Ο Μέγας Αλέξανδρος ακούει τη συμβουλή του Αριστοτέλη. Ζαν-Λεόν Ζερόμ Ferris
Βασικές αρχές της ψυχοθεραπείας είχε θέσει αιώνες πριν ο Αριστοτέλης. Η ταξινόμηση των ψυχικών λειτουργιών από τον φιλόσοφο είναι παρόμοια με αυτήν που γίνεται στην σύγχρονη κλινική πράξη. Ο Αριστοτέλης αποδεικνύεται ακόμη αρκετά σύγχρονος με τον τρόπο που ακολουθεί το λεγόμενο βιο-ψυχο-κοινωνικό μοντέλο.
Τα ψυχολογικά θέματα που συζητά ο Αριστοτέλης βρίσκονται συχνά στη γραμμή των σημερινών προβληματισμών, ενώ στη σύγχρονη κλινική πράξη η ταξινόμηση των ψυχικών λειτουργιών γίνεται με τρόπο παρόμοιο με εκείνον του φιλοσόφου.
Είναι ενδιαφέρουσα η εκτενής διάκριση, από τον Αριστοτέλη, της λογικής, της βούλησης και των ορέξεων, δηλαδή των έντονων παρορμητικών επιθυμιών που ενεργούν παρά τη λογική και απαιτούν άμεση ικανοποίηση με συνέπεια την ενδοψυχική σύγκρουση με ποικίλα επακόλουθα στον χαρακτήρα (εγκρατής ή ακρατής κ.λπ.).
Η αντιστοιχία με τις ψυχοδυναμικές θεωρίες γίνεται έκδηλη στην πραγματεία για τις διεργασίες της μνήμης με αναφορές στην απώθηση, τις ψυχικές παραστάσεις ‘λανθάνουσα εν τω βάθει’ (υποσυνείδητο) κ.ά.
Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή από τον φιλόσοφο ενός παραδείγματος που ευθέως υποδεικνύει το φροϋδικό ελεύθερο συνειρμό που χρησιμοποιείται στη σύγχρονη ψυχαναλυτική θεραπεία. Ανάλογες έννοιες για τα όνειρα ανευρίσκονται με ερμηνείες σχετικές με το έκδηλο και το λανθάνον περιεχόμενο διακρίνοντας δυο είδη ονείρων: τις ευθειονειρίες (κατανοητά όνειρα) και τα ‘διεστραμμένα’ (ακατανόητα) όνειρα με επικράτηση της αχρονικότητας και άλλων στοιχείων του υποσυνειδήτου".
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι ο Αριστοτέλης αποδεικνύεται σύγχρονος και με τον τρόπο που ακολουθεί στο λεγόμενο βιο-ψυχο-κοινωνικό μοντέλο και ότι σταχυολογώντας από ποικίλα κείμενα του φιλοσόφου μπορούμε να διακρίνουμε τους τρεις παράγοντες στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου: τη φύση, που δίνει στον άνθρωπο βιολογικές λειτουργίες και ικανότητες, τη λογική, που αναπτύσσεται και καθορίζει τις ψυχολογικές σχέσεις, την κοινωνία, που επηρεάζει με τους νόμους και την παιδεία.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν σε διάλεξη τού ομότιμου καθηγητή Ψυχιατρικής του ΑΠΘ Χαράλαμπου Ιεροδιακόνου, με θέμα "Η Ψυχολογική διάσταση στα Αριστοτελικά κείμενα".
