Ο Thích Nhất Hạnh (Θιτς Νατ Χαν) γεννήθηκε το 1926 και είναι Βιετναμέζος μοναχός, δάσκαλος, συγγραφέας, ποιητής και ακτιβιστής ειρήνης που τώρα ζει στο μοναστήρι Plum Village στην νοτιοδυτική Γαλλία, ταξιδεύοντας διεθνώς δίνοντας ομιλίες.
Μετά από μια μακρόχρονη εξορία, του δόθηκε άδεια να επισκεφθεί το Βιετνάμ το 2005. Έχει εκδώσει περισσότερα από 100 βιβλία, τα 40 από αυτά στην αγγλική γλώσσα και είναι ενεργό μέλος στο κίνημα της ειρήνης, προωθώντας τη μη βίαιη επίλυση των συγκρούσεων.
Το 1967 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που ήταν ο ίδιος κάτοχος Νόμπελ ειρήνης, πρότεινε τον Θιτς Νατ Χαν για το Νόμπελ ειρήνης, αλλά δεν δόθηκε εκείνη τη χρονιά. Ο Κινγκ, που ήταν ο ίδιος χριστιανός κληρικός, πίεσε την επιτροπή να δώσει το Νόμπελ ειρήνης σε αυτόν τον βουδιστή μοναχό, λέγοντας γι’ αυτόν: «Δεν γνωρίζω προσωπικά κανέναν πιο άξιο για το βραβείο από αυτόν τον πράο βιετναμέζο μοναχό.
Οι ιδέες του για την ειρήνη, αν εφαρμόζονταν, θα έχτιζαν ένα μνημείο στον οικουμενισμό, στην παγκόσμια αδερφοσύνη και στην ανθρωπιά.». Βραβεύτηκε με το «Βραβείο Ηθικής Συνείδησης» το 1991 κι έχει εμφανιστεί σε πολλά ντοκιμαντέρ, όπως το «Η Δύναμη της Συγχώρεσης» (The Power of Forgiveness).
Ο Thích Nhất Hạnh είναι ένας επιφανής άνθρωπος, αυθεντικός πολίτης του κόσμου, κορυφαίος διανοούμενος ως ποιητής και συγγραφέας, κήρυκας της μη βίας, ακολουθώντας ένα παράλληλο μονοπάτι με εκείνο του Μαχάτμα Γκάντι, διωγμένος από την πατρίδα του – το Βιετνάμ – και ζώντας ήδη επί δεκαετίες στη Γαλλία, μιας και δεν ήταν αρεστός, ούτε στο «ελεύθερο» Βιετνάμ του νότου, ούτε στους ηγέτες του Ανόι μετά την ενοποίηση της χώρας του.
Ο Δάσκαλος Thích Nhất Hạnh παραμένει ένας απλός βουδιστής μοναχός, πορευόμενος ήδη το ενενηκοστό έτος της ηλικίας του, που ακούραστα διδάσκει όπου του δίνεται η ευκαιρία τη συμπόνια και την κατανόηση και κυρίως προτείνει γι’ αυτήν τη στιγμή, για το συνεχώς ανανεούμενο τώρα, έναν τρόπο ζωής με επίγνωση και εγρήγορση (mindfulness way of life)….
Γνωμικά από τον Thích Nhất Hạnh
Όταν ένας άνθρωπος σε κάνει να υποφέρεις, είναι επειδή ο ίδιος υποφέρει βαθιά μέσα του και ο πόνος τον ανατρέπει.
Δεν χρειάζεται τιμωρία, χρειάζεται αγάπη. Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει.
Καμιά φορά η χαρά σου είναι πηγή του χαμόγελού σου, αλλά μερικές φορές το χαμόγελό σου είναι η πηγή της χαράς σου.
Το να είσαι όμορφος σημαίνει να είσαι ο εαυτός σου. Δεν χρειάζεται να σε αποδέχονται οι άλλοι. Χρειάζεται να αποδεχθείς τον εαυτό σου.
Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να απελευθερώσουν τον πόνο τους. Μπροστά στον φόβο του αγνώστου, προτιμούν να υποφέρουν επειδή τους είναι γνώριμο.
Περπάτα σαν να φιλάς τη Γη με τα πόδια σου.
Ακριβώς επειδή είσαι ζωντανός, όλα είναι δυνατά.
Χαμογέλασε, πάρε μια βαθιά ανάσα και βάδισε αργά.
Ξυπνώντας αυτό το πρωινό, χαμογέλασα. Εικοσιτέσσερις ολοκαίνουριες ώρες βρίσκονται μπροστά μου. Υπόσχομαι να ζήσω κάθε στιγμή με πληρότητα και να κοιτάζω όλα τα πλάσματα με τα μάτια της συμπόνιας.
