Πολλοί άνθρωποι παραμένουν σε κακές σχέσεις και αισθάνονται ότι δε μπορούν να αλλάξουν κάτι προς το καλύτερο. Δε γνωρίζουν τι είναι αυτό που τους κρατάει δέσμιους της κακής σχέσης, οπότε δε ξέρουν και πώς ακριβώς να διαχειριστούν αυτή την κατάσταση. Όταν όμως αντιληφθεί κανείς τον βασικό λόγο ή τους βασικούς λόγους για τους οποίους παραμένει σε μια άσχημη σχέση, μπορεί κανείς να σχεδιάσει την έξοδό του από αυτή και την έναρξη μιας όμορφης ζωής, όπως του αξίζει.
1. Ελπίδα
Για τους για περισσότερους ανθρώπους όμως, ο λόγος που παραμένουν σε μια άσχημη σχέση είναι η ΕΛΠΙΔΑ ότι ο άλλος θα αλλάξει, θα τηρήσει τις υποσχέσεις του ότι θα σταματήσει την όποια άσχημη συμπεριφορά του προς τον/τη σύντροφό του. Επειδή λοιπόν το άτομο που είναι στόχος της κακής συμπεριφοράς του άλλου (στ’ αλήθεια, δε θέλω να το αποκαλέσω θύμα) αγαπάει τον άλλον, είναι καλόπιστο και αισιόδοξο, ΠΑΝΤΑ ΕΛΠΙΖΕΙ ότι ο άλλος θα αλλάξει, ο άλλος φυσικά δεν αλλάζει, ξαναφέρεται άσχημα, υπόσχεται ότι αυτή τη φορά στα σίγουρα θα αλλάξει, η σχέση παίρνει παράταση και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται…
2. Σιγουριά και Ασφάλεια
Ίσως ο πιο συνηθισμένος λόγος που οι άνθρωποι παραμένουν σε κακές σχέσεις είναι η σιγουριά και η ασφάλεια που αποκομίζουν. Υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν τη σιγουριά τους, την ψυχολογική, κοινωνική και, κυρίως, οικονομική τους ασφάλεια, οπότε δεν τολμούν να φύγουν από μια άσχημη σχέση. Αυτοί οι άνθρωποι ζυγίζουν τα πράγματα και βρίσκουν ότι το ξεβόλεμά τους αν χωρίσουν δεν αξίζει τον κόπο, οπότε παραμένουν. Έτσι, το να χωρίσουν και να χάσουν κάποιους φίλους, να πρέπει να δώσουν εξηγήσεις στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, να συγκρουστούν με τα παιδιά και τους γονείς τους, κλπ, κλπ, το θεωρούν τεράστια απώλεια ασφάλειας και σιγουριάς. Στο βωμό της θυσιάζουν την προσωπική τους ευτυχία και εσωτερική ηρεμία και παραμένουν στη σιγουριά τους.
3. Φόβος
Πολλοί άνθρωποι παραμένουν σε μια άσχημη σχέση επειδή φοβούνται: φοβούνται το ξεβόλεμα, το ότι θα χάσουν τη σειρά και τη ρουτίνα τους, τη μοναξιά, το ότι δε θα βρουν κάποιον άλλο/κάποια άλλη σύντροφο, ότι θα έχουν μειωμένο εισόδημα, ότι θα χάσουν τους φίλους τους, ότι οι άλλοι θα τους κρίνουν και θα τους κατακρίνουν… Αυτοί είναι μόνο μερικοί ενδεικτικοί φόβοι. Για τον κάθε άνθρωπο υπάρχουν διαφορετικοί φόβοι που τον κρατάνε μέσα σε μια άσχημη σχέση.
4. Για Χάρη των Παιδιών
Άλλος πολύ συνηθισμένος λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι παραμένουν σε μια κακή σχέση είναι για χάρη των παιδιών. Δυστυχώς, όμως, αυτό είναι περισσότερο δικαιολογία προς τον ίδιο τους τον εαυτό και όχι πραγματικός λόγος. Τα παιδιά μεγαλώνουν καλύτερα σε ένα ήρεμο, υγιές περιβάλλον με αγάπη, συναισθηματική σιγουριά και χωρίς καβγάδες, που σημαίνει ότι αυτό το περιβάλλον συχνά δημιουργείται όταν οι γονείς χωρίσουν. Το να μείνουν μαζί για χάρη των παιδιών αλλά να έχουν δημιουργήσει εμπόλεμη ζώνη στο σπίτι δεν προσφέρει καμία χάρη και τίποτα θετικό σε κανέναν.
