Το όραμα μίας ιδιοφυίας
για ένα δυστοπικό μέλλον
Ο Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος (Brave New World), γράφτηκε από τον Aldous Haxley και δημοσιεύτηκε το 1932. Μας μεταφέρει σε μια μελλοντική δυστοπική κοινωνία και η πλοκή του διαδραματίζεται στο Λονδίνο, το έτος 2540 μΧ.
Το μυθιστόρημα έχει σαφές επηρροές από την εποχή που γράφτηκε. Ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος, η Οκτωβριανή Επανάσταση, η Μεγάλη Ύφεση και η βιομηχανοποίηση της κοινωνίας, επηρρέασαν τον Huxley. Παράλληλα τα έργα των H.G. Wells και Yevgeny Zamyatin, τον ενέπνευσαν για τη δημιουργία του βιβλίου του
Ο Huxley οραματίστηκε μια κοινωνία στην οποία κυριαρχούν ο αυτοματισμός, ο υλισμός και η ηδονή ως μέσα αποχαύνωσης των μαζών, ενώ η επιστημονική σκέψη, η πνευματικότητα, τα συναισθήματα και η ιστορική μνήμη θεωρούνται αδυναμίες. Στην κοινωνία του Huxley, ο νέος ”Μεσσίας” είναι ο Henry Ford (ιδρυτής της γνωστής αυτοκινητοβιομηχανίας) και το έτος είναι το 641 μΦ (μετά Φόρντ).
Τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, της γενετικής μηχανικής, της φαρμακοβιομηχανίας, της εφαρμοσμένης ψυχολογίας χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη διατήρηση ενός συστήματος καστών (ο Huxley θεωρούσε ότι είναι αδύνατη η ύπαρξη μιας αταξικής κοινωνίας). Οι άνθρωποι γεννιούνται αποκλειστικά στο εργαστήριο και κατόπιν κατανέμονται στην αντίστοιχη κάστα, Α έως Ε, όπου και θα εκπαιδευτούν για να έχουν συγκεκριμένα καθήκοντα και υποχρεώσεις.
Η έννοια της κλασικής οικογένειας θεωρείται ξεπερασμένη. Ξεπερασμένες θεωρούνται επίσης και οι παλιές θρησκείες και στη θέση τους υπάρχουν τελετές όπου οι παρευρισκόμενοι καταναλώνουν ”Σώμα”, το ναρκωτικό της εποχης και κατόπιν επιδίδονται σε σεξουαλικά όργια. Για να παραμείνει αυτή η κοινωνία ”ευχαριστημένη”, υπάρχει τεράστια προσφορά υλικών αγαθών κάτι που με τη σειρά του κινεί τα γρανάζια της παραγωγής και κρατά την οικονομία ζωντανή. 
Ουδείς είναι δυστυχισμένος καθότι λαμβάνει όλα εκείνα τα υλικά αγαθά που του αναλογούν, καθώς και γενναίες ποσότητες του ναρκωτικού. Ουδείς επίσης φιλοδοξεί να αλλάξει κάστα διότι έχει ”προγραμματιστεί” από τη γέννα να ακουλουθήσει συγκεκριμένη πορεία στη ζωή του.
Το διάσημο προφητικό μυθιστόρημα του Χάξλεϋ, δέχθηκε σφοδρότατη κριτική και σε πολλές χώρες απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του. Μας παρουσιάζει ένα εφιαλτικό καινούριο κόσμο, με ένα απολύτως ιεραρχικό και πανίσχυρο κράτος, με τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, της γενετικής μηχανικής, της φαρμακοβιομηχανίας, της εφαρμοσμένης ψυχολογίας να χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο των μαζών και με τον υλισμό και την ηδονή ως τους νέους θεούς Οι άνθρωποι νομίζουν ότι ζουν σε μια μια ιδανική κοινωνία που τους παρέχει τα πάντα. Στη πραγματικότητα όμως είναι σκλάβοι χωρίς να το αντιλαμβάνονται.
Η ιδιοφυία του Θαυμαστού καινούργιου κόσμου, έγκειτε στο γεγονός ότι προβλέπει μια κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι έχουν αυτοϋποδουλωθεί και απολαμβάνουν την φαινομενική ευημερία τους, απασχολημένοι με αγαθά που πολλές φορές είναι άχρηστα και με μοναδικό σκοπό τους την εξεύρεση της ηδονής και της ευχαρίστησης.