Ο σπόρος του πόνου σου μπορεί να είναι ισχυρός αλλά μην περιμένεις ο πόνος να περάσει προκειμένου να επιτρέψεις στον εαυτό σου να είσαι ευτυχισμένος.
Αν φυτέψεις ένα μαρούλι και δεν αναπτυχθεί καλά, δεν κατηγορείς το μαρούλι. Ψάχνεις τους λόγους που δεν τα κατάφερε. Μπορεί να χρειάζεται λίπασμα ή περισσότερο νερό ή λιγότερο ήλιο. Ποτέ δε φταίει το μαρούλι. Με τον ίδιο τρόπο, αν έχουμε προβλήματα με τους φίλους και την οικογένειά μας, εύκολα κατηγορούμε τον άλλον. Το να ρίχνεις το φταίξιμο στους άλλους δεν έχει καμία θετική επίδραση, ούτε το να προσπαθείς να πείσεις με τον λόγο και τα επιχειρήματα. Αν όμως δείξεις πως κατανοείς, η αγάπη που θα νιώσεις στην καρδιά σου θα κάνει την κατάσταση να αλλάξει.
Μέσα από την αγάπη μου για σένα, θέλω να εκφράσω την αγάπη μου για όλο τον κόσμο, για όλη την ανθρωπότητα και όλα τα πλάσματα. Ζώντας μαζί σου, θέλω να μάθω να αγαπώ τους πάντες και τα πάντα. Αν καταφέρω να σε αγαπήσω, θα μπορώ να αγαπήσω όλο τον κόσμο και όλα τα πλάσματα που βρίσκονται πάνω στην Γη… Αυτό είναι το πραγματικό μήνυμα της αγάπης.
Τα αισθήματα πάνε και έρχονται σαν τα σύννεφα σε έναν θυελλώδη ουρανό. Η συνειδητή αναπνοή είναι η άγκυρά μου.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως ο ενθουσιασμός είναι η ευτυχία… Αλλά όταν είσαι ενθουσιασμένος, δεν είσαι ήρεμος. Η αληθινή ευτυχία βασίζεται στην ηρεμία.
Οι πράξεις μου είναι οι μόνες αληθινές αποσκευές μου.
Ανασαίνοντας προς τα μέσα, ηρεμώ το σώμα και το πνεύμα. Ανασαίνοντας προς το έξω, χαμογελάω. Κατοικώ στην παρούσα στιγμή, γνωρίζοντας πως είναι η μόνη στιγμή.
Το να απελευθερώνεις, δίνει ελευθερία και η ελευθερία είναι η μόνη προϋπόθεση για ευτυχία. Αν μέσα στην καρδιά μας, εξακολουθούμε να μένουμε προσκολλημένοι σε οτιδήποτε – θυμός, άγχος, υλικά αγαθά – δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι.
Η ελπίδα είναι σημαντική επειδή κάνει τον παρόντα χρόνο λιγότερο δύσκολο. Αν πιστεύουμε πως αύριο όλα θα είναι καλύτερα, θα μπορούμε να κουβαλήσουμε την δυσκολία του σήμερα.
Πίνε το τσάι σου αργά και ευλαβικά, σαν να είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο η Γη περιστρέφεται – σιγά, ομοιόμορφα, χωρίς βιασύνη για το μέλλον.
Ο δικός μας τρόπος ζωής πρέπει να είναι και το μήνυμά μας.
Αν αγαπάς κάποιον αλλά σπάνια διαθέτεις τον εαυτό σου γι’ αυτό το πρόσωπο, τότε δεν είναι πραγματική αγάπη.
Η ζωή είναι διαθέσιμη μόνο στον παρόντα χρόνο.
Βρισκόμαστε εδώ για να ξυπνήσουμε από την ψευδαίσθηση του διαχωρισμού.
Τρώγοντας κρέας, μοιραζόμαστε την ευθύνη για την κλιματική αλλαγή, την καταστροφή των δασών και την δηλητηρίαση του αέρα και του νερού. Η απλή δράση του να γίνουμε χορτοφάγοι, θα κάνει διαφορά στην υγεία του πλανήτη.
Για να μπορέσουν να αποκαλυφθούν τα πράγματα σε εμάς, χρειαζόμαστε να εγκαταλείψουμε πρώτα την οπτική μας απέναντί τους.