5. Για Κοινωνικούς Λόγους
Άλλη μια δικαιολογία που κρατά τους ανθρώπους δέσμιους κακών σχέσεων είναι οι κοινωνικοί λόγοι: τι θα πουν οι γονείς, οι συγγενείς, οι φίλοι, οι συνάδελφοι… Για άλλους πάλι ανθρώπους ο γάμος είναι ένα είδος κοινωνικών μετοχών που τους κάνει να αισθάνονται ‘πλούσιοι’, ενώ για άλλους ο γάμος είναι θέμα πρεστίζ και στάτους, ενώ το να είναι χωρισμένοι θεωρούν ότι δεν είναι αποδεκτό στον κοινωνικό και επαγγελματικό κύκλο τους.
6. Δε γνωρίζουν τι είναι πραγματική αγάπη
Επειδή δεν έχουν βιώσει οι ίδιοι την αληθινή αγάπη και επειδή δεν έχουν δει μέσα στις πρώτες βασικές σχέσεις της ζωής τους την αληθινή αγάπη του ζευγαριού (πχ γονείς που τσακώνονταν, προβλήματα σχέσης, απόμακροι γονείς, κλπ) δεν ξέρουν τι ακριβώς είναι. Έτσι, δέχονται τα όποια ψίχουλα μοιάζουν με αγάπη επειδή δε γνωρίζουν να διεκδικήσουν ολόκληρο το καρβέλι.
7. Έχουν λανθασμένες αντιλήψεις για την αγάπη και τις σχέσεις
Για πολλούς ανθρώπους πάλι, η έννοια της αγάπης είναι συνώνυμη με την τέλεια σχέση. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως σωστό, με την έννοια ότι ακόμα και αν δυο άνθρωποι αγαπιούνται πραγματικά, θα πρέπει να ‘δουλέψουν’ καθένας από τη μεριά του και συνεργατικά για να έχουν μια πολύ όμορφη σχέση. Και πάλι όμως, οι άνθρωποι που έχουν λανθασμένες αντιλήψεις για την αγάπη και τον έρωτα ενδεχομένως θεωρούν ότι η έννοια της δουλειάς είναι συνώνυμη με την έννοια της δουλείας, της σκλαβιάς, ή ότι χρειάζεται τόσο σκληρή δουλειά και παραχωρήσεις, που δεν αξίζει τον κόπο. Όλα αυτά είναι λανθασμένες πεποιθήσεις που μπλοκάρουν τους ανθρώπους και τους κάνουν να μένουν παγιδευμένοι σε άσχημες σχέσεις.
8. Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Όταν ένας άνθρωπος δεν πιστεύει στην προσωπική του αξία και στον εαυτό του, όταν δεν έχει βρει τον τρόπο να αγαπάει τον εαυτό του, να τον αποδέχεται, να γνωρίζει τα ελαττώματά του και να προσπαθεί να τα διαχειριστεί ενώ παράλληλα νιώθει περήφανος για τα προτερήματά του, όταν δεν σέβεται και δεν τιμά τον ίδιο του τον εαυτό, μπαίνει και μένει σε λάθος σχέσεις… Ο λόγος; Επειδή λανθασμένα πιστεύει ότι δεν αξίζει μια καλύτερη σχέση.
9. Εξάρτηση από το άλλο άτομο
Δυστυχώς, όπως έχω γράψει και σε προηγούμενα άρθρα μου, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν συναισθηματική εξάρτηση από τον/τη σύντροφό τους. Έτσι, παρά το ότι βρίσκονται σε σχέσεις με αρνητισμό, τοξικότητα, συναισθηματική ή φυσική βία, οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται συναισθηματικά δεμένοι και εξαρτημένοι από τον/τη σύντροφό τους και δε φεύγουν. Θεωρούν ότι δε μπορούν να ζήσουν χωρίς το άλλο άτομο που τους προκαλεί πόνο, το συγχωρούν, δίνουν και δεύτερη, και τρίτη και χιλιοστή ευκαιρία, και κατηγορούν τον εαυτό τους για τα λάθη του άλλου.
