Τί θυμόμαστε περισσότερο όταν περάσουν τα χρόνια; Τις στιγμές πάθους ή αυτές όπου νιώσαμε οικειότητα, αγάπη; Λέγεται ότι οι χημικές ουσίες του έρωτα που εκλύονται στο μυαλό μοιάζουν με τρέλα, η αγάπη με λογική…Το πρώτο μοιάζει με έντονο μεθύσι που όμως κάποτε θα φύγει, το δεύτερο μας προσφέρει, ασφάλεια, έμπνευση, την εξέλιξη μας
Η πένα από φτερό κύκνου του Τζιάκομο Τζιρολάμο Καζανόβα χάραζε με χαρακτηριστικό ήχο και ταχύτητα πάνω στο χαρτί, αφήνοντας το μαύρο μελάνι της, που γρήγορα έδινε σχήμα σε λέξεις… Παρά τα εξήντα εννιά χρόνια του, το χέρι του έγραφε σαν άνεμος, από την επιθυμία να προλάβει να ολοκληρώσει την εξιστόρησή του…
Στην κορυφή της σελίδας υπήρχε ο τίτλος «Η ιστορία της ζωής μου». Επρόκειτο για την αυτοβιογραφία του…Θα έμενε γνωστός ως ένας από τους μεγαλύτερους καρδιοκατακτητές της ιστορίας και ως αντικείμενο θαυμασμού για πολλές γενεές…
Η αίσθηση μοναξιάς προέρχεται από την αίσθηση αδυναμίας ενός ανθρώπου να επικοινωνήσει για ότι θεωρεί σημαντικό για τον εαυτό του ή επειδή μπορεί να κρατά μέσα του απόψεις για πράγματα που οι άλλοι θεωρούν μη αποδεκτές.
– Καρλ Γιουνγκ
Κανείς όμως δε μπορούσε να φανταστεί τα «εσωτερικά κενά» που ένιωθε, τις μεγάλες περιόδους μελαγχολίας, μοναξιάς, αλλά και μεταπτώσεων της συναισθηματικής του διάθεσης… Κανείς δε θα μπορούσε εύκολα να φανταστεί ότι η συμπεριφορά του ήταν αποτέλεσμα ασυνείδητων φόβων…Η απροθυμία του να δεθεί συναισθηματικά αντιθέτως τον έκανε πάντοτε πιο γοητευτικό και την σεξουαλική του κατάκτηση μία πρόκληση.
Συμβαίνει συχνά να υπερεκτιμούμε την ευτυχία και τη συναισθηματική διάθεση των άλλων, κρίνοντας από την επιφανειακή συμπεριφορά τους προς άλλους, στο λίγο χρόνο που περνούμε κοντά τους.
Η κλειδαριά (ο σύρτης) διάσημο έργο του Jean-Honoré Fragonard (1777). Απεικονίζει δύο εραστές που βρίσκονται σε μια κρεβατοκάμαρα , ενώ ο άντρας κλείνει την κλειδαριά (τον σύρτη) της πόρτας .
Θεωρούμε ότι βιώνουμε με τον ίδιο τρόπο εγκεφαλικά το σεξ και τη σεξουαλική επιθυμία, ως βίωμα αγνοώντας ότι η προσωπικότητά μας λαμβάνει πάντοτε, εκείνη τη στιγμή μέρος στη διαδικασία, επηρεάζοντας την ένταση αλλά και την ποιότητα του βιώματος.
Διαφορετικά όμως βιώνεται από κάποιον που το βλέπει ως κατάκτηση, διαφορετικά ως απλή απόλαυση, διαφορετικά ως πράξη αγάπης.
