε τρομοκρατική δραστηριότητα. Επανειλημμένως έχω εκφράσει ρητώς πως είναι αδύνατον για έναν αληθινό μουσουλμάνο να είναι τρομοκράτης ούτε είναι δυνατόν ένας τρομοκράτης να θεωρείται ως αληθινός μουσουλμάνος. Η τρομοκρατία είναι ένα από τα βαρύτερα των αμαρτημάτων που το Κοράνι προειδοποιεί πως επισύρει τη φλόγα της Κόλασης.
Είναι γεγονός πως οι μουσουλμάνοι έχουν μείνει πίσω στην επιστήμη και στην τεχνολογία τους τελευταίους αιώνες. Ο μουσουλμανικός κόσμος υποφέρει από εσωτερικές διαιρέσεις, αντιδημοκρατικές πρακτικές και την παραβίαση θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Αλλά οι μουσουλμάνοι δεν έχουν υπάρξει ποτέ και δεν θα μπορούσαν ποτέ να ήταν τόσο ευτελείς ώστε να περιμένουν πως η λύση σε οποιοδήποτε πρόβλημα θα ήταν η τρομοκρατία.
Η τρομοκρατία διαμορφώνεται από συγκεκριμένα θεμελιακά προβλήματα, όπως η άγνοια, η φτώχεια και ο φόβος των άλλων. Ορισμένοι εκμεταλλεύονται τους άμυαλους και νέους. Τους χειραγωγούν, τους εκμεταλλεύονται και ακόμα τους ναρκώνουν σε τέτοιο βαθμό που να μπορούν να τους χρησιμοποιήσουν ως δολοφόνους με το πρόσχημα παράφρονων ιδανικών ή στόχων.
Για να νικήσουμε την τρομοκρατία, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως είμαστε όλοι άνθρωποι. Δεν είναι δική μας επιλογή να ανήκουμε σε κάποια ορισμένη φυλή ή οικογένεια. Θα πρέπει να απαλλαγούμε από το φόβο των άλλων και να απολαύσουμε τη διαφορετικότητα μέσα σε δημοκρατικά πλαίσια. Πιστεύω πως ο διάλογος και η μόρφωση είναι τα πιο αποτελεσματικά μέσα προκειμένου να υπερβούμε τις διαφορές μας.
FP: Θα θέλατε να επιστρέψετε κάποτε στην Τουρκία;
ΦΓΚ: Βεβαίως νοσταλγώ τη χώρα μου και τους φίλους μου εκεί. Ωστόσο έχω υποταχθεί στο πεπρωμένο και έχω εκούσια παραδοθεί σε ό,τι κρίνει αυτό για εμένα.