Το να πονάς δεν είναι αρκετό. Η ζωή είναι το ίδιο τρομακτική αλλά και υπέροχη… Πώς μπορώ να χαμογελάσω όταν είμαι γεμάτος τόση θλίψη; Είναι φυσικό – όμως χρειάζεται να χαμογελάσεις στη θλίψη σου γιατί είσαι πολλά περισσότερα από τη θλίψη σου.
Η πηγή της αγάπης είναι βαθιά μέσα μας και μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους να συνειδητοποιήσουν την ευτυχία.
Μια λέξη, μια πράξη, μια σκέψη, μπορούν να μειώσουν τον πόνο του άλλου και να φέρουν στο ίδιο άτομο χαρά.
Υπόσχομαι στον εαυτό μου ότι θα απολαύσω κάθε λεπτό της ημέρας που μου έχει δοθεί στη ζωή.
Όταν είσαι αγενής, όταν αντιδράς σε αντίποινα για κάτι, αυξάνεις τον θυμό σου. Έχεις τη δύναμη να κάνεις το άλλο πρόσωπο να υποφέρει και εκείνο με τη σειρά του, θα προσπαθήσει σκληρά να αποκρούσει τον πόνο που νιώθει. Με αυτόν τον τρόπο μια διένεξη κλιμακώνεται.
Όταν είμαστε προσεκτικοί και σε βαθιά επαφή με την παρούσα στιγμή, η κατανόηση του τί πραγματικά συμβαίνει γύρω μας βαθαίνει, ξεκινώντας να νιώθουμε γεμάτοι από την αποδοχή, την χαρά, την ειρήνη και την αγάπη.
Οι άνθρωποι συνήθως θεωρούν το περπάτημα στο νερό ή στον αέρα ένα θαύμα. Αλλά εγώ νομίζω πως το πραγματικό θαύμα δεν είναι ούτε να περπατάς στο νερό ή στον αέρα αλλά του να περπατάς στη Γη. Κάθε μέρα εμπλεκόμαστε σε ένα θαύμα που δεν αναγνωρίζουμε καν: τον γαλάζιο ουρανό, τα λευκά σύννεφα, τα πράσινα φύλλα, τα γεμάτα περιέργεια μάτια ενός παιδιού – τα δικά μας μάτια. Όλα είναι ένα θαύμα.
Η λίστα των βιβλίων και των διδαγμάτων του Thích Nhất Hạnh είναι ατελείωτη. Πάντα ωστόσο η απλότητα των μηνυμάτων του χαρίζουν μια μοναδική εμπειρία στον αναγνώστη.
Η φιλοσοφία του
Πριν εγκαταλείψει το Βιετνάμ, ο Thích Nhất Hạnh είχε ιδρύσει μια βουδιστική σχολή, τα μέλη της οποίας αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στον πόλεμο.
Στο βιβλίο του «Το θαύμα της επίγνωσης: μια εισαγωγή στον διαλογισμό» (The Miracle of Mindfulness: An Introduction to the Practice of Meditation) ο δάσκαλος παροτρύνει τους μοναχούς της σχολής να ακολουθήσουν την αρχή της μη-βίας ακόμα και αν νιώθουν παρόρμηση για το αντίθετο.
Πολύ περισσότερο από πολιτικά ζητήματα ωστόσο, ο Thich Nhat Hanh δίνει πολύτιμα μαθήματα εξετάζοντας τις συνήθειές μας, τις σκέψεις και τις δράσεις που υφαίνουν το προσωπικό μας σύμπαν.
Υπομονή και ηρεμία
Όταν ήταν δόκιμος μοναχός είχε ως καθήκον να πλένει εκατοντάδες πιάτα με στάχτες και φλοιό καρύδας. Όπως σημειώνει, ο μόνος τρόπος για να καταφέρει να ολοκληρώσει το άχαρο έργο του ήταν να παραμένει συγκεντρωμένος στη δουλειά του χωρίς να σκέφτεται κάτι άλλο. Αυτή του η προσήλωση και η προθυμία τον έκαναν ακόμα και να διασκεδάζει ζώντας κάθε στιγμή στο έπακρο.
Ο Thích Nhất Hạnh παραδέχεται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πολύ απασχολημένοι με τα καθημερινά τους προβλήματα για να έχουν επίγνωση και συναίσθηση. Ρωτά ωστόσο, ποια είναι η αξία οποιασδήποτε δραστηριότητας αν γίνεται με θυμό και βιασύνη; Η αυτοσυγκέντρωση, η εγρήγορση, μας επιτρέπει να νιώσουμε γαλήνη κάνοντας ένα βήμα τη φορά. Έτσι ζούμε την κάθε στιγμή ξεχωριστά, δεν σπαταλάμε άσκοπα ενέργεια, η ζωή δεν είναι ένας αδιάκοπος αγώνας.