…Η μύτη της πένας βυθιζόταν με μανία στο μαύρο μελάνι λερώνοντας συχνά τα ροζιασμένα του δάχτυλα, όμως ο ηλικιωμένος Καζανόβα συνέχιζε το γράψιμό του με πάθος… Αυτή η εξιστόρηση τον έκανε να νιώθει κάποια αξία…
Το χειρόγραφο της αυτοβιογραφίας του Καζανόβα
Μεγάλωσε μακριά από τη μητέρα του, η οποία ως ηθοποιός, περιόδευε με θιάσους την Ευρώπη. Τον πατέρα του τον έχασε στην ηλικία των οκτώ ετών. Τελικά μεγάλωσε με την γιαγιά του, όμως στην ηλικία των εννιά ετών, τον έστειλαν λόγω συχνών ρινορραγιών σε οικοτροφείο στην Padua.
Για τον Καζανόβα, η παραμέληση από τους γονείς του ήταν μία πικρή ανάμνηση… Με πικρία αναφέρει στην αυτοβιογραφία του … «Τελικά με ξεφορτώθηκαν…»
Ως ενήλικος, θα αλλάξει αμέτρητα επαγγέλματα στη ζωή του χωρίς να μπορεί να στεριώσει σε κανένα, γραφιάς, βιολιστής, τζογαδόρος …
Οι εμπλοκές του με το τζόγο του δημιούργησαν ένα τεράστιο χρέος και αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει… Φαίνεται ότι αναζητούσε διακαώς έντονες συγκινήσεις προκειμένου να μπορέσει να νιώσει κάποιο συναίσθημα στην ένταση που το βιώνει εύκολα ένας άλλος άνθρωπος…
Οι εμπλοκές του με το τζόγο του δημιούργησαν ένα τεράστιο χρέος και αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει… Φαίνεται ότι αναζητούσε διακαώς έντονες συγκινήσεις προκειμένου να μπορέσει να νιώσει κάποιο συναίσθημα στην ένταση που το βιώνει εύκολα ένας άλλος άνθρωπος…
Ο Καζανόβα, παρότι δε βρίσκεται μπροστά μας για να τον γνωρίσουμε με βεβαιότητα, φαίνεται να αναζητεί το πάθος και μέσα από αυτό την αίσθηση, ότι είναι έντονα επιθυμητός…Κάτι που δεν ένιωσε στην οικογενειακή του ζωή.
Η σεξουαλική επιθυμία που προκαλούσε στα μάτια των γυναικών ήταν ένας συμβολικός τρόπος να νιώθει επιθυμητός πάντοτε…Η σεξουαλική επιθυμία συμβόλιζε ασυνείδητα ότι τον επιθυμούν ως κάτι παραπάνω από ένα σώμα, ένα αντικείμενο για το μυαλό του. Όμως αυτό δε συνέβαινε ποτέ… Η πραγματική επιθυμία για τον άλλον άνθρωπο φαίνεται στη μακροχρόνια οικειότητα… Και αν αυτή όμως δεν ερχόταν μετά; Ο φόβος αυτής της απόρριψης τον έκανε να φεύγει πάντοτε πρώτος ή τουλάχιστον να αποφεύγει τη μακροχρόνια συνύπαρξη με μια γυναίκα.
Όπως ο ίδιος γράφει στην αυτοβιογραφία του, σύντομα μετά από μία κατάκτησή του ερχόταν ένα αίσθημα ανίας…Τότε δήλωνε στην ερωμένη του πόσο ανάξιος ήταν για αυτήν και φρόντιζε ώστε αυτή να γνωρίσει ή να παντρευτεί με έναν «αξιόλογο» άνθρωπο…Αυτός ήταν ο τρόπος «εξόδου» του από τη ζωή της…
Τα χημικά του πάθους τα οποία εκκρίνονται από τον εγκέφαλο είναι πανίσχυρα και εθιστικά…Τόσο ισχυρά μάλιστα που μπορεί να παρομοιαστούν με ένα ισχυρό αντικαταθλιπτικό το οποίο μπορεί να ανακουφίσει προσωρινά από εσωτερικό ψυχικό πόνο, από συναισθήματα του ατόμου ότι δεν αξίζει (αναξιότητα), να προσφέρει προσωρινή απόδραση από τη μοναξιά και γρήγορη αλλαγή της διάθεσης.