Αντίθετα το έργο του Orwell, 1984 περιγράφει μια εξίσου δυστοπική κοινωνία, στην οποία το καθεστώς χρησιμοποιεί τη καταστολή και το τρόμο για να διατηρήσει τη τάξη. Στη κοινωνία του Huxley, αυτά τα μέσα είναι περιττά.
Άραγε στις μέρες μας πόσα από αυτά τα πρότυπα προβάλλονται; Υπερκαταναλωτισμός, φθηνό και ανούσιο θέαμα, φθηνό σεξ και υπερμετρη φιλαυτία αποτελλούν το κανόνα και όχι την εξαίρεση. Ο Huxley το 1946 είχε πεί: ”Τότε, (1932) η ”ουτοπία” φαινόταν να βρίσκεται μακριά. Την είχα τοποθετήσει 600 χρόνια από τώρα στο μέλλον. Σήμερα όμως δεν φαίνεται τόσο μακρινή. Ο τρόμος μπορεί να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας μέσα σ έναν αιώνα. Κι αυτό, αν γλιτώσουμε από το κομμάτιασμα μιας τεράστιας έκρηξης στο μεταξύ”.
Χάξλεϋ: Θαυμαστός καινούργιος κόσμος
«Όλα δείχνουν ότι η ουτοπία
βρίσκεται πιο κοντά».
Αποσπάσματα από ένα προφητικό βιβλίο
Το μυθιστόρημα μας μεταφέρει στο Παγκόσμιο Κράτος, εν έτει 2540 μ.Χ., όπου οι άνθρωποι αναπαράγονται τεχνητά και μαζικά σε κρατικά κέντρα επωάσεως.
Χωρίζονται από τη στιγμή της γονιμοποίησης σε τάξεις ανάλογα με τον τελικό κοινωνικό και επαγγελματικό προορισμό τους.
Οι 3 κατώτερες τάξεις θα χρησιμοποιηθούν ως εργάτες σε εργοστάσια. Τον τυποποιημένο αυτόν κόσμο αναστατώνει ο Τζον, νεαρός που γεννήθηκε σε καταυλισμό αγρίων και μεγάλωσε διαβάζοντας Σαίξπηρ.
«Πόσο πανέμορφη είναι η ανθρωπότητα!» λέει, όπως η Μιράντα στην Τρικυμία του Σαίξπηρ.
«Ω, θαυμαστέ, καινούργιε κόσμε», αναφωνεί.
Το μυθιστόρημα οφείλει τον τίτλο του ακριβώς σε αυτήν τη φράση από την τραγωδία του Σαίξπηρ, ο οποίος είναι απαγορευμένος στο Παγκόσμιο Κράτος επειδή η ανάγνωση των έργων του διεγείρει τα πάθη και αναστατώνει την ψυχή.
Θύμα λογοκρισίας έπεσε και το μυθιστόρημα του Χάξλεϋ: το 1932 απαγορεύτηκε στην Ιρλανδία για τη γλώσσα του και διότι αντιτίθεται στη θρησκεία και την οικογένεια· μεταξύ 1932 και 1937 είχε απαγορευθεί στην Αυστραλία· το 1967 απαγορεύτηκε στην Ινδία ως έργο πορνογραφικό.
Στις ΗΠΑ προκαλεί σταθερά -σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Αμερικανικών Βιβλιοθηκών- πολλές ενστάσεις.
«ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΜΑΖΙΚΟ ΔΗΜΟΦΙΛΕΣ ΚΙΝΗΜΑ για την αποκέντρωση και την αυτοβοήθεια μπορεί να ανατρέψει τη σημερινή τάση.
Μέχρι στιγμής τέτοιο κίνημα δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Δεν υπάρχει φυσικά κανείς λόγος για να μοιάζει ο νέος ολοκληρωτισμός με τον παλιό.
Οι κυβερνήσεις με τα ρόπαλα και τα εκτελεστικά αποσπάσματα, με τους τεχνητούς λοιμούς, τις μαζικές φυλακίσεις και εκτοπίσεις δεν είναι μόνο απάνθρωπες (γεγονός που σήμερα δεν ενδιαφέρει κανέναν), αλλά και αναποτελεσματικές -και στον αιώνα της τεχνολογίας, η αναποτελεσματικότητα είναι ιεροσυλία».
«ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ θα είναι η διεξαγωγή μιας τεράστιας έρευνας για ό,τι οι πολιτικοί και συμμετέχοντες επιστήμονες ονομάσουν "το πρόβλημα της ευτυχίας" -με λίγα λόγια, το πρόβλημα να κάνουν τους ανθρώπους να αγαπάνε τις υπηρεσίες που προσφέρουν.