Πώς μπορούμε όμως να το καταφέρουμε; Δεν είναι εύκολο, καθώς οι σκέψεις μας έχουν την τάση να είναι απείθαρχες και να περιπλανώνται. Υπάρχουν όμως τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν με επιτυχία ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις.
Αναπνοή
«Ελέγχοντας την αναπνοή αποκτάμε τον έλεγχο του σώματος και του νου μας» υποστηρίζει ο βουδιστής μοναχός. Ακόμα και όταν είμαστε φορτισμένοι ή αγχωμένοι, όταν ο νους μας κατακλύζεται από σκέψεις, πρέπει να επικεντρωνόμαστε συνειδητά στην αναπνοή μας.
Όταν παρακολουθούμε τις ανάσες μας μέχρι να βαθύνουν, έχουμε επίγνωση όλων των σκέψεών μας μέχρι, σταδιακά, να υποχωρήσουν και να νιώσουμε ηρεμία και γαλήνη. Όσοι αναπνέουν σωστά μπορούν να παραμείνουν ήρεμοι σε κάθε κατάσταση και κατέχουν το κλειδί για την αναζωογόνηση του σώματος.
Αυτοπαρατήρηση
Μην αποθαρρύνεστε αν δεν μπορείτε να ηρεμήσετε τον νου σας. Αν είναι αδύνατο να διώξετε τις σκέψεις σας, καλό θα είναι να τις παρατηρήσετε και να αναγνωρίσετε την ποιότητά τους: είναι θετικές ή αρνητικές; Ένας άλλος τρόπος για να αποκτήσουμε επίγνωση είναι να επικεντρωνόμαστε σε ό,τι κάνουμε κάθε στιγμή ώστε να εκτιμήσουμε το θαύμα κάθε πράξης. Η επίγνωση δεν επιτυγχάνεται μόνο όταν διαλογιζόμαστε, πρέπει να μας συντροφεύει 24 ώρες το 24ωρο. Να θυμάστε πως πρέπει να δίνουμε την αμέριστη προσοχή μας σε ό,τι κάνουμε κάθε δεδομένη στιγμή και να μην παρασυρόμαστε από σκέψεις για το τι θα κάνουμε αργότερα.
Το χαμόγελο
Χαμογελάστε τη στιγμή που θα ξυπνήσετε και διατηρήστε το χαμόγελο καθ΄όλη τη διάρκεια της μέρας, όταν έχετε ελεύθερο χρόνο, όταν εκνευρίζεστε, όταν οδηγείτε. Το χαμόγελο μας βοηθά να μην παρασυρόμαστε από τα συναισθήματά μας, μας υπενθυμίζει να απολαμβάνουμε τη στιγμή.
Η μέρα της επίγνωσης
Ο Thích Nhất Hạnh μας ενθαρρύνει να αφιερώσουμε μια μέρα της εβδομάδας στην πρακτική της επίγνωσης. Αφιερώστε όσο χρόνο απαιτείται για να καθαρίσετε το σπίτι, να κάνετε ένα μπάνιο, μια βόλτα, όλα χωρίς να βιάζεστε, χωρίς να βαρεθείτε, υιοθετώντας αργούς ρυθμούς, απολαμβάνοντας και εστιάζοντας σε κάθε κίνηση, σε κάθε βήμα. Πολύ σύντομα θα παρατηρήσετε τα οφέλη και θα γίνετε πιο αποτελεσματικοί στην καθημερινότητά σας.
Η σημασία του διαλογισμού
Ως νεαρός μοναχός, ο Thích Nhất Hạnh έλαβε την οδηγία να διαλογίζεται έχοντας στο νου την εικόνα ενός πτώματος. Στην αρχή δεν ήθελε να το κάνει, αργότερα όμως, έχοντας βιώσει την εμπειρία του πολέμου, εκτίμησε την ανάγκη της συμφιλίωσης και της προετοιμασίας για τον θάνατο. «Ο θάνατος είναι κομμάτι της ζωής. Αν δεν ξέρουμε πώς να πεθάνουμε, δεν ξέρουμε πώς να ζήσουμε». Τελικά, μέσα από αυτόν τον διαλογισμό άρχισε να εκτιμά τα αγαθά της ζωής.
Οι άνθρωποι δεν είναι οντότητες που ταξιδεύουν αλώβητες στον χώρο και στον χρόνο ξεχωριστά από τους συνανθρώπους τους. Υπάρχει αμοιβαιότητα και αλληλεπίδραση μεταξύ μας και όσοι δεν αποδέχονται την ιδέα είναι αποκομμένοι, νιώθουν πόνο, φόβο, έχουν αμφιβολίες και άγχος.