Μία άλλη πλευρά της σεξουαλικής πράξης, είναι η έκκριση της ωκυτοκίνης, της ορμόνης της αγάπης, η οποία φαίνεται ότι μας δένει με το σύντροφό μας, μας κάνει να τον συναισθανόμαστε, να νιώθουμε τον πόνο του άλλου, να είμαστε πιστοί σε έναν άνθρωπο…
Η ουσία αυτή δρα σε συγκεκριμένους υποδοχείς των νευρώνων του εγκεφάλου…Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι η αλληλεπίδραση με τους γονείς μας, οι τρόποι συναισθηματικής έκφρασης και σχέσεων μαζί τους, που μαθαίνουμε από μικροί παρατηρώντας τους, φαίνεται να επιδρούν στο σχηματισμό του αριθμού (θα λέγαμε απλοϊκά) των υποδοχέων ωκυτοκίνης που θα διαθέτουμε…
Ο ψυχισμός μας είναι αποτέλεσμα επιδράσεων του περιβάλλοντος στο μυαλό μας αλλά χρειάζεται αυτές οι επιδράσεις να γίνουν συνειδητές, ώστε να μπορούμε με τη σκέψη μας να επιδράσουμε και εμείς στο μυαλό και τη βιολογία μας…
Έχουν υπάρξει περιπτώσεις ανθρώπων που θεωρούν κατ αυτόν τον τρόπο ως διεγερτική ακόμη και την πρόκληση πόνου από τον σεξουαλικό σύντροφό τους (σωματικού ή ψυχικού) διότι νιώθουν ότι «αυτό αξίζουν» ή την έντονη μείωση της προσωπικής τους αξίας από αυτόν…Διότι αυτό έμαθαν να πιστεύουν από μικρή ηλικία για τον εαυτό τους καθώς και να επαναλαμβάνουν συνεχώς το ίδιο μοτίβο βρίσκοντας παρόμοιο σύντροφο και επαναλαμβάνοντας τη συμβολική αυτοτιμωρία τους. Το ασυνείδητο τους προκαλεί να ξαναζούν την ίδια μοίρα και ως άμυνα συχνά παρουσιάζουν τη συμπεριφορά τους ως μία ευτυχισμένη επιλογή τους.
Λέγεται ότι «…Αληθινή αγάπη δεν είναι εκείνη που αντέχει το μακροχρόνιο χωρισμό, αλλά εκείνη που αντέχει την μακροχρόνια οικειότητα…»
Η συχνή εγκατάλειψη του Τζιάκομο από τη μητέρα του δεν είναι μόνο μία παλιά γραμμένη μνήμη η οποία από το ασυνείδητό, φέρνει φόβο καικατευθύνει συνεχώς και εν αγνοία του, τη συμπεριφορά του Καζανόβα…Γίνεται το πεπρωμένο του στις σχέσεις του με το άλλο φύλο. Το μυαλό του ως άμυνα αποφεύγει αυτή τη συνειδητοποίηση διότι προσωρινά έστω θα έφερνε εσωτερική σύγκρουση, φόβο, άγχος, πόνο.
Ο Τζιάκομο Καζανόβα πιθανά νιώθει φόβο ίσως και τρόμο στο ενδεχόμενο να δεθεί… Νιώθει ότι έχει απορριφθεί από το πρωταρχικό σύμβολο της γυναίκας για έναν άνδρα, τη μητέρα του. Ένας τρόπος υπάρχει για να αποφύγει να ξαναζήσει τον εσωτερικό ψυχικό πόνο…να εγκαταλείπει πρώτος τη σύντροφό του…
Ένας επίσης τρόπος υπάρχει για να νιώθει επιθυμητός με ασφάλεια να μην απορριφθεί…να είναι επιθυμητός σεξουαλικά.