Δίχως οικονομική εξασφάλιση κάτι τέτοιο είναι αδύνατο.
'Ομως η οικονομική ασφάλεια μπορεί να επιτευχθεί· είναι μια επιφανειακή, εξωτερική επανάσταση.
Η αγάπη των προσφερόμενων υπηρεσιών δεν μπορεί να εξασφαλιστεί παρά ως αποτέλεσμα μιας βαθιάς, προσωπικής επανάστασης στα ανθρώπινα μυαλά και σώματα».
«ΕΠΙΣΗΣ ΚΑΙ Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΤΗΤΑ του Θαυμαστού καινούργιου κόσμου δεν φαίνεται πολύ μακρινή.
Σε ορισμένες αμερικάνικες πόλεις ο αριθμός των διαζυγίων είναι ίδιος με τον αριθμό των γάμων.
Σε λίγα χρόνια οι άδειες γάμου θα πουλιούνται όπως οι άδειες για τα σκυλιά, με δωδεκάμηνη ισχύ και δικαίωμα αλλαγής σκύλου ή αγοράς και δεύτερου.
Όπως η πολιτική και οικονομική ελευθερία μειώνεται, αυξάνει η σεξουαλική ελευθερία.
Οι δικτάτορες καλά θα κάνουν να την ενθαρρύνουν.
Σε συνδυασμό με την ελευθερία ονειροπόλησης υπό την επήρεια των ναρκωτικών, του κινηματογράφου ή του ραδιοφώνου, βοηθάει τη συμφιλίωση του ανθρώπου με τις προσφερόμενες υπηρεσίες του».
«ΟΛΑ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΟΤΙ Η ΟΥΤΟΠΙΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ σ' εμάς απ' ό,τι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς πριν δεκαπέντε χρόνια.
Τότε, την είχα φανταστεί σαν κάτι υπαρκτό μετά 600 χρόνια.
Σήμερα μου φαίνεται πολύ πιθανό ο τρόμος να μας αγκαλιάσει έπειτα από έναν αιώνα.
Αν δεν τιναχθούμε μόνοι μας στον αέρα.
Πράγματι, εκτός αν διαλέξουμε την αποκέντρωση και την εφαρμοσμένη επιστήμη, όχι ως σκοπό αλλά ως μέσον για μια γενιά ελεύθερων ατόμων, έχουμε μόνο δύο εναλλακτικές:
είτε έναν αριθμό στρατοκρατικών, ολοκληρωτικών, εθνικών καθεστώτων, που θα εκπηγάζουν από τη χρήση του τρόμου της ατομικής βόμβας και θα έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του πολιτισμού
(ή, αν ο πόλεμος είναι περιορισμένος, τη διαιώνιση του μιλιταρισμού),
είτε ένα υπερεθνικό ολοκληρωτικό καθεστώς, που θα προκύψει από το κοινωνικό χάος μιας γρήγορης τεχνολογικής ανάπτυξης, ειδικά της εξάπλωσης της ατομικής ενέργειας, και θα μετεξελιχθεί, από τη δυνατότητα και την ανάγκη για σταθερότητα, στην τυραννική ευημερία της Ουτοπίας.
Η εκλογή είναι δική σας». Αποσπάσματα από το βιβλίο του Άλντους Χάξλεϋ, Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος, από τις εκδόσεις της εφημερίδας Το Βήμα.
Ο Άλντους Χάξλεϋ (1894-1963) ήταν Άγγλος μυθιστοριογράφος και κριτικός. Μέλος διάσημης οικογένειας επιστημόνων, έμεινε σχεδόν τυφλός κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Ήτον, αλλά συνέχισε τις σπουδές του στην Οξφόρδη.
Το 1916 άρχισε τη συγγραφική του σταδιοδρομία.
Έζησε για μεγάλο διάστημα στην Ιταλία και το 1930 εγκαταστάθηκε στην Καλιφόρνια όπου και έμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Το πιο διάσημο έργο του είναι ο Θαυμαστός καινούριος κόσμος, μια εφιαλτική, προφητική ενατένιση ενός τέλειου τεχνοκρατικά πολιτισμού που βασίζεται στον φυσικό και ψυχολογικό καταναγκασμό.
Το έργο του Το νησί, είναι ένα οικολογικό και ανθρωπιστικό μανιφέστο το οποίο θεωρείται προπομπός του κινήματος των Χίπις.
