Η ωρίμανση του ανθρώπου στα διάφορα πεδία όπου τελεί την ζωή του, είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτή ως μια ατέρμονη διαδικασία από επαναπροσδιορισμούς του εαυτού μας,
μέσω του επανακαθορισμού των τρόπων που σχετιζόμαστε με τα τρία δεδομένα που διαθέτουμε: εαυτός, άλλοι, περιβάλλον.
Ερχόμενοι σε αυτόν τον κόσμο εξαρτημένες υπάρξεις, μαθαίνουμε μέσω σχέσεων ( οι τρόποι των οποίων αρχικά δεν αποτελούν επιλογή- ευθύνη μας,
εφόσον προϋπάρχουν της γέννησης μας και είναι αδύνατον να ελεγχθούν από εμάς στην απαρχή της ζωής μας)
να αναγνωρίζουμε τα δεδομένα μας και να αλληλεπιδρούμε με αυτά, ακριβώς με τους τρόπους που ακούμε από διάφορα «πόστα» να χαρακτηρίζονται ως επιθυμητοί, φυσικοί ή οι μόνοι πιθανοί.
Οι τρόποι αυτοί, που καταλήγουν να εσωτερικεύονται ως αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξης μας και να μετατρέπονται συχνά σε παράλογες-αφύσικες απαιτήσεις από τον εαυτό, τους άλλους, και από την ίδια τη ζωή ! ,
μας ακολουθούν και μας καθορίζουν στην μετέπειτα πορεία μας, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο βίο.
Πρόκειται για μια πραγματικότητα που έχει επιβληθεί και εξακολουθεί να επιβάλλεται, περισσότερο ή λιγότερο (υπάρχουν και κάποιες απαλλαγές ή διαφοροποιήσεις για συγκεκριμένες ομάδες…) στον καθένα μας, εκ των προτέρων και έξωθεν,
με τη μορφή κανόνων και κανονικοτήτων, ώστε να ρυθμιστεί κατά την εκάστοτε… βούληση ο τρόπος του ατομικού και συλλογικού «σχετίζεσθαι» και τα αποτελέσματα του.
Μια επιβολή, που η δύναμη και επιρροή της βρίσκεται ακριβώς στο βαθμό που αναγνωρίζεται ως «φυσική» και «νόμιμη» από εμάς όταν την υφιστάμεθα, στην ικανότητα της, δηλαδή, και στους μηχανισμούς που διαθέτει και μεταχειρίζεται για να πείθει για την αναγκαιότητα της ύπαρξης της.
Η γένεση της ανθρώπινης ύπαρξης ως Προσώπου, σύμφωνα με την εμπειρία μου, αποκλείει εκ των πραγμάτων, και όχι εξ ορισμού, την μεταχείριση πειθαναγκασμών προερχόμενων από οποιοδήποτε υποκείμενο,
είτε δρα ως μονάδα είτε συλλογικά.
(εδώ θέλει προσοχή διότι, συχνά, ονομαζόμενοι προοδευτικοί χώροι, άτομα ή ομάδες, που μπορεί όντως να είναι τέτοιες και δίκαια να χρειάζεται να είναι, συμβαίνει στο όνομα της προοδευτικότητας να δικαιολογούν στον εαυτό τους τη χρήση στιγματισμών και πειθαναγκασμών συναισθηματικών ή σωματικών, παρόλο που η ίδια η ύπαρξη τους ορίστηκε, και δικαίως, ως αντίδραση ακριβώς σε αυτές τις πρακτικές)
Ο προσωποκεντρικός, ως ένας άλλος τρόπος του ατομικού και συλλογικού «σχετίζεσθαι», ακόμα και σε επίπεδο πολιτειακών και δι-εθνικών σχέσεων, είναι μία κατάσταση ύπαρξης που βιώνεται καταρχήν από τον ίδιο τον εαυτό.
Η κατάσταση αυτή, που εστιάζει περισσότερο στην ανάγκη του ανθρώπου για εσωτερική και συμμετοχική βίωση και στην ικανότητα του για επίγνωση και αυτό-ωρίμανση,
φαίνεται να είναι δυνατόν να προαχθεί-προσφερθεί από κάποιες διαθέσεις-συνθήκες, στα πλαίσια των σχέσεων που δημιουργούμε,
όχι πια με τη μορφή κανόνων και πειθαναγκασμών, αλλά με την καλλιέργεια ενός κλίματος κατανόησης μεταξύ των σχετιζόμενων πλευρών,
έστω και αν αυτές βρίσκονται τη δεδομένη στιγμή σε σύγκρουση:
την αποδοχή του εαυτού
και του άλλου ως ύπαρξη
με συναισθηματικές ανάγκες και αξία (σεβασμός),
την ενσυναίσθηση,
τη διάθεση δηλαδή να κατανοήσω τον εαυτό και τον άλλο,
χωρίς απαραίτητα να συμφωνώ ή να διαφωνώ μαζί του
(αναγνώριση-δικαίωση του προσώπου)
και την αυθεντικότητα, την ειλικρινή δηλαδή αναγνώριση-βίωση (επίγνωση)
αλλά και με ευαισθησία κοινωνία των συναισθημάτων από τον εαυτό προς τον ίδιο και προς τον άλλο και αντίστροφα (όρια),
όποτε κρίνεται αναγκαίο, όσο αρνητικά, θετικά ή ανεπιθύμητα και αν αυτά τα συναισθήματα κατέληξαν να θεωρούνται ή να αξιολογούνται.
Οι τρεις αυτοί παράγοντες δεν επιβάλλονται εξωτερικά από το άτομο στον εαυτό του και στις σχέσεις του, ούτε εφαρμόζονται ως τεχνική ή προκαθορισμένο σχέδιο.
Αποτελούν έναν τρόπο ύπαρξης, μία κατάσταση, που απλώς γίνεται επαρκώς κατανοητή-αντιληπτή με βιωματικό τρόπο
από τις σχετιζόμενες πλευρές ως μια αίσθηση ασφάλειας να είμαστε οι εαυτοί μας και να σεβόμαστε τους εαυτούς των άλλων
στις σχέσεις που δημιουργούμε σε οποιοδήποτε επίπεδο.
Δεν στοχεύουν σε κάποιο προκαθορισμένο, αναγκαστικό αποτέλεσμα, ούτε και είναι δυνατόν να το κανονίσουν, να το προδικάσουν ή να το απορρίψουν.
Καλαϊτζή Ελένη