Γι΄ αυτό, μια πρόκληση για τον σύγχρονο άνθρωπο είναι να νιώσει συμπόνια για κάποιον που δεν συμπαθεί. Πρώτα όμως, κατά τον Thích Nhất Hạnh, πρέπει να ελευθερώσουμε το νου μας. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να δούμε πράγματα που οι άλλοι δεν βλέπουν.
Το Εδώ και Τώρα ή πώς μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο
Ο βουδιστής μοναχός αναφέρει μια ιστορία του Τολστόι με ένα βασιλιά που προσπαθεί να βρει απαντήσεις σε τρία ερωτήματα: Πότε είναι η καλύτερη στιγμή για να δράσω; Ποιο είναι το ιδανικό πρόσωπο για να συνεργαστώ; Ποιο είναι το σημαντικότερο πράγμα που μπορώ να κάνω; Οι απαντήσεις που αποκαλύπτονται στο τέλος ίσως δεν είναι αυτές που θα θέλαμε να ακούσουμε:
Η καλύτερη στιγμή είναι ΤΩΡΑ.
Το ιδανικότερο πρόσωπο είναι αυτό που βρίσκεται δίπλα μας.
Το σημαντικότερο πράγμα είναι να κάνουμε ευτυχισμένο τον διπλανό μας.
«Σκεφτόμενοι το παρελθόν μπορούμε να βιώσουμε αισθήματα μεταμέλειας ή ντροπής, και σκεφτόμενοι το μέλλον, αισθήματα επιθυμίας ή φόβου. Όμως όλα αυτά τα αισθήματα αναδύονται στην παρούσα στιγμή και την επηρεάζουν.
Τον περισσότερο καιρό, το αποτέλεσμα που προξενούν δεν μας βοηθάει να είμαστε ευτυχισμένοι, ούτε να νιώθουμε ικανοποιημένοι. Χρειάζεται να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε αυτά τα αισθήματα.
Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι το παρελθόν και το μέλλον συναντιούνται στο παρόν και αν ασχοληθούμε με την παρούσα στιγμή θα μπορέσουμε να αλλάξουμε και το παρελθόν και το μέλλον»
Σημασία δεν έχουν οι υψηλοί στόχοι, αλλά πώς μπορείς να βοηθήσεις τώρα, εκεί όπου βρίσκεσαι, λέει ο Thích Nhất Hạnh. Αν δεν μπορείς να βοηθήσεις όσους είναι γύρω σου και να τους κάνεις ευτυχισμένους δεν πρόκειται να κάνεις τον κόσμο καλύτερο.
«Πραγματικά πρέπει να κατανοήσουμε τον άνθρωπο που θέλουμε να αγαπήσουμε. Αν σκεφτόμαστε μόνο τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας, αγνοώντας τις ανάγκες του άλλου, δεν μπορούμε να αγαπήσουμε»
Επί της ουσίας ο βουδιστής μοναχός διδάσκει πώς να δώσουμε μια ποιοτική διάσταση σε κάθε στιγμή της ζωής μας, ακόμα και όταν βρισκόμαστε σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση.
Όταν διαλογιζόμαστε είναι αδύνατο να είμαστε δυστυχείς γιατί έχουμε επίγνωση του θαυμαστού παρόντος. Αυτή μας οδηγεί στη συμπόνια για τον εαυτό μας και τους άλλους, μειώνοντας τον θυμό που οδηγεί σε συγκρούσεις. Μόνο όταν χάσουμε την επίγνωση, όταν σκεφτόμαστε το παρελθόν ή το μέλλον, αφήνουμε μια χαραμάδα ανοιχτή για να τρυπώσει η μιζέρια και η λύπη.
«Οι άνθρωποι ασχολούνται πάρα πολύ με τα αρνητικά, με ό,τι πάει στραβά. Γιατί να μην προσπαθήσουμε να δούμε τα θετικά, να τα αγγίξουμε και να τα κάνουμε να ανθίσουν;»
«Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι θαύμα αν περπατάμε στο νερό ή αν πετάμε στον αέρα. Όμως νομίζω ότι το πραγματικό θαύμα είναι να περπατάς στη γη.
Κάθε μέρα είμαστε μάρτυρες σε ένα θαύμα που αφήνουμε να περνά απαρατήρητο: τον μπλε ουρανό, τα πράσινα φύλλα, τα γεμάτα περιέργεια μάτια ενός παιδιού, τα δικά μας μάτια… Όλα είναι ένα θαύμα»
Πηγές:
Quantumnaut, Healinghome