Όπως αναφέρει ο Έριχ Φρομ, η σεξουαλική επιθυμία μπορεί να διεγερθεί από την αγωνία της μοναξιάς. Καμιά φορά από ματαιοδοξία. Η πηγή της μπορεί να είναι η επιθυμία για κατάκτηση, για εκδίκηση ή για καταστροφή. Η αγάπη είναι μόνο ένα από τα δυνατά συναισθήματα που μπορούν να προκαλέσουν σεξουαλική επιθυμία.
Ο Τζιάκομο Καζανόβα είναι ένα ακραίο έντονο παράδειγμα για το πώς η σεξουαλική επιθυμία μπορεί να υποκαταστήσει συναισθήματα που ένας άνθρωπος μπορεί να φοβάται ασυνείδητα να νιώσει…και στην προσπάθεια να αποφύγει αυτή τη συνειδητοποίηση, αποφεύγει την αλλαγή και την ίασή του…Αντίθετα παγιδεύεται σε ένα φαύλο κύκλο σα Σίσυφος επαναλαμβάνοντας τον ίδιο τρόπο να παίρνει ψίχουλα συναισθημάτων…
Είναι μέρος του παιχνιδιού της ζωής να διεκδικούμε ανθρώπους, τίτλους, πράγματα, ως σύμβολα για την αξία μας, και όχι επειδή είχαμε πραγματικά την ανάγκη τους…
Πολύ περισσότερο αναζητείται μόνο το πάθος, όταν υπάρχει φόβος να δεθεί ο άνθρωπος με την αγάπη… Η οικειότητα και η συντροφικότητα φέρνουν μεγαλύτερη απόλαυση αλλά μαζί και το ενδεχόμενο του τέλους τους και ενός μεγαλύτερου πόνου. Κατ αυτόν τον τρόπο το πάθος είναι μία ασφαλής επιλογή διότι αν τελειώσει ο πόνος θα είναι μικρότερος. Όμως έτσι δε ζούμε βαθύτερα. Ο ιδανικός συνδυασμός πάθους και συντροφικότητας είναι ο σκοπός…
Κανένα από τα δύο φύλα στην πλειοψηφία, δε φαίνεται να επιλέγει ως μόνιμο σύντροφο εκείνον με τον οποίο έζησε το καλύτερο σεξ… Φαίνεται ότι αυθόρμητα δείχνεται μια προτίμηση στην ψυχική επαφή χωρίς να σημαίνει ότι το πάθος δεν θα υπάρχει ή ότι αν δε το επιτρέψουμε χάνεται… Αντιθέτως πολλά ζευγάρια δημιουργούν το πάθος μέσα από τη βαθύτερη επικοινωνία τους.
Τέσσερα χρόνια μετά το τέλος της αυτοβιογραφίας του, Ο Τζιάκομο Τζιρολάμο Καζανόβα ζούσε ακόμη μόνος του, όταν έφυγε από τη ζωή…
Ήταν 4 Ιουνίου του 1798…
Ήταν 4 Ιουνίου του 1798…
Το πάθος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό… Ένα δώρο της φύσης με σκοπό να παρακινήσει για την αναπαραγωγή… Εγκεφαλικά, τα «χημικά» του ακολουθούνται από τα χημικά της συντροφικότητας… Όταν όμως υπάρχει φόβος για δέσμευση και συντροφικότητα, είναι ικανό σα ναρκωτικό, να σβήνει προσωρινά τις βαθύτερες ψυχικές ανάγκες, ακόμη και να αναβάλλει την αναζήτηση τους… Διότι στη συναισθηματική επένδυση της αγάπης ελλοχεύει ο κίνδυνος μεγαλυτέρου πόνου… τον οποίο πάντοτε θέλουμε να αποφεύγουμε…
Νίκος Βακόνδιος, εξειδικευμένος στη διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση όλου του φάσματος των ψυχικών διαταραχών. Είναι επιστημονικός συνεργάτης γενικών κλινικών και διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στο Χαλάνδρι