10. Ο πόνος γίνεται συνήθεια και τρόπος ζωής
Για άλλους πάλι, το να πονάνε ψυχικά και να υποφέρουν είναι τρόπος ζωής και δε μπορούν να φανταστούν πώς είναι να ζουν χωρίς τον ψυχικό πόνο. Οι άνθρωποι αυτοί είναι εθισμένοι στον ίδιο τους τον πόνο και την αρνητική ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζουν. Ο πόνος καθορίζει την προσωπική τους ταυτότητα και τη ζωή τους, με αποτέλεσμα να μην επιθυμούν να βγουν από την αρνητική τους κατάσταση, αφού αν έβγαιναν δε θα ένιωθαν ότι είναι οι ίδιοι, θα ήταν σαν το ψάρι έξω από το νερό.
11. Αίσθηση του ανθρώπου ότι είναι παγιδευμένος
Μερικές φορές, όταν τα πράγματα είναι τόσο άσχημα, το άτομο θέλει να φύγει από τη σχέση και να κάνει μια νέα αρχή. Όμως, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, τα συναισθήματά του είναι αρνητικά, αισθάνεται θλίψη, απαισιοδοξία, δεν έχει ελπίδα για κάτι καλύτερο, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και φοβάται να στηριχτεί στις δυνάμεις του, με αποτέλεσμα να βλέπει μόνο προβλήματα και εμπόδια και να μην τολμάει να κάνει το μεγάλο βήμα προς την ελευθερία του. Αν μάλιστα σε αυτό προσθέσουμε και πρακτικούς λόγους, έλλειψη εισοδήματος, σπιτιού, εργασίας, υποστηρικτικού περιβάλλοντος, κλπ, τότε θα καταλάβουμε ότι ο παγιδευμένος άνθρωπος δε μπορεί να δει από την άλλη πλευρά της παγίδας, πόσο μάλλον να επιλέξει την ελευθερία του.
12. Για χάρη των χρόνων που επένδυσαν στη σχέση
Πολλοί άνθρωποι δε φεύγουν από μια κακή σχέση επειδή έχουν ήδη επενδύσει πολλά χρόνια σε αυτή, με αποτέλεσμα να μη θέλουν να πάνε στράφι ή επειδή θεωρούν ότι έχουν ξεχάσει πώς είναι να είσαι με ένα άλλο άτομο.
13. Δε θέλουν να απογοητεύσουν τους σημαντικούς άλλους
Κάποιοι άνθρωποι δε φεύγουν από μια άσχημη σχέση επειδή δε θέλουν να απογοητεύσουν τους σημαντικούς άλλους στη ζωή τους. Δυστυχώς όμως, το μόνο που καταφέρνουν είναι να απογοητεύσουν το σημαντικότερο άτομο: τον ίδιο τους τον εαυτό. Απ’ ότι φαίνεται, θεωρούν την ευτυχία των άλλων σημαντικότερη από τη δική τους.
14. Συνήθεια και απώλεια ελπίδας
Τέλος, για πολλούς ανθρώπους η τοξικότητα και η μιζέρια της κακής σχέση τους έχει διαποτίσει σε τέτοιο βαθμό, που έχει επηρεαστεί το μυαλό, η ψυχή, η συμπεριφορά τους. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν τελματώσει στη συνήθεια της κακής σχέσης και δεν έχουν πια πίστη σε κάτι καλό και όμορφο, δε πιστεύουν ότι υπάρχει αγάπη και έχουν χάσει κάθε ελπίδα ότι αξίζουν και μπορούν να βρουν κάτι καλύτερο. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν εγκαταλείψει τα όνειρά τους, τον εαυτό τους, την ίδια τους τη ζωή.
Λίζα Βάρβογλη, PhD Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια Harvard Medical School
